MELIBOEUS.
Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi
silvestrem tenui musam meditaris avena;
nos patriae finis et dulcia linquimus arva;
nos patriam fugimus; tu, Tityre, lentus in umbra,
formosam resonare doces Amaryllida silvas.
TITYRUS.
O Meliboee, deus nobis haec otia fecit:
namque erit ille mihi semper deus; illius aram
saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus.
Ille meas errare boves, ut cernis, et ipsum
ludere quae vellem calamo permisit agresti.
ME. Non equidem invideo, miror magis: undique totis
usque adeo turbatur agris! En ipse capellas
protinus aeger ago; hanc etiam vix, Tityre, duco:
hic inter densas corylos modo namque gemellos,
spem gregis, a, silice in nuda conixa reliquit.
Saepe malum hoc nobis, si mens non laeva fuisset,
de caelo tactas memini praedicere quercus.
Sed tamen iste deus qui sit, da, Tityre, nobis.
TI. Urbem quam dicunt Romam, Meliboee, putavi
stultus ego huic nostrae similem, quo saepe solemus
pastores ovium teneros depellere fetus.
Sic canibus catulos similis, sic matribus haedos
noram, sic parvis componere magna solebam.
Verum haec tantum alias inter caput extulit urbes
quantum lenta solent inter viburna cupressi.
ME. Et quae tanta fuit Romam tibi causa videndi?
TI. Libertas, quae sera tamen respexit inertem,
candidior postquam tondenti barba cadebat;
respexit tamen, et longo post tempore venit,
postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit.
Namque, fatebor enim, dum me Galatea tenebat,
nec spes libertatis erat, nec cura peculi.
Quamvis multa meis exiret victima saeptis,
pinguis et ingratae premeretur caseus urbi,
non umquam gravis aere domum mihi dextra redibat.
ME. Mirabar quid maesta deos, Amarylli, vocares,
cui pendere sua patereris in arbore poma:
Tityrus hinc aberat. Ipsae te, Tityre, pinus,
ipsi te fontes, ipsa haec arbusta vocabant.
TI. Quid facerem? Neque servitio me exire licebat,
nec tam praesentis alibi cognoscere divos.
Hic illum vidi iuvenem, Meliboee, quotannis
bis senos cui nostra dies altaria fumant.
Hic mihi responsum primus dedit ille petenti:
"Pascite, ut ante, boves, pueri; submittite tauros."
ME. Fortunate senex, ergo tua rura manebunt!
Et tibi magna satis, quamvis lapis omnia nudus
limosoque palus obducat pascua iunco;
non insueta gravis temptabunt pabula fetas,
nec mala vicini pecoris contagia laedent.
Fortunate senex, hic inter flumina nota
et fontis sacros frigus captabis opacum.
Hinc tibi, quae semper, vicino ab limite saepes
Hyblaeis apibus florem depasta salicti
saepe levi somnum suadebit inire susurro;
hinc alta sub rupe canet frondator ad auras;
nec tamen interea raucae, tua cura, palumbes,
nec gemere aeria cessabit turtur ab ulmo.
TI. Ante leves ergo pascentur in aethere cervi,
et freta destituent nudos in litore piscis,
ante pererratis amborum finibus exsul
aut Ararim Parthus bibet aut Germania Tigrim,
quam nostro illius labatur pectore voltus.
ME. At nos hinc alii sitientis ibimus Afros,
pars Scythiam et rapidum cretae veniemus Oaxen
et penitus toto divisos orbe Britannos.
En umquam patrios longo post tempore finis,
pauperis et tuguri congestum caespite culmen,
post aliquot, mea regna videns, mirabor aristas?
Impius haec tam culta novalia miles habebit?
Barbarus has segetes? En quo discordia civis
produxit miseros! His nos consevimus agros!
Insere nunc, Meliboee, piros, pone ordine vitis!
Ite meae, felix quondam pecus, ite, capellae:
non ego vos posthac, viridi proiectus in antro,
dumosa pendere procul de rupe videbo;
carmina nulla canam; non me pascente, capellae,
florentem cytisum et salices carpetis amaras.
TI. Hic tamen hanc mecum poteras requiescere noctem
fronde super viridi. Sunt nobis mitia poma,
castaneae molles et pressi copia lactis;
et iam summa procul villarum culmina fumant,
maioresque cadunt altis de montibus umbrae.
MELIBOEUS.
Tītўrĕ, tū pătŭlaē rĕcŭbāns sūb tēgmĭnĕ fāgī
sīlvēstrēm tĕnŭī mūsām mĕdĭtārĭs ăvēnā;
nōs pătrĭaē fīnīs ēt dūlcĭă līnquĭmŭs ārvă;
nōs pătrĭām fŭgĭmūs; tū, Tītўrĕ, lēntŭs ĭn ūmbrā,
fōrmōsām rĕsŏnārĕ dŏcēs Ămărŷllĭdă sīlvās.
TITYRUS.
Ō Mĕlĭboēĕ, dĕūs nōbīs haēc ōtĭă fēcīt:
nāmque ĕrĭt īllĕ mĭhī sēmpēr dĕŭs; īllĭŭs ārām
saēpĕ tĕnēr nōstrīs ăb ŏvīlĭbŭs īmbŭĕt āgnūs.
Īllĕ mĕās ērrārĕ bŏvēs, ūt cērnĭs, ĕt īpsūm
lūdĕrĕ quaē vēllēm călămō pērmīsĭt ăgrēstī.
ME. Nōn ĕquĭdem īnvĭdĕō, mīrōr măgĭs: ūndĭquĕ tōtīs
ūsque ădĕō tūrbātŭr ăgrīs! Ēn īpsĕ căpēllās
prōtĭnŭs aēgĕr ăgo; hānc ĕtĭām vīx, Tītўrĕ, dūcō:
hīc īntēr dēnsās cŏrўlōs mŏdŏ nāmquĕ gĕmēllōs,
spēm grĕgĭs, ā, sĭlĭce īn nūdā cōnīxă rĕlīquīt.
Saēpĕ mălum hōc nōbīs, sī mēns nōn laēvă fŭīssēt,
dē caēlō tāctās mĕmĭnī praēdīcĕrĕ quērcūs.
Sēd tămĕn īstĕ dĕūs quī sīt, dā, Tītўrĕ, nōbīs.
TI. Ūrbēm quām dīcūnt Rōmām, Mĕlĭboēĕ, pŭtāvī
stūltŭs ĕgo huīc nōstraē sĭmĭlēm, quō saēpĕ sŏlēmūs
pāstōrēs ŏvĭūm tĕnĕrōs dēpēllĕrĕ fētūs.
Sīc cănĭbūs cătŭlōs sĭmĭlīs, sīc mātrĭbŭs haēdōs
nōrām, sīc pārvīs cōmpōnĕrĕ māgnă sŏlēbām.
Vērum haēc tāntum ălĭās īntēr căpŭt ēxtŭlĭt ūrbēs
quāntūm lēntă sŏlēnt īntēr vībūrnă cŭprēssī.
ME. Ēt quaē tāntă fŭīt Rōmām tĭbĭ caūsă vĭdēndī?
TI. Lībērtās, quaē sēră tămēn rēspēxĭt ĭnērtēm,
cāndĭdĭōr pōstquām tōndēntī bārbă cădēbāt;
rēspēxīt tămĕn, ēt lōngō pōst tēmpŏrĕ vēnīt,
pōstquām nōs Ămărŷllĭs hăbēt, Gălătēă rĕlīquīt.
Nāmquĕ, fătēbŏr ĕnīm, dūm mē Gălătēă tĕnēbāt,
nēc spēs lībērtātĭs ĕrāt, nēc cūră pĕcūlī.
Quāmvīs mūltă mĕīs ēxīrēt vīctĭmă saēptīs,
pīnguĭs ĕt īngrātaē prĕmĕrētūr cāsĕŭs ūrbī,
nōn ūmquām grăvĭs aērĕ dŏmūm mĭhĭ dēxtră rĕdībāt.
ME. Mīrābār quīd maēstă dĕōs, Ămărŷllĭ, vŏcārēs,
cuī pēndērĕ sŭā pătĕrērĭs ĭn ārbŏrĕ pōmă:
Tītўrŭs hīnc ăbĕrāt. Īpsaē tē, Tītўrĕ, pīnūs,
īpsī tē fōntēs, īpsa haēc ārbūstă vŏcābānt.
TI. Quīd făcĕrēm? Nĕquĕ sērvĭtĭō me ēxīrĕ lĭcēbāt,
nēc tām praēsēntīs ălĭbī cōgnōscĕrĕ dīvōs.
Hīc īllūm vīdī iŭvĕnēm, Mĕlĭboēĕ, quŏtānnīs
bīs sēnōs cuī nōstră dĭēs āltārĭă fūmānt.
Hīc mĭhĭ rēspōnsūm prīmūs dĕdĭt īllĕ pĕtēntī:
"Pāscĭte, ŭt āntĕ, bŏvēs, pŭĕrī; sūbmīttĭtĕ taūrōs."
ME. Fōrtūnātĕ sĕnēx, ērgō tŭă rūră mănēbūnt!
Ēt tĭbĭ māgnă sătīs, quāmvīs lăpĭs ōmnĭă nūdūs
līmōsōquĕ pălūs ōbdūcāt pāscŭă iūncō;
nōn īnsuētă grăvīs tēmptābūnt pābŭlă fētās,
nēc mălă vīcīnī pĕcŏrīs cōntāgĭă laēdēnt.
Fōrtūnātĕ sĕnēx, hīc īntēr flūmĭnă nōtă
ēt fōntīs sācrōs frīgūs cāptābĭs ŏpācūm.
Hīnc tĭbĭ, quaē sēmpēr, vīcīno āb līmĭtĕ saēpēs
Hŷblaēīs ăpĭbūs flōrēm dēpāstă sălīctī
saēpĕ lĕvī sōmnūm suādēbĭt ĭnīrĕ sŭsūrrō;
hīnc āltā sūb rūpĕ cănēt frōndātŏr ăd aūrās;
nēc tămĕn īntĕrĕā raūcaē, tŭă cūră, pălūmbēs,
nēc gĕmĕre āĕrĭā cēssābīt tūrtŭr ăb ūlmō.
TI. Āntĕ lĕvēs ērgō pāscēntŭr ĭn aēthĕrĕ cērvī,
ēt frĕtă dēstĭtŭēnt nūdōs īn lītŏrĕ pīscīs,
āntĕ pĕrērrātīs āmbōrūm fīnĭbŭs ēxsūl
aūt Ărărīm Pārthūs bĭbĕt aūt Gērmānĭă Tīgrīm,
quām nōstro īllīūs lābātūr pēctŏrĕ vōltūs.
ME. Āt nōs hīnc ālīĭ sĭtīēntīs ībĭmŭs Āfrōs,
pārs Scўthĭam ēt răpĭdūm crētaē vĕnĭēmŭs Ŏāxēn
ēt pĕnĭtūs tōtō dīvīsōs ōrbĕ Brĭtānnōs.
Ēn ūmquām pătrĭōs lōngō pōst tēmpŏrĕ fīnīs,
paūpĕrĭs ēt tŭgŭrī cōngēstūm caēspĭtĕ cūlmēn,
pōst ălĭquōt, mĕă rēgnă vĭdēns, mīrābŏr ărīstās?
Īmpĭŭs haēc tām cūltă nŏvālĭă mīlĕs hăbēbīt?
Bārbărŭs hās sĕgĕtēs? Ēn quō dīscōrdĭă cīvīs
prōdūxīt mĭsĕrōs! Hīs nōs cōnsēvĭmŭs āgrōs!
Īnsĕrĕ nūnc, Mĕlĭboēĕ, pĭrōs, pōne ōrdĭnĕ vītīs!
Ītĕ mĕaē, fēlīx quōndām pĕcŭs, ītĕ, căpēllaē:
nōn ĕgŏ vōs pōsthāc, vĭrĭdī prōiēctŭs ĭn āntrō,
dūmōsā pēndērĕ prŏcūl dē rūpĕ vĭdēbō;
cārmĭnă nūllă cănām; nōn mē pāscēntĕ, căpēllaē,
flōrēntēm cўtĭsum ēt sălĭcēs cārpētĭs ămārās.
TI. Hīc tămĕn hānc mēcūm pŏtĕrās rĕquĭēscĕrĕ nōctēm
frōndĕ sŭpēr vĭrĭdī. Sūnt nōbīs mītĭă pōmă,
cāstănĕaē mōllēs ēt prēssī cōpĭă lāctīs;
ēt iām sūmmă prŏcūl vīllārūm cūlmĭnă fūmānt,
māiōrēsquĕ cădūnt āltīs dē mōntĭbŭs ūmbraē.