MENALCAS.
Cur non, Mopse, boni quoniam convenimus ambo,
tu calamos inflare levis, ego dicere versus,
hic corylis mixtas inter consedimus ulmos?
MOPSUS.
Tu maior; tibi me est aequum parere, Menalca,
sive sub incertas Zephyris motantibus umbras
sive antro potius succedimus. Aspice, ut antrum
silvestris raris sparsit labrusca racemis.
ME. Montibus in nostris solus tibi certat Amyntas.
MO. Quid, si idem certet Phoebum superare canendo?
ME. Incipe, Mopse, prior, si quos aut Phyllidis ignis
aut Alconis habes laudes aut iurgia Codri.
Incipe: pascentis servabit Tityrus haedos.
MO. Immo haec, in viridi nuper quae cortice fagi
carmina descripsi et modulans alterna notavi,
experiar: tu deinde iubeto certet Amyntas.
ME. Lenta salix quantum pallenti cedit olivae,
puniceis humilis quantum saliunca rosetis,
iudicio nostro tantum tibi cedit Amyntas.
Sed tu desine plura, puer: successimus antro.
MO. Exstinctum Nymphae crudeli funere Daphnin
flebant (vos coryli testes et flumina Nymphis),
cum complexa sui corpus miserabile nati
atque deos atque astra vocat crudelia mater.
Non ulli pastos illis egere diebus
frigida, Daphni, boves ad flumina; nulla neque amnem
libavit quadrupes nec graminis attigit herbam.
Daphni, tuum Poenos etiam ingemuisse leones
interitum montesque feri silvaeque loquuntur.
Daphnis et Armenias curru subiungere tigris
instituit, Daphnis thiasos inducere Bacchi
et foliis lentas intexere mollibus hastas.
Vitis ut arboribus decori est, ut vitibus uvae,
ut gregibus tauri, segetes ut pinguibus arvis,
tu decus omne tuis. Postquam te fata tulerunt,
ipsa Pales agros atque ipse reliquit Apollo.
Grandia saepe quibus mandavimus hordea sulcis,
infelix lolium et steriles nascuntur avenae;
pro molli viola, pro purpureo narcisso
carduus et spinis surgit paliurus acutis.
Spargite humum foliis, inducite fontibus umbras,
pastores (mandat fieri ‹tum› talia Daphnis),
et tumulum facite, et tumulo superaddite carmen:
«Daphnis ego in silvis, hinc usque ad sidera notus,
formosi pecoris custos, formosior ipse.»
ME. Tale tuum carmen nobis, divine poeta,
quale sopor fessis in gramine, quale per aestum
dulcis aquae saliente sitim restinguere rivo.
Nec calamis solum aequiperas, sed voce magistrum:
fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo.
Nos tamen haec quocumque modo tibi nostra vicissim
dicemus, Daphninque tuum tollemus ad astra;
Daphnin ad astra feremus: amavit nos quoque Daphnis.
MO. An quicquam nobis tali sit munere maius?
Et puer ipse fuit cantari dignus, et ista
iam pridem Stimichon laudavit carmina nobis.
ME. Candidus insuetum miratur limen Olympi
sub pedibusque videt nubes et sidera Daphnis.
Ergo alacris silvas et cetera rura voluptas
Panaque pastoresque tenet Dryadasque puellas.
Nec lupus insidias pecori, nec retia cervis
ulla dolum meditantur: amat bonus otia Daphnis.
Ipsi laetitia voces ad sidera iactant
intonsi montes; ipsae iam carmina rupes,
ipsa sonant arbusta: «deus, deus ille, Menalca!».
Sis bonus o felixque tuis! En quattuor aras:
ecce duas tibi, Daphni, duas altaria Phoebo.
Pocula bina novo spumantia lacte quotannis
craterasque duo statuam tibi pinguis olivi,
et multo in primis hilarans convivia Baccho
(ante focum, si frigus erit; si messis, in umbra)
vina novum fundam calathis Ariusia nectar.
Cantabunt mihi Damoetas et Lyctius Aegon;
saltantis Satyros imitabitur Alphesiboeus.
Haec tibi semper erunt, et cum sollemnia vota
reddemus Nymphis, et cum lustrabimus agros.
Dum iuga montis aper, fluvios dum piscis amabit,
dumque thymo pascentur apes, dum rore cicadae,
semper honos nomenque tuum laudesque manebunt.
Ut Baccho Cererique, tibi sic vota quotannis
agricolae facient: damnabis tu quoque votis.
MO. Quae tibi, quae tali reddam pro carmine dona?
Nam neque me tantum venientis sibilus Austri
nec percussa iuvant fluctu tam litora, nec quae
saxosas inter decurrunt flumina vallis.
ME. Hac te nos fragili donabimus ante cicuta;
haec nos «formosum Corydon ardebat Alexin»,
haec eadem docuit «cuium pecus? An Meliboei?».
MO. At tu sume pedum, quod, me cum saepe rogaret,
non tulit Atigenes (et erat tum dignus amari),
formosum paribus nodis atque aere, Menalca.
MENALCAS.
Cūr nōn, Mōpsĕ, bŏnī quŏnĭām cōnvēnĭmŭs āmbō,
tū călămōs īnflārĕ lĕvīs, ĕgŏ dīcĕrĕ vērsūs,
hīc cŏrўlīs mīxtās īntēr cōnsēdĭmŭs ūlmōs?
MOPSUS.
Tū māiōr; tĭbĭ me ēst aēquūm pārērĕ, Mĕnālcā,
sīvĕ sŭb īncērtās Zĕphўrīs mōtāntĭbŭs ūmbrās
sīve āntrō pŏtĭūs sūccēdĭmŭs. Āspĭce, ŭt āntrūm
sīlvēstrīs rārīs spārsīt lābrūscă răcēmīs.
ME. Mōntĭbŭs īn nōstrīs sōlūs tĭbĭ cērtăt Ămŷntās.
MO. Quīd, si īdēm cērtēt Phoēbūm sŭpĕrārĕ cănēndō?
ME. Īncĭpĕ, Mōpsĕ, prĭōr, sī quōs aūt Phŷllĭdĭs īgnīs
aūt Ālcōnĭs hăbēs laūdēs aūt iūrgĭă Cōdrī.
Īncĭpĕ: pāscēntīs sērvābīt Tītўrŭs haēdōs.
MO. Īmmo haēc, īn vĭrĭdī nūpēr quaē cōrtĭcĕ fāgī
cārmĭnă dēscrīpsi ēt mŏdŭlāns āltērnă nŏtāvī,
ēxpĕrĭār: tū deīndĕ iŭbētō cērtĕt Ămŷntās.
ME. Lēntă sălīx quāntūm pāllēntī cēdĭt ŏlīvaē,
pūnĭcĕīs hŭmĭlīs quāntūm sāliūncă rŏsētīs,
iūdĭcĭō nōstrō tāntūm tĭbĭ cēdĭt Ămŷntās.
Sēd tū dēsĭnĕ plūră, pŭēr: sūccēssĭmŭs āntrō.
MO. Ēxstīnctūm Nŷmphaē crūdēlī fūnĕrĕ Dāphnīn
flēbānt (vōs cŏrўlī tēstēs ēt flūmĭnă Nŷmphīs),
cūm cōmplēxă sŭī cōrpūs mĭsĕrābĭlĕ nātī
ātquĕ dĕōs ātque āstră vŏcāt crūdēlĭă mātēr.
Nōn ūllī pāstōs īllīs ēgērĕ dĭēbūs
frīgĭdă, Dāphnĭ, bŏvēs ād flūmĭnă; nūllă nĕque āmnēm
lībāvīt quădrŭpēs nēc grāmĭnĭs āttĭgĭt hērbām.
Dāphnĭ, tŭūm Poēnōs ĕtĭam īngĕmŭīssĕ lĕōnēs
īntĕrĭtūm mōntēsquĕ fĕrī sīlvaēquĕ lŏquūntūr.
Dāphnĭs ĕt Ārmĕnĭās cūrrū sūbiūngĕrĕ tīgrīs
īnstĭtŭīt, Dāphnīs thĭăsōs īndūcĕrĕ Bācchī
ēt fŏlĭīs lēntās īntēxĕrĕ mōllĭbŭs hāstās.
Vītĭs ŭt ārbŏrĭbūs dĕcŏri ēst, ūt vītĭbŭs ūvaē,
ūt grĕgĭbūs taūrī, sĕgĕtēs ūt pīnguĭbŭs ārvīs,
tū dĕcŭs ōmnĕ tŭīs. Pōstquām tē fātă tŭlērūnt,
īpsă Pălēs āgrōs ātque īpsĕ rĕlīquĭt Ăpōllŏ.
Grāndĭă saēpĕ quĭbūs māndāvĭmŭs hōrdĕă sūlcīs,
īnfēlīx lŏlĭum ēt stĕrĭlēs nāscūntŭr ăvēnaē;
prō mōllī vĭŏlā, prō pūrpŭrĕō nārcīssō
cārdŭŭs ēt spīnīs sūrgīt pălĭūrŭs ăcūtīs.
Spārgĭte hŭmūm fŏlĭīs, īndūcĭtĕ fōntĭbŭs ūmbrās,
pāstōrēs (māndāt fĭĕrī ‹tūm› tālĭă Dāphnīs),
ēt tŭmŭlūm făcĭte, ēt tŭmŭlō sŭpĕrāddĭtĕ cārmēn:
«Dāphnĭs ĕgo īn sīlvīs, hīnc ūsque ād sīdĕră nōtūs,
fōrmōsī pĕcŏrīs cūstōs, fōrmōsĭŏr īpsĕ.»
ME. Tālĕ tŭūm cārmēn nōbīs, dīvīnĕ pŏētā,
quālĕ sŏpōr fēssīs īn grāmĭnĕ, quālĕ pĕr aēstūm
dūlcĭs ăquaē sălĭēntĕ sĭtīm rēstīnguĕrĕ rīvō.
Nēc călămīs sōlum aēquĭpĕrās, sēd vōcĕ măgīstrūm:
fōrtūnātĕ pŭēr, tū nūnc ĕrĭs āltĕr ăb īllō.
Nōs tămĕn haēc quōcūmquĕ mŏdō tĭbĭ nōstră vĭcīssīm
dīcēmūs, Dāphnīnquĕ tŭūm tōllēmŭs ăd āstră;
Dāphnĭn ăd āstră fĕrēmŭs: ămāvīt nōs quŏquĕ Dāphnīs.
MO. Ān quīcquām nōbīs tālī sīt mūnĕrĕ māīūs?
Ēt pŭĕr īpsĕ fŭīt cāntārī dīgnŭs, ĕt īstă
iām prīdēm Stĭmĭchōn laūdāvīt cārmĭnă nōbīs.
ME. Cāndĭdŭs īnsuētūm mīrātūr līmĕn Ŏlŷmpī
sūb pĕdĭbūsquĕ vĭdēt nūbēs ēt sīdĕră Dāphnīs.
Ērgo ălăcrīs sīlvās ēt cētĕră rūră vŏlūptās
Pānăquĕ pāstōrēsquĕ tĕnēt Drўădāsquĕ pŭēllās.
Nēc lŭpŭs īnsĭdĭās pĕcŏrī, nēc rētĭă cērvīs
ūllă dŏlūm mĕdĭtāntŭr: ămāt bŏnŭs ōtĭă Dāphnīs.
Īpsī laētĭtĭā vōcēs ād sīdĕră iāctānt
īntōnsī mōntēs; īpsaē iām cārmĭnă rūpēs,
īpsă sŏnānt ārbūstă: «dĕūs, dĕŭs īllĕ, Mĕnālcā!».
Sīs bŏnŭs ō fēlīxquĕ tŭīs! Ēn quāttŭŏr ārās:
ēccĕ dŭās tĭbĭ, Dāphnĭ, dŭās āltārĭă Phoēbō.
Pōcŭlă bīnă nŏvō spūmāntĭă lāctĕ quŏtānnīs
crātērāsquĕ dŭō stătŭām tĭbĭ pīnguĭs ŏlīvī,
ēt mūlto īn prīmīs hĭlărāns cōnvīvĭă Bācchō
(āntĕ fŏcūm, sī frīgŭs ĕrīt; sī mēssĭs, ĭn ūmbrā)
vīnă nŏvūm fūndām călăthīs Ărĭūsĭă nēctār.
Cāntābūnt mĭhĭ Dāmoētās ēt Lŷctĭŭs Aēgōn;
sāltāntīs Sătўrōs ĭmĭtābĭtŭr Ālphĕsĭboēūs.
Haēc tĭbĭ sēmpĕr ĕrūnt, ēt cūm sōllēmnĭă vōtă
rēddēmūs Nŷmphīs, ēt cūm lūstrābĭmŭs āgrōs.
Dūm iŭgă mōntĭs ăpēr, flŭvĭōs dūm pīscĭs ămābīt,
dūmquĕ thўmō pāscēntŭr ăpēs, dūm rōrĕ cĭcādaē,
sēmpĕr hŏnōs nōmēnquĕ tŭūm laūdēsquĕ mănēbūnt.
Ūt Bācchō Cĕrĕrīquĕ, tĭbī sīc vōtă quŏtānnīs
āgrĭcŏlaē făcĭēnt: dāmnābīs tū quŏquĕ vōtīs.
MO. Quaē tĭbĭ, quaē tālī rēddām prō cārmĭnĕ dōnă?
Nām nĕquĕ mē tāntūm vĕnĭēntīs sībĭlŭs Aūstrī
nēc pērcūssă iŭvānt flūctū tām lītŏră, nēc quaē
sāxōsās īntēr dēcūrrūnt flūmĭnă vāllīs.
ME. Hāc tē nōs frăgĭlī dōnābĭmŭs āntĕ cĭcūtā;
haēc nōs «fōrmōsūm Cŏrўdōn ārdēbăt Ălēxīn»,
haēc ĕădēm dŏcŭīt «cūĭūm pĕcŭs? Ān Mĕlĭboēī?».
MO. Āt tū sūmĕ pĕdūm, quōd, mē cūm saēpĕ rŏgārēt,
nōn tŭlĭt Ātĭgĕnēs (ĕt ĕrāt tūm dīgnŭs ămārī),
fōrmōsūm părĭbūs nōdīs ātque aērĕ, Mĕnālcā.