Extremum hunc, Arethusa, mihi concede laborem.
Pauca meo Gallo, sed quae legat ipsa Lycoris,
carmina sunt dicenda: neget quis carmina Gallo?
Sic tibi, cum fluctus subter labere Sicanos,
Doris amara suam non intermisceat undam.
Incipe: sollicitos Galli dicamus amores,
dum tenera attondent simae virgulta capellae.
Non canimus surdis: respondent omnia silvae.
Quae nemora, aut qui vos saltus habuere, puellae
Naiades, indigno cum Gallus amore periret?
Nam neque Parnasi vobis iuga, nam neque Pindi
ulla moram fecere, neque Aonie | Aganippe.
Illum etiam lauri, | etiam flevere myricae,
pinifer illum etiam sola sub rupe iacentem
Maenalus et gelidi fleverunt saxa Lycaei.
Stant et oves circum - nostri nec paenitet illas,
nec te paeniteat pecoris, divine poeta,
et formosus ovis ad flumina pavit Adonis -
venit et upilio; tardi venere bubulci,
uvidus hiberna venit de glande Menalcas.
Omnes «Unde amor iste» rogant «tibi?». Venit Apollo:
«Galle qui insanis?» inquit. «Tua cura Lycoris
perque nives alium perque horrida castra secuta est.»
Venit et agresti capitis Silvanus honore
florentis ferulas et grandia lilia quassans.
Pan deus Arcadiae venit, quem vidimus ipsi
sanguineis ebuli bacis minioque rubentem.
«Ecquis erit modus?» inquit. «Amor non talia curat.
Nec lacrimis crudelis Amor nec gramina rivis
nec cytiso saturantur apes nec fronde capellae.»
Tristis at ille: «Tamen cantabitis, Arcades», inquit
«montibus haec vestris, soli cantare periti
Arcades. O mihi tum quam molliter ossa quiescant,
vestra meos olim si fistula dicat amores!
Atque utinam ex vobis unus vestrique fuissem
aut custos gregis aut maturae vinitor uvae.
Certe sive mihi Phyllis sive esset Amyntas
seu quicumque furor (quid tum, si fuscus Amyntas?
Et nigrae violae sunt et vaccinia nigra),
mecum inter salices lenta sub vite iaceret:
serta mihi Phyllis legeret, cantaret Amyntas.
Hic gelidi fontes, hic mollia prata, Lycori,
hic nemus: hic ipso tecum consumerer aevo.
Nunc insanus amor duri me Martis in armis
tela inter media atque adversos detinet hostis:
tu procul a patria, nec sit mihi credere tantum,
Alpinas - a - dura, nives et frigora Rheni
me sine sola vides. A, te ne frigora laedant!
A, tibi ne teneras glacies secet aspera plantas!
Ibo et Chalcidico quae sunt mihi condita versu
carmina pastoris Siculi modulabor avena.
Certum est in silvis, inter spelaea ferarum
malle pati tenerisque meos incidere amores
arboribus: crescent illae, crescetis amores.
Interea mixtis lustrabo Maenala Nymphis,
aut acris venabor apros. Non me ulla vetabunt
frigora Parthenios canibus circumdare saltus.
Iam mihi per rupes videor lucosque sonantis
ire, libet Partho torquere Cydonia cornu
spicula. Tamquam haec sit nostri medicina furoris
aut deus ille malis hominum mitescere discat.
Iam neque Hamadryades rursus nec carmina nobis
ipsa placent; ipsae rursus concedite silvae.
Non illum nostri possunt mutare labores,
nec si frigoribus mediis Hebrumque bibamus
Sithoniasque nives hiemis subeamus aquosae,
nec si, cum moriens alta liber aret in ulmo,
Aethiopum versemus ovis sub sidere Cancri.
Omnia vincit Amor: et nos cedamus Amori.»
Haec sat erit, divae, vestrum cecinisse poëtam
dum sedet et gracili fiscellam texit hibisco,
Pierides: vos haec facietis maxima Gallo,
Gallo, cuius amor tantum mihi crescit in horas,
quantum vere novo viridis se subicit alnus.
Surgamus. Solet esse gravis cantantibus umbra;
iuniperi gravis umbra, nocent et frugibus umbrae.
Ite domum saturae, venit Hesperus, ite capellae.
Ēxtrēmum hūnc, Ărĕthūsă, mĭhī cōncēdĕ lăbōrēm.
Paūcă mĕō Gāllō, sēd quaē lĕgăt īpsă Lўcōrīs,
cārmĭnă sūnt dīcēndă: nĕgēt quīs cārmĭnă Gāllō?
Sīc tĭbĭ, cūm flūctūs sūbtēr lābērĕ Sĭcānōs,
Dōrĭs ămāră sŭām nōn īntērmīscĕăt ūndām.
Īncĭpĕ: sōllĭcĭtōs Gāllī dīcāmŭs ămōrēs,
dūm tĕnĕra āttōndēnt sīmaē vīrgūltă căpēllaē.
Nōn cănĭmūs sūrdīs: rēspōndēnt ōmnĭă sīlvaē.
Quaē nĕmŏra, aūt quī vōs sāltūs hăbŭērĕ, pŭēllaē
Naiades, indigno cum Gallus amore periret?
Nām nĕquĕ Pārnāsī vōbīs iŭgă, nām nĕquĕ Pīndī
ūllă mŏrām fēcērĕ, nĕque Āŏnĭē | Ăgănīppē.
Īllum ĕtĭām laūrī, | ĕtĭām flēvērĕ mўrīcaē,
pīnĭfĕr īllum ĕtĭām sōlā sūb rūpĕ iăcēntēm
Maēnălŭs ēt gĕlĭdī flēvērūnt sāxă Lўcaēī.
Stānt ĕt ŏvēs cīrcūm - nōstrī nēc paēnĭtĕt īllās,
nēc tē paēnĭtĕāt pĕcŏrīs, dīvīnĕ pŏētā,
ēt fōrmōsŭs ŏvīs ād flūmĭnă pāvĭt Ădōnīs -
vēnĭt ĕt ūpĭlĭō; tārdī vēnērĕ bŭbūlcī,
ūvĭdŭs hībērnā vēnīt dē glāndĕ Mĕnālcās.
Ōmnēs «Ūnde ămŏr īstĕ» rŏgānt «tĭbĭ?». Vēnĭt Ăpōllŏ:
«Gāllē qui īnsānīs?» īnquīt. «Tŭă cūră Lўcōrīs
pērquĕ nĭvēs ălĭūm pērque hōrrĭdă cāstră sĕcūta ēst.»
Vēnĭt ĕt āgrēstī căpĭtīs Sīlvānŭs hŏnōrĕ
flōrēntīs fĕrŭlās ēt grāndĭă līlĭă quāssāns.
Pān dĕŭs Ārcădĭaē vēnīt, quēm vīdĭmŭs īpsī
sānguĭnĕīs ĕbŭlī bācīs mĭnĭōquĕ rŭbēntēm.
«Ēcquĭs ĕrīt mŏdŭs?» īnquĭt. «Ămōr nōn tālĭă cūrāt.
Nēc lăcrĭmīs crūdēlĭs Ămōr nēc grāmĭnă rīvīs
nēc cўtĭsō sătŭrāntŭr ăpēs nēc frōndĕ căpēllaē.»
Trīstĭs ăt īllĕ: «Tămēn cāntābĭtĭs, Ārcădĕs», īnquīt
«mōntĭbŭs haēc vēstrīs, sōlī cāntārĕ pĕrītī
Ārcădĕs. Ō mĭhĭ tūm quām mōllĭtĕr ōssă quĭēscānt,
vēstră mĕōs ōlīm sī fīstŭlă dīcăt ămōrēs!
Ātque ŭtĭnam ēx vōbīs ūnūs vēstrīquĕ fŭīssēm
aūt cūstōs grĕgĭs aūt mātūraē vīnĭtŏr ūvaē.
Cērtē sīvĕ mĭhī Phŷllīs sīve ēssĕt Ămŷntās
seū quīcūmquĕ fŭrōr (quīd tūm, sī fūscŭs Ămŷntās?
Ēt nīgraē vĭŏlaē sūnt ēt vāccīnĭă nīgră),
mēcum īntēr sălĭcēs lēntā sūb vītĕ iăcērēt:
sērtă mĭhī Phŷllīs lĕgĕrēt, cāntārĕt Ămŷntās.
Hīc gĕlĭdī fōntēs, hīc mōllĭă prātă, Lўcōrĭ,
hīc nĕmŭs: hīc īpsō tēcūm cōnsūmĕrĕr aēvō.
Nūnc īnsānŭs ămōr dūrī mē Mārtĭs ĭn ārmīs
tēla īntēr mĕdĭa ātque ādvērsōs dētĭnĕt hōstīs:
tū prŏcŭl ā pătrĭā, nēc sīt mĭhĭ crēdĕrĕ tāntūm,
Ālpīnās - ā - dūră, nĭvēs ēt frīgŏră Rhēnī
mē sĭnĕ sōlă vĭdēs. Ā, tē nē frīgŏră laēdānt!
Ā, tĭbĭ nē tĕnĕrās glăcĭēs sĕcĕt āspĕră plāntās!
Ībo ēt Chālcĭdĭcō quaē sūnt mĭhĭ cōndĭtă vērsū
cārmĭnă pāstōrīs Sĭcŭlī mŏdŭlābŏr ăvēnā.
Cērtum ēst īn sīlvīs, īntēr spēlaēă fĕrārūm
māllĕ pătī tĕnĕrīsquĕ mĕōs īncīdĕre ămōrēs
ārbŏrĭbūs: crēscēnt īllaē, crēscētĭs ămōrēs.
Īntĕrĕā mīxtīs lūstrābō Maēnălă Nŷmphīs,
aūt ācrīs vēnābŏr ăprōs. Nōn me ūllă vĕtābūnt
frīgŏră Pārthĕnĭōs cănĭbūs cīrcūmdărĕ sāltūs.
Iām mĭhĭ pēr rūpēs vĭdĕōr lūcōsquĕ sŏnāntīs
īrĕ, lĭbēt Pārthō tōrquērĕ Cўdōnĭă cōrnū
spīcŭlă. Tāmquam haēc sīt nōstrī mĕdĭcīnă fŭrōrīs
aūt dĕŭs īllĕ mălīs hŏmĭnūm mītēscĕrĕ dīscāt.
Iām nĕque Hămādrўădēs rūrsūs nēc cārmĭnă nōbīs
īpsă plăcēnt; īpsaē rūrsūs cōncēdĭtĕ sīlvaē.
Nōn īllūm nōstrī pōssūnt mūtārĕ lăbōrēs,
nēc sī frīgŏrĭbūs mĕdĭīs Hēbrūmquĕ bĭbāmūs
Sīthŏnĭāsquĕ nĭvēs hĭĕmīs sŭbĕāmŭs ăquōsaē,
nēc sī, cūm mŏrĭēns āltā lĭbĕr ārĕt ĭn ūlmō,
Aēthĭŏpūm vērsēmŭs ŏvīs sūb sīdĕrĕ Cāncrī.
Ōmnĭă vīncĭt Ămōr: ēt nōs cēdāmŭs Ămōrī.»
Haēc săt ĕrīt, dīvaē, vēstrūm cĕcĭnīssĕ pŏētām
dūm sĕdĕt ēt grăcĭlī fīscēllām tēxĭt hĭbīscō,
Pīĕrĭdēs: vōs haēc făcĭētīs māxĭmă Gāllō,
Gāllō, cūiŭs ămōr tāntūm mĭhĭ crēscĭt ĭn hōrās,
quāntūm vērĕ nŏvō vĭrĭdīs sē sūbĭcĭt ālnūs.
Sūrgāmūs. Sŏlĕt ēssĕ grăvīs cāntāntĭbŭs ūmbră;
iūnĭpĕrī grăvĭs ūmbră, nŏcēnt ēt frūgĭbŭs ūmbraē.
Ītĕ dŏmūm sătŭraē, vĕnĭt Hēspĕrŭs, ītĕ căpēllaē.