P. TERENTII AFRI - EUNUCHUS

2

INCIPIT EVNVCHVS TERENTI: ACTA LVDIS MEGALENSIBVS L.

POSTVMIO ALBINO L. CORNELIO MERVLA

AEDILIBVS CVRVLIBVS: EGERE L. AMBIVIVS TVRPIO

L. ATILIVS PRAENESTINVS: MODOS FECIT FLACCVS

CLAVDI TIBIIS DVABVS DEXTRIS: GRAECA

MENANDRV: FACTA II M. VALERIO C. FANNIO COS.

EVNVCHVS - C. SVLPICI APOLLINARIS PERIOCHA

Sororem falso dictitatam Thaidis

id ipsum ignorans miles aduexit Thraso

ipsique donat. Erat haec ciuis Attica.

Eidem eunuchum, quem emerat, tradi iubet

Thaidis amator Phaedria ac rus ipse abit

Thrasoni oratus biduum concederet.

Ephebus frater Phaedriae puellulam

cum deperiret dono missam Thaidi,

ornatu eunuchi induitur (suadet Parmeno)

introiit, uitiat uirginem. Sed Atticus

ciuis repertus frater eius conlocat

uitiatam ephebo; Phaedriam exorat Thraso.

EVNVCHVS - PERSONAE

Personae:

(PROLOGVS) ANTIPHO ADVLESCENS,

PHAEDRIA ADVLESCENS, DORIAS ANCILLA,

PARMENO SERVOS, DORVS EVNVCHVS,

THAIS MERETRIX, SANGA SERVOS,

GNATHO PARASITVS, SOPHRONA NVTRIX,

CHAEREA ADVLESCENS, SENEX (DEMEA seu LACHES),

THRASO MILES, PYTHIAS ANCILLA (CANTOR),

CHREMES ADVLESCENS.

EVNVCHVS - PROLOGVS

Si quisquamst qui placere se studeat bonis

quam plurimis et minime multos laedere,

in is poeta hic nomen profitetur suom.

Tum siquis est qui dictum in se inclementius

existumauit esse, sic existumet

responsum, non dictum esse, quia laesit prior.

Qui bene uortendo et easdem scribendo male

ex Graecis bonis Latinas fecit non bonas,

idem Menandri Phasma nunc nuper dedit,

atque in Thesauro scripsit causam dicere

prius unde petitur, aurum qua re sit suom,

quam illic qui petit, unde is sit thensaurus sibi

aut unde in patrium monumentum peruenerit.

Dehinc ne frustretur ipse se aut sic cogitet

"defunctu' iam sum, nil est quod dicat mihi

is ne erret moneo, et desinat lacessere.

Habeo alia multa quae nunc condonabitur,

quae proferentur post si perget laedere

ita fit facere instituit. Quam nunc acturi sumus

Menandri Eunuchum, postquam aediles emerunt,

perfecit sibi ut inspiciundi esset copia

magistratu' quam ibi adesset occeptast agi.

Exclamat furem, non poetam fabulam

dedisse et nil dedisse uerborum tamen:

Colacem esse Naeui et Plauti ueterem fabulam;

parasiti personam inde ablatam et militis.

Si id est peccatum, peccatum inprudentiast

poetae, non quo furtum facere studuerit.

Id ita esse uos iam iudicare poteritis.

Colax Menandrist: in east parasitus Colax

et miles gloriosus: eas se non negat

personas transtulisse in Eunuchum suam

ex Graeca; sed eas fabulas factas prius

Latinas scisse sese id uero pernegat.

Quod si personis isdem huic uti non licet:

qui mage licet currentem seruom scribere,

bonas matronas facere, meretrices malas,

parasitum edacem, gloriosum militem,

puerum supponi, falli per seruom senem,

amare odisse suspicari? Denique

nullumst iam dictum quod non dictum sit prius.

Qua re aequom est uos cognoscere atque ignoscere

quae ueteres factitarunt si faciunt noui.

Date operam, cum silentio animum attendite,

ut pernoscati' quid sibi Eunuchus uelit.

EVNVCHVS - ACTVS I - I

I. PHAEDRIA PARMENO

PH. Quid igitur faciam? Non eam ne nunc quidem

quom accersor ultro? An potius ita me comparem

non perpeti meretricum contumelias?

Exclusit; reuocat: redeam? Non si me obsecret.

PA. Siquidem hercle possis, nil prius neque fortius.

Verum si incipies neque pertendes gnauiter

atque, ubi pati non poteri', quom nemo expetet,

infecta pace ultro ad eam uenies indicans

te amare et ferre non posse: actumst, ilicet,

peristi: eludet ubi te uictum senserit.

Proin tu, dum est tempus, etiam atque etiam cogita,

ere: quae res in se neque consilium neque modum

habet ullum, eam consilio regere non potes.

In amore haec omnia insunt uitia: iniuriae,

suspiciones, inimicitiae, indutiae,

bellum, pax rursum: incerta haec si tu postules

ratione certa facere, nihilo plus agas

quam si des operam ut cum ratione insanias.

Et quod nunc tute tecum iratus cogitas

"egon illam, quae illum, quae me, quae non ...! Sine modo,

mori me malim: sentiet qui uir siem":

haec uerba una mehercle falsa lacrimula

quam oculos terendo misere uix ui expresserit,

restinguet, et te ultro accusabit, et dabis

ultro supplicium. PH. O indignum facinu'! Nunc ego

et illam scelestam esse et me miserum sentio:

et taedet et amore ardeo, et prudens sciens,

uiuos uidensque pereo, nec Quid agam scio.

PA. Quid agas? Nisi ut te redimas captum quam queas

minimo; si nequeas paullulo, at quanti queas;

et ne te adflictes. PH. Itane suades? PA. Si sapis,

neque praeter quam quas ipse amor molestias

habet addas, et illas quas habet recte feras.

Sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas;

nam quod nos capere oportet haec intercipit.

THAIS PHAEDRIA PARMENO

TH. Miseram me, uereor ne illud grauiu' Phaedria

tulerit neue aliorsum atque ego feci acceperit,

quod heri intro missu' non est. PH. Totus, Parmeno,

tremo horreoque, postquam aspexi hanc. PA. Bono animo es:

accede ad ignem hunc, iam calesces plus satis.

TH. Quis hic loquitur? Ehem tun hic eras, mi Phaedria?

Quid hic stabas? Quor non recta intro ibas? PA. Ceterum

de exclusione uerbum nullum? TH. Quid taces?

PH. Sane quia uero haec mihi patent semper fores

aut quia sum apud te primu'. TH. Missa istaec face.

PH. Quid "missa"? O Thais, Thais, utinam esset mihi

pars aequa amori' tecum ac pariter fieret,

ut aut hoc tibi doleret itidem ut mihi dolet

aut ego istuc abs te factum nihili penderem!

TH. Ne crucia te obsecro, anime mi, ‹mi› Phaedria.

Non pol quo quemquam plus amem aut plus diligam

eo feci; sed ita erat res, faciundum fuit.

PA. Credo, ut fit, misera prae amore exclusti hunc foras.

TH. Sicin agi' Parmeno? Age; sed huc qua gratia

te accersi iussi ausculta. PH. Fiat. TH. Dic mihi

hoc primum, potin est hic tacere? PA. Egon? Optume.

Verum heus tu' hac lege tibi meam adstringo fidem:

quae uera audiui taceo et contineo optume,

sin falsum aut uanum aut finctumst, continuo palamst:

plenus rimarum sum, hac atque illac perfluo.

Proin tu, taceri si uis, uera dicito.

TH. Samia mihi mater fuit: ea habitabat Rhodi.

PA. Potest taceri hoc. TH. Ibi tum matri paruolam

puellam dono quidam mercator dedit

ex Attica hine abreptam. PH. Ciuemne? TH. Arbitror;

certum non scimu': matri' nomen et patris

dicebat ipsa: patriam et signa cetera

neque scibat neque per aetatem etiam potis erat.

Mercator hoc addebat: e praedonibus,

unde emerat, se audisse abreptam e Sunio.

Mater ubi accepit, coepit studiose omnia

docere, educere, ita uti si esset filia.

Sororem plerique esse credebant meam.

Ego cum illo, quocum tum uno rem habebam hospite,

abii huc: qui mihi reliquit haec quae habeo omnia.

PA. Vtrumque hoc falsumst: effluet. TH. Qui istuc? PA. Quia

neque tu uno eras contenta neque solus dedit;

nam hic quoque bonam magnamque partem ad te attulit.

TH. Itast; sed sine me peruenire quo uolo.

Interea miles qui me amare occeperat

in Cariamst profectu'; te interea loci

cognoui. Tute scis postilla quam intumum

habeam te et mea consilia ut tibi credam omnia.

PH. Ne hoc quidem tacebit Parmeno. PA. Oh dubiumne id est?

TH. Hoc agite, amabo. Mater mea illic mortuast

nuper; eiu' frater aliquantum ad remst auidior.

Is ubi esse hanc forma uidet honesta uirginem

et fidibu' scire, pretium sperans ilico

producit, uendit. Forte fortuna adfuit

hic meus amicus: emit am dono mihi

inprudens harum rerum ignaru'que omnium.

Is uenit: postquam sensit me tecum quoque

rem habere, fingit causas ne det sedulo:

ait, si fidem habeat se iri praepositum tibi

apud me, ac non id metuat, ne, ubi acceperim,

sese relinquam, uelle si illam mihi dare;

uerum id uereri. Sed ego quantum suspicor,

ad uirginem animum adiecit. PH. Etiamne amplius?

TH. Nil; nam quaesiui. Nunc ego eam, mi Phaedria,

multae sunt causae quam ob rem cupio abducere:

primum quod soror est dicta; praeterea ut suis

restituam ac reddam. Sola sum; habeo hic neminem

neque amicum neque cognatum: quam ob rem, Phaedria,

cupio aliquos parere amicos beneficio meo.

Id amabo adiuta me, quo id fiat facilius:

sine illum priores partis hosce aliquot dies

apud me habere. Nil respondes? PH. Pessuma,

egon quicquam cum istis factis tibi respondeam?

PA. Eu noster, laudo: tandem perdoluit: uir es.

PH. Aut ego nescibam quorsum tu ires? "paruola

hinc est abrepta; eduxit mater pro sua;

soror dictast; cupio abducere, ut reddam suis

nempe omnia haec nunc uerba huc redeunt denique:

ego excludor, ille - recipitur. Qua gratia?

Nisi si illum plus amis quam me et istam nunc times

quae aduectast ne illum talem praeripiat tibi.

TH. Ego id timeo? PH. Quid te ergo aliud sollicitat? Cedo.

Num solus ille dona dat? Num ubi meam

benignitatem sensisti in te claudier?

Nonne ubi mi dixti cupere te ex Aethiopia

ancillulam, relictis rebus omnibus

quaesiui? Porro eunuchum dixti uelle te,

quia solae utuntur is reginae; repperi,

heri minas uiginti pro ambobus dedi.

Tamen contemptus abs te haec habui in memoria:

ob haec facta abs te spernor? TH. Quid istic, Phaedria?

quamquam illam cupio abducere atque hac re arbitror

id fieri posse maxume, uerum tamen

potius quam te inimicum habeam, faciam ut iusseris.

PH. Vtinam istuc uerbum ex animo ac uere diceres

"potius quam te inimicum habeam"! Si istuc crederem

sincere dici, quiduis possem perpeti.

PA. Labascit uictus uno uerbo quam cito!

TH. Ego non ex animo misera dico? Quam ioco

rem uoluisti a me tandem, quin perfeceris?

Ego impetrare nequeo hoc abs te, biduom

saltem ut concedas solum. PH. Siquidem biduom:

uerum ne fiant isti uiginti dies.

TH. Profecto non plus biduom aut ... PH. "Aut" nil moror.

TH. Non fiet: hoc modo sine te exorem. PH. Scilicet

faciundumst quod uis. TH. Merito te amo, bene facis.

PH. Rus ibo: ibi hoc me macerabo biduom.

Ita facere certumst: mos gerundust Thaidi.

tu, Parmeno, huc fac illi adducantur. PA. Maxume.

PH. In hoc biduom, Thais, uale. TH. Mi Phaedria,

et tu. Numquid uis aliud? PH. Egone quid uelim?

Cum milite istoc praesens absens ut sies;

dies noctesque me ames, me desideres,

me somnies, me exspectes, de me cogites,

me speres, me te oblectes, mecum tota sis:

meu' fac sis postremo animu' quando ego sum tuos.

TE. Me miseram, forsan hic mihi paruam habeat fidem

atque ex aliarum ingeniis nunc me iudicet.

Ego pol, quae mihi sum conscia, hoc certo scio

neque me finxisse falsi quicquam neque meo

cordi esse quemquam cariorem hoc Phaedria.

Et quidquid huiu' feci causa uirginis

feci; nam me eiu' fratrem spero propemodum

iam repperisse, adulescentem adeo nobilem;

et is hodie uenturum ad me constituit domum.

Concedam hinc intro atque exspectabo dum uenit.

ACTVS II

PHAEDRIA PARMENO

PH. Fac, ita ut iussi, deducantur isti. PA. Faciam. PH. At diligenter.

PA. Fiet. PH. At mature. PA. Fiet. PH. Satine hoc mandatumst tibi? PA. Ah

rogitare, quasi difficile sit!

Vtinam tam aliquid inuenire facile possis, Phaedria,

quam hoc peribit. PH. Ego quoque una pereo, quod mist carius;

ne istuc tam iniquo patiare animo. PA. Minime: qui effectum dabo.

Sed numquid aliud imperas?

PH. Munu' nostrum ornato uerbis, quod poteris, et istum aemulum,

quod poteris, ab ea pellito.

PA. Memini, tam etsi nullu' moneas. PH. Ego rus ibo atque ibi manebo.

PA. Censeo. PH. Sed heus tu. PA. Quid uis? PH. Censen posse me obfirmare et

perpeti ne redeam interea? PA. Tene? Non hercle arbitror;

nam aut iam reuortere aut mox noctu te adiget horsum insomnia.

PH. Opu' faciam, ut defetiger usque,ingratiis ut dormiam.

PA. Vigilabi' lassus: hoc plus facies. PH. ATi, nil dicis, Parmeno.

Eiciunda hercle haec est mollities animi; nimi' me indulgeo.

Tandem non ego illam caream, si sit opu', uel totum triduom? PA. Hui

uniuorsum triduom? Vide quid agas. PH. Stat sententia.

PA. Di boni, quid hoc morbist? Adeon homines inmutarier

ex amore ut non cognoscas eundem esse! Hoc nemo fuit

minus ineptu', mage seueru' quisquam nec mage continens.

Sed quis hic est qui huc pergit? Attat hicquidem est parasitus Gnatho

militis: ducit secum una uirginem dono huic. Papae

facie honesta! Mirum ni ego me turpiter hodie hic dabo

cum meo decrepito hoc eunucho. Haec superat ipsam Thaidem.

GNATHO PARMENO

GN. Di inmortales, homini homo quid praestat? Stulto intellegens

quid inter est? Hoc adeo ex hac re uenit in mentem mihi

conueni hodie adueniens quendam mei loci hinc atque ordinis,

hominem haud inpurum, itidem patria qui abligurrierat bona:

uideo sentum squalidum aegrum, pannis annisque obsitum. "Oh

quid istuc" inquam "ornatist?" "Quoniam miser quod habui perdidi, em

quo redactu' sum. Omnes noti me atque amici deserunt".

Hic ego illum contempsi prae me: "quid homo" inquam "ignauissime?

Itan parasti te ut spes nulla relicua in te siet tibi?

Simul consilium cum re amisti? Viden me ex eodem ortum loco?

Qui color nitor uestitu', quae habitudost corporis!

Omnia habeo neque quicquam habeo; nil quom est, nil defit tamen".

"At ego infelix neque ridiculus esse neque plagas pati

possum". "Quid? Tu his rebu' credi' fieri? Tota erras uia.

Olim isti fuit generi quondam quaestus apud saeclum prius:

hoc nouomst aucupium; ego adeo hanc primus inueni uiam.

Est genus hominum qui esse primos se omnium rerum uolunt

nec sunt: hos consector; hisce ego non paro me ut rideant,

sed eis ultro adrideo et eorum ingenia admiror simul.

Quidquid dicunt laudo; id rursum si negant, laudo id quoque;

negat quis: nego; ait: aio; postremo imperaui egomet mihi

omnia adsentari. Is quaestu' nunc est multo uberrimus".

PA. Scitum hercle hominem! Hic homines prorsum ex stultis insanos facit.

GN. Dum haec loquimur, interealoci ad macellum ubi aduenimus,

concurrunt laeti mi obuiam cuppedinarii omnes,

cetarii lanii coqui fartores piscatores,

quibus et re salua et perdita profueram et prosum saepe:

salutant, ad cenam uocant, aduentum gratulantur.

Ille ubi miser famelicus uidet mi esse tantum honorem et

tam facile uictum quaerere, ibi homo coepit me obsecrare

ut sibi liceret discere id de me: sectari iussi,

si potis est, tamquam philosophorum habent disciplinae ex ipsis

uocabula, parasiti ita ut Gnathonici uocentur.

PA. Viden otium et cibu' quid facit alienu'? GN. Sed ego cesso

ad Thaidem hanc deducere et rogare ad cenam ut ueniat?

Sed Parmenonem ante ostium Thaini' tristem uideo,

riuali' seruom: salua rest. Nimirum hic homines frigent.

Nebulonem hunc certumst ludere. PA. Hisce hoc munere arbitrantur

suam Thaidem esse. GN. Plurima salute Parmenonem

summum suom inpertit Gnatho. Quid agitur? PA. Statur. GN. Video.

Num quid nam hic quod nolis uides? PA. Te. GN. Credo; at numquid aliud?

PA. Qui dum? GN. Quia tristi's. PA. Nil quidem. GN. Ne sis; sed quid uidetur

hoc tibi mancupium? PA. Non malum hercle. GN. Vro hominem. PA. Vt falsus animist!

GN. Quam hoc munu' gratum Thaidi arbitrare esse? PA. Hoc nunc dicis

eiectos hinc nos: omnium rerum, heus, uicissitudost.

GN. Sex ego te totos, Parmeno, hos mensis quietum reddam

ne sursum deorsum cursites neue usque ad lucem uigiles.

Ecquid beo te? PA. Men? Papae. GN. Sic soleo amicos. PA. Laudo.

GN. Detineo te: fortasse tu profectus alio fueras.

PA. Nusquam. GN. Tum tu igitur paullulum da mi operae: fac ut admittar

ad illam. PA. Age modo, i: nunc tibi patent fores hae quia istam ducis.

GN. Numquem euocari hinc uis foras? PA. Sine biduom hoc praetereat:

qui mihi nunc uno digitulo foris aperis fortunatus,

ne tu istas faxo calcibus saepe insultabi' frustra.

GN. Etiamnunc tu hic stas, Parmeno? Eho numnam hic relictu's custos,

nequis forte internuntius clam a milite ad istam curset?

PA. Facete dictum: mira uero militi qui placeat?

Sed uideo erilem filium minorem huc aduenire.

Miror quid ex Piraeo abierit; nam ibi custos publice est nunc.

Non temere est; et properans uenit: nescioquid circumspectat.

CHAEREA PARMENO

CH. Occidi!

Neque uirgost usquam neque ego, qui illam e conspectu amisi meo.

Vbi quaeram, ubi inuestigem, quem perconter, quam insistam uiam

incertu' sum. Vna haec spes est: ubi ubi est, diu celari non potest.

O faciem pulchram! Deleo omnis dehinc ex animo mulieres:

taedet cotidianarum harum formarum. PA. Ecce autem alterum!

Nescioquid de amore loquitur: o infortunatum senem!

Hic uero est qui si occeperit,

ludum iocumque dices fuisse illum alterum,

praeut huiu' rabies quae dabit.

CH. Vt illum di deaeque senium perdant qui me hodie remoratus est;

meque adeo qui ei restiterim; tum autem qui illum flocci fecerim.

Sed eccum Parmenonem. Salue. PA. Quid tu's tristi'? Quidue's alacris?

Vnde is? CH. Egone? Nescio hercle,

neque unde eam neque quorsum eam: ita prorsu' sum oblitus mei.

PA. Qui quaeso? CH. Amo. PA. Hem. CH. Nunc, Parmeno, ostendes te qui uir sies.

Scis te mihi saepe pollicitum esse "Chaerea, aliquid inueni

modo quod ames: in ea re utilitatem ego faciam ut cognoscas meam",

quom in cellulam ad te patri' penum omnem congerebam clanculum.

PA. Age, inepte. CH. Hoc hercle factumst. Fac sis nunc promissa adpareant,

si adeo digna rest ubi tu neruos intendas tuos.

Haud simili' uirgost uirginum nostrarum, quas matres student

demissis umeris esse, uincto pectore, ut gracilae sient.

Siquaest habitior paullo pugilem esse aiunt, deducunt cibum:

tam etsi bonast natura, reddunt curatura iunceas:

itaque ergo amantur. PA. Quid tua istaec? CH. Noua figura oris. PA. Papae.

CH. Color ueru', corpu' solidum et suci plenum. PA. Anni? CH. Anni? Sedecim.

PA. Flos ipse. CH. Ipsam hanc tu mihi uel ui uel clam uel precario

fac tradas: mea nil refert dum potiar modo.

PA. Quid? Virgo quoiast? CH. Nescio hercle. PA. Vndest? CH. Tantundem. PA. Vbi habitat?

CH. Ne id quidem. PA. Vbi uidisti? CH. In uia. PA. Qua ratione eam amisti?

CH. Id equidem adueniens mecum stomachabar modo,

nec quemquam ego esse hominem arbitror quoi mage bonae

felicitates omnes aduorsae sient.

Quid hoc est sceleri'? Perii. PA. Quid factumst? CH. Rogas?

Patris cognatum atque aequalem Archidemidem

nostin? PA. Quidni? CC. Is, dum hanc sequor, fit mi obuiam.

PA. Incommode hercle. CH. Immo enimuero infeliciter;

nam incommoda alia sunt dicenda, Parmeno.

Illum liquet mihi deierare his mensibus

sex septem prorsum non uidisse proxumis,

nisi nunc quom minime uellem minimeque opu' fuit.

Eho nonne hoc monstri similest? Quid ais? PA. Maxume.

CH. Continuo occurrit ad me, quam longe quidem,

incuruo' tremulu' labiis demissis gemens:

"heus heus tibi dico, Chaerea inquit. Restiti.

"Scin quid ego te uolebam? "Dic". "Cras est mihi

iudicium". "Quid tum"? "Vt diligenter nunties

patri, aduocatu' mane mi esse ut meminerit".

Dum haec dicit abiit hora. Rogo numquid uelit.

"Recte" inquit. Abeo. Quom huc respicio ad uirginem,

illa se interea commodum huc aduorterat

in hinc nostram plateam. PA. Mirum ni hinc dicit, modo

huic quae datast dono. CH. Huc quom aduenio nulla erat.

PA. Comites secuti scilicet sunt uirginem?

CH. Verum: parasitu' cum ancilla. PA. Ipsast: ilicet.

desine; iam conclamatumst. CH. Alias res agis.

PA. Istuc ago equidem. CH. Nostin quae sit, dic mihi, aut

uidistin? PA. Vidi noui scio quo abducta sit.

CH. Eho Parmeno mi, nostin? [PA. Noui. CH.] et scis ubi siet?

PA. Huc deductast ad meretricem Thaidem: ei dono datast.

CH. Quis is est tam potens cum tanto munere hoc? PA. Miles Thraso,

Phaedriae riuali'. CH. Duras fratri' partis praedicas.

PA. Immo enim si scias quod donum huic dono contra conparet,

magis id dicas. CH. Quodnam quaeso hercle? PA. Eunuchum. CH. Illumne obsecro

inhonestum hominem, quem mercatus est heri, senem mulierem?

PA. Istunc ipsum. CH. Homo quatietur certe cum dono foras.

Sed istam Thaidem non sciui nobis uicinam. PA. Haud diust.

CH. Perii, numquamne etiam me illam uidisse! Eho dum dic mihi:

estne, ut fertur, forma? PA. Sane. CH. At nil ad nostram hanc? PA. Alia rest.

CH. Obsecro hercle, Parmeno, fac ut potiar. PA. Faciam sedulo ac

dabo operam, adiuuabo: numquid me aliud? CH. Quo nunc is? PA. Domum,

ut mancupia haec, ita uti iussit frater, ducam ad Thaidem.

CH. O fortunatum istum eunuchum quiquidem in hanc detur domum!

PA. Quid ita? CH. Rogitas? Summa forma semper conseruam domi

Videbit conloquetur aderit una in unis aedibus,

cibum non numquam capiet cum ea, interdum propter dormiet.

PA. Quid si nunc tute fortunatu' fias? CH. qua re, Parmeno?

Responde. PA. Capias tu illius uestem. CH. Vestem? Quid tum postea?

PA. Pro illo te ducam. CH. Audio. PA. Te esse illum dicam. CH. Intellego.

PA. Tu illis fruare commodis quibu' tu illum dicebas modo:

cibum una capias, adsis tangas ludas propter dormias;

quandoquidem illarum neque te quisquam nouit neque scit qui sies.

Praeterea forma et aetas ipsast facile ut pro eunucho probes.

CH. Dixti pulchre: numquam uidi meliu' consilium dari.

Age eamus intro nunciam: orna me abduc duc quantum potest.

PA. Quid agi'? Iocabar equidem. CH. Garris. PA. Perii, quid ego egi miser!

Quo trudi'? Perculeris iam tu me. Tibi equidem dico, mane.

CH. Eamu'. PA. Pergin? CH. Certumst. PA. Vide ne nimium calidum hoc sit modo.

CH. Non est profecto: sine. PA. At enim istaec in me cudetur faba. CH. Ah.

PA. flagitium facimus. CH. An id flagitiumst si in domum meretriciam

deducar et illis crucibu', quae nos nostramque adulescentiam

habent despicatam et quae nos semper omnibus cruciant modis,

nunc referam gratiam atque eas itidem fallam, ut ab is fallimur?

An potius haec patri aequomst fieri ut a me ludatur dolis?

Quod qui rescierint, culpent; illud merito factum omnes putent.

PA. Quid istic? Si certumst facere, facias; uerum ne post conferas

culpam in me. CH. Non faciam. PA. Iubesne? CH. Iubeam? Cogo atque impero:

Numquam defugiam auctoritatem. Sequere. PA. Di uortant bene!

ACTVS III

THRASO GNATHO PARMENO

TH. Magnas uero agere gratias Thais mihi?

GN. Ingentis. TH. Ain tu, laetast? GN. Non tam ipso quidem

dono quam abs te datum esse: id uero serio

triumphat. PA. Hoc prouiso ut, ubi tempus siet,

deducam. Sed eccum militem. TH. Est istuc datum

profecto ut grata mihi sint quae facio omnia.

GN. Aduorti hercle animum. TH. Vel rex semper maxumas

mihi agebat quidquid feceram: aliis non item.

GN. Labore alieno magno partam gloriam

uerbis saepe in se transmouet qui habet salem;

quod in test. TH. Habes. GN. Rex te ergo in oculis ... TH. Scilicet.

GN. Gestare. TH. Vero: credere omnem exercitum,

consilia. GN. Mirum. TH. Tum sicubi eum satietas

hominum aut negoti siquando odium ceperat,

requiescere ubi uolebat, quasi ... nostin? GN. Scio:

quasi ubi illam exspueret miseriam ex animo. TH. Tenes

Tum me conuiuam solum abducebat sibi. GN. Hui

regem elegantem narras. TH. Immo sic homost:

perpaucorum hominum. GN. Immo nullorum arbitror,

si tecum uiuit. TH. Inuidere omnes mihi

mordere clanculum: ego non flocci pendere:

illi inuidere misere; uerum unus tamen

inpense, elephantis quem indicis praefecerat.

Is ubi molestu' magis est, "quaeso" inquam "Strato,

eon es ferox quia habes imperium in beluas?"

GN. Pulchre mehercle dictum et sapienter. Papae

iugularas hominem. Quid ille? TH. Mutus ilico.

GN. Quidni esset? PA. Di uostram fidem, hominem perditum

miserumque et illum sacrilegum! TH. Quid illud, Gnatho,

quo pacto Rhodium tetigerim in conuiuio,

numquam tibi dixi? GN. Numquam; sed narra obsecro.

(Plus miliens audiui.) TH. Vna in conuiuio

erat hic, quem dico, Rhodius adulescentulus.

Forte habui scortum: coepit ad id adludere

et me inridere. "Quid ais" inquam homini "inpudens?

Lepu' tute's, pulpamentum quaeris?" GN. Hahahae.

TH. Quid est? GN. Facete lepide laute nil supra.

Tuomne, obsecro te, hoc dictum erat? Vetu' credidi.

TH. Audieras? GN. Saepe, et fertur in primis. TH. Meumst.

GN. Dolet dictum inprudenti adulescenti et libero.

PA. At te di perdant! GN. Quid ille quaeso? TH. Perditus:

risu omnes qui aderant emoriri. Denique

metuebant omnes iam me. GN. Haud iniuria.

TH. Sed heus tu, purgon ego me de istac Thaidi,

quod eam me amare suspicatast? GN. Nil minus.

Immo auge mage suspicionem. TH. Quor? GN. Rogas?

Scin, si quando illa mentionem Phaedriae

facit aut si laudat, te ut male urat? TH. Sentio.

GN. Id ut ne fiat haec res solast remedio:

ubi nominabit Phaedriam, tu Pamphilam

continuo; siquando illa dicet" Phaedriam

intro mittamu' comissatum,, Pamphilam

cantatum prouocemu'; si laudabit haec

illiu' formam, tu huiu' contra. Denique

Par pro pari referto quod eam mordeat.

TH. Siquidem me amaret, tum istuc prodesset, Gnatho.

GN. quando illud quod tu das exspectat atque amat,

iamdudum te amat iamdudum illi facile fit

quod doleat; metuit semper quem ipsa nunc capit

fructum nequando iratu' tu alio conferas.

TH. Bene dixti, ac mihi istuc non in mentem uenerat.

GN. Ridiculum; non enim cogitaras. Ceterum

idem hoc tute meliu' quanto inuenisses, Thraso!

THAIS THRASO GNATHO PARMENO PYTHIAS

TH. Audire uocem uisa sum modo militis.

Atque eccum. Salue, mi Thraso. THR. O Thais mea,

meum sauium, quid agitur? Ecquid nos amas

de fidicina istac? PA. Quam uenuste! Quod dedit

principium adueniens! TH. Plurimum merito tuo.

GN. Eamus ergo ad cenam. Quid stas? PA. Em alterum:

ex homine hunc natum dicas? TH. Vbi uis, non moror.

PA. Adibo atque adsimulabo quasi nunc exeam.

ituran, Thais, quopiam es? TH. Ehem Parmeno:

bene fecisti; hodie itura ... PA. Quo? TH. Quid, hunc non uides?

PA. Video et me taedet. Vbi uis, dona adsunt tibi

a Phaedria. THR. Quid stamu'? Quor non imus hinc?

PA. Quaeso hercle ut liceat, pace quod fiat tua,

dare huic quae uolumu', conuenire et conloqui.

THR. Perpulchra credo dona aut nostri similia.

PA. Res indicabit. Heus iubete istos foras

exire, quos iussi, ocius. Procede tu huc:

ex Aethiopiast usque haec. THR. Hic sunt tres minae,

GN. Vix. PA. Vbi tu es, Dore? Accede huc. Em eunuchum tibi,

quam liberali facie, quam aetate integra!

TH. Ita me di ament, honestust. PA. Quid tu ais, Gnatho?

Numquid habes quod contemnas? Quid tu autem, Thraso?

tacent: sati' laudant. Fac periclum in litteris,

fac in palaestra, in musicis: quae liberum

scire aequomst adulescentem, sollertem dabo.

THR. Ego illum eunuchum, si opu' siet, uel sobrius ...

PA. Atque haec qui misit non sibi soli postulat

te uiuere et sua causa excludi ceteros,

neque pugnas narrat neque cicatrices suas

ostentat neque tibi obstat, quod quidam facit;

uerum ubi molestum non erit, ubi tu uoles,

ubi tempu' tibi erit, sat habet si tum recipitur.

THR. Adparet seruom hunc esse domini pauperis

miserique. GN. Nam hercle nemo posset, sat scio,

qui haberet qui pararet alium, hunc perpeti.

PA. Tace tu, quem te ego isse infra infimos omnis puto

homines; nam qui huic animum adsentari induxeris,

e flamma petere te cibum posse arbitror.

THR. Iamne imus? TH. Hos prius intro ducam et quae uolo

simul imperabo: poste continuo exeo.

THR. Ego hinc abeo: tu istanc opperire. PA. Haud conuenit

una ire cum amica imperatorem in uia.

THR. Quid tibi ego multa dicam? Domini similis es.

GN. Hahahae. THR. Quid rides? GN. Istuc quod dixti modo;

et illud de Rhodio dictum quom in mentem uenit.

sed Thais exit. THR. Abi prae, curre, ut sint domi

parata. GN. Fiat. - TH. Diligenter, Pythias,

fac cures, si Chremes hoc forte aduenerit,

ut ores primum ut maneat; si id non commodumst,

Vt redeat; si id non poterit, ad me adducito.

PY. Ita faciam. TH. Quid? Quid aliud uolui dicere?

Ehem curate istam diligenter uirginem:

domi adsiti' facite. THR. Eamu'. TH. Vos me sequimini.

CHREMES PYTHIAS

CH. Profecto quanto mage magisque cogito,

nimirum dabit haec Thai' mihi magnum malum:

ita me ab ea astute uideo labefactarier,

iam tum quom primum iussit me ad se accersier.

Roget quis "quid tibi cum illa?" Ne noram quidem.

Vbi ueni, causam ut ibi manerem repperit:

ait rem diuinam fecisse et rem seriam

uelle agere mecum. Iam tum erat suspicio

dolo malo haec fieri omnia. Ipsa accumbere

mecum, mihi sese dare, sermonem quaerere.

Vbi friget, huc euasit, quam pridem pater

mihi it mater mortui essent. Dico, iamdiu.

Rus Sunii ecquod habeam et quam longe a mari.

Credo ei placere hoc: sperat se a me auellere.

Postremo, ecqua inde parua periisset soror;

ecquis cum ea una; quid habuisset quom perit;

ecquis eam posset noscere. Haec quor quaeritet?

Nisi si illa forte quae olim periit paruola

soror, hanc se intendit esse, ut est audacia.

Verum ea si uiuit annos natast sedecim,

non maior: Thai' quam ego sum maiusculast.

Misit porro orare ut uenirem serio.

Aut dicat quid uolt aut molesta ne siet:

non hercle ueniam tertio. Heus heus, ecquis hic?

Ego sum Chremes. PY. O capitulum lepidissimum!

CH. Dico ego mi insidias fieri? PY. Thais maxumo

te orabat opere ut cras redires. CH. Rus eo.

PY. Fac amabo. CH. Non possum, inquam. PY. At tu apud nos hic mane

dum redeat ipsa. CH. Nil minus. PY. Quor, mi Chremes?

CH. Malam rem hinc ibi'? PY. Si istuc ita certumst tibi,

amabo ut illuc transeas ubi illast. CH. Eo.

PY. Abi Dorias, cito hunc deduce ad militem.

ANTIPHO

AN. Heri aliquot adulescentuli coiimus in Piraeo

in hunc diem, ut de symbolis essemu'. Chaeream ei rei

praefecimus; dati anuli; locu' tempu' constitutumst.

Praeteriit tempu': quo in loco dictumst parati nil est;

homo ipse nusquamst neque scio quid dicam aut quid coniectem.

Nunc mi hoc negoti ceteri dedere ut illum quaeram

idque adeo uisam si domist. Quisnam hinc ab Thaide exit?

Is est an non est? Ipsus est. Quid hoc hominist? Qui hic ornatust?

Quid illud malist? Nequeo satis mirari neque conicere;

nisi, quidquid est, procul hinc lubet priu' quid sit sciscitari.

CHAEREA ANTIPHO

CH. Numquis hic est? Nemost. Numquis hinc me sequitur? Nemo homost.

Iamne erumpere hoc licet mi gaudium? Pro Iuppiter,

nunc est profecto interfici quom perpeti me possum,

ne hoc gaudium contaminet uita aegritudine aliqua.

Sed neminemne curiosum interuenire nunc mihi

qui me sequatur quoquo eam, rogitando obtundat enicet

quid gestiam aut quid laetu' sim, quo pergam, unde emergam, ubi siem

uestitum hunc nanctu', quid mi quaeram, sanu' sim anne insaniam!

AN. Adibo atque ab eo gratiam hanc, quam uideo uelle, inibo.

Chaerea, quid est quod sic gestis? Quid sibi hic uestitu' quaerit?

Quid est quod laetus es? Quid tibi uis? Satine sanu's? Quid me adspectas?

Quid taces? CH. O festu' dies hominis! Amice, salue:

nemost hominum quem ego nunc magis cuperem uidere quam te.

AN. Narra istuc quaeso quid sit. CH. Immo ego te obsecro hercle ut audias.

Nostin hanc quam amat frater? AN. Noui: nempe, opinor, Thaidem.

CH. Istam ipsam. AN. Sic commemineram. CH. Quaedam hodie est ei domo data

uirgo: quid ego eiu' tibi nunc faciem praedicem aut laudem, Antipho,

quom ipsum me noris quam elegans formarum spectator siem?

In hac commotu' sum. AN. Ain tu? CH. Primam dices, scio, si uideris.

Quid multa uerba? Amare coepi. Forte fortuna domi

erit quidam eunuchu' quem mercatu' fuerat frater Thaidi,

neque is deductus etiamdum ad eam. Submonuit me Parmeno

ibi seruo' quod ego arripui. AN. Quid id est? CH. Tacitu' citius audies:

ut uestem cum illo mutem et pro illo iubeam me illoc ducier.

AN. Pro eunuchon? CH. Sic est. AN. Quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

CH. Rogas? Viderem audirem essem una quacum cupiebam, Antipho.

Num parua causa aut praua ratiost? Traditus sum mulieri.

Illa ilico ubi me accepit, laeta uero ad se abducit domum;

commendat uirginem. AN. Quoi? Tibine? CH. Mihi. AN. Satis tuto tamen?

CH. Edicit ne uir quisquam ad eam adeat et mihi ne abscedam imperat;

in interiore parti ut maneam solu' cum sola. Adnuo

terram intuens modeste. AN. Miser. CH. "Ego" inquit "ad cenam hinc eo".

Abducit secum ancillas: paucae quae circum illam essent manent

nouiciae puellae. Continuo haec adornant ut lauet.

Adhortor properent. Dum adparatur, uirgo in conclaui sedet

suspectans tabulam quandam pictam: ibi inerat pictura haec, Iouem

quo pacto Danaae misisse aiunt quondam in gremium imbrem aureum.

Egomet quoque id spectare coepi, et quia consimilem luserat

iam olim ille ludum, inpendio magis animu' gaudebat mihi,

deum sese in hominem conuortisse atque in alienas tegulas

uenisse clanculum per inpluuium fucum factum mulieri.

At quem deum! "Qui templa caeli summa sonitu concutit".

Ego homuncio hoc non facerem? Ego illud uero ita feci - ac lubens.

Dum haec mecum reputo, accersitur lauatum interea uirgo:

iit lauit rediit; deinde eam in lecto illae conlocarunt.

sto exspectans siquid mi imperent. Venit una, "heus tu" inquit "Dore,

cape hoc flabellum, uentulum huic sic facito, dum lauamur;

ubi nos lauerimu', si uoles, lauato". Accipio tristis.

AN. Tum equidem istuc os tuom inpudens uidere nimium uellem,

qui esset status, flabellulum tenere te asinum tantum.

CH. Vix elocutast hoc, foras simul omnes proruont se,

abeunt lauatum, perstrepunt, ita ut fit domini ubi absunt

interea somnu' uirginem opprimit. Ego limis specto

sic per flabellum clanculum; simul alia circumspecto,

satin explorata sint. Video esse. Pessulum ostio obdo.

AN. Quid tum? CL. Quid "quid tum", fatue? AN. Fateor. CH. An ego occasionem

mi ostentam, tantam, tam breuem, tam optatam, tam insperatam

amitterem? Tum pol ego is essem uero qui simulabar.

AN. Sane hercle ut dici'. Sed interim de symbolis quid actumst?

CH. Paratumst. AN. Frugi es: Vbi? Domin? CH. Immo apud libertum Discum.

AN. Perlongest, sed tanto ocius properemu': muta uestem.

CH. Vbi mutem? Perii; nam domo exsulo nunc: metuo fratrem

ne intus sit; porro autem pater ne rure redierit iam.

AV. Eamus ad me, ibi proxumumst ubi mutes. CH. Recte dicis.

Eamus; et de istac simul, quo pacto porro possim

potiri, consilium uolo capere una tecum. AN. Fiat.

ACTVS IV

DORIAS

Ita me di ament, quantum ego illum uidi, non nil timeo misera,

nequam ille hodie insanu' turbam faciat aut uim Thaidi.

Nam postquam iste aduenit Chremes adulescens, frater uirginis,

militem rogat ut illum admitti iubeat; ill' continuo irasci,

neque negare audere; Thai' porro instare ut hominem inuitet.

Id faciebat retinendi illius causa, quia illa quae cupiebat

de sorore eius indicare ad eam rem tempu' non erat.

Inuitat tristi': mansit. Ibi illa cum illo sermonem ilico;

miles uero sibi putare adductum ante oculos aemulum;

uoluit facere contra huic aegre: "heus" inquit "puere Pamphilam

accerse ut delectet hic nos". Ira [exclamat] "minime gentium:

in conuiuium illam?" Miles tendere: inde ad iurgium.

Interea aurum sibi clam mulier demit, dat mi ut auferam.

Hoc est signi: ubi primum poterit, se illinc subducet scio.

PHAEDRIA ‹DORIAS›

Dum rus eo, coepi egomet mecum inter uias,

ita ut fit ubi quid in animost molestiae,

aliam rem ex alia cogitare et ea omnia in

peiorem partem. Quid opust uerbis? Dum haec puto,

praeterii inprudens uillam. Longe iam abieram

quom sensi: redeo rursum, male me uero habens.

Vbi ad ipsum ueni deuorticulum, constiti:

occepi mecum cogitare "hem biduom hic

manendumst soli sine illa? Quid tum postea?

Nil est. Quid nil? Si non tangendi copiast,

eho ne uidendi quidem erit? Si illud non licet,

saltem hoc licebit. Certe extrema linea

amare haud nil est". Villam praetereo sciens.

Sed quid hoc quod timida subito egreditur Pythias?

PYTHIAS DORIAS PHAEDRIA

PY. Vbi ego illum scelerosum misera atque inpium inueniam? Aut ubi quaeram?

Hoccin tam audax facinu' facere esse ausum! PH. Perii: hoc quid sit uereor.

PY. Quin etiam insuper scelu', postquam ludificatust uirginem,

uestem omnem miserae discidit, tum ipsam capillo conscidit.

PH. Hem. PY. Qui nunc si detur mihi,

ut ego unguibus facile illi in oculos inuolem uenefico!

PH. Nescioquid profecto absente nobis turbatumst domi.

Adibo. Quid istuc? Quid festinas? Aut quem quaeri, Pythias?

PY. Ehem Phaedria, egon? Quem quaeram? In' hinc quo dignu's cum donis tuis

tam lepidis? PH. Quid istuc est rei?

PY. Rogas me? Eunuchum quem dedisti nobis quas turbas dedit!

Virginem quam erae dono dederat miles, uitiauit. PH. Quid ais?

PY. Perii. PH. Temulenta's. PY. Vtinam sic sint qui mihi male uolunt!

DO. Au obsecro, mea Pythias, quod istuc nam monstrum fuit?

PY. Insanis: qui istuc facere eunuchu' potuit? PY. Ego illum nescio

qui fuerit; hoc quod fecit, res ipsa indicat.

Virgo ipsa lacrumat neque, quom rogites, quid sit audet dicere.

Ille autem bonu' uir nusquam apparet. Etiam hoc misera suspicor,

aliquid domo abeuntem abstulisse. PH. Nequeo mirari satis

quo ille abire ignauo' possit longius, nisi si domum

forte ad nos rediit. PP. Vise amabo num sit. PH. Iam faxo scies.

DO. Perii, obsecro! Tam infandum facinu', mea tu, ne audiui quidem.

PY. At pol ego amatores audieram mulierum esse eos maxumos,

sed nil potesse; uerum miserae non in mentem uenerat;

nam illum aliquo conclusissem neque illi commisissem uirginem.

PHAEDRIA DORVS PYTHIAS DORIAS

PH. Exi foras, sceleste. At etiam restitas,

fugitiue? Prodi, Male conciliate. DORVS. Obsecro PH. Oh

illud uide, os ut sibi distorsit carnufex!

quid huc tibi reditiost? Quid uestis mutatio?

Quid narras? Paullum si cessassem, Pythias,

domi non offendissem, ita iam ornarat fugam.

PY. Haben hominem, amabo? PH. Quidni habeam? PY. O factum bene.

DORIAS. Istuc pol uero bene. PY. Vbist? PH. Rogitas? Non uides?

PY. Videam? Obsecro quem? PH. Hunc scilicet. PY. Quis hic est homo?

PH. Qui ad uos deductus hodiest. PY. Hunc oculis suis

nostrarum numquam quisquam uidit, Phaedria.

PH. Non uidit? PY. An tu hunc credidisti esse, obsecro,

ad nos deductum? PH. Namque alium habui neminem. PY. Au

ne comparandus hicquidem ad illumst: ille erat

honesta facie et liberali. PH. Ita uisus est

dudum, quia uaria ueste exornatus fuit.

Nunc tibi uidetur foedu', quia illam non habet.

PY. Tace obsecro: quasi uero paullum intersiet.

Ad nos deductus hodiest adulescentulus,

quem tu uidere uero uelles, Phaedria.

Hic est uietu' uetu' ueternosus senex,

colore mustelino. PH. Hem quae haec est fabula?

Rediges me ut quid egerim egomet nesciam?

Eho tu, emin ego te? DO. Emisti. PY. Iube mi denuo

respondeat. PH. Roga. PY. Venisti hodie ad nos? Negat.

At ille alter uenit annos natu' sedecim,

quem secum adduxit Parmeno. PH. Agedum hoc mi expedi

primum: istam quam habes unde habes uestem? Taces?

Monstrum homini', non dicturu's" DO. Venit Chaerea.

PH. Fraterne? DO. Ita. PH. Quando? DO. Hodie. PH. Quam dudum? DO. Modo.

PH. Quicum? DO. Cum Parmenone. PH. Norasne eum prius?

DO. Non. [Nec quis esset umquam audieram dicier.]

PH. Vnde igitur fratrem meum esse scibas? DO. Parmeno

dicebat eum esse. Is dedit mi hanc. PH. Occidi.

DO. Meam ipse induit: post una ambo abierunt foras.

PY. Iam sati' credi' sobriam esse me et nil mentitam tibi?

Iam sati' certumst uirginem uitiatam esse? PH. Age nunc, belua,

credis huic quod dicat? PY. Quid isti credam? Res ipsa indicat.

PH. Concede istuc paullulum: audin? Etiam paullulum: sat est.

Dic dum hoc rursum: Chaerea tuam uestem detraxit tibi?

DO. Factum. PH. Et east indutu'? DO. Factum. PH. Et pro te huc deductust? DO. Ita.

PH. Iuppiter magne, o scelestum atque audacem hominem! PY. Vae mihi:

etiam non credes indignis nos esse inrisas modis?

PH. Mirum ni tu credas quod iste dicat. Quid agam nescio.

Heus negato rursum. Possumne ego hodie ex te exsculpere

uerum? Vidistine fratrem Chaeream? DO. Non. PH. Non potest

sine malo fateri, uideo: sequere hac. Modo ait modo negat.

ora me. DO. Obsecro te uero, Phaedria. PH. I intro nunciam.

DO. Oiei. PH. Alio pacto honeste quomodo hinc abeam nescio.

Actumst, siquidem tu me hic etiam, nebulo, ludificabere.

PY. Parmenoni' tam scio esse hanc techinam quam me uiuere.

DOR. Sic est. PY. Inueniam pol hodie parem ubi referam gratiam.

Sed nunc quid faciundum censes, Dorias? DOR. Di istac rogas

uirgine? PY. Ita, utrum taceam an praedicemne? DOR. Tu pol, si sapis,

quod scis nescis neque de eunucho neque de uitio uirginis.

Hac re et te omni turba euolues et illi gratum feceris.

Id modo dic, abisse Dorum. PY. Ita faciam. DOR. Sed uideon Chremen?

Thai' iam aderit. PY. Quid ita? DOR. Quia, quom inde abeo, iam tum occeperat

turba inter eos. PY. Tu aufer aurum hoc. Ego scibo ex hoc quid siet.

CHREMES PYTHIAS

CH. Attat data hercle uerba mihi sunt: uicit uinum quod bibi.

At dum accubabam quam uidebar mi esse pulchre sobrius!

Postquam surrexi neque pes neque mens sati' suom officium facit.

PY. Chreme. CH. Quis est? Ehem Pythias: uah quanto nunc formonsior

uidere mihi quam dudum! PY. Certe tuquidem pol multo hilarior.

CH. Verbum hercle hoc uerum erit "sine Cerere et Libero friget Venus".

Sed Thai' multo ante uenit? PY. Anne abiit iam a milite?

CH. Iamdudum, aetatem. Lites factae sunt inter eos maxumae.

PY. Nil dixit tu ut sequerere sese? CH. Nil, nisi abiens mi innuit.

PY. Eho nonne id sat erat? CH. At nescibam id dicere illam, nisi quia

correxit miles, quod intellexi minu'; nam me extrusit foras

sed eccam ipsam: miror ubi ego huic anteuorterim.

THAIS CHREMES PYTHIAS

TH. Credo equidem illum iam adfuturum esse, ut illam eripiat: sine ueniat.

Atqui si illam digito attigerit uno, oculi ilico ecfodientur.

Vsque adeo ego illius ferre possum ineptiam et magnifica uerba,

uerba dum sint; uerum enim si ad rem conferentur, uapulabit.

CH. Thais, ego iamdudum hic adsum. TH. O mi Chreme, te ipsum exspectabam.

Scin tu turbam hanc propter te esse factam? Et adeo ad te attinere hanc

omnem rem? CH. Ad me? Qui? Quasi istuc ... TH. Quia, dum tibi sororem studeo

reddere ac restituere, haec atque huiusmodi sum multa passa.

CH. Vbi east? TH. Domi apud me. CH. Hem. TH. Quid est?

Educta ita uti teque illaque dignumst. CH. Quid ais? TH. Id quod res est.

Hanc tibi dono do neque repeto pro illa quicquam abs te preti.

CH. Et habetur et referetur, Thais, ita uti merita's gratia.

TH. At enim caue ne priu' quam hanc a me accipias amittas, Chreme;

nam haec east quam miles a me ui nunc ereptum uenit.

Abi tu, cistellam, Pythias, domo ecfer cum monumentis.

CH. Viden tu illum, Thais, ... PY. Vbi sitast? TH. In risco: odiosa cessas.

CH. Militem secum ad te quantas copias adducere?

Attat ... TH. Num formidulosus obsecro es, mi homo? CH. Apage sis:

egon formidulosu'? Nemost hominum qui uiuat minus.

TH. Atqui ita opust. CH. Ah metuo qualem tu me esse hominem existumes.

TH. Immo hoc cogitato: quicum res tibist peregrinus est,

minu' potens quam tu, minu' notu', minus amicorum hic habens.

CH. Scio istuc. Sed tu quod cauere possis stultum admittere est.

Malo ego nos prospicere quam hunc ulcisci accepta iniuria.

Tu abi atque obsera ostium intu', dum ego hinc transcurro ad forum:

uolo ego adesse hic aduocatos nobis in turba hac. TH. Mane.

CH. Meliust. TH. Mane. CH. Omitte: iam adero. TH. Nil opus est istis, Chreme.

hoc modo dic, sororem illam tuam esse et te paruam uirginem

amisisse, nunc cognosse. Signa ostende. PY. Adsunt. TH. Cape.

Si uim faciet, in ius ducito hominem: intellextin? CH. Probe.

TH. Fac animo haec praesenti dicas. CH. Faciam. TH. Attolle pallium.

Perii, huic ipsist opu' patrono, quem defensorem paro.

THRASO GNATHO SANGA CHREMES THAIS

THR. Hancin ego ut contumeliam tam insignem in me accipiam, Gnatho?

mori me satiust. Simalio, Donax, Syrisce, sequimini.

Primum aedis expugnabo. GN. Recte. THR. Virginem eripiam. GN. Probe.

THR. Male mulcabo ipsam. GN. Pulchre. THR. In medium huc agmen cum uecti, Donax;

tu, Simalio, in sinistrum cornum; tu, Syrisce, in dexterum.

cedo alios : ubi centuriost Sanga et manipulus furum? SA. Eccum adest.

THR. quid ignaue? peniculon pugnare, qui istum huc portes, cogitas?

SA. Egon? Imperatoris uirtutem noueram et uim militum;

sine sanguine hoc non posse fieri: qui abstergerem uolnera?

THR. Vbi alii? GN. Qui malum "alii"? Solu' Sannio seruat domi.

THR. Tu hosce instrue; ego hic ero post principia: inde omnibus signum dabo.

GN. Illuc est sapere: ut hosce instruxit, ipsu' sibi cauit loco.

THR. Idem hoc iam Pyrru' factitauit. CH. Viden tu Thais, quam hic rem agit?

Nimirum consilium illud rectumst de occludendis aedibus.

TH. Sane quod tibi nunc uir uideatur esse hic, nebulo magnus est:

ne metuas. THR. Quid uidetur? GN. Fundam tibi nunc nimi' uellem dari,

ut tu illos procul hinc ex occulto caederes: facerent fugam.

THR. Sed eccam Thaidem ipsam uideo. GN. Quam mox inruimus? THR. Mane:

omnia prius experiri quam armis sapientem decet.

Qui scis an quae iubeam sine ui faciat? GN. Di uostram fidem,

quantist sapere! Numquam accedo quin abs te abeam doctior.

THR. Thai', primum hoc mihi responde: quom tibi do istam uirginem,

dixtin hos dies mihi soli dare te? TH. Quid tum postea?

THR. Rogitas? Quae mi ante oculos coram amatorem adduxti tuom ...

TH. Quid cum illoc agas? THR. Et cum eo clam te subduxti mihi?

TH. Lubuit. THR. Pamphilam ergo huc redde, nisi ui mauis eripi.

CH. Tibi illam reddat aut tu eam tangas, omnium...? GN. Ah quid agis? Tace.

THR. quid tu tibi uis? Ego non tangam meam? CH. Tuam autem, furcifer?

GN. Caue sis: nescis quoi maledicas nunc uiro. CH. Non tu hinc abis?

Scin tu ut tibi res se habeat? Si quicquam hodie hic turbae coeperis,

faciam ut huius loci dieique meique semper memineris.

GN. Miseret tui me qui hunc tantum hominem facias inimicum tibi.

CH. Diminuam ego caput tuum hodie, nisi abis. GN. Ain uero, canis?

Sicin agis? THR. Quis tu homo es? Quid tibi uis? Quid cum illa rei tibist?

CH. Scibi': principio eam esse dico liberam. THR. Hem. CH. Ciuem Atticam. THR. Hui.

CH. Meam sororem. THR. Os durum. CH. Miles, nunc adeo edico tibi

ne uim facias ullam in illam. Thais, ego eo ad Sophronam

nutricem, ut eam adducam et signa ostendam haec. THR. Tun me prohibeas

meam ne tangam? CH. Prohibebo inquam. GN. Audin tu? Hic furti se adligat:

sat hoc tibist. THR. Idem hoc tu, Thai'? TH. Quaere qui respondeat.

THR. Quid nunc agimu'? GN. Quin redeamu': iam haec tibi aderit supplicans

ultro. THR. Credin? GN. Immo certe: noui ingenium mulierum:

nolunt ubi uelis, ubi nolis cupiunt ultro. THR. Bene putas.

GN. Iam dimitto exercitum? THR. Vbi uis. GN. Sanga, ita ut fortis decet

milites, domi focique fac uicissim ut memineris.

SA. Iamdudum animus est in patinis. GN. Frugi es. THR. Vos me hac sequimini.

ACTVS V

THAIS PYTHIAS

TH. Pergin, scelesta, mecum perplexe loqui?

"scio nescio abiit audiui, ego non adfui".

Non tu istuc mihi dictura aperte es quidquid est?

Virgo conscissa ueste lacrumans opticet;

eunuchus abiit : quam ob rem? Quid factumst? Taces?

PY. Quid tibi ego dicam misera? Illum eunuchum negant

fuisse. TH. Quis fuit igitur? PY. Iste Chaerea.

TH. Qui Chaerea? PY. Iste ephebu' frater Phaedriae.

TH. Quid ais, uenefica? PY. Atqui certe comperi.

TH. Quid is obsecro ad nos? Quam ob rem adductust? PY. Nescio;

nisi amasse credo Pamphilam. TH. Hem misera occidi,

infelix, siquidem tu istaec uera praedicas.

Num id lacrumat uirgo? PY. Id opinor TH. Quid ais, sacrilega?

Istucine interminata sum hinc abiens tibi?

PY. Quid facerem? Ita ut tu iusti, soli creditast.

TH. Scelesta, ouem lupo commisisti. Dispudet

sic mihi data esse uerba. Quid illuc hominis est?

PY. Era mea, tace tace obsecro, saluae sumus:

habemus hominem ipsum. TH. Vbi is est? PY. Em ad sinist‹e›ram.

Viden? Vi. Video. PY. Conprendi iube, quantum potest.

TH. Quid illo faciemu', stulta? PY. Quid facias, rogas

uide amabo, si non, quom aspicias, os inpudens

uidetur! Non est? Tum quae eius confidentiast!

CHAEREA THAIS PYTHIAS

CH. Apud Antiphonem uterque, mater et pater,

quasi dedita opera domi erant, ut nullo modo

intro ire possem quin uiderent me. Interim

dum ante ostium sto, notu' mihi quidam obuiam

uenit. Vbi uidi, ego me in pedes quantum queo

in angiportum quoddam desertum, inde item

in aliud, inde in aliud: ita miserrimus

fui fugitando nequi' me cognosceret.

Sed estne haec Thai' quam uideo? Ipsast. Haereo

quid faciam. Quid mea autem? Quid faciet mihi?

TH. Adeamu'. Bone uir Dore, salue: dic mihi,

aufugistin? CH. Era, factum. TH. Satine id tibi placet?

CH. Non. TH. Credin te inpune habiturum? CH. Vnam hanc noxiam

amitte: si aliam admisero umquam, occidito.

TH. Num meam saeuitiam ueritus es? CH. Non. TH. Quid igitur?

CH. Hanc metui ne me criminaretur tibi.

TH. Quid feceras? CH. Paullum quiddam. PY. Eho "paullum ", inpudens?

An paullum hoc esse tibi uidetur, uirginem

uitiare ciuem? CH. Conseruam esse credidi.

PY. Conseruam! Vix me contineo quin inuolem in

capillum, monstrum: etiam ultro derisum aduenit.

TH. Abin hinc, insana? PY. Quid ita? Vero debeam,

credo, isti quicquam furcifero si id fecerim;

praesertim quom se seruom fateatur tuom.

TH. Missa haec faciamu'. Non te dignum, Chaerea,

fecisti; nam si ego digna hac contumelia

sum maxume, at tu indignu' qui faceres tamen.

Neque edepol quid nunc consili capiam scio

de uirgine istac: ita conturbasti mihi

rationes omnis, ut eam non possim suis

ita ut aequom fuerat atque ut studui tradere,

ut solidum parerem hoc mi beneficium, Chaerea.

CH. At nunc dehinc spero aeternam inter nos gratiam

fore, Thai. Saepe ex huiusmodi re quapiam et

malo principio magna familiaritas

conflatast. Quid si hoc quispiam uoluit deus?

TH. Equidem pol in eam partem accipioque et uolo.

CH. Immo ita quaeso. Vnum hoc scito, contumeliae

me non fecisse causa, sed amoris. TH. Scio,

et pol propterea mage nunc ignosco tibi.

Non adeo inhumano ingenio sum, Chaerea,

neque ita inperita ut quid amor ualeat nesciam.

CH. Te quoque iam, Thais, ita me di bene ament, amo.

PY. Tum pol tibi ab istoc, era, cauendum intellego.

CH. Non ausim. PY. Nil tibi quicquam credo. TH. Desinas.

CH. Nunc ego te in hac re mi oro ut adiutrix sies,

ego me tuae commendo et committo fide,

te mihi patronam capio, Thai', te obsecro.

Emoriar si non hanc uxorem duxero.

TH. Tamen si pater ...? CH. Quid? Ah uolet, certo scio,

ciuis modo haec sit. TH. Paullulum opperirier

si uis, iam frater ipse hic aderit uirginis

nutricem accersitum iit quae illam aluit paruolam

in cognoscendo tute ipse aderi', Chaerea.

CH. Ego uero maneo. TH. Vin interea, dum uenit,

domi opperiamur potiu' quam hic ante ostium?

CH. Immo percupio. PY. Quam tu rem actura obsecro es?

TH. Nam quid ita? PY. Rogitas? Hunc tu in aedis cogitas

recipere post hac? TH. Quor non? PY. Crede hoc meae fide,

dabit hic pugnam aliquam denuo. TH. Au tace obsecro.

PY. Parum perspexisse eius uidere audaciam.

CH. Non faciam, Pythias. PY. Non credo, Chaerea,

nisi si commissum non erit. CH. Quin, Pythias,

tu me seruato. PY. Neque pol seruandum tibi

quicquam dare ausim neque te seruare: apage te.

TH. Adist optume ipse frater. CH. Perii hercle: obsecro

abeamus intro, Thais: nolo me in uia

cum hac ueste uideat. TH. Quam ob rem tandem? An quia pudet?

CH. Id ipsum. PY. Id ipsum? Virgo uero! TH. I prae, sequor.

Tu istic mane ut Chremem intro ducas, Pythias.

PYTHIAS CHREMES SOPHRONA

PY. Quid, quid uenire in mentem nunc possit mihi,

quidnam qui referam sacrilego illi gratiam

qui hunc supposiuit nobis? CH. moue uero ocius

te nutrix. SO. Moueo. CH. Video, sed nil promoues.

PY. Iamne ostendisti signa nutrici? CH. Omnia.

PY. Amabo, quid ait? Cognoscitne? CH. Ac memoriter.

PY. Probe edepol narras; nam illi faueo uirgini.

Ite intro: iamdudum era uos exspectat domi.

Virum bonum eccum Parmenonem incedere

uideo: uide ut otiosus it! Si dis placet,

spero me habere qui hunc meo excruciem modo.

Ibo intro de cognitione ut certum sciam:

post exibo atque hunc perterrebo sacrilegum.

PARMENO PYTHIAS

PA. Reuiso quidnam Chaerea hic rerum gerat

quod si astu rem tractauit, di uostram fidem,

quantam et quam ueram laudem capiet Parmeno!

Nam ut mittam quod ei amorem difficillimum et

carissimum, a meretrice auara uirginem

quam amabat, eam confeci sine molestia

sine sumptu et sine dispendio: tum hoc alterum,

id uerost quod ego mi puto palmarium,

me repperisse quo modo adulescentulus

meretricum ingenia et mores posset noscere

mature, ut quom cognorit perpetuo oderit

quae dum foris sunt nil uidetur mundius,

nec mage compositum quicquam nec magis elegans

quae cum amatore quom cenant ligurriunt.

Harum uidere inluuiem sordes inopiam,

quam inhonestae solae sint domi atque auidae cibi,

quo pacto ex iure hesterno panem atrum uorent,

nosse omnia haec salus est adulescentulis.

PY. Ego pol te pro istis dictis et factis, scelus,

ulciscar, ut ne inpune in nos inluseris.

pro deum fidem, facinu' foedum! O infelicem adulescentulum!

O scelestum Parmenonem, qui istum huc adduxit! PA. Quid est?

PY. Miseret me: itaque ut ne uiderem, misera huc ecfugi foras.

Quae futura exempla dicunt in illum indigna! PA. O Iuppiter,

quae illaec turbast? Numnam ego perii? Adibo. Quid istuc, Pythias?

Quid ais? In quam exempla fient? PY. Rogitas, audacissime?

Perdidisti istum quem adduxti pro eunucho adulescentulum,

dum studes dare uerba nobis. PA. Quid ita? Aut quid factumst? Cedo.

PY. Dicam: uirginem istam, Thaidi hodie quae dono datast,

scis eam hinc ciuem esse? Et fratrem eius adprime nobilem?

PA. Nescio. PY. Atqui sic inuentast: eam istic uitiauit miser.

Ille ubi id resciuit factum frater uiolentissimus

PA. Quidnam fecit? PY. Conligauit primum eum miseris modis. PA. Hem

conligauit? PY. Atqui quidem orante ut ne id faceret Thaide.

PA. Quid ais? PY. Nunc minatur porro sese id quod moechis solet:

quod ego numquam uidi fieri neque uelim. PA. Qui audacia

tantum facinus audet? PY. Quid ita "tantum"? PA. An non tibi hoc maxumumst?

Quis homo pro moecho umquam uidit in domo meretricia

prendi quemquam? PY. Nescio. PA. At ne hoc nesciatis, Pythias:

dico edico uobis nostrum esse illum erilem filium. PY. Hem

obsecro, an is est? PA. Nequam in illum Thai' uim fieri sinat!

Atque adeo autem quor non egomet intro eo? PY. Vide, Parmeno,

quid agas, ne neque illi prosis et tu pereas; nam hoc putant

quidquid factumst ex te esse ortum. PA. Quid igitur faciam miser?

Quidue incipiam? Ecce autem uideo rure redeuntem senem.

Dicam huic an non? Ei dicam hercle; etsi mihi magnum malum

scio paratum; sed necessest huic ut subueniat. PY. Sapis.

Ego abeo intro: tu isti narra omne ordine ut factum siet.

SENEX PARMENO

SE. Ex meo propinquo rure hoc capio commodi:

neque agri neque urbis odium me umquam percipit.

Vbi satias coepit fieri commuto locum.

Sed estne ille noster Parmeno? Et certe ipsus est.

Quem praestolare, Parmeno, hic ante ostium?

PA. Quis homost? Ehem saluom te aduenire, ere, gaudeo.

SE. Quem praestolare? PA. Perii: lingua haeret metu. SE. Hem

quid est? Quid trepidas? Satine salue? Dic mihi.

PA. Ere, primum te arbitrari quod res est uelim:

quidquid huiu' factumst, culpa non factumst mea.

SE. Quid? PA. Recte sane interrogasti: oportuit

rem praenarrasse me. Emit quendam Phaedria

eunuchum quem dono huic daret. SE. Quoi? PA. Thaidi.

SE. Emit? Perii hercle. Quanti? PA. Viginti minis.

SE. Actumst. PA. Tam quandam fidicinam amat hic Chaerea.

SE. Hem quid? Amat? An scit ill' iam quid meretrix siet?

An in astu uenit? Aliud ex alio malum!

PA. Ere, ne me spectes: me inpulsore haec non facit.

SE. Omitte de te dicere. Ego te, furcifer,

si uiuo ...! Sed istuc quidquid est primum expedi.

PA. Is pro illo eunucho ad Thaidem hanc deductus est.

SE. Pro eunuchon? PA. Sic est. Hunc pro moecho postea

conprendere intus et constrinxere. SE. Occidi.

PA. Audaciam meretricum specta. SE. Numquid est

aliud mali damniue quod non dixeris

relicuom? PA. Tantumst. SE. Cesso huc intro rumpere?

PA. Non dubiumst quin mi magnum ex hac re sit malum;

nisi, quia necessu' fuit hoc facere, id gaudeo

propter me hisce aliquid esse euenturum mali.

Nam iamdiu aliquam causam quaerebat senex

quam ob rem insigne aliquid faceret is: nunc repperit.

PYTHIAS PARMENO

PY. Numquam edepol quicquam iamdiu quod mage uellem euenire

mi euenit quam quod modo senex intro ad nos uenit errans.

Mihi solae ridiculo fuit quae quid timeret scibam.

PA. Quid hoc autemst? PY. Nunc id prodeo ut conueniam Parmenonem.

Sed ubi obsecro est? PA. Me quaerit haec. PY. Atque eccum uideo: adibo.

PA. Quid est, inepta? Quid tibi uis? Quid rides? Pergin? PY. Perii:

defessa iam sum misera te ridendo. PA. Quid ita? PY. Rogitas?

Numquam pol hominem stultiorem uidi nec uidebo. Ah

non possum sati' narrare quos ludos praebueris intus

de sene quem fecisti ingredi pulsantem uti senes solent].

At etiam primo callidum et disertum credidi hominem.

Quid? Ilicone credere ea quae dixi oportuit te?

An paenitebat flagiti, te auctore quod fecisset

adulescens, ni miserum insuper etiam patri indicares?

Nam quid illi credis animi tum fuisse, ubi uestem uidit

illam esse eum indutum pater? Quid est? Iam scis te perisse?

PA. Ehem quid dixti, pessuma? An mentita es? Etiam rides?

Itan lepidum tibi uisumst, scelus, nos inridere? PY. Nimium.

PA. Siquidem istuc inpune habueris ...! PY. Verum? PA. Reddam hercle. PY. Credo:

sed in diem istuc, Parmeno, est fortasse quod minare.

Tu iam pendebi' qui stultum adulescentulum nobilitas

flagitiis et eundem indicas: uterque in te exempla edent.

PA. Nullus sum. PY. Hic pro illo munere tibi honos est habitus: abeo.

PA. Egomet meo indicio miser quasi sorex hodie perii.

GNATHO THRASO PARMENO

GN. Quid nunc? Qua spe aut quo consilio huc imu'? quid coeptas, Thraso?

TH. Egone? Vt Thaidi me dedam et faciam quod iubeat. GN. Quid est?

TH. Qui minu' quam Hercules seruiuit Omphalae? GN. Exemplum placet.

(Vtinam tibi conmitigari uideam sandalio caput!)

Sed fores crepuerunt ab ea. TH. Perii: quid hoc autemst mali?

Hunc ego numquam uideram etiam: quidnam hic properans prosilit?

CHAEREA PARMENO GNATHO THRASO

CH. O populares, ecqui' me hodie uiuit fortunatior?

Nemo hercle quisquam; nam in me plane di potestatem suam

omnem ostendere quoi tam subito tot congruerint commoda.

PA. Quid hic laetus est? CH. O Parmeno mi, o mearum uoluptatum omnium

inuentor inceptor perfector, scis me in quibu' sim gaudiis?

Scis Pamphilam meam inuentam ciuem? PA. Audiui. CH. Scis sponsam mihi?

PA. Bene, ita me di ament, factum. GN. Audin tu, hic quid ait? CH. Tum autem Phaedriae

meo fratri gaudeo esse amorem omnem in tranquillo: unast domus;

Thais patri se commendauit, in clientelam et fidem

nobis dedit se. PA. Fratris igitur Thai' totast? CH. Scilicet.

PA. Iam hoc aliud est quod gaudeamu': miles pelletur foras.

CH. Tu frater ubi ubi est fac quam primum haec audiat. PA. Visam domum

TH. Numquid, Gnatho, tu dubitas quin ego nunc perpetuo perierim?

GN. Sine dubio opinor. CH. Quid commemorem primum aut laudem maxume?

Is illumne qui mihi dedit consilium ut facerem, an me qui id ausu' sim

incipere, an fortunam conlaudem quae gubernatrix fuit,

quae tot res tantas tam opportune in unum conclusit diem,

an mei patris festiuitatem et facilitatem? O Iuppiter,

serua obsecro haec bona nobis!

PHAEDRIA CHAEREA THRASO GNATHO

PH. Di uostram fidem, incredibilia

Parmeno modo quae narrauit. Sed ubist frater? CH. Praesto adest.

PH. Gaudeo. CH. Sati' credo. Nil est Thaide hac, frater, tua

digniu' quod ametur: ita nostrae omnist fautrix familiae. PH. Hui

mihi illam laudas? TH. Perii, quanto minu' spei 'st tanto magis amo.

Obsecro, Gnatho, in te spes est. GN. Quid uis faciam? TH. Perfice hoc

precibu' pretio ut haeream in parte aliqua tandem apud Thaidem.

GN. Difficilest. TH. Siquid conlubitum, noui te. Hoc si feceris,

quoduis donum praemium a me optato: id optatum auferes.

GN. Itane? TH. Sic erit. GN. Si efficio hoc, postulo ut mihi tua domus

te praesente absente pateat, inuocato ut sit locus

semper. TH. Do fidem futurum. GN. Adcingar. PH. Quem ego hic audio?

O Thraso. TH. Saluete. PH. Tu fortasse quae facta hic sient

nescis. TH. Scio. PH. Quor te ergo in his ego conspicor regionibus?

TH. Vobis fretu'. PH. Scin quam fretu'? Miles, edico tibi,

si te in platea offendero hac post umquam, quod dicas mihi

"alium quaerebam, iter hac habui": periisti. GN. Heia haud sic decet.

PH. Dictumst. TH. Non cognosco uostrum tam superbum ... PH. Sic ago.

GN. Prius audite paucis: quod quom dixero, si placuerit,

facitote. CH. Audiamu'. GN. Tu concede paullum istuc, Thraso.

Principio ego uos ambos credere hoc mihi uehementer uelim,

me huiu' quidquid facio id facere maxume causa mea;

uerum si idem uobis prodest, uos non facere inscitiast.

PH. Quid id est? GN. Militem riualem ego recipiundum censeo. PH. Hem

recipiundum? GN. Cogita modo: tu hercle cum illa, Phaedria,

ut lubenter uiuis (etenim bene lubenter uictitas),

quod des paullumst et necessest multum accipere Thaidem.

Vt tuo amori suppeditare possit sine sumptu tuo ad

omnia haec, magis opportunu' nec magis ex usu tuo

nemost. Principio et habet quod det et dat nemo largius.

fatuos est, insulsu' tardu', stertit noctes et dies:

neque istum metuas ne amet mulier: facile pellas ubi uelis.

CH. Quid agimus? GN. Praeterea hoc etiam, quod ego uel primum puto,

accipit homo nemo meliu' prorsu' neque prolixius.

CH. Mirum ni illoc homine quoquo pacto opust. PH. Idem ego arbitror.

GN. Recte facitis. Vnum etiam hoc uos oro, ut me in uostrum gregem

is recipiat': sati' diu hoc iam saxum uorso. PH. Recipimus.

CH. Ac lubenter. GN. At ego pro istoc, Phaedria et tu Chaerea,

hunc comedendum uobis propino et deridendum. CH. Placet.

PH. Dignus est. GN. Thraso, ubi uis accede. TH. Obsecro te, quid agimus?

GN. Quid? Isti te ignorabant: postquam is mores ostendi tuos

et conlaudaui secundum facta et uirtutes tuas,

impetraui. TH. Bene fecisti: gratiam habeo maxumam.

numquam etiam fui usquam quin me omnes amarent plurimum

GN. Dixin ego in hoc esse uobis Atticam elegantiam?

PH. Nil praeter promissum est. Ite hac. CANTOR. Vos ualete et plaudite!