Cum iuvenem super astra Iovem natura locaret

susciperetque novus regna vetusta deus,

certavere suum venerari numina numen

disparibusque modis par cecinere sophos.

Mars clangente tuba patris praeconia dixit

laudavitque sono fulmina fulmineo;

Arcas et Arcitenens fidibus strepuere sonoris,

doctior hic citharae pulsibus, ille lyrae;

Castalidumque chorus vario modulamine plausit,

carminibus, cannis, pollice, voce, pede.

sed post caelicolas etiam mediocria fertur

cantica semideum sustinuisse deus.

tunc Faunis Dryades Satyrisque Mimallones aptae

fuderunt lepidum, rustica turba, melos.

alta cicuticines liquerunt Maenala Panes

postque chelyn placuit fistula rauca Iovi.

hos inter Chiron, ad plectra sonantia saltans,

flexit inepta sui membra facetus equi;

semivir audiri meruit meruitque placere,

quamvis hinnitum, dum canit, ille daret.

ergo sacrum dives et pauper lingua litabat

summaque tunc voti victima cantus erat.

sic nos, o Caesar, nostri spes maxima saecli,

post magnos proceres parvula tura damus,

audacter docto coram Victore canentes,

aut Phoebi aut vestro qui solet ore loqui;

qui licet aeterna sit vobis quaestor in aula,

aeternum nobis ille magister erit.

ergo colat variae te, princeps, hostia linguae;

nam nova templa tibi pectora nostra facis.

Auspicio et numero fasces, Auguste, secundos

erige et effulgens trabealis mole metalli

annum pande novum consul vetus, ac sine fastu

scribere bis fastis; quamquam diademate erinem

fastigatus eas umerosque ex more priorum

includat Sarrana chlamys, te picta togarum

purpura plus capiat, quia res est semper ab aevo

rara frequens consul. tuque o cui laurea, Iane,

annua debetur, religa torpore soluto

quavis fronde comas, subita nec luce pavescạs

principis aut rerum credas elementa moveri.

nil natura novat: sol hic quoque venit ab ortu.

hic est, o proceres, petiit quem Romula virtus

et quem vester amor; cui se ceu victa procellis

atque carens rectore ratis res publica fractam

intulit, ut digno melius flectenda magistro,

ne tempestates, ne te, pirata, timeret.

te prece ruricola expetiit, te foedere iunctus

adsensu, te castra tubis, te curia plausu,

te punctis scripsere tribus collegaque misit

te nobis regnumque tibi; suffragia tot sunt

quanta legit mundus. fateor, trepidavimus omnes,

ne vellet collega pius permittere voto

publica vota tuo. credet Ventura propago:

in nos ut possint, princeps, sic cuncta licere,

de te non totum licuit tibi. facta priorum

exsuperas, Auguste Leo; nam regna super stat

qui regnare iubet: melius res publica vestra

nunc erit una magis, quae sic est facta duorum.

salve, sceptrorum columen, regina Orientis,

orbis Roma tui, rerum mihi principe misso

iam non Eoo solum veneranda Quiriti,

imperii sedes, sed plus pretiosa, quod extas

imperii genetrix. Rhodopen quae portat et Haemum,

Thracum terra tua est, heroum fertilis ora.

excipit hic natos glacies et matris ab alvo

artus infantum molles nix civica durat.

pectore vix alitur quisquam, sed ab ubere tractus

plus potat per vulnus equum; sic lacte relicto

virtutem gens tota bibit. crevere parumper:

mox pugnam ludunt iaculis; hos suggerit illis

nutrix plaga iocos; pueri venatibus apti

lustra feris vacuant, rapto ditata iuventus

iura colit gladii, consummatamque senectam

non ferro finire pudet: tali ordine vitae

cives Martis agunt. at tu circumflua ponto

Europae atque Asiae commissam carpis utrimquc

temperiem; nam Bistonios Aquilonis hiatus

proxima Calchidici sensim tuba temperat Euri.

interea te Susa tremunt ac supplice cultu

flectit Achaemenius lunatum Persa tiaram.

Indus odorifero crinem madefactus amomo

in tua lucra feris exarmat guttur alumnis,

ut pandum dependat ebur; sic trunca reportat

Bosphoreis elefas inglorius ora tributis.

porrigis ingentem spatiosis moenibus urbem,

quam tamen angustam populus facit; itur in aequor

molibus et veteres tellus nova contrahit undas,

namque Dicarchaeae translatus pulvis harenae

intratis solidatur aquis durataque massa

sustinet advectos peregrino in gurgite campos.

sic te dispositam spectantemque undique portus,

vallatam pelago terrarum commoda cingunt.

Fortunata satis, Romae partita triumphos,

et iam non querimur: valeat divisio regni.

concordant lancis partes; dum pondera nostra

suscipis, aequasti. tali tu civis ab urbe

Procopio genitore micas; cui prisca propago

Augustis venit a proavis, quem dicere digno

non datur eloquio, nec si modo surgat Averno

qui cantu flexit scopulos digitisque canoris

compulit auritas ad plectrum currere silvas,

cum starent Hebri latices cursuque ligato

Huic quondam iuveni reparatio credita pacis

Assyriae; stupuit primis se Parthus in annis

consilium non ferre senis; conterritus haesit

quisque sedet sub rege satraps: ita vinxerat omnes

legati genius. tremuerunt Medica rura,

quaeque draconigenae portas non clauserat hosti,

tum demum Babylon nimis est sibi visa patere.

partibus at postquam statuit nova formula foedus

Procopio dictante magis, iuratur ab illis

ignis et unda deus nec non rata pacta futura

hic divos testatur avos. Chaldaeus in extis

pontificum de more senex arcana peregit

murmura; gemmantem pateram rex ipse retentans

fudit turicremis carchesia cernuus aris.

suscipit hinc reducem duplicati culmen honoris:

patricius necnon peditumque equitumque magister

praeficitur castris, ubi Tauri claustra cohercens

Aethiopasque vagos belli terrore relegans

gurgite pacato famulum spectaret Orontem.

Huic socer Anthemius, praefectus, consul et idem,

iudiciis populos atque annum nomine rexit.

purpureos Fortuna viros cum murice semper

prosequitur, solum hoc tantum mutatur in illis,

ut regnet qui consul erat. sed omittimus omnes.

iam tu ad plectra veni, tritus cui casside crinis

ad diadema venit, rutilum cui Caesaris ostrum

deposito thorace datur sceptroque replenda

mucrone est vacuata manus. cunabula vestra

imperii fulsere notis et praescia tellus

aurea converso promisit saecula fetu.

te nascente ferunt exorto flumina melle

dulcatis cunctata vadis oleique liquores

isse per attonitas bacca pendente trapetas.

protulit undantem segetem sine semine campus

et sine se natis invidit pampinus uvis.

hibernae rubuere rosae spretoque rigore

lilia permixtis insultavere pruinis.

tale puerperium quotiens Lucina resolvit,

mos elementorum cedit regnique futuri

fit rerum novitate fides. venisse beatos

sic loquitur natura deos: constantis Iuli

lambebant teneros incendia blanda capillos;

Astyages Cyro pellendus forte nepoti

inguinis expavit diffusum vite racemum;

praebuit intrepido mammas lupa feta Quirino;

Iulius in lucem venit, dum laurea flagrat;

magnus Alexander nec non Augustus habentur

concepti serpente deo Phoebumque Iovemque

divisere sibi: namque horum quaesiit unus

Cinyfia sub Syrte patrem; maculis genetricis

alter Phoebigenam sese gaudebat haberi,

Paeonii iactans Epidauria signa draconis.

multos cinxerunt aquilae subitumque per orbem

lusit venturas famulatrix penna coronas.

ast hunc, egregii proceres, ad sceptra vocari

iam tum nosse datum est, laribus cum forte paternis

protulit excisus iam non sua germina palmes.

imperii ver illud erat; sub imagine frondis

dextra per arentem florebant omina virgam.

at postquam primos infans exegerat annos,

reptabat super arma patris, quamque arta terebat

lammina cervicem gemina complexus ab ulna

livida laxatis intrabat ad oscula cristis.

ludus erat puero raptas ex hoste sagittas

festina tractare manu captosque per arcus

flexa reluctantes in cornua trudere nervos,

nunc tremulum tenero iaculum torquere lacerto

inque frementis equi dorsum cum pondere conti

indutas Chalybum saltu transferre catenas,

inventas agitare feras et fronde latentes

quaerere, deprensas modo claudere cassibus artis,

nunc torto penetrare veru: tum saepe fragore

laudari comitum, frendens cum belua ferrum

ferret et intratos exirent arma per armos.

conde Pelethronios, alacer puer et venator,

Aeacida, titulos, quamquam subiecta magistri

terga premens et ob hoc securus lustra pererrans

tu potius regereris equo. non principe nostro

spicula direxit melius Pythona superstans

Paean, cum vacua turbatus paene pharetra

figeret innumeris numerosa volumina telis.

Nec minus haec inter veteres audire sophistas:

Mileto quod crete Thales vadimonia culpas,

Lindie quod Cleobule canis 'modus optimus esto',

ex Ephyra totum meditaris quod Periander,

Attice quodve Solon finem bene respicis aevi,

Prienaee Bia, quod plus tibi turba malorum est,

noscere quod tempus, Lesbo sate Pittace, suades,

quod se nosse omnes vis, ex Lacedaemone Chilon.

praeterea didicit varias, nova dogmata, sectas:

quicquid laudatum est Scythicis Anacharsis in arvis.

quicquid legifero profecit Sparta Lycurgo,

quicquid Erechtheis Cynicorum turba volutat

gymnasiis, imitata tuos, Epicure, sodales;

quicquid nil verum statuens Academia duplex

personat, arroso quicquid sapit ungue Cleanthes,

quicquid Pythagoras, Democritus, Heraclitus

deflevit, risit, tacuit; quodcumque Platonis

ingenium, quod in arce fuit, docet ordine terno,

quae vel Aristoteles, partitus membra loquendi,

argumentosis dat retia syllogismis;

quicquid Anaximenes, Euclides, Archyta, Zenon,

Arcesilas, Chrysippus Anaxagorasque dederunt,

Socraticusque animus post fatum in Faedone vivus,

despiciens vastas tenuato in crure catenas,

cum tremeret mors ipsa reum ferretque venenum

pallida securo lictoris dextra magistro.

praeterea quicquid Latialibus indere libris

prisca aetas studuit, totum percurrere suetus;

Mantua quas acies pelagique pericula lusit

Zmyrnaeas imitata tubas, quamcumque loquendi

Arpinas dat consul opem, sine fine secutus

fabro progenitum, spreto cui patre polita

eloquiis plus lingua fuit, vel quicquid in aevum

mittunt Euganeis Patavina volumina chartis;

qua Crispus brevitate placet, quo pondere Varro,

quo genio Plautus, quo fulmine Quintilianus,

qua pompa Tacitus numquam sine laude loquendus.

His hunc formatum studiis, natalibus ortum,

moribus imbutum, princeps cui mundus ab Euro

ad Zephyrum tunc sceptra dabat, cui nubilis atque

unica purpureos debebat nata nepotes,

elegit generum: sed non ut deside luxu

fortuna soceri contentus et otia captans

nil sibi deberet; comitis sed iure recepto

Danuvii ripas et tractum limitis ampli

circuit, hortatur, disponit, discutit, armat.

sic sub patre Pius moderatus castra parentis,

sic Marcus vivente Pio, post iura daturi,

innumerabilibus legionibus imperitabant.

hinc reduci datur omnis honos, et utrique magister

militiae consulque micat, coniuncta potestas

patricii, celerique gradu privata cucurrit

culmina conscenditque senum puer ipse curulem,

sedit et emerito iuvenis veteranus in auro.

Iamque parens divos: sed vobis nulla cupido

imperii; longam diademata passa repulsam

insignem legere virum, quem deinde legentem

spernere non posses. soli tibi contulit uni

hoc Fortuna decus, quamquam te posceret ordo,

ut lectus princeps mage quam videare relictus:

post socerum augustum regnas, sed non tibi venit

purpura per thalamos et coniunx regia regno

laus potius quam causa fuit; nam iuris habenis

non generum legit res publica, sed generosum.

fallor, bis gemino nisi cardine rem probat orbis:

ambit te Zephyrus rectorem, destinat Eurus,

ad Boream pugnas et formidaris ad Austrum.

Ante tamen quam te socium collega crearet,

perstrinxisse libet, quos Illyris ora triumphos

viderit, excisam quae se Valameris ab armis

forte ducis nostri vitio deserta gemebat.

haud aliter, caesus quondam cum Caepio robur

dedidit Ausonium, subita cogente ruina

electura ducem post guttura fracta Iugurthae

ultum Arpinatem Calpurnia foedera lixam

opposuit rabido res publica territa Cimbro.

hic primum ut vestras aquilas provincia vidit,

desiit hostiles confestim horrere dracones.

ilicet edomiti bello praedaque carentes

mox ipsi tua praeda iacent. sed omittimus istos

ut populatores: belli magis acta revolvo,

quod bellum non parva manus nec carcere fracto

ad gladiaturam tu Spartace vincte, parasti,

sed Scythicae vaga turba plagae, feritatis abundans,

dira, rapax, vehemens, ipsis quoque gentibus illic

barbara barbaricis, cuius dux Hormidac atque

civis erat. quis tale solum est murique genusque.

Albus Hyperboreis Tanais qua vallibus actus

Riphaea de caute cadit, iacet axe sub ursae

gens animis membrisque minax: ita vultibus ipsis

infantum suus horror inest, consurgit in artum

massa rotunda caput; geminis sub fronte cavernis

visus adest oculis absentibus; acta cerebri

in cameram vix ad refugos lux pervenit orbes,

non tamen et clausos; nam fornice non spatioso

magna vident spatia, et maioris luminis usum

perspicua in puteis compensant puncta profundis.

tum, ne per malas excrescat fistula duplex,

obtundit teneras circumdata fascia nares,

ut galeis cedant: sic propter proelia natos

maternus deformat amor, quia tensa genarum

non interiecto fit latior area naso.

cetera pars est pulchra viris: stant pectora vasta,

insignes umeri, succincta sub ilibus alvus.

forma quidem pediti media est, procera sed extat,

si cernas equites: sic longi saepe putantur,

si sedeant. vix matre carens ut constitit infans,

mox praebet dorsum sonipes; cognata reare

membra viris: ita semper equo ceu fixus adhaeret

rector; cornipedum tergo gens altera fertur,

haec habitat. teretes arcus et spicula cordi,

terribiles certaeque manus iaculisque ferendae

mortis fixa fides et non peccante sub ictu

edoctus peccare furor. gens ista repente

erumpens solidumque rotis transvecta per Histrum

venerat et sectas inciderat orbita lymphas.

hanc tu directus per Dacica rura vagantem

contra is, aggrederis, superas, includis; et ut te

metato spatio castrorum Serdica vidit,

obsidione premis. quae te sic tempore multo

in vallo positum stupuit, quod miles in agros

nec licitis nec furtivis excursibus ibat.

cui deesset cum saepe Ceres semperque Lyaeus,

disciplina tamen non defuit; inde propinquo

hoste magis timuere ducem. sic denique factum est,

ut socius tum forte tuus, mox proditor, illis

frustra terga daret commissae tempore pugnae.

qui iam cum fugeret flexo pede cornua nudans,

tu stabas acie solus, te sparsa fugaci

expetiit ductore manus, te Marte pedestri

sudantem repetebat eques, tua signa secutus

non se desertum sensit certamine miles.

i nunc et veteris profer praeconia Tulli,

aetas cana patrum, quod pulchro hortamine mendax

occuluit refugi nutantia foedera Metti.

nil simile est fallique tuum tibi non placet hostem.

tunc vicit miles, dum se putat esse iuvandum;

hic vicit, postquam se comperit esse relictum.

dux fugit, insequeris; renovat certamina, vincis;

clauditur, expugnas; elabitur, obruis atque

Sarmaticae paci pretium sua funera ponis.

paretur, iussum subiit iam transfuga letum

atque peregrino cecidit tua victima ferro.

ecce iterum, si forte placet, conflige, vetustas;

Hannibal ille ferox ad poenam forte petitus,

etsi non habuit ius vitae fine supremo,

certe habuit mortis: quem caecus carcer et uncus

et quem expectabat fracturus guttura lictor,

hausit Bebrycio constantior hospite virus;

nam te qui fugit, mandata morte peremptus,

non tam victoris periit quam iudicis ore.

Nunc ades, o Paean, lauro cui grypas obuncos

docta lupata ligant, quotiens per frondea lora

flectis penniferos ederis bicoloribus armos;

huc converte chelyn: non est modo dicere tempus

Pythona exstinctum nec bis septena sonare

vulnera Tantalidum, quorum tibi funera servat

cantus et aeterno vivunt in carmine mortes.

vos quoque, Castalides, paucis quo numine nobis

venerit Anthemius gemini cum foedere regni

pandite: pax rerum misit qui bella gubernet.

Auxerat Augustus naturae lege Severus

divorum numerum; quem mox Oenotria casum

vidit ut aerei de rupibus Appennini

pergit caerulei vitreas ad Thybridis aedes,

non galea conclusa genas (nec sutilis illi

circulus inpactis loricam texuit hamis),

sed nudata caput; pro crine racemifer exit

plurima per frontem constringens oppida palmes,

perque umeros teretes, rutilantes perque lacertos

pendula gemmiferae mordebant suppara bullae.

segnior incedit senio venerandaque membra

viticomam retinens baculi vice flectit ad ulmum.

sed tamen Vbertas sequitur: quacumque propinquat,

incessu fecundat iter; comitataque gressum

laeta per impressas rorat Vindemia plantas.

ilicet ingreditur Tiberini gurgitis antrum;

currebat fluvius residens et harundinis altae

concolor in viridi fluitabat silva capillo.

dat sonitum mento unda cadens, licet hispida saetis

suppositis multum sedaret barba fragorem.

pectore ructabat latices lapsuque citato

sulcabat madidam iam torrens alveus alvum.

terretur veniente dea manibusque remissis

remus et urna cadunt. veniae tum verba paranti

illa prior: 'venio viduatam praesule nostro

per te, si placeat, lacrimis inflectere Romam:

expetat Aurorae partes fastuque remoto

hoc unum praestet, iam plus dignetur amari.

instrue quas quaerat vires orbique iacenti

quo poscat dic orbe caput. quemcumque creavit

axe meo natum, confestim fregit in illo

imperii fortuna rotas. hinc Vandalus hostis

urget et in nostrum numerosa classe quotannis

militat excidium, conversoque ordine fati

torrida Caucaseos infert mihi Byrsa furores.

praeterea invictus Ricimer, quem publica fata

respiciunt, proprio solus vix Marte repellit

piratam per rura vagum, qui proelia vitans

victorem fugitivus agit. quis sufferat hostem,

qui pacem pugnamque negat? nam foedera nulla

cum Ricimere iacit. quem cur nimis oderit audi.

incertum crepat ille patrem, cum serva sit illi

certa parens; nunc ut regis sit filius, effert

matris adulterium. tum livet, quod Ricimerem

in regnum duo regna vocant; nam patre Suebus,

a genetrice Getes. simul et reminiscitur illud,

quod Tartesiacis avus huius Vallia terris

Vandalicas turmas et iuncti Martis Halanos

stravit et occiduam texere cadavera Calpen.

quid veteres narrare fugas, quid damna priorum?

Agrigentini recolit dispendia campi.

inde furit, quod se docuit satis iste nepotem

illius esse viri, quo viso, Vandale, semper

terga dabas. nam non Siculis illustrior arvis

tu, Marcelle, redis, per quem tellure marique

nostra Syracosios presserunt arma penates;

nec tu, cui currum Curii superare, Metelle,

contigit, ostentans nobis elefanta frequentem,

grex niger albentes tegeret cum mole iugales

auctoremque suum celaret pompa triumphi.

Noricus Ostrogothum quod continet, iste timetur;

Gallia quod Rheni Martem ligat, iste pavori est.

quod consanguineo me Vandalus hostis Halano

diripuit radente, suis hic ultus ab armis.

sed tamen unus homo est nec tanta pericula solus

tollere, sed differre potest: modo principe nobis

est opus armato, veterum qui more parentum

non mandet sed bella gerat, quem signa moventem

terra vel unda tremant, ut tandem iure recepto

Romula desuetas moderentur classica classes.'

Audiit illa pater, simul annuit. itur in urbem.

continuo videt ipse deam, summissus adorat,

pectus et exertam tetigerunt cornua mammam:

mandatas fert inde preces. quas diva secuta

apparat ire viam. laxatos torva capillos

stringit et inclusae latuerunt casside turres;

infula laurus erat. bullis hostilibus asper

applicat a laeva surgentem balteus ensem.

inseritur clipeo victrix manus; illius orbem

Martigenae, lupa, Thybris, Amor, Mars, Ilia complent

fibula mordaci refugas a pectore vestes

dente capit. micat hasta minax, quercusque trophaeis

curva tremit placidoque deam sub fasce fatigat.

perpetuo stat planta solo, sed fascia primos

sistitur ad digitos, retinacula bina cothurnis

mittit in adversum vincto de fomite pollex,

quae stringant crepidas et concurrentibus ansis

vinclorum pandas texant per crura catenas.

ergo, sicut erat, liquidam transvecta per aethram

nascentis petiit tepidos Hyperionis ortus.

Est locus Oceani, longinquis proximus Indis,

axe sub Eoo, Nabataeum tensus in Eurum:

ver ibi continuum est, interpellata nec ullis

frigoribus pallescit humus, sed flore perenni

picta peregrinos ignorant arva rigores;

halant rura rosis, indiscriptosque per agros

fragrat odor; violam, cytisum, serpylla, ligustrum,

lilia, narcissos, casiam, colocasia, caltas,

costum, malobathrum, myrrhas, opobalsama, tura

parturiunt campi; nec non pulsante senecta

hinc rediviva petit vicinus cinnama Phoenix,

hic domus Aurorae rutilo crustante metallo

bacarum praefert leves asprata lapillos.

diripiunt diversa oculos et ab arte magistra

hoc vincit quodcumque vides; sed conditur omnis

sub domina praesente decor, nimioque rubore

gemmarum varios perdit, quia possidet, ignes.

fundebat coma pexa crocos flexoque lacerto

lutea depressus comebat tempora pecten.

fundebant oculi radios; color igneus illis,

non tamen ardor erat, quamvis de nocte recussa

excepti soleant sudorem fingere rores.

pectora bis cingunt zonae, parvisque papillis

invidiam facit ipse sinus; pars extima pepli

perfert puniceas ad crura rubentia rugas.

sic regina sedet solio; sceptri vice dextram

lampadis hasta replet; Nox adstat proxima divae,

iam refugos conversa pedes, ac pone tribunal

promit Lux summum vix intellecta cacumen.

hinc Romam liquido venientem tramite cernens

exiluit propere et blandis prior orsa loquelis:

'quid, caput o mundi,' dixit, 'mea regna revisis?

quidve iubes?' paulum illa silens atque aspera miscens

mitibus haec coepit: 'venio (desiste moveri

nec multum trepida), non ut mihi pressus Araxes

imposito sub ponte fluat nec ut ordine prisco

Indicus Ausonia potetur casside Ganges,

aut ut tigriferi pharetrata per arva Niphatis

depopuletur ovans Artaxata Caspia consul.

non Pori modo regna precor nec ut hisce lacertis

frangat Hydaspeas aries inpactus Erythras.

non in Bactra feror nec committentia pugnas

nostra Semiramiae rident ad classica portae.

Arsacias non quaero domus nec tessera castris

in Tesifonta datur. totum hunc tibi cessimus axem.

et nec sic mereor, nostram ut tueare senectam?

omne quod Euphraten Tigrimque interiacet, olim

sola tenes; res empta mihi est de sanguine Crassi,

ad Carrhas pretium scripsi; nec inulta remansi

aut periit sic emptus ager; si fallo, probasti,

Ventidio mactate Sapor. nec sufficit istud:

Armenias Pontumque dedi, quo Marte petitum

dicat Sulla tibi; forsan non creditur uni:

consule Lucullum. taceo iam Cycladas omnes:

adquisita meo servit tibi Creta Metello.

transcripsi Cilicas: hos Magnus fuderat olim.

adieci Syriae, quos nunc moderaris, Isauros:

hos quoque sub nostris domuit Servilius armis.

concessi Aetolos veteres Acheloiaque arva,

transfudi Attalicum male credula testamentum,

Epirum retines: tu scis, cui debeat illam

Pyrrhus. in Illyricum specto te mittere iura

ac Macetum terras: et habes tu, Paule, nepotes.

Aegypti frumenta dedi: mihi vicerat olim

Leucadiis Agrippa fretis. Iudaea tenetur

sub dicione tua, tamquam tu miseris illuc

insignem cum patre Titum. tibi Cypria merces

fertur; pugnaces ego pauper laudo Catones.

Dorica te tellus et Achaica rura tremiscunt,

tendis et in bimarem felicia regna Corinthon:

dic, Byzantinus quis rem tibi Mummius egit?

Sed si forte placet veteres sopire querelas,

Anthemium concede mihi. sit partibus istis

Augustus longumque Leo; mea iura gubernet

quem petii; patrio vestiri murice natam

gaudeat Euphemiam sidus divale parentis.

adice praeterea privatum ad publica foedus:

sit socer Augustus genero Ricimere beatus;

nobilitate micant: est vobis regia virgo,

regius ille mihi. si concors annuis istud,

mox Libyam sperare dabis. circumspice taedas

antiquas: par nulla tibi sic copula praesto est.

proferat hic veterum thalamos discrimine partos

Graecia, ni pudor est: reparatis Pisa quadrigis

suscitet Oenomaum, natae quem fraude cadentem

cerea destituit resolutis axibus obex;

procedat Colchis prius agnita virgo marito

crimine quam sexu; spectet de carcere circi

pallentes Atalanta procos et poma decori

Hippomenis iam non pro solo colligat auro;

Deianira, tuas Achelous gymnade pinguis

illustret taedas et ab Hercule pressus anhelo

lassatum foveat rivis rivalibus hostem:

quantumvis veteris repetam conubia saecli,

transcendunt hic heroas, heroidas illa.

hos thalamos, Ricimer, Virtus tibi pronuba poscit

atque Dionaeam dat Martia laurea myrtum.

ergo age, trade virum non otia pigra foventem

deliciisque gravem, sed quem modo nauticus urit

aestus Abydenique sinus et Sestias ora

Hellespontiacis circumclamata procellis;

quas pelagi fauces non sic tenuisse vel illum

crediderim, cui ruptus Athos, cui remige Medo

turgida silvosam currebant vela per Alpem;

nec Lucullanis sic haec freta cincta carinis,

segnis ad insignem sedit cum Cyzicon hostis,

qui cogente fame cognata cadavera mandens

vixit morte sua. sed quid mea vota retardo?

trade magis.' tum pauca refert Tithonia coniunx:

'duc age, sancta parens, quamquam mihi maximus usus

invicti summique ducis, dum mitior extes

et non disiunctas melius moderemur habenas.

nam si forte placet veterum meminisse laborum,

et qui pro patria vestri pugnaret Iuli,

ut nil plus dicam, prior hinc ego Memnona misi.'

Finierant; geminas iunxit Concordia partes,

electo tandem potitur quod principe Roma.

nunc aliquos voto simili vel amore, Vetustas,

te legisse crepa, numquam non invida summis

emeritisque viris. Brenni contra arma Camillum

profer ab exilio Cincinnatoque secures

expulso Caesone refer flentemque parentem

a rastris ad rostra roga, miseroque tumultu

pelle prius quos victa petas; si ruperit Alpes

Poenus, ad afflictos condemnatosque recurre;

improbus ut rubeat Barcina clade Metaurus,

multatus tibi consul agat, qui milia fundens

Hasdrubalis, rutilum sibi cum fabricaverit ensem,

concretum gerat ipse caput. longe altera nostri

gratia iudicii est: scit se non laesus amari.

Sed mea iam nimii propellunt carbasa flatus;

siste, Camena, modos tenues, portumque petenti

iam placido sedeat mihi carminis ancora fundo.

at tamen, o princeps, quae nunc tibi classis et arma

tractentur, quam magna geras quam tempore parvo,

si mea vota deus produxerit, ordine recto

aut genero bis mox aut te ter consule dicam.

nam modo nos iam festa vocant, et ad Ulpia poscunt

te fora donabis quos libertate Quirites,

quorum gaudentes exceptant verbera malae.

perge, pater patriae, felix atque omine fausto

captivos vincture novos absolve vetustos.

Quid faceret laetas segetes, quod tempus amandum

messibus et gregibus, vitibus atque apibus,

ad Maecenatis quondam sunt edita nomen:

hinc, Maro, post audes arma virumque loqui.

at mihi Petrus erit Maecenas temporis huius,

nam famae pelagus sidere curro suo.

si probat, emittit, si damnat carmina, celat,

nec nos ronchisono rhinocerote notat.

i, liber: hic nostrum tutatur, crede, pudorem;

hoc censore etiam displicuisse placet.

Tityrus ut quondam patulae sub tegmine fagi

volveret inflatos murmura per calamos,

praestitit afflicto ius vitae Caesar et agri,

nec stetit ad tenuem celsior ira reum;

sed rus concessum dum largo in principe laudat,

caelum pro terris rustica Musa dedit;

nec fuit inferius Phoebeia dona referre:

fecerat hic dominum, fecit et ille deum.

et tibi, Flacce, acies Bruti Cassique secuto

carminis est auctor qui fuit et veniae.

sic mihi diverso nuper sub Marte cadenti

iussisti erecto, victor, ut essem animo.

serviat ergo tibi servati lingua poetae

atque meae vitae laus tua sit pretium.

non ego mordaci fodiam modo dente Maronem

nec civem carpam, terra Sabella, tuum.

res minor ingenio nobis, sed Caesare maior;

vincant eloquio, dummodo nos domino.

Concipe praeteritos, res publica, mente triumphos:

imperium iam consul habet, quem purpura non plus

quam lorica operit, cuius diademata frontem

non luxu sed lege tegunt, meritisque laborum

post palmam palmata venit; decora omnia regni

accumulant fasces et princeps consule crescit.

personat ergo tuum caelo, rure, urbibus, undis

exultans Europa sophos, quod rector haberis,

victor qui fueras. fateor, trepidaverat orbis,

dum non vis vicisse tibi nimioque pudore,

quod regnum mereare, doles tristique repulsa

non moderanda subis quae defendenda putasti.

Sederat exerto bellatrix pectore Roma,

cristatum turrita caput, cui pone capaci

casside prolapsus perfundit terga capillus.

laetitiam censura manet terrorque pudore

crescit, et invita superat virtute venustas.

ostricolor pepli textus, quem fibula torto

mordax dente forat; tum quicquid mamma refundit

tegminis, hoc patulo concludit gemma recessu.

hinc fulcit rutilus spatioso circite laevum

umbo latus; videas hic crasso fusa metallo

antra Rheae fetamque lupam, quam fauce retecta

blandiri quoque terror erat; quamquam illa vorare

Martigenas et picta timet; pars proxima Thybrim

exprimit; hic scabri fusus sub pumice tofi

proflabat madidum per guttura glauca soporem;

pectus palla tegit, quam neverat Ilia coniunx,

liquenti quae iuncta toro vult murmura lymphis

tollere et undosi somnum servare mariti.

ista micant clipeo; cuspis trabe surgit eburna,

ebria caede virum. propter Bellona trophaeum

exstruit et quercum captivo pondere curvat.

consurgit solium saxis, quae caesa rubenti

Aethiopum de monte cadunt, ubi sole propinquo

nativa exustas afflavit purpura rupes.

iungitur hic Synnas, Nomadum lapis additur istic,

antiquum mentitus ebur; post caute Laconum

marmoris herbosi radians interviret ordo.

ergo ut se mediam solio dedit, advolat omnis

terra simul, tum quaeque suos provincia fructus

exposuit: fert Indus ebur, Chaldaeus amomum,

Assyrius gemmas, Ser vellera, tura Sabaeus,

Atthis mel, Phoenix palmas, Lacedaemon olivum,

Arcas equos, Epirus equas, pecuaria Gallus,

arma Chalybs, frumenta Libys, Campanus Iacchum,

aurum Lydus, Arabs guttam, Panchaia myrrham,

Pontus castorea, blattam Tyrus, aera Corinthus;

Sardinia argentum, naves Hispania defert,

fulminis et lapidem; scopulos iaculabile fulgur

fucat et accensam silicem fecunda maritat

ira deum; quotiens caelum se commovet illic,

plus ibi terra valet. subito flens Africa nigras

procubuit lacerata genas et cernua frontem

iam male fecundas in vertice fregit aristas

ac sic orsa loqui est: 'venio pars tertia mundi,

infelix felice uno. famula satus olim

hic praedo et dominis extinctis barbara dudum

sceptra tenet tellure mea penitusque fugata

nobilitate furens quod non est non amat hospes.

o Latii sopite vigor, tua moenia ridet

insidiis cessisse suis: non concutis hastam?

non pro me vel capta doles? tua nempe putantur

surgere fata malis et celsiora esse ruina.

sed melius, quod terror abit: iam vincere restat,

si pugnas, ut victa soles. Porsenna superbum

Tarquinium inpingens complevit milite Tusco

Ianiculum quondam; sed dum perrumpere portas

obsidione parat, totam te pertulit uno

Coclitis in clipeo; presserunt milia solum

multa virum pendente via; nec ponte soluto,

cum caderet, cecidit. rex idem denique morte

admonitus scribae didicit sibi bella moveri

non solum cum bella forent; mox pace petita

in regnum rediit, non tam feriente fugatus

quam flagrante viro. steterat nam corde gelato

Scaevola et apposito dextram damnaverat igni,

plus felix peccante manu, cum forte satelles

palleret constante reo tormentaque capti

is fugeret qui tortor erat. Brennum tremuisti,

post melior: quodcumque tuum est, quodcumque vocaris,

iam solus Tarpeius erat; sed reppulit unus

tum quoque totam aciem, Senones dum garrulus anser

nuntiat et vigilat vestrum sine milite fatum.

me quoque (da veniam, quod bellum gessimus olim)

post Trebiam Cannasque domas, Romanaque tecta

Hannibal ante meus quam nostra Scipio vidit.

quid merui? fatis cogor tibi bella movere,

cum volo, cum nolo. trepidus te territat hostis,

sed tutus claudente freto, velut hispidus alta

sus prope tesqua iacet claususque cacuminat albis

os nigrum telis gravidum; circumlatrat ingens

turba canum, si forte velit concurrere campo:

ille per obiectos vepres tumet atque superbit,

vi tenuis fortisque loco, dum proximus heia

venator de colle sonet: vox nota magistri

lassatam reparat rabiem; tum vulnera caecus

fastidit sentire furor. quid proelia differs?

quid mare formidas, pro cuius saepe triumphis

et caelum pugnare solet? quid quod tibi princeps

est nunc praeterea eximius, quem saecula clamant

venturum excidio Libyae, qui tertius ex me

accipiet nomen? debent hoc fata labori,

Maioriane, tuo. quem cur conscendere classem

ac portus intrare meos urbemque subire,

si iubeas, cupiam, paucis ex ordine fabor.

'Fertur, Pannoniae qua Martia pollet Acincus,

Illyricum rexisse solum cum tractibus Histri

huius avus; nam Theudosius, quo tempore Sirmi

Augustum sumpsit nomen, per utramque magistrum

militiam ad partes regni venturus Eoas

Maiorianum habuit. Latiis sunt condita fastis

facta ducis, quotiens Scythicis illata colonis

classica presserunt Hypanim, Peucenque rigentem

mente salutatis irrisit lixa pruinis.

hunc socerum pater huius habet, vir clarus et uno

culmine militiae semper contentus, ut unum

casibus in dubiis iunctus sequeretur amicum.

non semel oblatis temptavit fascibus illum

Aetio rapere aula suo, sed perstitit ille,

maior honoratis: coepit pretiosior esse

sic pretio non capta fides. erat ille quod olim

quaestor consulibus: tractabat publica iure

aera suo; tantumque modum servabat, ut illum

narraret rumor iam rebus parcere nati.

Senserat hoc sed forte ducis iam livida coniunx

augeri famam pueri, suffusaque bili

coxerat internum per barbara corda venenum.

ilicet explorat caelum totamque volutis

percurrit mathesim numeris, interrogat umbras,

fulmina rimatur, fibras videt, undique gaudens

secretum rapuisse deo. sic torva Pelasgum

Colchis in aplustri steterat trepidante marito

Absyrtum sparsura patri facturaque caesi

germani plus morte nefas, dum funere pugnat

et fratrem sibi tela facit: vel cum obruit ignem

taurorum plus ipsa calens texitque trementem

frigida flamma virum, quem defendente veneno

inter flagrantes perhibent alsisse iuvencos.

ergo animi dudum impatiens, postquam audiit isti

imperium et longum statui, laniata lacertos

ingreditur qua strata viri vocemque furentem

his rumpit: 'secure iaces, oblite tuorum,

o piger: et mundo princeps (sic saecula poscunt)

Maiorianus erit; clamant hoc sidera signis,

hoc homines votis. isti quid sidera quaero,

fatum aliud cui fecit amor? nil fortius illo,

et puer est cupidus numquam sed parcus habendi,

pauper adhuc iam spargit opes, ingentia suadet

consilia et sequitur, totum quod cogitat altum est,

urget quod sperat. ludum si forte retexam,

consumpsit quicquid iaculis fecisse putaris

istius una dies: tribus hunc tremuere sagittis

anguis, cervus, aper, non sic libravit in hostem

spicula qui nato serpentis corpore cincto

plus timuit, cum succurrit, dum iactibus isdem

interitum vitamque daret stabilemque teneret

corde tremente manum, totamque exiret in artem

spe propiore metus, dans inter membra duorum

unius mortem. libeat decernere caestu:

cessit Eryx Siculus, simili nec floruit arte

Sparta, Therapnaea pugilem cum gymnade pinguem

stratus Bebryciis Amycus suspexit harenis.

qui vigor in pedibus! frustra sibi natus Ofelte

Sicaniam tribuit palmam, plantasque superbas

haud ita per siccam Nemeen citus extulit Arcas,

cuius in Aetolo volitantem pulvere matrem

horruit Hippomenes, multo qui caespite circi

contemptu praemissus erat, cum carceris antro

emicuit pernix populo trepidante virago,

nil toto tactura gradu, cum pallidus ille

respiceret medium post se decrescere campum

et longas ad signa vias flatuque propinquo

pressus in hostili iam curreret anxius umbra,

donec ad anfractum metae iam iamque relictus

concita ter sparso fregit vestigia pomo.

qui videt hunc equitem, Ledaeum spernit alumnum

ac iuvenem, Sthenoboea, tuum. cui terga vetustas

pennati largitur equi Lyciamque Chimaeram

quem superasse refert, vulnus cum sustulit unum

tres animas. vitam tum si tibi fata dedissent,

Maioriane ferox, vetuisses Castora frenos,

Pollucem caestus, Alconem spicula nosse,

Bellerofonteis insultaturus opimis.

si clipeum capiat, vincit Telamone creatum,

qui puppes inter Graias contra Hectoris ignem

ipsam etiam infidi classem defendit Vlixis.

missile si quanto iaculetur pondere quaeris,

segnius insertae trepidans pro fasce Camillae

excussit telum Metabus, nec turbine tanto

stridula Pelidae per Troilon exiit ornus;

nec sic heroum tardantem busta Creontem

Atticus Aegides rupit Marathonide quercu;

nec sic intortum violatae Phoebados ultrix

in Danaos fulmen iecit, cum Graecia Troiae

noctem habuit similemque facem fixusque Caferei

cautibus inter aquas flammam ructabat Oileus.

parva loquor. quid quod, quotiens tibi bella geruntur,

discipulus, non miles adest? et fingit alumnum:

aemulus econtra spectat, quod viceris odit

et quos vincis amat; totus dormitat ad istum

magnus Alexander, patris quem gloria torsit.

quid faciam infelix? nato quae regna parabo

exclusa sceptris Geticis, res publica si me

praeterit et parvus super hoc Gaudentius huius

calcatur fatis? istum iam Gallia laudat

quodque per Europam est. rigidis hunc abluit undis

Rhenus, Arar, Rhodanus, Mosa, Matrona, Sequana, Ledus,

Clitis, Elaris, Atax, Vacalis: Ligerimque bipenni

excisum per frusta bibit. cum bella timentes

defendit Turonos, aberas; post tempore parvo

pugnastis pariter, Francus qua Cloio patentes

Atrebatum terras pervaserat. hic coeuntes

claudebant angusta vias arcuque subactum

vicum Helenam flumenque simul sub tramite longo

artus suppositis trabibus transmiserat agger.

illic te posito pugnabat ponte sub ipso

Maiorianus eques. fors ripae colle propinquo

barbaricus resonabat hymen Scythicisque choreis

nubebat flavo similis nova nupta marito.

hos ergo, ut perhibent, stravit; crepitabat ad ictus

cassis et oppositis hastarum verbera thorax

arcebat squamis, donec conversa fugatus

hostis terga dedit; plaustris rutilare videres

barbarici vaga festa tori coniectaque passim

fercula captivasque dapes cirroque madente

ferre coronatos redolentia serta lebetas.

ilicet increscit Mavors thalamique refringit

plus ardens Bellona faces; rapit esseda victor

nubentemque nurum. non sic Pholoetica monstra

atque Pelethronios Lapithas Semeleius Euhan

miscuit, Haemonias dum flammant orgia matres

et Venerem Martemque cient ac prima cruentos

consumunt ad bella cibos Bacchoque rotato

pocula tela putant, cum crudescente tumultu

polluit Emathium sanguis Centauricus Othryn.

nec plus nubigenum celebrentur iurgia fratrum:

hic quoque monstra domat, rutili quibus arce cerebri

ad frontem coma tracta iacet nudataque cervix

saetarum per damna nitet, tum lumine glauco

albet aquosa acies ac vultibus undique rasis

pro barba tenues perarantur pectine cristae.

strictius assutae vestes procera cohercent

membra virum, patet his altato tegmine poples,

latus et angustam suspendit balteus alvum.

excussisse citas vastum per inane bipennes

et plagae praescisse locum clipeosque rotare

ludus et intortas praecedere saltibus hastas

inque hostem venisse prius; puerilibus annis

est belli maturus amor. si forte premantur

seu numero seu sorte loci, mors obruit illos,

non timor; invicti perstant animoque supersunt

iam prope post animam. tales te teste fugavit

et laudante viros. quisnam ferat? omnia tecum,

te sine multa facit. pugnant pro principe cuncti:

quam timeo, ne iam iste sibi! si regna tenebit,

huic vincis quodcumque domas. nil fata relinquunt

hic medium: percussor enim si respuis esse,

servus eris. certe recto si tramite servat

sidera Chaldaeus, novit si gramina Colchus,

fulgura si Tuscus, si Thessalus elicit umbras,

si Lyciae sortes sapiunt, si nostra volatu

fata locuntur aves, doctis balatibus Hammon

si sanctum sub Syrte gemit, si denique verum

Phoebe, Themis, Dodona, canis, post tempora nostra

Iulius hic Augustus erit. coniunctus amore

praeterea est iuveni, grandis quem spiritus armat

regis avi. quo te vertas? ad culmina mundi

hic fatum fert, ambo animum. consurge simulque

aggredere ignaros; neutrum mactare valebis,

si iubeas utrumque mori; sed necte dolosas

blanditias uni, ferro tamen iste petatur.

quid loquor incassum? nihil est, quod tanta cavemus?

ut regnet, victurus erit?' commotus in iras

Aetius sic pauca refert: 'compesce furentis

impia vota animi: mortem mandare valebo

insontis, taceam nostri? quisquamne precatur,

ut sine criminibus crimen fiat bene nasci?

ad poenam quis fata vocet? tua viscera ferro,

Maioriane, petam, Phoebus si nocte refulget,

luna die, duplex ponto si plaustra novatur

Parrhasis, Atlantem Tanais, si Bagrada cernit

Caucason, Hercynii nemoris si stipite lintris

texta Nabataeum pro Rheno sulcat Hydaspen,

si bibit Hispanus Gangem tepidisque ab Erythris

ad Tartesiacum venit Indus aquator Hiberum,

si se Pollucis perfundit sanguine Castor,

Thesea Pirithoi, Pyladen si stravit Orestae

vel furibunda manus, raperet cum Taurica sacra

matricida pius. sed ne sprevisse dolorem

forte tuum videar, vivat careatque parumper

militia. heu potuit nobis, nisi triste putasses,

fortunam debere suam.' sic fatur et illum

rure iubet patrio suetos mutare labores,

fatorum currente rota, quo disceret agri

quid possessorem maneat, quos denique mores

ius civile paret, ne solam militis artem

ferret ad imperium. suspenderat ilicet arma

emeritus iuvenis, sterilis ieiunia terrae

vomere fecundans. sic quondam consule curvo

vertebas campos, paulum si pace sequestra

classica laxasses, fortis cui laeva regebat

stivam post aquilas, humili dum iuncta camino

victoris fumum biberet palmata bubulci.

Principis interea gladio lacrimabile fatum

clauserat Aetius; cuius quo tutius ille

magna Palatinis coniungeret agmina turmis,

evocat hunc precibus; sed non se poena moratur

sanguinis effusi (numerum collegerat ergo,

non animum populi); ferri mala crimina ferro

solvit et in vestram plus concidit ille ruinam.

iam tunc imperium praesentis principis aurea

volvebant bona fata colu; sed publica damna

invidiam fugere viri. quicumque fuerunt

nomen in Augustum lecti, tenuere relictum

Caesaribus solium: postquam tu capta laboras,

hic quod habet fecit. Traianum Nerva vocavit,

cum pignus iam victor erat; Germanicus esset

ut titulis, meritis fuerat. res ordine currit;

hanc ambit famam, quisquis sic incipit. olim

post Capreas Tiberi, post turpia numina Gai,

censuram Claudi, citharam thalamosque Neronis,

post speculi immanis pompam, quo se ille videbat

hinc turpis, quod pulcher, Otho, post quina Vitelli

milia famosi ventris damnata barathro,

his titulis princeps lectus similique labore

Vespasianus erat. sed ne fortasse latronis

me clausam virtute putes, consumpsit in illo

vim gentis vitae vitium; Scythicam feritatem

non vires, sed vota tenent, spoliisque potitus

immensis robur luxu iam perdidit omne,

quo valuit, dum pauper erat. mea viscera pro se

in me nunc armat; laceror tot capta per annos

iure suo, virtute mea, fecundaque poenis

quos patiar pario. propriis nil conficit armis:

Gaetulis, Nomadis, Garamantibus Autololisque,

Arzuge, Marmarida, Psyllo, Nasamone timetur

segnis, et ingenti ferrum iam nescit ab auro.

ipsi autem color exsanguis, quem crapula vexat

et pallens pinguedo tenet, ganeaque perenni

pressus acescentem stomachus non explicat auram.

par est vita suis; non sic Barcaeus opimam

Hannibal ad Capuam periit, cum fortia bello

inter delicias mollirent corpora Baiae

et se Lucrinas qua vergit Gaurus in undas

bracchia Massylus iactaret nigra natator.

atque ideo hunc dominum saltem post saecula tanta

ultorem mihi redde, precor, ne dimicet ultra

Carthago Italiam contra.' sic fata dolore

ingemuit lacrimisque preces adiuvit obortis.

his haec Roma refert: 'longas succinge querelas,

o devota mihi: vindex tibi nomine divum

Maiorianus erit. sed paucis pauca retexam.

ex quo Theudosius communia iura fugato

reddidit auctoris fratri, cui guttura fregit

post in se vertenda manus, mea Gallia rerum

ignoratur adhuc dominis ignaraque servit.

ex illo multum periit, quia principe clauso,

quisquis erat, miseri diversis partibus orbis

vastari sollemne fuit. quae vita placeret,

cum rector moderandus erat? contempta tot annos

nobilitas iacuit: pretium res publica forti

rettulit invidiam. princeps haec omnia noster

corrigit atque tuum vires ex gentibus addens

ad bellum per bella venit: nam maximus isse est,

non pugnasse labor. terimus cur tempora verbis?

pervenit et vincit.' tali sermone peractum

concilium, verbisque deae famulante metallo

aurea concordes traxerunt fila sorores.

Hos me, quos cecini, Romae Libyaeque labores

vota hominum docuere loqui; iam tempus ad illa

ferre pedem, quae fanda mihi vel Apolline muto:

pro Musis Mars vester erit. conscenderat Alpes

Raetorumque iugo per longa silentia ductus

Romano exierat populato trux Alamannus

perque Cani quondam dictos de nomine campos

in praedam centum novies dimiserat hostes.

iamque magister eras: Burconem dirigis illuc

exigua comitante manu, sed sufficit istud,

cum pugnare iubes; certa est victoria nostris

te mandasse acies; peragit fortuna triumphum

non populo, sed amore tuo; nolo agmina campo,

quo mittis paucos. felix te respicit iste

eventus belli. certatum est iure magistri,

Augusti fato nuper: post hostis aperto

errabat lentus pelago, postquam ordine vobis

ordo omnis regnum dederat, plebs, curia. miles,

et collega simul. Campanam flantibus Austris

ingrediens terram securum milite Mauro

agricolam aggreditur; pinguis per transtra sedebat

Vandalus opperiens praedam, quam iusserat illuc

captivo capiente trahi. sed vestra repente

inter utrumque hostem dederant sese agmina planis,

quae pelagus collemque secant portumque reducto

efficiunt flexu fluvii. perterrita primum

montes turba petit, trabibus quae clausa relictis

praedae praeda fuit; tum concitus agmine toto

in pugnam pirata coit: pars lintre cavata

iam dociles exponit equos, pars ferrea texta

concolor induitur, teretes pars explicat arcus

spiculaque infusum ferro latura venenum,

quae feriant bis missa semel. iam textilis anguis

discurrit per utramque aciem, cui guttur adactis

turgescit zephyris; patulo mentitur hiatu

iratam pictura famem, pannoque furorem

aura facit, quotiens crassatur vertile tergum

flatibus, et nimium iam non capit alvus inane.

at tuba terrisono strepuit grave rauca fragore,

responsat clamor lituis, virtusque repente

ignavis vel parva furit. cadit undique ferrum,

hinc tamen in iugulos: hunc torta falarica iactu

proterit, ad mortem vix cessatura secundam:

hunc conti rotat ictus; equo ruit aclyde fossus

ille veruque alius; iacet hic simul alite telo,

absentem passus dextram; pars poplite secto

mortis ad invidiam vivit, partemque cerebri

hic galeae cum parte rapit, fortique lacerto

disicit ancipiti miserabile sinciput ense.

ut primum versis dat tergum Vandalus armis,

succedit caedes pugnae: discrimine nullo

sternuntur passim campis, et fortia quaeque

fecit iners. trepidante fuga mare pallidus intrat

et naves pertransit eques, turpique natatu

de pelago ad cymbam rediit. sic tertia Pyrrhi

quondam pugna fuit: caesis cum milibus illum

Dentatus premeret, lacerae vix fragmina classis

traxit in Epirum, qui Chaonas atque Molossos,

qui Thracum Macetumque manus per litora vestra

sparserat et cuius vires Oenotria pallens

ipsaque, quae petiit, trepidaverat uncta Tarentus.

hostibus expulsis campum qui maximus extat

iam lustrare vacat: videas hic strage sub illa

utrorumque animos; nullus non pectore caesus,

quisquis vester erat: nullus non terga foratus,

illorum quisquis. clamant hoc vulnera primi

praedonum tum forte ducis, cui regis avari

narratur nupsisse soror, qui pulvere caeco

clausus et elisus pilis vestigia turpis

gestat adhuc probrosa fugae. sic agmina vestra

cum spoliis campum retinent et Marte fruuntur.

interea duplici texis dum litore classem

inferno superoque mari, cadit omnis in aequor

silva tibi nimiumque diu per utrumque recisus,

Appennine, latus navalique arbore dives

non minus in pelagus nemorum quam mittis aquarum.

Gallia continuis quamquam sit lassa tributis,

hoc censu placuisse. cupit nec pondera sentit,

quae prodesse probat, non tantis maior Atrides

Carpathium texit ratibus, cum Doricus hostis

Sigeas rapturus opes Rhoeteia clausit

Pergama; nec tantae Seston iuncturus Abydo

Xerxes classis erat, tumidas cum sterneret undas

et pontum sub ponte daret, cum stagna superbo

irrupit temerata gradu turmaeque frequentes

Hellespontiaco persultavere profundo;

nec sic Leucadio classis Mareotica portu

Actiacas abscondit aquas, in bella mariti

dum venit a Fario dotalis turba Canopo,

cum patrio Cleopatra ferox circumdata sistro

milite vel piceo fulvas onerata carinas

Dorida diffusam premeret Ptolomaide gaza,

hoc tu non cultu pugnas, sed more priorum

dite magis ferro, merito cui subiacet aurum

divitis ignavi. tales ne sperne rebelles:

etsi non acies, decorant tamen ista triumphos.

nec me Lageam stirpem memorasse pigebit

hostis ad exemplum vestri; namque auguror isdem

regnis fortunam similem, cum luxus in illa

parte sit aequalis, nec peior Caesar in ista.

ilicet aggrederis quod nullus tempore nostro

Augustus potuit: rigidum septemplicis Histri

agmen in arma rapis. nam quicquid languidus axis

cardine Sithonio sub Parrhase parturit ursa,

hoc totum tua signa pavet; Bastarna, Suebus,

Pannonius, Neurus, Chunus, Geta, Dacus, Halanus,

Bellonothus, Rugus, Burgundio, Vesus, Alites,

Bisalta, Ostrogothus, Procrustes, Sarmata, Moschus

post aquilas venere tuas; tibi militat omnis

Caucasus et Scythicae potor Tanaiticus undae.

quid faciat fortuna viri? quascumque minatur,

has tremuit iam Roma manus; modo principe sub te,

ne metuat, prope parva putat, nisi serviat illi

quod timuit regnante alio. iam castra movebas

et te diversis stipabant milia signis:

obsequium gens una negat, quae nuper ab Histro

rettulit indomitum solito truculentior agmen,

quod dominis per bella caret populoque superbo

Tuldila plectendas in proelia suggerit iras.

hic tu vix armis positis iterum arma retractas:

Bistonides veluti Ciconum cum forte pruinas

Ogygiis complent thiasis, seu Strymonos arvis,

seu se per Rhodopen, seu qua nimbosus in aequor

volvit Hyperboreis in cautibus Ismarus Hebrum

dat somno vaga turba, simul lassata quiescunt

orgia et ad biforem reboat nec tibia flatum;

vix requies, iam ponte ligant, rotat enthea thyrsum

Bassaris et maculis Erythraeae nebridos horrens

excitat Odrysios ad marcida tympana mystas.

tu tamen hanc differs poenam, sed sanguinis auctor

maioris, dum parcis, eras. non pertulit ultra

hoc pro te plus cauta manus vestrumque pudorem

sprevit pro vobis; primi cadit hostia belli,

quisque rebellis erat. praedam quoque dividis illis,

mens devota quibus fuerat: quae territa servit

exemplo, gaudet pretio. Pharsalica Caesar

arva petens subitas ferro compescuit iras:

sed sua membra secans et causae mole coactus

flevit quos perimit: vestris haec proficit armis

seditio; quodcumque iubes, nisi barbarus audit,

hinc cadit, ut miles timeat. iam tempore brumae

Alpes marmoreas atque occurrentia iuncto

saxa polo rupesque vitri siccamque minantes

per scopulos pluviam primus pede carpis et idem

lubrica praemisso firmas vestigia conto,

coeperat ad rupis medium quae maxima turba est

interno squalere gelu, quod colle supino

artatis conclusa viis reptare rigenti

non poterat revoluta solo: fors unus ab illo

agmine, canentem cuius rota triverat Histrum,

exclamat: 'gladios malo et sollemne quieta

quod frigus de morte venit; mea torpor inerti

membra rigore ligat, quodam mihi corpus adustum

frigoris igne perit. sequimur sine fine labori

instantem iuvenem; quisquis fortissimus ille est

aut rex aut populus, castris modo clausus aprica

vel sub pelle iacet; nos anni vertimus usum.

quod iubet hic, lex rebus erit; non flectitur umquam

a coeptis damnumque putat, si temporis iras

vel per damna timet. qua dicam gente creatum,

quem Scytha non patior? cuius lac tigridis infans

Hyrcana sub rupe bibit? quae sustulit istum

axe meo gravior tellus? en vertice summo

algentes cogit turmas ac frigora ridet,

dum solus plus mente calet. cum classica regis

Arctoi sequerer, Romani principis arma

Caesareumque larem luxu torpere perenni

audieram: dominos nil prodest isse priores,

si rex hic quoque fortis erat.' maiora parantem

dicere de scopulo verbis accendis amaris:

'quisquis es, oppositi metuis qui lubrica clivi,

frange cutem pendentis aquae scalptoque fluento

sit tibi lympha gradus. turpes depone querelas:

otia frigus habent. numquid mihi membra biformis

Hylaei natura dedit? num Pegasus alis

adiuvit quicquid gradior pennasque volanti

dat Calais Zetusque mihi, quem ninguida cernis

calcantem iam dorsa iugi? vos frigora frangunt,

vos Alpes? iam iam studeam pensare pruinas:

aestatem sub Syrte dabo.' sic agmina voce

erigis exemploque levas; primusque labores

aggrederis quoscumque iubes; tum cetera paret

turba libens, servit propriis cum legibus auctor.

Qui tibi praeterea comites quantusque magister

militiae, vestrum post vos qui compulit agmen,

sed non invitum? dignus, cui cederet uni

Sulla acie, genio Fabius, pietate Metellus.

Appius eloquio, vi Fulvius, arte Camillus.

si praefecturae quantus moderetur honorem

vir quaeras, tendit patulos qua Gallia fines,

vix habuit mores similes, cui teste senatu.

in se etiam tractum commiserat Vlpius ensem.

qui dictat modo iura Getis, sub iudice vestro

pellitus ravum praeconem suscipit hostis.

quid loquar hic illum, qui scrinia sacra gubernat,

qui, cum civilis dispenset partis habenas,

sustinet armati curas, interprete sub quo

flectitur ad vestras gens effera condiciones?

quid laudare Petrum parvis, temeraria Clio,

viribus aggrederis? cuius dignatur ab ore

Caesar in orbe loqui, licet et quaestore diserto

polleat; attamen hic nuper, placidissime princeps,

obside percepto nostrae de moenibus urbis

visceribus miseris insertum depulit ensem.

et quia lassatis nimium spes unica rebus

venisti, nostris, petimus, succurre ruinis,

Lugdunumque tuam, dum praeteris, aspice victor:

otia post nimios poscit te fracta labores.

cui pacem das, redde animum: lassata iuvenci

cervix deposito melius post sulcat aratro

telluris glaebam solidae. bove, fruge, colono,

civibus exhausta est. stantis fortuna latebat;

dum capitur, vae quanta fuit! post gaudia, princeps,

delectat meminisse mali. populatibus, igni

etsi concidimus, veniens tamen omnia tecum

restituis: fuimus vestri quia causa triumphi,

ipsa ruina placet. cum victor scandere currum

incipies crinemque sacrum tibi more priorum

nectet muralis, vallaris, civica laurus

et regum aspicient Capitolia fulva catenas,

cum vesties Romam spoliis, cum divite cera

pinges Cinyfii captiva mapalia Bocchi,

ipse per obstantes populos raucosque fragores

praecedam et tenui, sicut nunc, carmine dicam

te geminas Syrtes, Alpes te, te mare magnum,

te freta, te Libycas pariter domuisse catervas,

ante tamen vicisse mihi. quod lumina flectis

quodque serenato miseros iam respicis ore,

exultare libet: memini, cum parcere velles,

hic tibi vultus erat; mitis dat signa venustas.

annue: sic vestris respiret Byrsa trophaeis,

sic Parthus certum fugiat Maurusque timore

albus eat; sic Susa tremant positisque pharetris

exarmata tuum circumstent Bactra tribunal.

Pallados armisonae festum dum cantibus ortum

personat Hismario Thracia vate chelys,

et dum Mopsopium stipantur per Marathonem

qui steterant fluvii quaeque cucurrit humus,

dulcisonum quatitur fidibus dum pectine murmur,

has perhibent laudes laude probasse deam:

'diva, Gigantei fudit quam tempore belli

armatus partus vertice dividuo,

quam neque Deliacis peperit Latona sub antris,

fixura errantem Cyclada pignoribus,

nec quae Cadmeis pariens Alciden in oris

suspendit triplici nocte puerperium,

nec cuius pluvio turris madefacta metallo est,

cum matrem impleret filius aurigena:

sed te, cum trepidum spectaret Flegra Tonantem,

impulit excussam vertice ruptus apex:

cumque deos solae traherent in proelia vires,

confusum valde te sine robur erat:

protulit ut mox te patrius, Sapientia, vertex,

tum mage vicerunt, te cum habuere dei.

te propter cessit, manibus constructa tremendis,

iam prope per rutilum machina tensa polum.

Pindus, Othrys, Pholoe dextris cecidere Gigantum,

decidit et Rhoeti iam gravis Ossa manu,

sternitur Aegaeon, Briareus, Ephialta Mimasque,

Aretoas sueti lambere calce rotas.

Enceladus patri iacuit fratrique Typhoeus:

Euboicam hic rupem sustinet, hic Siculam.'

hinc sese ad totam genetricem transtulit Orpheus

et docuit chordas dicere Calliopam.

assurrexerunt Musae sub laude sororis

et placuit divae carmine plus pietas.

quod si maternas laudes cantasse favori est

nec valeo priscas aequiperare fides,

publicus hic pater est, vovi cui carmen, Avitus:

materia est maior, si mihi Musa minor.

Phoebe, peragrato tandem visurus in orbe

quem possis perferre parem, da lumina caelo:

sufficit hic terris. nec se iam signifer astris

iactet, Marmaricus quem vertice conterit Atlans:

sidera sunt isti. quae sicut mersa nitescunt,

adversis sic Roma micat, cui fixus ab ortu

ordo fuit crevisse malis. modo principe surget

consule; nempe, patres, collatos cernere fasces

vos iuvat et sociam sceptris mandasse curulem:

credite, plus dabitis: currus. iam necte bifrontes,

anceps lane, comas duplicique accingere lauro.

principis anterior, iam consulis iste coruscat

annus, et emerita trabeis diademata crescunt.

incassum iam, Musa, paves, quod propulit Auster

vela ratis nostrae; pelago quia currere famae

coepimus, en sidus, quod nos per caerula servet.

Forte pater superum prospexit ab aethere terras:

ecce viget quodcumque videt; mundum reparasse

aspexisse fuit; solus fovet omnia nutus.

iamque ut conveniant superi, Tegeaticus Arcas

nunc plantis, nunc fronte volat; vix contigit arva:

et toto descendit avo. mare, terra vel aer

indigenas misere deos. germane Tonantis,

prime venis, viridi qui Dorida findere curru

suetus in attonita spargis cito terga serenum;

umentes Nymphas Forcus comitatur ibique

glaucus, Glauce, venis, vatum et certissime Proteu,

certus eras. longo veniunt post ordine divi:

pampineus Liber, Mars trux, Tirynthius hirtus,

nuda Venus, fecunda Ceres, pharetrata Diana,

Iuno gravis, prudens Pallas, turrita Cybebe,

Saturnus profugus, vaga Cynthia, Phoebus ephebus,

Pan pavidus, Fauni rigidi, Satyri petulantes.

convenere etiam caelum virtute tenentes:

Castor equo, Pollux caestu, Perseius harpe,

fulmine Vulcanus, Tiphys rate, gente Quirinus.

quis canat hic aulam caeli, rutilantia cuius

ipsa pavimentum sunt sidera? iam pater aureo

tranquillus sese solio locat, inde priores

consedere dei (fluviis quoque contigit illo,

sed senibus, residere loco, tibi, maxime fluctu

Eridane et flavis in pocula fracte Sicambris,

Rhene tumens Scythiaeque vagis equitate catervis

Hister et ignotum plus notus, Nile, per ortum):

cum procul erecta caeli de parte trahebat

pigros Roma gradus, curvato cernua collo

ora ferens; pendent crines de vertice, tecti

pulvere, non galea, clipeusque inpingitur aegris

gressibus, et pondus, non terror fertur in hasta.

utque pii genibus primum est adfusa Tonantis,

'testor, sancte parens', inquit, 'te numen et illud,

quicquid Roma fui: summo satis obruta fato

invideo abiectis; pondus non sustinet ampli

culminis arta domus nec fulmen vallibus instat.

quid, rogo, bis seno mihi vulture Tuscus aruspex

portendit? iaciens primae cur moenia genti

ominibus iam celsa fui, dum collis Etrusci

fundamenta iugis aperis mihi, Romule pauper?

plus gladio secura fui, cum turbine iuncto

me Rutulus, Veiens, pariterque Auruncus et Aequus,

Hernicus et Volscus premerent. sat magna videbar

et tibi, dum rumpit vitiatum femina ferro

corpus et ad castum remeas, pudor erute, vulnus.

iam cum vallatam socio me clausit Etrusco

Tarquinius: pro Muci ignes! pro Coclitis undae!

pro dolor! hic quonam est, qui sub mea iura redegit

Samnitem Gurges? Volsci qui terga cecidit,

Marcius et, Senones fundens, dictator et exul?

Fabricii vitam vellem, mortes Deciorum,

vel sic vincentem vel sic victos: mea redde

principia. heu! quo nunc pompae ditesque triumphi

et pauper consul? Libycum mea terruit axem

cuspis et infido posui iuga tertia Poeno.

Indorum Ganges, Colchorum Phasis, Araxes

Armeniae, Ger Aethiopum Tanaisque Getarum

Thybrinum tremuere meum. me Teutone iuncto

quondam fracte subis Cimber, gladiisque gravatas

ante manus solas iussi portare catenas.

vae mihi! qualis eram, cum per mea iussa iuberent

Sulla, Asiagenes, Curius, Paulus, Pompeius

Tigrani, Antiocho, Pyrrho, Perseo, Mithridati

pacem, regna, fugam, vectigal, vincla, venenum.

Sauromatem taceo ac Moschum solitosque cruentum

lac potare Getas ac pocula tingere venis

vel, cum diffugiunt, fugiendos tum mage Persas.

nec terras dixisse sat est: fulgentibus armis

tot maria intravi duee, te longeque remotas

sole sub occiduo gentes. victricia Caesar

signa Caledonios transvexit ad usque Britannos;

fuderit et quamquam Scotum et cum Saxone Pictum,

hostes quaesivit, quem iam natura vetabat

quaerere plus homines. vidit te frangere Leucas,

trux Auguste, Pharon, dum classicus Actia miles

stagna quatit profugisque bibax Antonius armis

incestam vacuat patrio Ptolomaida regno.

cumque prius stricto quererer de cardine mundi,

nec limes nunc ipsa mihi. plus, summe deorum,

sum iusto tibi visa potens, quod Parthicus ultro

restituit mea signa Sapor positoque tiara

funera Crassorum flevit, dum purgat. et hinc iam,

pro dolor! excusso populi iure atque senatus,

quod timui, incurri; sum tota in principe, tota

principis, et fio lacerum de Caesare regnum,

quae quondam regina fui; Capreasque Tiberi

et caligas Gai Claudi censura secuta est

et vir morte Nero; tristi Pisone verendum

Galbam sternis, Otho, speculo qui pulcher haberi

dum captas, ego turpis eram; mihi foeda Vitelli

intulit ingluvies ventrem, qui tempore parvo

regnans sero perit; lassam post inclitus armis

Vespasianus habet, Titus hinc, post hunc quoque frater;

post quem tranquillus vix me mihi reddere Nerva

coepit, adoptivo factus de Caesare maior;

Vlpius inde venit, quo formidata Sicambris

Agrippina fuit, fortis, pius, integer, acer.

talem capta precor. Traianum nescio si quis

aequiperet, ni fors iterum tu, Gallia, mittas

qui vincat.' lacrimae vocem clausere precantis,

et quicquid superest, luctus rogat. undique caeli

assurgunt proceres, Mars, Cypris, Romulus et qui

auctores tibi, Roma, dei; iam mitior ipsa

flectitur atque iras veteres Saturnia donat.

Iuppiter ista refert: 'Fatum quo cuncta reguntur

quoque ego, non licuit frangi. sat celsa laborant

semper, et elatas nostro de munere vires

invidit Fortuna sibi; sed concipe magnos,

quamquam fracta, animos. si te Porsenna soluto

plus timuit de ponte fremens, si moenia capta

mox Brenni videre fugam, si denique dirum

Hannibalem iuncto terrae caelique tumultu

reppulimus (cum castra tuis iam proxima muris

starent, Collina fulmen pro turre cucurrit,

atque illic iterum timuit natura paventem

post Flegram pugnare Iovem): torpentia tolle

lumina, detersam mentem caligo relinquat.

te mirum est vinci; incipies cum vincere, mirum

non erit. utque tibi pateat quo surgere tandem

fessa modo possis, paucis, cognosce, docebo.

Est mihi, quae Latio se sanguine tollit alumnam,

tellus clara viris, cui non dedit optima quondam

rerum opifex natura parem; fecundus ab urbe

pollet ager, primo qui vix proscissus aratro

semina tarda sitit vel luxuriante iuvenco

arcana exponit piceam pinguedine glaebam.

assurrexit huic, coxit quod torridus Auster,

Niliacum Libycumque solum, collataque semper

arida Mygdoniae damnarunt Gargara falces;

Apulus et Calaber cessit. spes unica rerum,

hanc, Arverne, colens nulli pede cedis in armis,

quosvis vincis equo. testis mihi Caesaris esto

hic nimium fortuna pavens, cum colle repulsus

Gergoviae castris miles vix restitit ipsis.

hos ego tam fortes volui, sed cedere Avitum

dum tibi, Roma, paro, rutilat cui maxima dudum

stemmata complexum germen, palmata cucurrit

per proavos, gentisque suae te teste, Philagri,

patricius resplendet apex. sed portio quanta est

haec laudum, laudare patres, quos quippe curules

et praefecturas constat debere nepoti?

sint alii, per quos se postuma iactet origo,

et priscum titulis numeret genus alter: Avite,

nobilitas tu solus avos. libet edere tanti

gesta viri et primam paucis percurrere vitam.

Solverat in partum generosa puerpera casti

ventris onus; manifesta dedi mox signa futuri

principis ac totam fausto trepidi patris aulam

implevi augurio, licet idem grandia nati

culparet fata et pueri iam regna videret.

sed sibi commissum tanto sub pignore cernens

mundi depositum, ne quid tibi, Roma, periret,

iuvit fortunam studio. lactantia primum

membra dedit nivibus, glaciemque irrumpere plantis

iussit et attritas parvum ridere pruinas.

surgentes animi Musis formantur et illo

quo Cicerone tonas; didicit quoque facta tuorum

ante ducum; didicit pugnas libroque relegit

quae gereret campo. primus vix coeperat esse

ex infante puer, rabidam cum forte cruentis

rictibus atque escas ieiuna fauce parantem

plus catulis stravit (fuerant nam fragmina propter)

arrepta de caute lupam, fractusque molari

dissiluit vertex et saxum vulnere sedit.

sic meus Alcides, Nemeae dum saltibus errat,

occurrit monstro vacuus, non robora portans,

non pharetras; stetit ira fremens atque hoste propinquo

consuluit solos virtus decepta lacertos.

parva quidem, dicenda tamen: quis promptior isto

tensa catenati summittere colla Molossi,

et lustris recubare feras, interprete nare

discere non visas et in aere quaerere plantas?

iam si forte suem latratibus improbus Vmber

terruit, albentes nigro sub gutture lunas

frangere ludus erat colluctantique lacerto

vasta per adversas venabula cogere praedas.

quam pulchrum, cum forte domum post lustra revertens

horrore splenderet apri virtusque repugnans

proderet invitum per fortia facta pudorem!

sic Pandioniis castae Tritonidos arvis

Hippolytus roseo sudum radiabat ab ore,

sed simili, gemino flagrans cum Cressa furore

transiit affectu matres et fraude novercas.

quid volucrum studium, dat quas natura rapaces

in vulgus prope cognatum? quis doctior isto

instituit varias per nubila iungere lites?

alite vincit aves, celerique per aethera plausu

hoc nulli melius pugnator militat unguis.

nec minus haec inter civilia iura secutus

eligitur primus, iuvenis, solus, mala fractae

alliget ut patriae poscatque informe recidi

vectigal. procerum tum forte potentior illic,

post etiam princeps, Constantius omnia praestat,

indole defixus tanta et miratus in annis

parvis grande bonum vel in ore precantis ephebi

verba senis. ducis hinc pugnas et foedera regum

pandere, Roma, libet, variis incussa procellis

bellorum regi Getico tua Gallia pacis

pignora iussa dare est, inter quae nobilis obses

tu, Theodore, venis, quem pro pietate propinqui

expetis in media pelliti principis aula

tutus, Avite, fide; probat hoc iam Theudoris altum

exemplum officii. res mira et digna relatu,

quod fueris blandus, regi placuisse feroci.

hinc te paulatim praelibat sensibus imis

atque animis: vult esse suum; sed spernis amicum

plus quam Romanum gerere. stupet ille repulsam

et plus inde places. rigidum sic, Pyrrhe, videbas

Fabricium, ingestas animo cum divite fugit

pauper opes, regem temnens, dum supplice censu

pignus amicitiae vili mendicat ab auro.

Aetium interea, Scythico quia saepe duello est

edoctus, sequeris; qui, quamquam celsus in armis.

nil sine te gessit, cum plurima tute sine illo.

nam post Iuthungos et Norica bella subacto

victor Vindelico Belgam, Burgundio quem trux

presserat, absolvit iunctus tibi. vincitur illic

cursu Herulus, Chunus iaculis Francusque natatu,

Sauromata clipeo, Salius pede, falce Gelonus,

vulnere vel si quis plangit, cui flesse feriri est

ac ferro perarasse genas vultuque minaci

rubra cicatricum vestigia defodisse.

Illustri iam tum donatur celsus honore.

squameus et rutilis etiamnunc livida cristis

ora gerens vix arma domum sordentia castris

rettulerat: nova bella iterum pugnamque sub ipsis

iam patriae muris periturus commovet hostis,

Litorius Scythicos equites tum forte subacto

celsus Aremorico Geticum rapiebat in agmen

per terras, Arverne, tuas, qui proxima quaeque

discursu, flammis, ferro, feritate, rapinis

delebant, pacis fallentes nomen inane.

huius tum famulum quidam truculentior horum,

mox feriende, feris; ruit ille et tristia fata

commendat domino absenti partemque futuram

vindictae moriens Stygium spe portat ad amnem.

et iam fama viro turres portasque tuenti

intuitu pavidae plebis perfert scelus actum.

excutitur, restat, pallet, rubet, alget et ardet,

ac sibimet multas vultum variata per unum

ira facit facies, vel, qui mos saepe dolenti,

plus amat extinctum; tandem prorumpit et arma,

arma fremit, pinguisque etiamnum sanguine fertur

lorica, obtusus per barbara vulnera contus

atque sub assiduis dentatus caedibus ensis.

includit suras ocreis capitique micantem

imponit galeam, fulvus cui crescit in altum

conus et iratam iaculatur vertice lucem.

et iam scandit equum vulsisque a cardine portis

emicat; adsistunt socio Virtusque Dolorque

et Pudor: armatas pilo petit impiger alas

pugnando pugnam quaerens, pavidumque per agmen

multorum interitu compensat quod latet unus.

sic Phrygium Emathia victorem cuspide poscens

Aeacides caeso luctum frenavit amico

per mortes tot, Troia, tuas, iam vilia per se

agmina contentus ruere, strictumque per amplos

exerere gladium populos; natat obruta tellus

sanguine, dumque hebetat turba grave caedua telum,

absens in cuncto sibi vulnere iam cadit Hector.

proditus ut tandem tanti qui causa tumultus,

inquit Avitus: 'Age, Scythica nutrite sub arcto

qui furis et caeso tantum qui fidis inermi,

congredere armato. multum tibi praestitit ira

iam mea: concessi pugnam iubeoque resistas;

certantem mactasse iuvat.' sic fatur et aequor

prosilit in medium, nec non ferus advenit hostis.

ut primum pectus vel comminus ora tulere,

hic ira tremit, ille metu. iam cetera turba

diversis trepidat votis variosque per ictus

pendet ab eventu. sed postquam prima, secunda

tertiaque acta rota est, venit ecce et celsa cruentum

perforat hasta virum, post et confinia dorsi

cedit transfosso ruptus bis pectore thorax.

et dum per duplicem sanguis singultat hiatum,

dividua ancipitem carpserunt vulnera vitam.

Haec post gesta viri (temet, Styx livida, testor)

intemerata mihi praefectus iura regebat:

et caput hoc sibimet solitis defessa ruinis

Gallia suscipiens Getica pallebat ab ira.

nil prece, nil pretio, nil milite fractus agebat

Aetius; capto terrarum damna patebant

Litorio; in Rhodanum proprios producere fines

Theudoridae fixum, nec erat pugnare necesse,

sed migrare Getis. rabidam trux asperat iram

victor; quod sensit Scythicum pro moenibus hostem,

imputat; et nil est gravius, si forsitan umquam

vincere contingat, trepido. postquam undique nullum

praesidium ducibusque tuis nil, Roma, relictum est,

foedus, Avite, novas; saevum tua pagina regem

lecta domat; iussisse sat est te quod rogat orbis.

credent hoc umquam gentes populique futuri?

littera Romani cassat quod, barbare, vincis.

iura igitur rexit; namque hoc quoque par fuit, ut tum

assertor fieret legum qui nunc erit auctor,

ne dandus populis princeps, caput, induperator,

Caesar et Augustus solum fera proelia nosset.

Iam praefecturae perfunctus culmine tandem

se dederat ruri (numquam tamen otia, numquam

desidia imbellis: studiumque et cura quieto

armorum semper): subito cum rupta tumultu

barbaries totas in te transfuderat arctos,

Gallia. pugnacem Rugum comitante Gelono

Gepida trux sequitur; Seyrum Burgundio cogit;

Chunus, Bellonotus, Neurus, Bastarna, Toringus,

Bructerus, ulvosa vel quem Nicer alluit unda,

prorumpit Francus; cecidit cito secta bipenni

Hercynia in lintres et Rhenum texuit alno;

et iam terrificis diffuderat Attila turmis

in campos se, Belga, tuos. vix liquerat Alpes

Aetius, tenue et rarum sine milite ducens

robur in auxiliis, Geticum male credulus agmen

incassum propriis praesumens adfore castris.

nuntius at postquam ductorem perculit, Hunos

iam prope contemptum propriis in sedibus hostem

expectare Getas, versat vagus omnia secum

consilia et mentem curarum fluctibus urget,

tandem nutanti sedit sententia celsum

exorare virum, collectisque omnibus una

principibus coram supplex sic talibus infit:

'orbis, Avite, salus, cui non nova gloria nunc est,

quod rogat Aetius; voluisti, et non nocet hostis;

vis: prodest. inclusa tenes tot milia nutu,

et populis Geticis sola est tua gratia limes;

infensi semper nobis pacem tibi praestant.

victrices, i, prome aquilas; fac, optime, Chunos,

quorum forte prior fuga nos concusserat olim,

bis victos prodesse mihi.' sic fatur, et ille

pollicitus votum fecit spem. protinus inde

avolat et famulas in proelia concitat iras.

ibant pellitae post classica Romula turmae,

ad nomen currente Geta; timet aere vocari

dirutus, opprobrium. non damnum barbarus horrens.

hos ad bella trahit iam tum spes orbis Avitus,

vel iam privatus vel adhuc. sic cinnama busto

collis Erythraei portans Phoebeius ales

concitat omne avium vulgus; famulantia currunt

agmina, et angustus pennas non explicat aer.

Iam prope fata tui bis senas vulturis alas

complebant (scis namque tuos, scis, Roma, labores):

Aetium Placidus mactavit semivir amens.

vixque tuo impositum capiti diadema, Petroni:

ilico barbaries, nec non sibi capta videri

Roma Getis tellusque suo cessura furori.

raptores ceu forte lupi, quis nare sagaci

monstrat odor pinguem clausis ab ovilibus auram,

irritant acuuntque famem portantque rapinae

in vultu speciem, patulo ieiunia rictu

fallentes; iam iamque tener spe frangitur agnus,

atque absens avido crepitat iam praeda palato.

quin et Aremoricus piratam Saxona tractus

sperabat, cui pelle salum sulcare Britannum

ludus et assuto glaucum mare findere lembo.

Francus Germanum primum Belgamque secundum

sternebat, Rhenumque ferox, Alamanne, bibebas

Romani ripis et utroque superbus in agro

vel civis vel victor eras. sed perdita cernens

terrarum spatia princeps iam Maximus, unum

quod fuit in rebus, peditumque equitumque magistrum

te sibi, Avite, legit. collati rumor honoris

invenit agricolam, flexi dum forte ligonis

exercet dentes vel pando pronus aratro

vertit inexcoctam per pinguia iugera glaebam.

sic quondam ad patriae res fractas pauper arator,

Cincinnate, venis, veterem cum te induit uxor

ante boves trabeam dictatoremque salignae

excepere fores atque ad sua tecta ferentem

quod non persevit, turpique e fasce gravata

vile triumphalis portavit purpura semen.

Vt primum ingesti pondus suscepit honoris,

legas qui veniam poscant, Alamanne, furori,

Saxonis incursus cessat, Chattumque palustri

alligat Albis aqua; vixque hoc ter menstrua totum

luna videt, iamque ad populos ac rura feroci

tenta Getae pertendit iter, qua pulsus ab aestu

Oceanus refluum spargit per culta Garumnam;

in flumen currente mari transcendit amarus

blanda fluenta latex, fluviique impacta per alveum

salsa peregrinum sibi navigat unda profundum.

hic iam disposito laxantes frena duello

Vesorum proceres raptim suspendit ab ira

rumor, succincto referens diplomate Avitum

iam Geticas intrare domos positaque parumper

mole magisterii legati iura subisse.

obstupuere duces pariter Scythicusque senatus

et timuere, suam pacem ne forte negaret.

sic rutilus Phaethonta levem cum carperet axis

iam pallente die flagrantique excita mundo

pax elementorum fureret vel sicca propinquus

saeviret per stagna vapor limusque sitiret

pulvereo ponti fundo, tunc unica Phoebi

insuetum clemens extinxit flamma calorem.

Hic aliquis tum forte Getes, dum falce recocta

ictibus informat saxoque cacuminat ensem,

iam promptus caluisse tubis, iam iamque frequenti

caede sepulturus terram non hoste sepulto,

claruit ut primum nomen venientis Aviti,

exclamat: 'periit bellum, date rursus aratra.

otia si replico priscae bene nota quietis,

non semel iste mihi ferrum tulit. o pudor! o di!

tantum posse fidem! quid foedera lenta minaris,

in damnum mihi fide meum? compendia pacis

et praestare iubes nos et debere: quis umquam

crederet? en Getici reges, parere volentes,

inferius regnasse putant. nec dicere saltim

desidiae obtentu possum te proelia nolle:

pacem fortis amas. iam partes sternit Avitus;

insuper et Geticas praemissus continet iras

Messianus; adhuc mandasti, et ponimus arma.

quid restat, quod posse velis? quod non sumus hostes,

parva reor; prisco tu si mihi notus in actu es,

auxiliaris ero. vel sic pugnare licebit.'

Haec secum rigido Vesus dum corde volutat,

ventum in conspectum fuerat; rex atque magister

propter constiterant; hic vultu erectus, at ille

laetitia erubuit veniamque rubore poposcit.

post hinc germano regis, hinc rege retento

Palladiam implicitis manibus subiere Tolosam.

haud secus insertis ad pulvinaria palmis

Romulus et Tatius foedus iecere, parentum

cum ferro et rabidis cognato in Marte maritis

Hersilia inseruit Pallantis colle Sabinas.

Interea incautam furtivis Vandalus armis

te capit, infidoque tibi Burgundio ductu

extorquet trepidas mactandi principis iras.

heu facinus! in bella iterum quartosque labores

perfida Elisseae crudeseunt classica Byrsae.

nutristis quod, fata, malum? conscenderat arces

Euandri Massyla phalanx montesque Quirini

Marmarici pressere pedes rursusque revexit

quae captiva dedit quondam stipendia Barce.

exilium patrum, plebis mala, principe caeso

captivum imperium ad Geticas rumor tulit aures.

luce nova veterum coetus de more Getarum

contrahitur; stat prisca annis viridisque senectus

consiliis; squalent vestes ac sordida macro

lintea pinguescunt tergo, nec tangere possunt

altatae suram pelles, ac poplite nudo

peronem pauper nodus suspendit equinum.

Postquam in consilium seniorum venit honora

pauperies pacisque simul rex verba poposcit,

dux ait: 'optassem patriis securus in arvis

emeritam, fateor, semper fovisse quietem,

ex quo militiae post munia trina superbum

praefecturae apicem quarto iam culmine rexi.

sed dum me nostri princeps modo Maximus orbis,

ignarum, absentem, procerum per mille repulsas

ad lituos post iura vocat voluitque sonoris

praeconem mutare tubis, promptissimus istud

arripui officium, vos quo legatus adirem.

foedera prisca precor, quae nunc meus ille teneret,

iussissem si forte, senex, cui semper Avitum

sectari crevisse fuit. tractare solebam

res Geticas olim; scis te nescisse frequenter

quae suasi nisi facta. tamen fortuna priorem

abripuit genium; periit quodcumque merebar

cum genitore tuo. Narbonem tabe solutum

ambierat (tu parvus eras), trepidantia cingens

nailia in infames iam iamque coegerat escas;

iam tristis propriae credebat defore praedae,

si clausus fortasse perit, cum nostra probavit

consilia et refugo laxavit moenia bello.

teque ipsum (sunt ecce senes) hoc pectore fultum

hae flentem tenuere manus, si forsitan altrix

te mihi, cum nolles, lactandum tolleret. ecce

advenio et prisci repeto modo pignus amoris.

si tibi nulla fides, nulla est reverentia patris,

i durus pacemque nega.' prorumpit ab omni

murmur concilio fremitusque et proelia damnans

seditiosa ciet concordem turba tumultum.

tum rex effatur: 'dudum, dux inclite, culpo

poscere te pacem nostram, cum cogere possis

servitium, trahere ac populos in bella sequaces.

ne, quaeso, invidiam patrio mihi nomine inuras:

quid mereor, si nulla iubes? suadere sub illo

quod poteras, modo velle sat est, solumque moratur,

quod cupias nescisse Getas. mihi Romula dudum

per te iura placent, parvumque ediscere iussit

ad tua verba pater, docili quo prisca Maronis

carmine molliret Scythicos mihi pagina mores;

iam pacem tum velle doces. sed percipe, quae sit

condicio obsequii: forsan rata pacta probabis.

testor, Roma, tuum nobis venerabile nomen

et socium de Marte genus (vel quicquid ab aevo,

nil te mundus habet melius, nil ipsa senatu),

me pacem servare tibi vel velle abolere

quae noster peccavit avus, quem fuscat id unum,

quod te, Roma, capit; sed di si vota secundant,

excidii veteris crimen purgare valebit

ultio praesentis, si tu, dux inclite, solum

Augusti subeas nomen. quid lumina flectis?

invitum plus esse decet. non cogimus istud,

sed contestamur: Romae sum te duce amicus,

principe te miles. regnum non praeripis ulli,

nec quisquam Latias Augustus possidet arces;

qua vacat, aula tua est. testor, non sufficit istud,

ne noceam; atque tuo hoc utinam diademate fiat,

ut prosim! suadere meum est; nam Gallia si te

compulerit, quae iure potest, tibi pareat orbis,

ne pereat,' dixit pariterque in verba petita

dat sanctam cum fratre fidem. discedis, Avite,

maestus, qui Gallos scires non posse latere

quid possint servire Getae te principe. namque

civibus ut patuit trepidis te foedera ferre,

occurrunt alacres ignaroque ante tribunal

sternunt; utque satis sibimet numerosa coisse

nobilitas visa est, quam saxa nivalia Cotti

despectant, variis nec non quam partibus ambit

Tyrrheni Rhenique liquor, vel longa Pyrenei

quam iuga ab Hispano seclusam iure cohercent,

aggreditur nimio curarum pondere tristem

gaudens turba virum. procerum tum maximus unus,

dignus qui patriae personam sumeret, infit:

'quam nos per varios dudum fortuna labores

principe sub puero laceris terat aspera rebus,

fors longum, dux magne, queri, cum quippe dolentum

maxima pars fueris, patriae dum vulnera lugens

sollicitudinibus vehementibus exagitaris.

has nobis inter clades ac funera mundi

mors vixisse fuit. sed dum per verba parentum

ignavas colimus leges sanctumque putamus

rem veterem per damna sequi, portavimus umbram

imperii, generis contenti ferre vetusti

et vitia ac solitam vestiri murice gentem

more magis quam iure pati. promptissima nuper

fulsit condicio, proprias qua Gallia vires

exereret, trepidam dum Maximus occupat urbem:

orbem sät potuit, si te sibi tota magistro

regna reformasset. quis nostrum Belgica rura,

litus Aremorici, Geticas quis moverit iras,

non latet: his tantis tibi cessimus, inclite, bellis.

nunc iam summa vocant; dubio sub tempore regnum

non regit ignavus. postponitur ambitus omnis,

ultima cum claros quaerunt: post damna Ticini

ac Trebiae trepidans raptim res publica venit

ad Fabium. Cannas celebres Varrone fugato

Scipiadumque etiam turgentem funere Poenum

Livius electus fregit. captivus, ut aiunt,

orbis in urbe iacet; princeps perit, hic caput omne

nunc habet imperium. petimus, conscende tribunal,

erige collapsos; non hoc modo tempora poscunt,

ut Romam plus alter amet. ne forte reare

te regno non esse parem: cum Brennica signa

Tarpeium premerent, scis, tum res publica nostra

tota Camillus erat, patriae qui debitus ultor

texit fumantes hostili strage favillas.

non tibi centurias aurum populare paravit,

nec modo venales numerosoque asse redemptae

concurrunt ad puncta tribus; suffragia mundi

nullus emit. pauper legeris; quod sufficit unum,

es meritis dives. patriae cur vota moraris,

quae iubet ut iubeas? haec est sententia cunctis:

si dominus fis, liber ero.' fragor atria complet

Ugerni, quo forte loco pia turba senatus

detulerat vim, vota, preces. locus, hora diesque

dicitur imperio felix, ac protinus illic

nobilium excubias gaudens sollertia mandat.

Tertia lux refugis Hyperiona fuderat astris;

concurrunt proceres, ac milite circumfuso

aggere composito statuunt ac torque coronant

castrensi maestum donantque insignia regni;

iam prius induerat solas de principe curas.

haud alio quondam vultu Tirynthius heros

pondera suscepit caeli simul atque novercae,

cum Libyca se rupe gigas subduceret et cum

tutior Herculeo sedisset machina dorso.

Hunc tibi, Roma, dedi, patulis dum Gallia campis

intonat Augustum plausu faustumque fragorem

portat in exsanguem Boreas iam fortior Austrum.

hic tibi restituet Libyen per vincula quarta,

et cuius solum amissas post saecula multa

Pannonias revocavit iter, iam credere promptum est,

quid faciat bellis. o quas tibi saepe iugabit

inflictis gentes aquilis, qui maxima regni

omina privatus fugit, cum forte vianti

excuteret praepes plebeium motus amictum!

laetior at tanto modo principe, prisca deorum,

Roma, parens, attolle genas ac turpe veternum

depone; en princeps faciet iuvenescere maior,

quam pueri fecere senem.' finem pater ore

vix dederat: plausere dei fremitusque cucurrit

concilio. felix tempus nevere sorores

imperiis, Auguste, tuis et consulis anno

fulva volubilibus duxerunt saecula pensis.

Prisce, decus semper nostrum, cui principe Avito

cognatum sociat purpura celsa genus,

ad tua cum nostrae currant examina nugae,

dico: 'state, vagae; quo properatis? amat.

destrictus semper censor qui diligit extat;

dura fronte legit mollis amicitia.

nil totum prodest adiectum laudibus illud,

Vlpia quod rutilat porticus aere meo

vel quod adhuc populo simul et plaudente senatu

ad nostrum reboat concava Roma sophos.'

respondent illae: 'properabimus, ibimus, et nos

non retines: tanto iudice culpa placet.

cognitor hoc nullus melior; bene carmina pensat

contemptu tardo, iudicio celeri.'

et quia non potui temeraria sistere verba,

hoc rogo, ne dubites lecta dicare rogo.

Dic, dic quod peto, Magne, dic, amabo,

Felix nomine, mente, honore, forma,

natis, coniuge, fratribus, parente,

germanis genitoris atque matris

et summo patruelium Camillo,

quid nugas temerarias amici,

sparsit quas tenerae iocus iuventae,

in formam redigi iubes libelli,

ingentem simul et repente fascem

conflari invidiae et perire chartam?

mandatis famulor, sed ante testor,

lector quas patieris hic salebras.

Non nos currimus aggerem vetustum

nec quicquam invenies, ubi priorum

antiquas terat orbitas Thalia,

non hic antipodas salumque rubrum,

non hic Memnonios canemus Indos

Aurorae face civica perustos;

non Artaxata, Susa, Bactra, Carrhas,

non coctam Babylona personabo,

quae largum fluvio patens alumno

inclusum bibit hinc et inde Tigrim.

non hic Assyriis Ninum priorem,

non Medis caput Arbacen profabor,

nec quam divite, cum refugit hostem,

arsit Sardanapallus in favilla.

non Cyrum Astyagis loquar nepotem,

nutritum ubere quem ferunt canino,

cuius non valuit rapacitatem

vel Lydi satiare gaza Croesi;

cuius nec feritas subacta tunc est,

caesis milibus ante cum ducentis

in vallis Scythicae coactus artum

orbatae ad Tomyris veniret utrem.

Non hic Cecropios leges triumphos.

vel si quo Marathon rubet duello,

aut, cum milia mille concitaret,

inflatum numerositate Xerxen,

atque hunc fluminibus satis profundis

confestim ebibitis adhuc sitisse;

nec non Thermopylas et Helles undas

spretis obicibus soli salique

insanis equitasse cum catervis

admissoque in Athon tumente ponto

iuxta frondiferae cacumen Alpis

scalptas classibus isse per cavernas.

Non prolem Garamantici Tonantis,

regnis principibusque principantem,

porrectas Asiae loquar paterno

actum fulmine pervolasse terras

et primum Darii tumultuantes

praefectos satrapasque perculisse,

mox ipsum solio patrum superbum

cognatosque sibi deos crepantem

captis coniuge, liberis, parente

in casus hominis redire iussum;

qui cum maxima bella concitasset

tota et Persidis undique gregatae

uno constituisset arma campo,

hoc solum perhibetur assecutus,

dormire ut melius liberet hosti.

Non vectos Minyas loquente silva

dicam Phasiaco stetisse portu,

forma percita cum ducis Pelasgi

molliret rabidos virago tauros,

nec tum territa, cum suus colonus

post anguis domiti satos molares

armatas tremebundus inter herbas

florere in segetem stuperet hostem

et pugnantibus hinc et hinc aristis

supra belliferas madere glaebas

culmosos viridi cruore fratres.

Non hic terrigenam loquar cohortem

admixto mage vividam veneno,

cui praeter speciem modo carentem

angues corporibus voluminosis

alte squamea crura porrigentes

in vestigia fauce desinebant.

sic formae triplicis procax iuventus

tellurem pede proterens voraci

currebat capitum stupenda gressu

et, cum classica numinum sonabant,

mox contra tonitrus resibilante

audebat superos ciere planta.

nec Flegrae legis ampliata rura,

missi dum volitant per astra montes

Pindus, Pelion, Ossa, Olympus, Othrys

cum silvis, gregibus, feris, pruinis,

saxis, fontibus, oppidis levati

vibrantum spatiosiore dextra.

Non hic Herculis excolam labores,

cui sus, cerva, leo, gigas, Amazon,

hospes, taurus, Eryx, aves, Lycus, fur,

Nessus, Lips, iuga, poma, virgo, serpens,

Oete, Thraces equi, boves Hiberae,

luctator fluvius, canis triformis

portatusque polus polum dederunt.

Non hic Elida nobilem quadrigis

nec notam nimis amnis ex amore

versu prosequar, ut per ima ponti

Alpheus fluat atque transmarina

in fluctus cadat unda coniugales.

Non hic Tantaleam domum retexam,

qua mixtum Pelopea per parentem est

prolis facta soror novoque monstro

infamem genuit pater nepotem;

nil maestum hic canitur; nec esculentam

fletus pingimus ad dapem Thyestae,

fratris crimine qui miser voratis

vivum pignoribus fuit sepulcrum,

cum post has epulas repente flexis

Titan curribus occidens ad ortum

convivam fugeret, diem fugaret.

Nec Fryx pastor erit tibi legendus,

decrescens cui Dindymon reciso

fertur vertice texuisse classem,

cum iussu Veneris patrocinantis

terras Oebalias et hospitales

raptor depopulatus est Amyclas,

praedam trans pelagus petens sequacem.

sed nec Pergama nec decenne bellum

nec saevas Agamemnonis phalangas

nec periuria persequar Sinonis,

arx quo Palladio dicata signo

pellaci reserata proditore

portantem pedites equum recepit.

Non hic Maeoniae stilo Camenae

civis Dulichiique Thessalique

virtutem sapientiamque narro,

quorum hic Peliaco putatur antro

venatu, fidibus, palaestra et herbis

sub Saturnigena sene institutus,

dum nunc lustra terens puer ferarum

passim per Pholoen iacet nivosam,

nunc praesepibus accubans amatis

dormit mollius in iuba magistri;

inde Scyriadum datus parenti

falsae nomina pertulisse Pyrrhae

atque inter tetricae choros Minervae

occultos Veneri rotasse thyrsos;

postremo ad Frygiae sonum rapinae

tractus laudibus Hectoris trahendi.

ast illum, cui contigit paternam

quartum post Ithacam redire lustrum,

nec Zmyrnae satis explicat volumen.

nam quis continuare possit illos

quos terra et pelago tulit labores:

raptum Palladium, repertum Achillem,

captum praepetibus Dolona plantis

et Rhesi niveas prius quadrigas,

Xanthi quam biberent fluenta, tractas,

ereptam quoque quam deus patronus,

Filocteta, tibi dedit pharetram.

Aiacem Telamonium furentem,

quod sese ante rates agente causam

pugnacis tulit eloquens coronam,

vitatum hinc Polyphemon atque Circen

et Laestrygonii famem tyranni,

tum pomaria divitis, Calypso et

Sirenas pereuntibus placentes,

vitatas tenebras facemque Naupli

et Scyllae rabidum voracis inguen

vel Tauromenitana quos Charybdis

ructato scopulos cavat profunde?

Non divos specialibus faventes

agris, urbibus insulisque canto,

Saturnum Latio Iovemque Cretae

Iunonemque Samo Rhodoque Solem,

Hennae Persephonen, Minervam Hymetto,

Vulcanum Liparae, Papho Dionen,

Argis Persea, Lampsaco Priapum,

Thebis Euhion Ilioque Vestam,

Thymbrae Delion, Arcadem Lycaeo,

Martem Thracibus ac Scythis Dianam,

quos fecere deos dicata templa,

tus, sal, far, mola vel superfluarum

consecratio caerimoniarum.

Non eum Triptolemo verendam Eleusin,

qui primas populis dedere aristas

pastis Chaonium per ilicetum,

non Apin Mareoticum sonabo

ad Memphitica sistra concitari.

non dicam Lacedaemonos iuventam

unctas Tyndaridis dicasse luctas,

doctos quos patriis palen Therapnis

gymnas Bebrycii tremit theatri;

non sortes Lyciasque Caeritumque,

responsa aut Themidis priora Delphis,

nec quae fulmine Tuscus expiato

saeptum numina quaerit ad bidental;

nec quos Euganeum bibens Timavum

colle Antenoreo videbat augur

divos Thessalicam movere pugnam;

nec quos Amphiaraus et Melampus

* *

ex ipsis rapuit deos favillis

per templum male fluctuante flamma

gaudens lumine perdito Metellus.

non hic Cinyfius canetur Hammon

mitratum caput elevans harenis,

vix se post hecatombion litatum

suetus promere Syrtium barathro.

non hic Dindyma nec crepante buxo

Curetas Berecynthiam sonantes,

non Bacchum trieterica exerentem

describam et tremulas furore festo

ire in Bassaridas vel infulatos

aram ad turicremam rotare mystas.

Non hic Hesiodea pinguis Ascrae

spectes carmina Pindarique chordas;

non hic socciferi iocos Menandri,

non laesi Archilochi feros iambos,

vel plus Stesichori graves Camenas,

aut quod composuit puella Lesbis,

non quod Mantua contumax Homero

adiecit Latiaribus loquelis,

aequari sibimet subinde livens

busto Parthenopam Maroniano;

non quod post satiras epistularum

sermonumque sales novumque epodon,

libros carminis ac poeticam artem

Phoebi laudibus et vagae Dianae

conscriptis voluit sonare Flaccus;

non quod Papinius tuus meusque

inter Labdacios sonat furores

aut cum forte pedum minore rhythmo

pingit gemmea prata silvularum.

Non quod Corduba praepotens alumnis

facundum ciet hic putes legendum,

quorum unus colit hispidum Platona

incassumque suum monet Neronem,

orchestram quatit alter Euripidis,

pictum faecibus Aeschylon secutus

aut plaustris solitum sonare Thespin,

qui post pulpita trita sub cothurno

ducebant olidae marem capellae;

pugnam tertius ille Gallicani

dixit Caesaris, ut gener socerque

cognata impulerint in arma Romam,

tantum dans lacrimas suis Philippis,

ut credat Cremerae levem ruinam,

infra et censeat Alliam dolendam

ac Brenni in trutina Iovem redemptum,

postponat Trebiam gravesque Cannas,

stragem nec Trasimenicam loquatur,

fratres Scipiadas putet silendos,

quos Tartesiacus retentat orbis,

Eufraten taceat male appetitum,

Crassorum et madidas cruore Carrhas

vel quos, Spartace, consulum solebas

victrici gladios fugare sica,

ipsum nec fleat ille plus duellum,

quod post Cimbrica turbidus trophaea

et vinctum Nasamonium Iugurtham,

dum quaerit Mithridaticum triumphum,

Arpinas voluit movere Sullae.

Non Gaetulicus hic tibi legetur,

non Marsus, Pedo, Silius, Tibullus,

non quod Sulpiciae iocus Thaliae

scripsit blandiloquum suo Caleno,

non Persi rigor aut lepos Properti,

sed nec centimeter Terentianus.

non Lucilius hic Lucretiusque est,

non Turnus, Memor, Ennius, Catullus,

Stella et Septimius Petroniusque

aut mordax sine fine Martialis,

non qui tempore Caesaris secundi

aeterno incoluit Tomos reatu,

nec qui consimili deinde casu

ad vulgi tenuem strepentis auram

irati fuit histrionis exul,

non Pelusiaco satus Canopo,

qui ferruginei toros mariti

et Musa canit inferos superna,

nec qui iam patribus fuere nostris

primo tempore maximi sodales,

quorum unus Bonifatium secutus

nec non praecipitem Sebastianum

natales puer horruit Cadurcos

plus Pandionias amans Athenas:

cuius si varium legas poema,

tunc Phoebum vel Hyantias puellas

potata madidas ab Hippocrene,

tunc Amphiona filiumque Maiae,

tunc vatem Rhodopeium sonare

collato modulamine arbitreris.

Non tu hic nunc legeris tuumque fulmen,

o dignissime Quintianus alter,

spernens qui Ligurum solum et penates

mutato lare Gallias amasti,

inter classica, signa, pila, turmas

laudans Aetium vacansque libro,

in castris hederate laureatis.

sed nec tertius ille nunc legetur,

Baetin qui patrium semel relinquens

undosae petiit sitim Ravennae,

plosores cui fulgidam Quirites

et carus popularitate princeps

Traiano statuam foro locarunt.

Sed ne tu mihi comparare temptes,

quos multo minor ipse plus adoro,

Paulinum Ampeliumque Symmachumque,

Messalam ingenii satis profundi

et nulli modo Martium secundum,

dicendi arte nova parem vetustis

Petrum et cum loquitur nimis stupendum,

vel quem municipalibus poetis

praeponit bene Vilicum senatus,

nostrum aut quos retinet solum disertos,

dulcem Anthedion et mihi magistri

musas sat venerabiles Hoeni,

acrem Lampridium, catum Leonem

praestantemque tuba Severianum

et sic scribere non minus valentem,

Marcus Quintilianus ut solebat.

Nos valde sterilis modos Camenae

rarae credimus hos brevique chartae,

quae scombros merito piperque portet.

nam quisnam deus hoc dabit reiectae,

ut vel suscipiens bonos odores,

nardum ac pinguia Nicerotianis

quae fragrant alabastra tincta sucis,

Indo cinnamon ex rogo petitum,

quo Phoenix iuvenescit occidendo,

costum, malobathrum, rosas, amomum,

myrrham, tus, opobalsamumque servet?

quapropter facinus meum tuere

et condiscipuli tibi obsequentis

incautum precor asseras pudorem.

germanum tamen ante sed memento,

doctrinae columen, Probum advocare,

isti qui valet exarationi

destrictum bonus applicare theta.

novi sed bene, non refello culpam,

nec doctis placet impudens poeta;

sed nec turgida contumeliosi

lectoris nimium verebor ora,

si tamquam gravior severiorque

nostrae Terpsichores iocum refutans

rugato Cato tertius labello

narem rhinoceroticam minetur.

non te terreat hic nimis peritus;

verum si cupias probare, tanta

nullus scit, mihi crede, quanta nescit.

Flucticolae cum festa nurus Pagasaea per antra

rupe sub Emathia Pelion explicuit,

angustabat humum superum satis ampla supellex;

certabant gazis hinc polus, hinc pelagus;

ducebatque choros viridi prope tectus amictu

caeruleae pallae concolor ipse socer;

nympha quoque in thalamos veniens de gurgite nuda

vestiti coepit membra timere viri.

tum divum quicumque aderat terrore remoto

quo quis pollebat lusit in officio.

Iuppiter emisit tepidum sine pondere fulmen

et dixit: 'melius nunc Cytherea calet.'

Pollux tum caestu laudatus, Castor habenis,

Pallas tum cristis, Delia tum pharetris;

Alcides clava, Mavors tum lusit in hasta,

Arcas tum virga, nebride tum Bromius.

hic et Pipliadas induxerat optimus Orpheus

chordis, voce, manu, carminibus, calamis.

ambitiosus Hymen totas ibi contulit artes;

qui non ingenio, fors placuit genio.

fescennina tamen non sunt admissa, priusquam

intonuit solita noster Apollo lyra.

Inter Cyaneas, Ephyraea cacumina, cautes

qua super Idalium levat Orithyion in aethram

exesi sale montis apex. ubi forte vagantem,

dum fugit, et fixit trepidus Symplegada Tifys,

atque recurrentem ructatum ad rauca Maleam

exit in Isthmiacum pelagus claudentibus alis

saxorum de rupe sinus, quo saepe recessu

sic tamquam toto coeat de lumine caeli,

artatur collecta dies tremulasque per undas

insequitur secreta vadi, transmittitur alto

perfusus splendore latex miroque relatu

lympha bibit solem tenuique inserta fluento

perforat arenti radio lux sicca liquorem.

Profecit studio spatium; nam Lemnius illic

ceu templum lusit Veneri fulmenque relinquens

hic ferrugineus fumavit saepe Pyragmon.

hic lapis est, de quinque locis dans quinque colores,

Aethiopus, Frygius, Parius, Poenus, Lacedaemon,

purpureus, viridis, maculosus, eburnus et albus.

postes chrysolithi fulvus diffulgurat ardor;

myrrhina, sardonyches, amethystus Hiberus, iaspis

Indus, Chalcidicus, Scythicus, beryllus, achates

attollunt duplices argenti cardine valvas,

per quas inclusi lucem vomit umbra smaragdi;

limina crassus onyx crustat propterque hyacinthi

caerula concordem faciunt in stagna colorem.

exterior non compta silex, sed prominet alte

asper ab assiduo lympharum verbere pumex.

interiore loco simulavit Mulciber auro

extantes late scopulos atque arte magistra

ingenti cultu naturae inculta fefellit,

huic operi insistens, quod necdum noverat illa

quae post Lemniacis damnavit furta catenis.

squameus huc Triton duplicis confinia dorsi

qua coeunt supra sinuamina tortilis alvi

inter aquas calido portabat corde Dionen.

sed premit adiecto radiantis pondere conchae

semiferi Galatea latus, quod pollice fixo

vellit, et occulto spondet conubia tactu.

tum gaudens torquente ioco subridet amator

vulnere iamque suam parcenti pistre flagellat.

pone subit turmis flagrantibus agmen Amorum;

hic cohibet delphina rosis, viridique iuvenco

hic vectus spretis pendet per cornua frenis;

hi stantes motu titubant plantaque madenti

labuntur firmantque pedum vestigia pennis,

illa recurvato demiserat ora lacerto

mollia; marcebant violae graviorque sopore

coeperat attritu florum descendere cervix.

solus de numero fratrum qui pulchrior ille est

deerat Amor, dum festa parat celeberrima Gallis,

quae socer Ommatius, magnorum maior avorum

patriciaeque nepos gentis, natae generoque

excolit auspiciis faustis. sed fulsit ut ille

forte dies, matrem celeri petit ipse volatu,

cuius fax, arcus, gorytus pendebat. at ille

cernuus et laevae pendens in margine palmae

libratos per inane pedes adverberat alis,

oscula sic matris carpens somnoque refusae

semisopora levi scalpebat lumina penna.

tum prior his alacer coepit: 'nova gaudia porto

felicis praedae, genetrix. calet ille superbus

Ruricius nostris facibus dulcique veneno

tactus votivum suspirat corde dolorem.

esset si praesens aetas, impenderet illi

Lemnias imperium, Cressa stamen labyrinthi,

Alceste vitam, Circe herbas, poma Calypso,

Scylla comas, Atalanta pedes, Medea furores,

Hippodame ceras, cygno Iove nata coronam;

huic Dido in ferrum, simul in suspendia Phyllis,

Euadne in flammas et Sestias isset in undas.'

His haec illa refert: 'Gaudemus, nate, rebellem

quod vincis laudasque virum; sed forma puellae est,

quam si spectasset quondam Stheneboeius heros,

non pro contemptu domuisset monstra Chimaerae;

Thermodontiaca vel qui genetrice superbus

sprevit Gnosiacae temeraria vota novercae,

hac visa occiderat, fateor, sed crimine vero;

et si iudicio forsan mihi quarta fuisset,

me quoque Rhoetea damnasset pastor in Ida;

'vincere' vel 'si optas, istam da, malo, puellam'

dixerat: hanc dederam formam pro munere formae:

tantus honor geniusque genis; collata rubori

pallida blatta latet depressaque lumine vultus

nigrescunt vincto bacarum fulgura collo.

te quoque multimodis ambisset, Hiberia, ludis

axe Pelops, cursu Hippomenes luctaque Achelous,

Aeneas bellis, spectatus Gorgone Perseus;

nec minor haec species, totiens cui Iuppiter esset

Delia, taurus, olor, satyrus, draco, fulmen et aurum.

quare age, iungantur; nam census, forma genusque

conveniunt: nil hic dispar tua fixit arundo.

sed quid vota moror?' dixit currumque poposcit,

cui dederant crystalla iugum, quae frigore primo;

orbis adhuc teneri glacies ubi Caucason auget,

strinxit Hyperboreis Tanaitica crusta pruinis

naturam sumens gemmae, quia perdidit undae.

perforat hanc fulvo formatus temo metallo;

miserat hoc fluvius, cuius sub gurgite Nymphae

Mygdonium fovere Midam, qui pauper in auro

ditavit versis Pactoli flumina votis.

splendet perspicuo radios rota margine cingens

Marmaricae de fauce ferae, dum belua curvis

dentibus excussis gemit exarmarier ora;

misit et hoc munus tepidas qui nudus Erythras,

concolor Aethiopi vel crinem pinguis amomo,

fluxus odoratis vexat venatibus Indus,

illa tamen pasci suetos per Cypron olores

vittata stringit myrto, quis cetera tensis

lactea puniceo sinuantur colla corallo.

Ergo iter aggressi: pendens rota sulcat inanem

aera et in liquido non solvitur orbita tractu.

hic triplex uno comitatur Gratia nexu,

hic redolet patulo Fortunae Copia cornu,

hic spargit calathis, sed flores Flora perennes,

hic Cererem Siculam Farius comitatur Osiris,

hic gravidos Pomona sinus pro tempore portat,

hic Pallas madidis venit inter prela trapetis,

hic distincta latus maculosa nebride Thyias

Indica Echionio Bromii rotat orgia thyrso,

hic et Sigeis specubus qui Dindyma ludit

iam sectus recalet Corybas, cui gutture ravo

ignem per bifores regemunt cava buxa cavernas.

Sic ventum ad thalamos: tus, nardum, balsama, myrrhae

hic sunt, hic Phoenix busti dat cinnama vivi,

proxima quin etiam festorum afflata calore

iam minus alget hiemps, speciemque tenentia vernam

hoc dant vota loco, quod non dant tempora mundo.

tum Paphie dextram iuvenis dextramque puellae

complectens paucis cecinit sollemnia dictis,

ne facerent vel verba moram: 'feliciter aevum

ducite concordes; sint nati sintque nepotes;

cernat et in proavo sibimet quod pronepos optet.'

Quid me, etsi valeam, parare carmen

Fescenninicolae iubes Diones

inter crinigeras situm catervas

et Germanica verba sustinentem,

laudantem tetrico subinde vultu

quod Burgundio cantat esculentus,

infundens acido comam butyro?

vis dicam tibi, quid poema frangat?

ex hoc barbaricis abacta plectris

spernit senipedem stilum Thalia,

ex quo septipedes videt patronos.

felices oculos tuos et aures

felicemque libet vocare nasum

cui non allia sordidaeque caepae

ructant mane novo decem apparatus,

quem non ut vetulum patris parentem

nutricisque virum die nec orto

tot tantique petunt simul gigantes,

quot vix Alcinoi culina ferret.

Sed iam Musa tacet tenetque habenas

paucis hendecasyllabis iocata,

ne quisquam satiram vel hos vocaret.

Amphitryoniaden perhibet veneranda vetustas,

dum relevat terras, promeruisse polos.

sed licet in nuda torvus confregerit ulna

ille Cleonaeae guttura rauca ferae,

et quamquam ardenti gladio vix straverit hydram,

cum duplices pareret vulnere mors animas,

captivumque ferens silva ex Erymanthide monstrum

exarmata feri riserit ora suis,

collaque flammigenae disrumpens fumida furis

tandem directas iusserit ire boves,

taurus, cerva, Gigas, hospes, luctator, Amazon,

Thraex, canis, Hesperides sint monimenta viri,

nulla tamen fuso prior est Geryone pugna,

uni tergeminum cui tulit ille caput.

haec quondam Alcides; at tu Tirynthius alter,

sed princeps, magni maxima cura dei,

quem draco, cervus, aper paribus sensere sagittis,

cum dens, cum virus, cum fuga nil valuit,

Geryonen nos esse puta monstrumque tributum;

hinc capita, ut vivam, tu mihi tolle tria.

Has supplex famulus preces dicavit

responsum opperiens pium ac salubre.

ut reddas patriam simulque vitam

Lugdunum exonerans suis ruinis,

hoc te Sidonius tuus precatur:

sic te Sidonio recocta fuco

multos purpura vestiat per annos;

sic lustro imperii perennis acto

quinquennalia fascibus dicentur;

sic ripae duplicis tumore fracto

detonsus Vachalim bibat Sigamber.

quod si contuleris tuo poetae,

mandem perpetuis legenda fastis

quaecumque egregiis geris triumphis.

nam nunc Musa loquax tacet tributo,

quae pro Virgilio Terentioque

sextantes legit unciasque fisci,

Marsyaeque timet manum ac rudentem,

qui Phoebi ex odio vetustiore

nunc suspendia vatibus minatur.

Prosper conubio dies coruscat,

quem Clotho niveis benigna pensis,

albus quem picei lapillus Indi,

quem pacis simul arbor et iuventae

aeternumque virens oliva signet.

eia, Calliope, nitente palma

da sacri laticis loquacitatem,

quem fodit pede Pegasus volanti

cognato madidus iubam veneno.

non hic impietas, nec hanc puellam

donat mortibus ambitus procorum;

non hic Oenomai cruenta circo

audit pacta Pelops nec insequentem

pallens Hippomenes ad ima metae

tardat Schoenida ter cadente pomo;

non hic Herculeas videt palaestras

Aetola Calydon stupens ab arce,

cum cornu fluvii superbientis

Alcides premeret, subinde fessum

undoso refovens ab hoste pectus;

sed doctus iuvenis decensque virgo,

ortu culmina Galliae tenentes

iunguntur: cito, diva, necte chordas,

nec quod detonuit Camena maior,

nostram pauperiem silere cogas.

ad taedas Thetidis probante Phoebo

et Chiron cecinit minore plectro,

nec risit pia turba rusticantem,

quamvis saepe senex biformis illic

carmen rumperet hinniente cantu.

Forte procellosi remeans ex arce Caferei,

Phoebados Iliacae raptum satis ulta pudorem,

Pallas Erechtheo Xanthum mutabat Hymetto.

aurato micat aere caput, maiusque serenum

de terrore capit; posito nam fulmine necdum

Cinyphio Tritone truces hilaraverat artus.

Gorgo tenet pectus medium, factura videnti

et truncata moras; nitet insidiosa superbum

effigies vivitque anima pereunte venustas;

alta cerastarum spiris caput asperat atrum

congeries, torquet maculosa volumina mordax

crinis, et irati dant sibila taetra capilli.

squameus ad mediam thorax non pervenit alvum

post chalybem pendente peplo; tegit extima limbi

circite palla pedes, qui cum sub veste moventur,

crispato rigidae crepitant in syrmate rugae.

laevam parma tegit Flegraei plena tumultus:

hic rotat excussum vibrans in sidera Pindum

Enceladus, rabido fit missilis Ossa Typhoeo;

Porphyrion Pangaea rapit, Rhodopenque Adamastor

Strymonio cum fonte levat, veniensque superne

intorto calidum restinguit flumine fulmen;

hic Pallas Pallanta petit, cui Gorgone visa

invenit solidum iam lancea tarda cadaver;

hic Lemnon pro fratre Mimas contra aegida torquet

impulsumque quatit iaculabilis insula caelum:

plurimus hic Briareus populoso corpore pugnat,

cognatam portans aciem, cui vertice ab uno

cernas ramosis palmas fruticare lacertis.

nec species solas monstris, dedit arte furorem

Mulciber, atque ipsas timuit quas finxerat iras.

hastam dextra tenet, nuper quam valle Aracynthi

ipsa sibi posita Pallas protraxit oliva.

hoc steterat genio, super ut vestigia divae

labentes teneat Marathonia baca trapetas.

Hic duo templa micant; quorum supereminet unus

ut meritis, sic sede locus, qui continet alta

scrutantes ratione viros, quid machina caeli,

quid tellus, quid fossa maris, quid turbidus aer,

quid noctis lucisque vices, quid menstrua lunae

incrementa parent, totidem cur damna sequantur.

ilicet hic summi resident septem sapientes,

innumerabilium primordia philosophorum:

Thales Mileto genitus vadimonia damnat;

Lindie tu Cleobule iubes, modus optimus ut sit;

tu meditans totura decoras, Periandre, Corinthon;

Atticus inde Solon 'ne quid nimis' approbat unum:

Prienaee Bia, plures ais esse malignos;

tu Mytilene satus cognoscere, Pittace, tempus,

noscere sese ipsum, Chilon Spartane, docebas;

asserit hic Samius post docta silentia lustri

Pythagoras, solidum princeps quod musica mundum

temperet et certis concentum reddat ab astris,

signaque, zodiacus quae circulus axe supremo

terna quater retinet, proprio non currere motu,

aequis inter se spatiis tamen esse locata

fixaque signifero pariter quoque cernua ferri,

praecipuumque etiam septem vaga sidera cantum

hinc dare, perfectus numerus quod uterque habeatur,

hoc numero affirmans, hoc ordine cuncta rotari;

falciferi Cronon ire senis per summa polorum,

Martis contiguum medio Iove pergere sidus,

post hos iam quarto se flectere tramite Solem,

sic placidam Paphien servare diastema quintum,

Arcadium sexto, Lunam sic orbe supremo

ter denas tropico prope currere climate myras.

si quos ergo chelys, si quos lyra, tibia si quos

ediderint cum voce modos, exemplar ad istud

ponderibus positis, quantum proportio suadet,

intervalla sequi septeni sideris edit;

harmoniam dicens etiam, quod quattuor istis

sic sedeant elementa modis, ut pondere magnis

sit locus inferior; media tellure quod autem

perfecte medium est, imum patet esse rotundi;

hinc fieri, ut terram levior superemicet unda,

altior his quoque sit qui purior eminet aer,

omnia concludat caelum levitate suprema,

pendeat et totum simul hoc ab origine centri.

Thales hic etiam numeris perquirit et astris.

defectum ut Phoebi nec non Lunaeque laborem

nuntiet anterius; sed rebus inutile ponit

principium, dum credit aquis subsistere mundum.

huius discipuli versa est sententia dicens

principiis propriis semper res quasque creari,

singula qui quosdam fontes decernit habere

aeternum irriguos ac rerum semine plenos.

hunc etiam sequitur, qui gignere cuncta putabat

hunc aerem, pariterque deos sic autumat ortos.

quartus Anaxagoras Thaletica dogmata servat,

sed divinum animum sentit, qui fecerit orbem.

iunior huic iunctus residet collega, sed idem

materiam cunctis creaturis aera credens

iudicat inde deum, faceret quo cuncta, tulisse.

post hos Arcesilas divina mente paratam

conicit hanc molem, confectam partibus illis,

quas atomos vocat ipse leves. Socratica post hunc

secta micat, quae de naturae pondere migrans

ad mores hominum limandos transtulit usum.

hanc sectam perhibent summum excoluisse Platona,

sed triplici formasse modo, dum primus et unus

physica vel logico, logicum vel iungit ad ethos.

invenit hic princeps quid prima essentia distet

a summo sextoque bono, cum denique saxa

sint tantum penitusque nihil nisi esse probentur;

proxima succedant, quibus esse et vivere promptum est,

addere quis possis nil amplius, arbor et herba;

tertia sit pecorum, quorum esse et vivere motu

non caret et sensu; mortales quarta deinde

respiciat factura suos, quibus esse, moveri,

vivere cum sensu datur, et supereminet illud,

quod sapiunt veroque valent discernere falsum;

quinta creaturas superas substantia prodat,

quas quidam dixere deos, quia corpora sumant

contemplanda homini, paulo post ipsa relinquant

inque suam redeant, si qua est tenuissima, formam;

sic fieri, ut pateat substantia summa creator,

sexta tamen supraque nihil sed cuncta sub ipso;

hoc in gymnasio Polemi Sapientia vitam

excolit adiunctamque suo fovet ipsa Platoni;

obviet et quamquam totis Academia sectis

atque neget verum, veris hunc laudibus ornat.

Stoica post istos, sed concordantibus ipsis,

Chrysippus Zenonque docent praecepta tenere.

exclusi prope iam Cynici, sed limine restant;

ast Epicureos eliminat undique virtus.

At parte ex alia textrino prima Minervae

palla Iovis rutilat, cuius bis coctus aeno

serica Sidonius fucabat stamina murex.

ebria nec solum spirat conchylia sandix;

insertum nam fulgur habet, filoque rigenti

ardebat gravidum de fragmine fulminis ostrum.

hic viridis proprio Glaucus pendebat amictu;

undabant hic arte sinus, fictoque tumore

mersabat pandas tempestas texta carinas.

Amphitryoniadi surgebat tertia vestis:

parvulus hic gemino cinctus serpente novercae

inscius arridet monstris ludumque putando

insidias, dum nescit, amat vultuque dolentis

extingui deflet, quos ipse interficit, angues.

praeterea sparsis sunt haec subiecta figuris:

sus, leo, cerva, gigans, taurus, iuga, Cerberus, hydra,

hospes, Nessus, Eryx, volucres, Thrax, Cacus, Amazon,

grex, fluvius, Libs, poma, Lycus, virgo, polus, Oete.

hoc opus, et si quid superest quod numina vestit,

virgineae posuere manus. sed in agmine toto

inter Cecropias Ephyreiadasque puellas

Araneola micat; proprias conferre laborat

ipsa Minerva manus calathisque evicta recedens

cum tenet haec telas, vult haec plus tela tenere.

hic igitur proavi trabeas imitata rigentes

palmatam parat ipsa patri, qua consul et idem

Agricolam contingat avum doceatque nepotes

non abavi solum, sed avi quoque iungere fasces.

texuerat tamen et chlamydes, quibus ille magister

per Tartesiacas conspectus splenduit urbes

et quibus ingestae sub tempore praefecturae

conspicuus sanctas reddit se praesule leges.

attamen in trabea segmento luserat alto

quod priscis illustre toris. Ithacesia primum

fabula Dulichiique lares formantur et ipsam

Penelopam tardas texit distexere telas.

Taenaron hic frustra bis rapta coniuge pulsat

Thrax fidibus, legem postquam temeravit Averni,

et prodesse putans iterum non respicit umbram.

hic vovet Alceste praelato coniuge vitam

rumpere, quam cernas Parearum vellere in ipso

nondum pernetam fato praestante salutem.

hic nox natarum Danai lucebat in auro,

quinquaginta enses genitor quibus impius aptat

et dat concordem discordia iussa furorem;

solus Hypermestrae servatus munere Lynceus

effugit; aspicias illam sibi parva paventem

et pro dimisso tantum pallere marito.

iamque Iovem in formas mutat, quibus ille tenere

Mnemosynam, Europam, Semelen, Ledam, Cynosuram

serpens, bos, fulmen, cygnus, Dietynna solebat,

iamque opus in turrem Danaae pluviamque metalli

ibat et hic alio stillabat Iuppiter auro,

cum virgo aspiciens vidit Tritonida verso

lumine doctisonas spectare libentius artes;

commutat commota manus ac pollice docto

pingere philosophi victricem Laida coepit,

quae Cynici per menta feri rugosaque colla

rupit odoratam redolenti forcipe barbam.

subrisit Pallas castoque haec addidit ore:

'non nostra ulterius ridebis dogmata, virgo

philosopho nuptura meo; mage flammea sumens

hoc mater sine texat opus. consurge, sophorum

egregium Polemi decus, ac nunc Stoica tandem

pone supercilia et Cynicos imitatus amantes

incipies iterum parvum mihi ferre Platona.'

haerentem tali compellat voce magister:

'perge libens, neu tu damnes fortasse iugari,

quod noster iubet ille senex, qui non piger hausit

numina contemplans Anyto pallente venenum.'

Dixerat; ille simul surgit vultuque modesto

tetrica nodosae commendat pallia clavae.

amborum tum diva comas viridantis olivae

pace ligat, nectit dextras ac foedera mandat,

Nymphidius quae cernat avus; probat Atropos omen

fulvaque concordes iunxerunt fila sorores.

Phoebum et ter ternas decima cum Pallade Musas

Orpheaque et laticem simulatum fontis equini

Ogygiamque chelyn, quae saxa sequacia flectens

cantibus auritos erexit carmine muros,

sperne, fidis; magis ille veni nunc spiritus, oro,

pontificem dicture tuum, qui pectora priscae

intrasti Mariae, rapiens cum tympana siccus

Israel appensi per concava gurgitis iret

aggeribus vallatus aquae mediasque per undas

pulverulenta tuum clamaret turba triumphum;

quique manum Iudith ferientem colla Olofernis

iuvisti, exciso iacuit cum gutture truncus

et fragilis valido latuit bene sexus in ictu;

expresso vel qui complens de vellere pelvem

inficiensque dehinc non tacto vellere terram

firmasti Gedeona, tubis inserte canoris

spiritus (et solo venit victoria cantu);

quique etiam adsumptum pecorosi de grege Iesse

afflasti regem, plaustro cum foederis arcam

imponens hostis nullo moderante bubulco

proderet obscaenum turgenti podice morbum;

quique trium quondam puerorum in fauce sonasti,

quos in Chaldaei positos fornace tyranni

roscida combusto madefecit flamma camino;

quique volubilibus spatiantem tractibus alvi

complesti Ionam, resonant dum viscera monstri

introrsum psallente cibo vel pondera ventris

ieiuni plenique tamen vate intemerato

ructat cruda fames, quem singultantibus extis

esuriens vomuit suspenso belua morsu;

quique duplex quondam venisti in pectus Helisei,

Thesbiten cum forte senem iam flammeus axis

tolleret et scissam linquens pro munere pellem

hispidus ardentes auriga intraret habenas;

quique etiam Heliam terris missure secundum

Zachariae iusti linguam placate ligasti,

dum faceret serum rugosa puerpera patrem,

edita significans iusso reticere propheta,

gratia cum fulsit, nosset se ut lex tacituram;

quique etiam nascens ex virgine semine nullo,

ante ullum tempus deus atque in tempore Christus,

ad corpus quantum spectat, tu te ipse creasti;

qui visum caecis, gressum quoque reddere claudis,

auditum surdis, mutis laxare loquelam

suetus ad hoc etiam venisti, ut mortua membra

lecto, sandapila, tumulo consurgere possint;

quique etiam poenas suscepta in carne tulisti,

sustentans alapas, ludibria, verbera, vepres,

sortem, vincla, crucem, clavos, fei, missile, acetum,

postremo mortem, sed surrecturus, adisti,

eripiens quicquid veteris migraverat hostis

in ius per nostrum facinus, cum femina prima

praeceptum solvens culpa nos perpete vinxit;

(qui cum te interitu petiit nec repperit in te

quod posset proprium convincere, perdidit omne,

quod lapsu dedit Eva suo; chirographon illum,

quo pervasus homo est, haec compensatio rupit.

expers peccati pro peccatoribus amplum

fis pretium veteremque novus vice faenoris Adam

dum moreris de morte rapis. sic mortua mors est,

sic sese insidiis, quas fecerat, ipsa fefellit.

nam dum indiscrete petit insontemque reosque,

egit, ut absolvi possent et crimine nexi);

quique etiam iustos ad tempus surgere tecum

iussisti cineres, cum tectis tempore longo

irrupit festina salus infusaque raptim

excussit tumulis solidatas vita favillas,

da Faustum laudare tuum, da solvere grates,

quas et post debere iuvat. te, magne sacerdos,

barbitus hic noster plectro licet impare cantat.

Haec igitur prima est vel causa vel actio laudum,

quod mihi germani, dum lubrica volvitur aetas,

servatus tecum domini per dona probatur

nec fama titubante pudor; te respicit istud

quantumcumque bonum; merces debebitur illi,

ille tibi. sit laus, si labi noluit, eius;

nam quod nec potuit, totum ad te iure redundat.

praeterea quod me pridem Reios venientem,

cum Procyon fureret, cum solis torridus ignis

flexilibus rimis sitientes scriberet agros,

hospite te nostros excepit protinus aestus

pax, domus, umbra, latex, benedictio, mensa, cubile.

omnibus attamen his sat praestat quod voluisti,

ut sanctae matris sanctum quoque limen adirem.

derigui, fateor, mihi conscius atque repente

tinxit adorantem pavido reverentia vultum;

nec secus intremui, quam si me forte Rebeccae

Israel aut Samuel crinitus duceret Annae.

quapropter te vel votis sine fine colentes

affectum magnum per carmina parva fatemur.

Seu te flammatae syrtes et inhospita tesqua

seu caeno viridante palus seu nigra recessu

incultum mage saxa tenent, ubi sole remoto

concava longaevas asservant antra tenebras:

seu te praeruptis porrecta in rupibus Alpis

succinctos gelido libantem caespite somnos,

anachoreta, tremit (quae quamquam frigora portet,

conceptum Christi numquam domat illa calorem),

qua nunc Helias, nunc te iubet ire Iohannes,

nunc duo Macarii, nunc et Paphnutius heros,

nunc Or, nunc Ammon, nunc Sarmata, nunc Hilarion,

nunc vocat in tunica nudus te Antonius illa,

quam fecit palmae foliis manus alma magistri;

seu te Lirinus priscum complexa parentem est,

qua tu iam fractus pro magna saepe quiete

discipulis servire venis vixque otia somni,

vix coctos capture cibos abstemius aevum

ducis et insertis pingis ieiunia psalmis,

fratribus insinuans, quantos illa insula plana

miserit in caelum montes, quae sancta Caprasi

vita senis iuvenisque Lupi, quae gratia patrem

mansit Honoratum, fuerit quis Maximus ille,

urbem tu cuius monachosque antistes et abbas

bis successor agis, celebrans quoque laudibus illis

Eucherii venientis iter, redeuntis Hilari;

seu te commissus populus tenet et minor audet

te medio tumidos maiorum temnere mores;

seu tu sollicitus curas, qua languidus esca

quave peregrinus vivat, quid pascat et illum,

lubrica crura cui tenuat sub compede carcer;

seu mage funeribus mentem distractus humandis,

livida defuncti si pauperis ossa virescant,

infastiditum fers ipse ad busta cadaver;

seu te conspicuis gradibus venerabilis arae

contionaturum plebs sedula circumsistit,

expositae legis bibat auribus ut medicinam:

quicquid agis, quocumque loci es, semper mihi Faustus,

semper Honoratus, semper quoque Maximus esto.

Quattuor ante dies quam lux Sextilis adusti

prima spiciferum proferat orbe caput,

natalis nostris decimus sextusque coletur,

adventu felix qui petit esse tuo.

non tibi gemmatis ponentur prandia mensis,

Assyrius murex nec tibi sigma dabit;

nec per multiplices abaco splendente cavernas

argenti nigri pondera defodiam;

nec scyphus hic dabitur, rutilo cui forte metallo

crustatum stringat tortilis ansa latus.

fercula sunt nobis mediocria, non ita facta,

mensurae ut grandis suppleat ars pretium.

non panes Libyca solitos flavescere Syrte

accipiet Galli rustica mensa tui.

vina mihi non sunt Gazetica, Chia, Falerna

quaeque Saraptano palmite missa bibas.

pocula non hic sunt illustria nomine pagi,

quod posuit nostris ipse triumvir agris.

tu tamen ut venias petimus; dabit omnia Christus,

hic mihi qui patriam fecit amore tuo.

Si quis Avitacum dignaris visere nostram,

non tibi displiceat: sic quod habes placeat.

aemula Baiano tolluntur culmina cono

parque cothurnato vertice fulget apex.

garrula Gauranis plus murmurat unda fluentis

contigui collis lapsa supercilio.

Lucrinum stagnum dives Campania nollet,

aequora si nostri cerneret illa lacus.

illud puniceis ornatur litus echinis,

piscibus in nostris, hospes, utrumque vides.

si libet et placido partiris gaudia corde,

quisquis ades, Baias tu facis hic animo.

Intrate algentes post balnea torrida fluctus,

ut solidet calidam frigore lympha cutem;

et licet hoc solo mergatis membra liquore,

per stagnum nostrum lumina vestra natant.

Natalis noster Nonas instare Novembres

admonet: occurras non rogo, sed iubeo.

sit tecum coniunx, duo nunc properate; sed illud

post annum optamus tertius ut venias.

Quattuor haec primum pisces nox insuit hamis;

inde duos tenui, tu quoque sume duos.

quos misi, sunt maiores; rectissimus ordo est;

namque animae nostrae portio maior eras.

Bistonii stabulum regis, Busiridis aras,

Antiphatae mensas et Taurica regna Thoantis

atque Ithaci ingenio fraudatum luce Cyclopa

portantem frontis campo per concava montis

par prope transfossi tenebrosum luminis antrum,

hospes, adi, si quis Burgum taciturus adisti.

et licet in carmen non passim laxet habenas

Phoebus et hic totis non pandat carbasa fandi,

quisque tamen tantos non laudans ore penates

inspicis, inspiceris: resonat sine voce voluntas,

nam tua te tacitum livere silentia clamant.

Ergo age, Pierias, Erato, mihi percute chordas;

responsent Satyri, digitumque pedemque moventes

ludant et tremulo non rumpant cantica saltu.

quicquid forte Dryas vel quicquid Hamadryas umquam

conexis sibimet festum plausere Napaeis,

dependant modo, Bürge, tibi, vel Naidas istic,

Nereidum chorus alme, doce, cum forte Garumna

huc redeunte venis pontumque in flumine sulcas.

pande igitur causas, Erato, laribusque sit ede

quis genius; tantum non est sine praesule culmen.

Forte sagittiferas Euan populatus Erythras

vite capistratas cogebat ad esseda tigres;

intrabat duplicem qua temo racemifer arcum,

marcidus ipse sedet curru, madet ardua cervix

sudati de rore meri, caput aurea rumpunt

cornua et indigenam iaculantur fulminis ignem

(sumpserat hoc nascens primum, cum transiit olim

in patrium de matre femur); fert tempus utrumque

veris opes rutilosque ligat vindemia flores;

cantharus et thyrsus dextra laevaque feruntur,

nec tegit exertos, sed tangit palla lacertos;

dulce natant oculi, quos si fors vertit in hostem,

attonitos, solum dum cernit, inebriat Indos.

tum salebris saliens quotiens se concutit axis,

passim deciduo perfunditur orbita musto.

Bassaridas, Satyros, Panas Faunosque docebat

ludere Silenus iam numine plenus alumno,

sed comptus tamen ille caput; nam vertice nudo

amissos sertis studet excusare capillos.

corniger inde novi fit Ganges pompa triumphi;

cernuus inpexam faciem stetit ore madenti et

arentes vitreis adiuvit fletibus undas;

coniectas in vincla manus post terga revinxit

pampinus; hic sensim captivo umore refusus

sponte refrondescit per brachia roscida palmes.

necnon et rapti coniunx ibi vincta mariti

it croceas demissa genas vetitaque recondi

lampade cum Solis radiis Aurora rubebat.

adfuit hic etiam post perdita cinnama Phoenix,

formidans mortem sibi non superesse secundam.

succedit captiva cohors, quae fercula gazis

fert onerata suis; ebur hic hebenusque vel aurum

et niveae piceo raptae de pectore baccae

gestantur; quicumque nihil sustentat, odoris

mittitur in nexus; videas hic ipsa placere

supplicia et virides violis halare catenas.

ultima nigrantes incedunt praeda elefanti;

informis cui forma gregi: riget hispida dorso

vix ferrum passura cutis; quippe improba cratem

nativam nec tela forant, contracta vicissim

tensaque terga feris crepitant usuque cavendi

pellunt excussis impactum missile rugis.

Iamque iter ad Thebas per magnum victor agebat

aera et ad summas erexerat orgia nubes,

cum videt Aonia venientem Delion arce.

grypas et ipse tenet: vultus his laurea curvos

fronde lupata ligant; hederis quoque circumplexis

pendula lora virent; sensim fera subvolat ales

aerias terraeque vias, ne forte citato

alarum strepitu lignosas frangat habenas.

aeternum nitet ipse genas; crevere corymbis

tempora et auratum verrit coma concolor axem;

laeva parte tenet vasta dulcedine raucam

caelato Pythone lyram, pars dextra sagittas

continet atque alio resonantes murmure nervos.

ibant Pipliades pariter mediumque noveno

circumsistentes umbrabant syrmate currum.

pendet per teretes tripodas Epidaurius anguis

diffusus sanctum per colla salubria virus.

hic et crinisatas iungebat Pegasus alas,

portans doctiloquo facundum crure Creontem.

Vt sese iunxere chori, consurgit uterque

fratris in amplexus, sed paulo segnior Euan,

dum pudet instabiles, si surgat, prodere plantas.

tum Phoebus: 'quo pergis?' ait, 'num forte nocentes,

Bacche, petis Thebas? te cretus Echione nempe

abnegat esse deum. linque haec, rogo, moenia, linque,

et mecum mage flecte rotas. despexit Agaue

te colere et nosmet Niobe; riget inde superba,

vulnera tot patiens quot spectat vulnera ventris,

optantemque mori gravius clementia fixit;

parcere saepe malum est sensumque inferre dolori.

ipsa autem nato occiso Pentheia mater,

amplius ut furiat, numquid non sana futura est?

ergone Aonios colles habitare valemus,

cum patris extincti thalamis potietur adulter,

frater natorum, coniunx genetricis habendus,

vitricus ipse suus? cordi est si iungere gressum,

dicam qua pariter sedem tellure locemus.

Est locus irrigua qua rupe, Garumna rotate,

et tu qui simili festinus in aequora lapsu

exis curvata, Durani muscose, saburra,

iam pigrescentes sensim confunditis amnes.

currit in adversum hic pontus multoque recursu

flumina quas volvunt et spernit et expetit undas.

at cum summotus lunaribus incrementis

ipse Garumna suos in dorsa recolligit aestus,

praecipiti fluctu raptim redit atque videtur

in fontem iam non refluus sed defluus ire.

tum recipit laticem quamvis minor ille minorem

stagnanti de fratre suum, turgescit et ipse

Oceano propriasque facit sibi litora ripas.

hos inter fluvios, uni mage proximus undae, est

aethera mons rumpens alta spectabilis arce,

plus celsos habiturus eros vernamque senatum.

quem generis princeps Paulinus Pontius olim,

cum Latius patriae dominabitur, ambiet altis

moenibus, et celsae transmittent aera turres;

quarum culminibus sedeant commune micantes

pompa vel auxilium; non illos machina muros,

non aries, non alta strues vel proximus agger,

non quae stridentes torquet catapulta molares,

sed nec testudo nec vinea nec rota currens

iam positis scalis umquam quassare valebunt.

cernere iam videor quae sint tibi, Burge, futura

(diceris sic); namque domus de flumine surgunt

splendentesque sedent per propugnacula thermae.

hic cum vexatur piceis aquilonibus aestus,

scrupeus asprata latrare crepidine pumex

incipit; at fractis saliens e cautibus altum

excutitur torrens ipsisque aspergine tectis

impluit ac tollit nautas et saepe iocoso

ludit naufragio; nam tempestate peracta

destituit refluens missas in balnea classes.

ipsa autem quantis, quibus aut sunt fulta columnis!

cedat puniceo pretiosus livor in antro

Synnados, et Nomadum qui portat eburnea saxa,

collis et herbosis quae vernant marmora venis;

candentem iam nolo Paron, iam nolo Caryston;

vilior est rubro quae pendet purpura saxo.

et ne posteritas dubitet, quis conditor extet,

fixus in introitu lapis est; hic nomina signat

auctorum; sed propter aqua, et vestigia pressa

quae rapit et fuso detergit gurgite caenum.

sectilibus paries tabulis crustatus ad aurea

tecta venit, fulvo nimis abscondenda metallo;

nam locuples fortuna domus non passa latere

divitias prodit, cum sic sua culmina celat.

haec post assurgit duplicemque supervenit aedem

porticus ipsa duplex, duplici non cognita plaustro.

quarum unam molli subductam vertice curvae

obversis paulum respectant cornibus alae.

ipsa diem natum cernit sinuamine dextro,

fronte videns medium, laevo visura cadentem.

non perdit quicquam trino de cardine caeli

et totum solem lunata per atria servat.

sacra tridentiferi Iovis hic armenta profundo

Pharnacis immergit genitor; percussa securi

corpora cornipedum certasque rubescere plagas

sanguineo de rore putes; stat vulneris horror

verus, et occisis vivit pictura quadrigis.

Ponticus hinc rector numerosis Cyzicon armis

claudit; at hinc sociis consul Lucullus opem fert,

compulsusque famis discrimina summa subire

invidet obsesso miles Mithridaticus hosti.

enatat hic pelagus Romani militis ardor

et chartam madido transportat corpore siccam.

desuper in longum porrectis horrea tectis

crescunt atque amplis angustant fructibus aedes.

huc veniet calidis quantum metit Africa terris,

quantum vel Calaber, quantum colit Apulus acer,

quanta Leontino turgescit messis acervo,

quantum Mygdonio committunt Gargara sulco,

quantum, quae tacitis Cererem venerata choreis,

Attica Triptolemo civi condebat Eleusin,

cum populis hominum glandem linquentibus olim

fulva fruge data iam saecula fulva perirent.

porticus ad gelidos patet hinc aestiva triones;

hinc calor innocuus thermis hiemalibus exit

atque locum tempus mollit; quippe illa rigori

pars est apta magis; nam quod fugit ora Leonis,

inde Lycaoniae rabiem male sustinet Vrsae.

arcis at in thermas longe venit altior amnis

et cadit in montem patulisque canalibus actus

circumfert clausum cava per divortia flumen.

occiduum ad solem post horrea surgit opaca

quae dominis hiberna domus: strepit hic bona flamma

appositas depasta trabes; sinuata camino

ardentis perit unda globi fractoque flagello

spargit lentatum per culmina tota vaporem.

continuata dehinc videas quae conditor ausus

aemula Palladiis textrina educere templis.

hac celsi quondam coniunx reverenda Leonti,

qua non ulla magis nurus umquam Pontia gaudet

illustris pro sorte viri, celebrabitur aede

vel Syrias vacuasse colus vel serica fila

per cannas torsisse leves vel stamine fulvo

praegnantis fusi mollitum nesse metallum.

parietibus post hinc rutilat quae machina iunctis

fert recutitorum primordia Iudaeorum.

perpetuum pictura micat; nec tempore longo

depretiata suas turpant pigmenta figuras.

Flecteris ad laevam: te porticus accipit ampla

directis curvata viis, ubi margine summo

pendet et artatis stat saxea silva columnis.

alta volubilibus patet hic cenatio valvis;

fusilis euripus propter; cadit unda superne

ante fores pendente lacu, venamque secuti

undosa inveniunt nantes cenacula pisces.

comminus erigitur vel prima vel extima turris;

mos erit hic dominis hibernum sigma locare.

huius conspicuo residens in culmine saepe

dilectum nostris Musis simul atque capellis

aspiciam montem; lauri spatiabor in istis

frondibus, hic trepidam credam mihi credere Daphnen.

iam si forte gradus geminam convertis ad Arcton,

ut venias in templa dei, qui maximus ille est,

deliciis redolent iunctis apotheca penusque;

hic multus tu, frater, eris. 'iam divide sedem,

cessurus mihi fonte meo, quem monte fluentem

umbrat multicavus spatioso circite fornix.

non eget hic cultu, dedit huic natura decorem.

nil fictum placuisse placet, non pompa per artem

ulla, resultanti non comet malleus ictu

saxa, nec exesum supplebunt marmora tofum.

hic fons Castaliae nobis vice sufficit undae.

cetera dives habe; colles tua iura tremiscant;

captivos hic solve tuos, et per iuga Burgi

laeta relaxatae fiant vineta catenae.'

Confirmat vocem iamiam prope sobrius istam

Silenus, pariterque chori cecinere faventes:

'Nysa, vale Bromio, Phoebo Parnase bivertex.

non istum Naxus, non istum Cirrha requirat,

sed mage perpetuo Burgus placitura petatur.'

Cum iam pro meritis tuis pararem,

Consenti, columen decusque morum,

vestrae laudibus hospitalitatis

cantum impendere pauperis cicutae,

ultro in carmina tu tubam recludens

converso ordine versibus citasti

suetum ludere sic magis sodalem.

paret Musa tibi, sed impudentem

multo cautius hinc stilum movebit;

nam cum carmina postules diserte,

suades scribere, sed facis tacere.

nuper quadrupedante cum citato

ires Phocida Sestiasque Baias,

illustres titulisque proeliisque

urbes per duo consulum trophaea,

(nam Martem tulit ista Iulianum

et Bruto duce nauticum furorem,

ast haec Teutonicas cruenta pugnas,

erectum et Marium cadente Cimbro)

misisti mihi multiplex poema,

doctum, nobile, forte, delicatum.

ibant hexametri superbientes

et vestigia iuncta, sed minora,

per quinos elegi pedes ferebant;

misisti et, triplicis metrum trochaei

spondeo comitante dactyloque,

dulces hendecasyllabos, tuumque

blando faenore Sollium ligasti.

usuram petimurque reddimusque;

nam quod carmine pro tuo rependo,

hoc centesima laudium tuarum est.

Quid primum venerer colamque pro te?

ni fallor, patriam patremque iuxta;

qui quamquam sibi vindicare summum

possit iure locum, tamen necesse est

illam vincere, quae parit parentes.

salve, Narbo potens salubritate,

urbe et rure simul bonus videri,

muris, civibus, ambitu, tabernis,

portis, porticibus, foro, theatro,

delubris, capitoliis, monetis,

thermis, arcubus, horreis, macellis,

pratis, fontibus, insulis, salinis,

stagnis, flumine, merce, ponte, ponto;

unus qui venerere iure divos

Lenaeum, Cererem, Palem, Minervam

spicis, palmite, pascuis, trapetis.

solis fise viris nec expetito

naturae auxilio procul relictis

promens montibus altius cacumen,

non te fossa patens nec hispidarum

obiectu sudium coronat agger;

non tu marmora, bratteam vitrumque,

non testudinis Indicae nitorem,

non si quas eboris trabes refractis

rostris Marmarici dedere barri,

figis moenibus aureasque portas

exornas asaroticis lapillis;

sed per semirutas superbus arces,

ostendens veteris decus duelli,

quassatos geris ictibus molares,

laudandis pretiosior ruinis.

sint urbes aliae situ minaces,

quas vires humiles per alta condunt,

et per praecipites locata cristas

numquam moenia caesa glorientur:

tu pulsate places fidemque fortem

oppugnatio passa publicavit,

Hinc te Martius ille rector atque

magno patre prior, decus Getarum,

Romanae columen salusque gentis,

Theudericus amat sibique fidum

adversos probat ante per tumultus.

sed non hinc videare forte turpis,

quod te machina crebra perforavit;

namque in corpore fortium virorum

laus est amplior amplior cicatrix.

in castris Marathoniis merentem

vulnus non habuisse grande probrum est:

inter Publicolas manu feroces

trunco Mucius eminet lacerto;

vallum Caesaris opprimente Magno

inter tot facies ab hoste tutas

luscus Scaeva fuit magis decorus.

laus est ardua dura sustinere;

ignavis, timidis et improbatis

multum fingitur otiosa virtus.

Quid quod Caesaribus ferax creandis,

felix prole virum, simul dedisti

natos cum genitore principantes?

nam quis Persidis expeditionem

aut victricia castra praeteribit

Cari principis et perambulatum

Romanis legionibus Niphaten,

tum cum fulmine captus imperator

vitam fulminibus parem peregit?

His tu civibus, urbe, rure pollens

Consenti mihi gignis alme patrem,

illum cui nitidi sales rigorque

Romanus fuit Attico in lepore.

hunc Miletius et Thales stupere

auditum potuit simulque Lindi est

notus qui Cleobulus inter arces,

et tu, qui, Periandre, de Corintho es,

et tu, quem dederat, Bias, Priene,

et tu, Pittace, Lesbius sophistes,

et tu, qui tetricis potens Athenis

vincis Socraticas, Solon, palaestras,

et tu, Tyndareis satus Therapnis,

Chilon, legifero prior Lycurgo.

non hic, si voluit vacante cura

quis sit sideribus notare cursus,

diversas Arato vias cucurrit;

non hunc, cum geometricas ad artes

mentem composuit, sequi valebat

Euclides spatium sciens Olympi;

non hunc, si voluit rotare rhythmos,

quicquam proposito virum morari

Chrysippus potuisset ex acervo.

hic cum | Amphioniae studebat arti

plectro, pollice, voce tibiaque,

Thrax vates, deus Arcas atque Phoebus

omni carmine post erant et ipsas

Musas non ita musicas putares.

hic si syrmate cultus et cothurno

intrasset semel Atticum theatrum,

cessissent Sophocles et Euripides;

aut si pulpita personare socco

comoedus voluisset, huic levato

palmam tu digito dares, Menander.

hic cum senipedem stilum polibat

Zmyrnaeae cute doctus officinae

aut cum se historiae dabat severae,

primos vix poterant locos tueri

torrens Herodotus, tonans Homerus.

non isto potior fuisset, olim

qui Pandioniam movebat arte

orator caveam tumultuosus,

seu luscum raperetur in Philippum,

causam seu Ctesiphontis actitaret,

vir semper popularitate crescens

et iuste residens in arce fandi,

qui fabro genitore procreatus

oris maluit expolire limam.

quid vos eloquii canam Latini,

Arpinas, Patavine, Mantuane,

et te, comica qui doces, Terenti,

et te, tempore qui satus severo

Graios, Flaute, sales lepore transis,

et te multimoda satis verendum

scriptorum numerositate, Varro,

et te, qui brevitate, Crispe, polles,

et qui pro ingenio fluente nulli,

Corneli Tacite, es tacendus ori,

et te Massiliensium per hortos

sacri stipitis, Arbiter, colonum

Hellespontiaco parem Priapo,

et te carmina per libidinosa

notum, Naso tener, Tomosque missum,

quondam Caesareae nimis puellae

ficto nomine subditum Corinnae?

quid celsos Senecas loquar vel illum

quem dat Bilbilis alta Martialem,

terrarum indigenas Hibericarum?

quid quos duplicibus iugata taedis

Argentaria pallidat poetas?

quid multos varii stili retexam?

arguti, teneri, graves, dicaces,

si Consentius affuit, latebant.

Huic summi ingenii viro simulque

summae nobilitatis atque formae

iuncta est femina, quae domum ad mariti

prisci insignia transferens Iovini

implevit trabeis larem sophistae.

sic intra proprios tibi penates,

Consenti, patriae decus superbum,

fastis vivit avus paterque libris.

Haec per stemmata te satis potentem,

morum culmine sed potentiorem,

non possim merita sonare laude,

nec si me Odrysio canens in antro,

qua late trepidantibus fluentis

cautes per Ciconum resultat Hebrus,

princeps instituisset ille vatum,

cum dulces animata saxa chordae

ferrent per Rhodopen trahente cantu

et versa vice fontibus ligatis

terras currere cogerent anhelas,

nec non Hismara solibus paterent

aurita chelyn expetente silva

et nulli resolubiles calori

curvata ruerent nives ab Ossa,

stantem aut Strymona Bistones viderent,

cum carmen rapidus latex sitiret;

nec si Peliaco datus bimembri

ad Centaurica plectra constitissem,

hinnitum duplicis timens magistri;

nec si me docuisset ille fari,

iussus pascere qui gregem est clientis

Amphrysi ad fluvium deus bubulcus,

quod ferrugineos Cyclopas arcu

stravit sub Liparensibus caminis

vibrans plus grave fulmen in sagitta.

Iam primo tenero calentem ab ortu

excepere sinu novem sorores,

et te de genetrice vagientem

tinxerunt vitreae vado Hippocrenes:

tunc, hac mersus aqua, loquacis undae

pro fluctu mage litteras bibisti.

hinc tu iam puer aptior magistro,

quicquid rhetoricae institutionis,

quicquid grammaticalis aut palaestrae est,

sicut iam tener hauseras, vorasti.

et iam te aula tulit piusque princeps

inter conspicuos statim locavit,

consistoria quos habent, tribunos;

iamque et purpureus in arce regni

praeesse officiis tuis solebat,

mores nobilitate quod merebant:

tantum culminis et decus stupendum

scripti annalibus indicant honores.

Hinc tu militiam secutus amplam,

castrensem licet ampliare censum

per suffragia iusta debuisses,

sollemnis tamen abstinens lucelli

fama plus locuples domum redisti

solum, quod dederas, tuum putando.

tum si forte fuit quod imperator

Eoas soceri venire in aures

fido interprete vellet et perito,

te commercia duplicis loquelae

doctum solvere protinus legebat.

o, sodes, quotiens tibi loquenti

Byzantina sophos dedere regna,

et te seu Latiariter sonantem

tamquam Romulea satum Subura,

seu linguae Argolicae rotunditate

undantem Marathone ceu creatum

plaudentes stupuere Bosphorani

mirati minus Atticos alumnos?

hinc si foedera solverentur orbis,

pacem te medio darent feroces

Chunus, Sauromates, Getes, Gelonus;

tu Tuncrum et Vachalim, Visurgin, Albin,

Francorum et penitissimas paludes

intrares venerantibus Sigambris

solis moribus inter arma tutus,

tu Maeotida Caspiasque portas,

tu fluxis equitata Bactra Parthis

constans intrepidusque sic adires,

ut fastu posito tumentis aulae

qui supra satrapas sedet tyrannus

ructans semideum propinquitates

lunatum tibi flecteret tiaram.

tu, si publica fata non vetarent,

ut Byrsam peteres vel Africanae

telluris Tanaiticum rebellem,

confestim posito furore Martis

post piratica damna destinaret

plenas mercibus institor carinas,

et per te bene pace restituta

non ultra mihi bella navigarent.

Iam si seria forte terminantem

te spectacula ceperant theatri,

pallebat chorus omnis histrionum,

tamquam si Arcitenens novemque Musae

propter pulpita iudices sederent.

coram te Caramallus aut Phabaton

clausis faucibus et loquente gestu

nutu, crure, genu, manu, rotatu

toto in schemate vel semel latebit,

sive Aeetias et suus Iason

inducuntur ibi ferusque Phasis,

qui iactos super arva Colcha dentes

expavit, fruticante cum duello

spicis spicula mixta fluctuarent;

sive prandia quis refert Thyestae

seu vestros, Philomela torva, planctus,

discerptum aut puerum cibumque factum

iamiam coniugis innocentioris;

seu raptus Tyrios Iovemque taurum

spreto fulmine fronte plus timendum;

seu turris Danaae refertur illic,

cum multum pluvio rigata censu est,

dans plus aurea furta quam metalla;

seu Ledam quis agit Phrygemque ephebum

aptans ad cyathos facit Tonanti

suco nectaris esse dulciorem:

seu Martem simulat modo in catenas

missum Lemniacas, modo aut repulso

formam imponit apri caputque saetis

et tergum asperat hispidisque malis

leve incurvat ebur, vel ille fingit

hirtam dorsa feram repanda tela

attritu assiduo cacuminantem;

seu Perseia virgo vindicata

illic luditur harpe coniugali;

seu quod carminis atque fabularum

clausa ad Pergama dat bilustre bellum.

quid dicam citharistrias, choraulas,

mimos, schoenobatas, gelasianos,

cannas, plectra, iocos, palen, rudentem

coram te trepidanter explicare?

nam circensibus ipse quanta ludis

victor gesseris intonante Roma,

laetam par fuit exarare Musam.

Ianus forte suas bifrons Kalendas

anni tempora circinante Phoebo

sumendas referebat ad curules.

mos est Caesaris hic die bis uno

(privatos vocitant) parare ludos.

tunc coetus iuvenum sed aulicorum

Elei simulacra torva campi

exercet spatiantibus quadrigis.

et iam te urna petit cietque raucae

acclamatio sibilans coronae;

tum qua est ianua consulumque sedes,

ambit quam paries utrimque senis

cryptis carceribusque fornicatus,

uno e quattuor axe forte lecto

curvas ingrederis premens habenas.

id collega tuus simulque vobis

pars adversa facit; micant colores,

albus vel venetus, virens rubensque,

vestra insignia. continent ministri

ora et lora manus iubasque tortas

cogunt flexilibus latere nodis

hortanturque obiter, iuvantque blandis

ultro plausibus et voluptuosum

dictant quadrupedantibus furorem.

illi ad claustra fremunt repagulisque

incumbunt simul ac per obseratas

transfumant tabulas et ante cursum

campus flatibus occupatur absens.

impellunt, trepidant, trahunt, repugnant,

ardescunt, saliunt, timent, timentur,

nec gressum cohibent, sed inquieto

duratum pede stipitem flagellant.

tandem murmure bucinae strepentis

suspensas tubicen vocans quadrigas

effundit celeres in arva currus;

non sic fulminis impetus trisulci,

non pulsa Scythico sagitta nervo,

non sulcus rapide cadentis astri,

non fundis Balearibus rotata

umquam sic liquidos poli meatus

rupit plumbea glandium procella.

cedit terra rotis et orbitarum

moto pulvere sordidatur aer;

instant verberibus simul regentes,

iamque et pectora prona de covinno

extensi rapiuntur et iugales

trans armos feriunt vacante tergo,

nec cernas cito cernuos magistros

temones mage sufferant an axes.

iam vos ex oculis velut volantes

consumpto spatio patentiore

campus clauserat artus arte factus,

per quem longam, humilem duplamque muro

Euripus sibi machinam tetendit.

ut meta ulterior remisit omnes,

fit collega tuus prior duobus,

qui te transierant; ita ipse quartus

gyri condicione tum fuisti.

curae est id mediis, ut ille primus

pressus dexteriore concitatu,

partem si patefecerit sinistram

totas ad podium ferens habenas,

curru praetereatur intus acto.

tu conamine duplicatus ipso

stringis quadriiugos et arte summa

in gyrum bene septimum reservas;

instabant alii manu atque voce,

passim et deciduis in arva guttis

rectorum alipedumque sudor ibat.

raucus corda ferit fragor faventum

atque ipsis pariter viris equisque

fit cursu calor et timore frigus.

itur sic semel, itur et secundo,

est sic tertius atque quartus orbis;

quinto circite non valens sequentum

pondus ferre prior retorquet axem,

quod velocibus imperans quadrigis

exhaustos sibi senserat iugales;

iam sexto reditu perexplicato

iamque et praemia flagitante vulgo

pars contraria nil timens tuam vim

securas prior orbitas terebat,

tensis cum subito sinu lupatis,

tensis pectoribus, pede ante fixo,

quantum auriga suos solebat ille

raptans Oenomaum tremente Pisa,

tantum tu rapidos teris iugales.

hic compendia flexuosa metae

unus dum premit, incitatus a te

elatas semel impetu quadrigas

iuncto non valuit plicare gyro,

quem tu, quod sine lege praeteriret,

transisti remanens, ab arte restans.

alter dum popularitate gaudet,

dexter sub cuneis nimis cucurrit.

hunc, dum obliquat iter diuque lentus

sero cornipedes citat flagello,

tortum tramite transis ipse recto.

hic te incautius assecutus hostis

sperans anticipasse iam priorem

transversum venit impudens in axem;

incurvantur equi, proterva crurum

intrat turba rotas quaterque terni

artantur radii, repleta donec

intervalla crepent volubilisque

frangat margo pedes; ibi ipse quintus

curru praecipitatus obruente

montem multiplici facit ruina,

turpans prociduam cruore frontem.

miscet cuncta fragor resuscitatus,

quantum non cyparissifer Lycaeus,

quantum non nemorosa tollit Ossa

crebras inrequieta per procellas,

quantum nec reboant volutae ab austro

Doris Trinacris aut, voraginoso

quae vallat sale Bosphorum, Propontis.

hic mox praecipit aequus imperator

palmis serica, torquibus coronas

coniungi et meritum remunerari,

victis ire iubens satis pudendis

villis versicoloribus tapetas.

Iam vero iuvenalibus peractis

quem te praebueris sequente in aevo

intra aulam soceri mei expetitus

curam cum moderatus es Palati,

chartis posterioribus loquemur,

si plus temporibus vacat futuris;

nunc quam diximus hospitalitatem

paucis personet obsequens Thalia.

O dulcis domus, o pii penates,

quos (res difficilis sibique discors)

libertas simul excolit pudorque!

o convivia, fabulae, libelli,

risus, serietas, dicacitates,

occursus, comitatus unus idem,

seu delubra dei colenda nobis,

tecta illustria seu videnda Livi,

sive ad pontificem gradus ferendi,

sive ad culmina Marcii Myronis,

sive ad doctiloqui Leonis aedes

(quo bis sex tabulas docente iuris

ultro Claudius Appius lateret

claro obscurior in decemviratu;

at si dicat epos metrumque rhythmis

flectat commaticis tonante plectro,

mordacem faciat silere Flaccum,

quamvis post satiras lyramque tendat

ille ad Pindaricum volare cygnum);

seu nos, Magne, tuus favor tenebat,

multis praedite dotibus virorum,

forma, nobilitate, mente, censu;

(cuius si varios eam per actus,

centum et ferrea lasset ora laude,

constans, ingeniosus efficaxque,

prudens arbiter, optimus propinquus,

nil fraudans genii sibi vel ulli

personas, loca, tempus intuendo);

seu nos atria vestra continebant,

Marcelline meus, perite legum

(qui, verax nimis et nimis severus,

asper crederis esse nescienti;

at si te bene quispiam probavit,

noscit quod velit ipse iudicare;

nam numquam metuis loqui quod aequum est,

si te Sulla premat ferusque Carbo,

si tristes Marii trucesque Cinnae,

et si forte tuum caput latusque

circumstent gladii triumvirales);

seu nos Limpidii lares habebant,

civis magnifici virique summi,

fraternam bene regulam sequentis;

seu nos eximii simul tenebat

nectens officiositas Marini,

cuius sedulitas sodalitasque

aeterna mihi laude sunt colendae;

seu quoscumque alios videre fratres

cordi utrique fuit, quibus vacasse

laudandam reor occupationem;

horum nomina cum referre versu

affectus cupiat, metrum recusat.

Hinc nos ad propriam domum vocabas,

cum mane exierat novum et calescens

horam sol dabat alteram secundam.

hic promens teretes pilas trochosque,

hic talos crepitantibus fritillis

nos ad verbera tractuum struentes,

tamquam Naupliades, repertor artis,

gaudebas hilarem ciere rixam.

hinc ad balnea, non Neroniana

nec quae Agrippa dedit vel ille cuius

bustum Dalmaticae vident Salonae,

ad thermas tamen ire, sed libebat

privato bene praebitas pudori.

post quas nos tua pocula et tuarum

Musarum medius torus tenebat,

quales nec statuas imaginesque

aere aut marmoribus coloribusque

Mentor, Praxiteles, Scopas dederunt,

quantas nec Polycletus ipse finxit

nec fit Fidiaco figura caelo.

Sed iam te veniam loquacitati

quingenti hendecasyllabi precantur.

tantum, etsi placeat, poema longum est.

iam iam sufficit, ipse et impediris

multum in carmine perlegens amicum,

dormitantibus otiosiorem.

Egressus foribus meis, libelle,

hanc servare viam, precor, memento,

quae nostros bene ducit ad sodales,

quorum nomina sedulus notavi;

antiquus tibi nec teratur agger,

cuius per spatium satis vetustis

nomen Caesareum viret columnis;

sed sensim gradere, et moras habendo

affectum celerem moves amicis.

Ac primum Domiti larem severi

intrabis trepidantibus Camenis:

tam censorius haud fuit vel ille,

quem risisse semel ferunt in aevo;

sed gaudere potes rigore docto:

hic si te probat, omnibus placebis.

hinc te suscipiet benigna Brivas,

sancti quae fovet ossa Iuliani,

quae dum mortua mortuis putantur,

vivens e tumulo micat potestas.

hinc iam dexteriora carpis arva

emensusque iugum die sub uno

flavum crastinus aspicis Triobrem;

tum terram Gabalum satis nivosam

et, quantum indigenae volunt putari,

sublimem in puteo videbis urbem.

hinc te temporis ad mei Laconas

Iustinum rapies suumque fratrem,

quorum notus amor per orbis ora

calcat Pirithoumque Theseumque

et fidum rabidi sodalem Orestae.

horum cum fueris sinu receptus,

ibis Trevidon et calumniosis

vicinum nimis, heu, iugum Rutenis.

hic docti invenies patrem Tonanti,

rectorem columenque Galliarum,

prisci Ferreolum parem Syagri,

coniunx Papianilla quem pudico

curas participans iuvat labore,

qualis nec Tanaquil fuit nec illa,

quam tu, Tricipitine, procreasti,

qualis nec Phrygiae dicata Vestae

quae contra satis Albulam tumentem

duxit virgineo ratem capillo.

hinc te Laesora, Caucason Scytharum

vincens, aspiciet citusque Tarnis,

limosum et solido sapore pressum

piscem perspicua gerens in unda.

hic Zeti et Calais tibi adde pennas

nimbosumque iugum fugax caveto:

namque est assiduae ferax procellae;

sed quamvis rapido ferare cursu,

lassum te Voroangus obtinebit.

nostrum hic invenies Apollinarem,

seu contra rabidi leonis aestus

vestit frigore marmorum penates,

sive hortis spatiatur in repostis,

quales mellifera virent in Hybla,

quales Corycium senem beantes

fuscabat picei latex Galaesi;

sive inter violas, thymum, ligustrum,

serpyllum, casiam, crocum atque caltam,

narcissos hyaeinthinosque flores

spernit quam pretii petitor ampli

glaebam turifer advehit Sabaeus;

seu ficto potius specu quiescit

collis margine, qua nemus reflexum

nativam dare porticum laborans

non lucum arboribus facit, sed antrum.

quis pomaria prisca regis Indi

hic nunc comparet aureasque vites

electro viridante pampinatas,

cum Porus posuit crepante gaza

fulvo ex palmite vineam metalli

gemmarum fluitantibus racemis?

Hinc tu Cottion ibis atque Avito

nostro dicis 'ave '; dehinc 'valeto'.

debes obsequium viro perenne.

nam, dent hinc veniam mei propinqui,

non nobis prior est parens amico.

hinc te iam Fidulus, decus bonorum

et nec Tetradio satis secundus

morum dotibus aut tenore recti,

sancta suscipit hospitalitate.

exin tende gradum Tribusque Villis

Thaumastum expete, quemlibet duorum:

quorum iunior est mihi sodalis

et collega simul graduque frater;

quod si fors senior tibi invenitur,

hunc pronus prope patruum saluta.

hinc ad consulis ampla tecta Magni

Felicemque tuum veni, libelle;

et te bybliotheca qua paterna est,

qualis nec tetrici fuit Filagri,

admitti faciet Probus probatum;

hic saepe Eulaliae meae legeris,

cuius Cecropiae pares Minervae

mores et rigidi senes et ipse

quondam purpureus socer timebant.

Sed iam sufficit: ecce linque portum;

ne te pondere plus premam saburrae,

his in versibus ancoram levato.

Cūm iŭvĕnēm sŭpĕr āstră Iŏvēm nātūră lŏcārēt

sūscĭpĕrētquĕ nŏvūs ‖ rēgnă vĕtūstă dĕūs,

cērtāvērĕ sŭūm vĕnĕrārī nūmĭnă nūmēn

dīspărĭbūsquĕ mŏdīs ‖ pār cĕcĭnērĕ sŏphōs.

Mārs clāngēntĕ tŭbā pātrīs praēcōnĭă dīxīt

laūdāvītquĕ sŏnō ‖ fūlmĭnă fūlmĭnĕō;

Ārcăs ĕt Ārcĭtĕnēns fĭdĭbūs strĕpŭērĕ sŏnōrīs,

dōctĭŏr hīc cĭthăraē ‖ pūlsĭbŭs, īllĕ lўraē;

Cāstălĭdūmquĕ chŏrūs vărĭō mŏdŭlāmĭnĕ plaūsīt,

cārmĭnĭbūs, cānnīs, ‖ pōllĭcĕ, vōcĕ, pĕdĕ.

sēd pōst caēlĭcŏlās ĕtĭām mĕdĭōcrĭă fērtūr

cāntĭcă sēmĭdĕūm ‖ sūstĭnŭīssĕ dĕūs.

tūnc Faūnīs Drўădēs Sătўrīsquĕ Mĭmāllŏnĕs āptaē

fūdērūnt lĕpĭdūm, ‖ rūstĭcă tūrbă, mĕlōs.

āltă cĭcūtĭcĭnēs līquērūnt Maēnălă Pānēs

pōstquĕ chĕlŷn plăcŭīt ‖ fīstŭlă raūcă Iŏvī.

hōs īntēr Chīrōn, ād plēctră sŏnāntĭă sāltāns,

flēxĭt ĭnēptă sŭī ‖ mēmbră făcētŭs ĕquī;

sēmĭvĭr aūdīrī mĕrŭīt mĕrŭītquĕ plăcērĕ,

quāmvīs hīnnītūm, ‖ dūm cănĭt, īllĕ dărēt.

ērgŏ săcrūm dīvēs ēt paūpēr līnguă lĭtābāt

sūmmăquĕ tūnc vōtī ‖ vīctĭmă cāntŭs ĕrāt.

sīc nōs, ō Caēsār, nōstrī spēs māxĭmă saēclī,

pōst māgnōs prŏcĕrēs ‖ pārvŭlă tūră dămūs,

aūdāctēr dōctō cōrām Vīctōrĕ cănēntēs,

aūt Phoēbi aūt vēstrō ‖ quī sŏlĕt ōrĕ lŏquī;

quī lĭcĕt aētērnā sīt vōbīs quaēstŏr ĭn aūlā,

aētērnūm nōbīs ‖ īllĕ măgīstĕr ĕrīt.

ērgŏ cŏlāt vărĭaē tē, prīncēps, hōstĭă līnguaē;

nām nŏvă tēmplă tĭbī ‖ pēctŏră nōstră făcīs.

Aūspĭcĭo ēt nŭmĕrō fāscēs, Aūgūstĕ, sĕcūndōs

ērĭge ĕt ēffūlgēns trăbĕālīs mōlĕ mĕtāllī

ānnūm pāndĕ nŏvūm cōnsūl vĕtŭs, āc sĭnĕ fāstū

scrībĕrĕ bīs fāstīs; quāmquām dĭădēmăte ĕrīnēm

fāstīgātŭs ĕās ŭmĕrōsque ēx mōrĕ prĭōrūm

īnclūdāt Sārrānă chlămŷs, tē pīctă tŏgārūm

pūrpŭră plūs căpĭāt, quĭă rēs ēst sēmpĕr ăb aēvō

rāră frĕquēns cōnsūl. tūque ō cuī laūrĕă, Iānĕ,

ānnŭă dēbētūr, rĕlĭgā tōrpōrĕ sŏlūtō

quāvīs frōndĕ cŏmās, sŭbĭtā nēc lūcĕ păvēscạ̄s

prīncĭpĭs aūt rērūm crēdās ĕlĕmēntă mŏvērī.

nīl nātūră nŏvāt: sōl hīc quŏquĕ vēnĭt ăb ōrtū.

hīc ēst, ō prŏcĕrēs, pĕtĭīt quēm Rōmŭlă vīrtūs

ēt quēm vēstĕr ămōr; cuī sē ceū vīctă prŏcēllīs

ātquĕ cărēns rēctōrĕ rătīs rēs pūblĭcă frāctām

īntŭlĭt, ūt dīgnō mĕlĭūs flēctēndă măgīstrō,

nē tēmpēstātēs, nē tē, pīrātă, tĭmērēt.

tē prĕcĕ rūrĭcŏla ēxpĕtĭīt, tē foēdĕrĕ iūnctūs

ādsēnsū, tē cāstră tŭbīs, tē cūrĭă plaūsū,

tē pūnctīs scrīpsērĕ trĭbūs cōllēgăquĕ mīsīt

tē nōbīs rēgnūmquĕ tĭbī; sūffrāgĭă tōt sūnt

quāntă lĕgīt mūndūs. fătĕōr, trĕpĭdāvĭmŭs ōmnēs,

nē vēllēt cōllēgă pĭūs pērmīttĕrĕ vōtō

pūblĭcă vōtă tŭō. crēdēt Vēntūră prŏpāgŏ:

īn nōs ūt pōssīnt, prīncēps, sīc cūnctă lĭcērĕ,

dē tē nōn tōtūm lĭcŭīt tĭbĭ. fāctă prĭōrūm

ēxsŭpĕrās, Aūgūstĕ Lĕō; nām rēgnă sŭpēr stāt

quī rēgnārĕ iŭbēt: mĕlĭūs rēs pūblĭcă vēstră

nūnc ĕrĭt ūnă măgīs, quaē sīc ēst fāctă dŭōrūm.

sālvē, scēptrōrūm cŏlŭmēn, rēgīna Ŏrĭēntīs,

ōrbīs Rōmă tŭī, rērūm mĭhĭ prīncĭpĕ mīssō

iām nōn Ēōō sōlūm vĕnĕrāndă Quĭrītī,

īmpĕrĭī sēdēs, sēd plūs prĕtĭōsă, quŏd ēxtās

īmpĕrĭī gĕnĕtrīx. Rhŏdŏpēn quaē pōrtăt ĕt Haēmūm,

Thrācūm tērră tŭa ēst, hērōūm fērtĭlĭs ōră.

ēxcĭpĭt hīc nātōs glăcĭēs ēt mātrĭs ăb ālvō

ārtūs īnfāntūm mōllēs nīx cīvĭcă dūrāt.

pēctŏrĕ vīx ălĭtūr quīsquām, sĕd ăb ūbĕrĕ trāctūs

plūs pōtāt pēr vūlnŭs ĕquūm; sīc lāctĕ rĕlīctō

vīrtūtēm gēns tōtă bĭbīt. crēvērĕ părūmpēr:

mōx pūgnām lūdūnt iăcŭlīs; hōs sūggĕrĭt īllīs

nūtrīx plāgă iŏcōs; pŭĕrī vēnātĭbŭs āptī

lūstră fĕrīs văcŭānt, rāptō dītātă iŭvēntūs

iūră cŏlīt glădĭī, cōnsūmmātāmquĕ sĕnēctām

nōn fērrō fīnīrĕ pŭdēt: tāli ōrdĭnĕ vītaē

cīvēs Mārtĭs ăgūnt. āt tū cīrcūmflŭă pōntō

Eūrōpae ātque Ăsĭaē cōmmīssām cārpĭs ŭtrīmquĕ

tēmpĕrĭēm; nām Bīstŏnĭōs Ăquĭlōnĭs hĭātūs

prōxĭmă Cālchĭdĭcī sēnsīm tŭbă tēmpĕrăt Eūrī.

īntĕrĕā tē Sūsă trĕmūnt āc sūpplĭcĕ cūltū

flēctĭt Ăchaēmĕnĭūs lūnātūm Pērsă tĭārām.

Īndŭs ŏdōrĭfĕrō crīnēm mădĕfāctŭs ămōmō

īn tŭă lūcră fĕrīs ēxārmāt gūttŭr ălūmnīs,

ūt pāndūm dēpēndăt ĕbūr; sīc trūncă rĕpōrtāt

Bōsphŏrĕīs ĕlĕfās īnglōrĭŭs ōră trĭbūtīs.

pōrrĭgĭs īngēntēm spătĭōsīs moēnĭbŭs ūrbēm,

quām tămĕn āngūstām pŏpŭlūs făcĭt; ītŭr ĭn aēquōr

mōlĭbŭs ēt vĕtĕrēs tēllūs nŏvă cōntrăhĭt ūndās,

nāmquĕ Dĭcārchaēaē trānslātūs pūlvĭs hărēnaē

īntrātīs sŏlĭdātŭr ăquīs dūrātăquĕ māssă

sūstĭnĕt ādvēctōs pĕrĕgrīno īn gūrgĭtĕ cāmpōs.

sīc tē dīspŏsĭtām spēctāntēmque ūndĭquĕ pōrtūs,

vāllātām pĕlăgō tērrārūm cōmmŏdă cīngūnt.

Fōrtūnātă sătīs, Rōmaē pārtītă trĭūmphōs,

ēt iām nōn quĕrĭmūr: vălĕāt dīvīsĭŏ rēgnī.

cōncōrdānt lāncīs pārtēs; dūm pōndĕră nōstră

sūscĭpĭs, aēquāstī. tālī tū cīvĭs ăb ūrbĕ

Prōcŏpĭō gĕnĭtōrĕ mĭcās; cuī prīscă prŏpāgŏ

Aūgūstīs vĕnĭt ā prŏăvīs, quēm dīcĕrĕ dīgnō

nōn dătŭr ēlŏquĭō, nēc sī mŏdŏ sūrgăt Ăvērnō

quī cāntū flēxīt scŏpŭlōs dĭgĭtīsquĕ cănōrīs

cōmpŭlĭt aūrītās ād plēctrūm cūrrĕrĕ sīlvās,

cūm stārēnt Hēbrī lătĭcēs cūrsūquĕ lĭgātō

Huīc quōndām iŭvĕnī rĕpărātĭŏ crēdĭtă pācīs

Āssўrĭaē; stŭpŭīt prīmīs sē Pārthŭs ĭn ānnīs

cōnsĭlĭūm nōn fērrĕ sĕnīs; cōntērrĭtŭs haēsīt

quīsquĕ sĕdēt sūb rēgĕ sătrāps: ĭtă vīnxĕrăt ōmnēs

lēgātī gĕnĭūs. trĕmŭērūnt Mēdĭcă rūră,

quaēquĕ drăcōnĭgĕnaē pōrtās nōn claūsĕrăt hōstī,

tūm dēmūm Băbўlōn nĭmĭs ēst sĭbĭ vīsă pătērĕ.

pārtĭbŭs āt pōstquām stătŭīt nŏvă fōrmŭlă foēdūs

Prōcŏpĭō dīctāntĕ măgīs, iūrātŭr ăb īllīs

īgnĭs ĕt ūndă dĕūs nēc nōn rătă pāctă fŭtūră

hīc dīvōs tēstātŭr ăvōs. Chāldaēŭs ĭn ēxtīs

pōntĭfĭcūm dē mōrĕ sĕnēx ārcānă pĕrēgīt

mūrmŭră; gēmmāntēm pătĕrām rēx īpsĕ rĕtēntāns

fūdīt tūrĭcrĕmīs cārchēsĭă cērnŭŭs ārīs.

sūscĭpĭt hīnc rĕdŭcēm dŭplĭcātī cūlmĕn hŏnōrīs:

pātrĭcĭūs nēcnōn pĕdĭtūmque ĕquĭtūmquĕ măgīstēr

praēfĭcĭtūr cāstrīs, ŭbĭ Taūrī claūstră cŏhērcēns

Aēthĭŏpāsquĕ văgōs bēllī tērrōrĕ rĕlēgāns

gūrgĭtĕ pācātō fămŭlūm spēctārĕt Ŏrōntēm.

Huīc sŏcĕr Ānthĕmĭūs, praēfēctūs, cōnsŭl ĕt īdēm,

iūdĭcĭīs pŏpŭlōs ātque ānnūm nōmĭnĕ rēxīt.

pūrpŭrĕōs Fōrtūnă vĭrōs cūm mūrĭcĕ sēmpēr

prōsĕquĭtūr, sōlum hōc tāntūm mūtātŭr ĭn īllīs,

ūt rēgnēt quī cōnsŭl ĕrāt. sĕd ŏmīttĭmŭs ōmnēs.

iām tu ād plēctră vĕnī, trītūs cuī cāssĭdĕ crīnīs

ād dĭădēmă vĕnīt, rŭtĭlūm cuī Caēsărĭs ōstrūm

dēpŏsĭtō thōrācĕ dătūr scēptrōquĕ rĕplēndă

mūcrōne ēst văcŭātă mănūs. cūnābŭlă vēstră

īmpĕrĭī fūlsērĕ nŏtīs ēt praēscĭă tēllūs

aūrĕă cōnvērsō prōmīsīt saēcŭlă fētū.

tē nāscēntĕ fĕrūnt ēxōrtō flūmĭnă mēllĕ

dūlcātīs cūnctātă vădīs ŏlĕīquĕ lĭquōrēs

īssĕ pĕr āttŏnĭtās bāccā pēndēntĕ trăpētās.

prōtŭlĭt ūndāntēm sĕgĕtēm sĭnĕ sēmĭnĕ cāmpūs

ēt sĭnĕ sē nātīs īnvīdīt pāmpĭnŭs ūvīs.

hībērnaē rŭbŭērĕ rŏsaē sprētōquĕ rĭgōrĕ

līlĭă pērmīxtīs īnsūltāvērĕ prŭīnīs.

tālĕ pŭērpĕrĭūm quŏtĭēns Lūcīnă rĕsōlvīt,

mōs ĕlĕmēntōrūm cēdīt rēgnīquĕ fŭtūrī

fīt rērūm nŏvĭtātĕ fĭdēs. vēnīssĕ bĕātōs

sīc lŏquĭtūr nātūră dĕōs: cōnstāntĭs Ĭūlī

lāmbēbānt tĕnĕrōs īncēndĭă blāndă căpīllōs;

Āstўăgēs Cŷrō pēllēndūs fōrtĕ nĕpōtī

īnguĭnĭs ēxpāvīt dīffūsūm vītĕ răcēmūm;

praēbŭĭt īntrĕpĭdō māmmās lŭpă fētă Quĭrīnō;

Iūlĭŭs īn lūcēm vēnīt, dūm laūrĕă flāgrāt;

māgnŭs Ălēxāndēr nēc nōn Aūgūstŭs hăbēntūr

cōncēptī sērpēntĕ dĕō Phoēbūmquĕ Iŏvēmquĕ

dīvīsērĕ sĭbī: nāmque hōrūm quaēsĭĭt ūnūs

Cīnўfĭā sūb Sŷrtĕ pătrēm; măcŭlīs gĕnĕtrīcīs

āltēr Phoēbĭgĕnām sēsē gaūdēbăt hăbērī,

Paēŏnĭī iāctāns Ĕpĭdaūrĭă sīgnă drăcōnīs.

mūltōs cīnxērūnt ăquĭlaē sŭbĭtūmquĕ pĕr ōrbēm

lūsīt vēntūrās fămŭlātrīx pēnnă cŏrōnās.

āst hūnc, ēgrĕgĭī prŏcĕrēs, ād scēptră vŏcārī

iām tūm nōssĕ dătum ēst, lărĭbūs cūm fōrtĕ pătērnīs

prōtŭlĭt ēxcīsūs iām nōn sŭă gērmĭnă pālmēs.

īmpĕrĭī vēr īllŭd ĕrāt; sŭb ĭmāgĭnĕ frōndīs

dēxtră pĕr ārēntēm flōrēbānt ōmĭnă vīrgām.

āt pōstquām prīmōs īnfāns ēxēgĕrăt ānnōs,

rēptābāt sŭpĕr ārmă pătrīs, quāmque ārtă tĕrēbāt

lāmmĭnă cērvīcēm gĕmĭnā cōmplēxŭs ăb ūlnā

līvĭdă lāxātīs īntrābăt ăd ōscŭlă crīstīs.

lūdŭs ĕrāt pŭĕrō rāptās ēx hōstĕ săgīttās

fēstīnā trāctārĕ mănū cāptōsquĕ pĕr ārcūs

flēxă rĕlūctāntēs īn cōrnŭă trūdĕrĕ nērvōs,

nūnc trĕmŭlūm tĕnĕrō iăcŭlūm tōrquērĕ lăcērtō

īnquĕ frĕmēntĭs ĕquī dōrsūm cūm pōndĕrĕ cōntī

īndūtās Chălўbūm sāltū trānsfērrĕ cătēnās,

īnvēntās ăgĭtārĕ fĕrās ēt frōndĕ lătēntēs

quaērĕrĕ, dēprēnsās mŏdŏ claūdĕrĕ cāssĭbŭs ārtīs,

nūnc tōrtō pĕnĕtrārĕ vĕrū: tūm saēpĕ frăgōrĕ

laūdārī cŏmĭtūm, frēndēns cūm bēlŭă fērrūm

fērrĕt ĕt īntrātōs ēxīrēnt ārmă pĕr ārmōs.

cōndĕ Pĕlēthrŏnĭōs, ălăcēr pŭĕr ēt vēnātōr,

Aēăcĭdā, tĭtŭlōs, quāmquām sūbiēctă măgīstrī

tērgă prĕmēns ĕt ŏb hōc sēcūrūs lūstră pĕrērrāns

tū pŏtĭūs rĕgĕrērĭs ĕquō. nōn prīncĭpĕ nōstrō

spīcŭlă dīrēxīt mĕlĭūs Pŷthōnă sŭpērstāns

Paēān, cūm văcŭā tūrbātūs paēnĕ phărētrā

fīgĕrĕt īnnŭmĕrīs nŭmĕrōsă vŏlūmĭnă tēlīs.

Nēc mĭnŭs haēc īntēr vĕtĕrēs aūdīrĕ sŏphīstās:

Mīlētō quōd crētĕ Thălēs vădĭmōnĭă cūlpās,

Līndĭĕ quōd Clĕŏbūlĕ cănīs 'mŏdŭs ōptĭmŭs ēstō',

ēx Ĕphўrā tōtūm mĕdĭtārīs quōd Pĕrĭāndēr,

Āttĭcĕ quōdvĕ Sŏlōn fīnēm bĕnĕ rēspĭcĭs aēvī,

Prīēnaēĕ Bĭā, quōd plūs tĭbĭ tūrbă mălōrum ēst,

nōscĕrĕ quōd tēmpūs, Lēsbō sătĕ Pīttăcĕ, suādēs,

quōd sē nōsse ōmnēs vīs, ēx Lăcĕdaēmŏnĕ Chīlōn.

praētĕrĕā dĭdĭcīt vărĭās, nŏvă dōgmătă, sēctās:

quīcquīd laūdātum ēst Scўthĭcīs Ănăchārsĭs ĭn ārvīs.

quīcquīd lēgĭfĕrō prōfēcīt Spārtă Lўcūrgō,

quīcquĭd Ĕrēchthēīs Cўnĭcōrūm tūrbă vŏlūtāt

gŷmnăsĭīs, ĭmĭtātă tŭōs, Ĕpĭcūrĕ, sŏdālēs;

quīcquīd nīl vērūm stătŭēns Ăcădēmĭă dūplēx

pērsŏnăt, ārrōsō quīcquīd săpĭt ūnguĕ Clĕānthēs,

quīcquīd Pŷthăgŏrās, Dēmōcrĭtŭs, Hērāclītūs

dēflēvīt, rīsīt, tăcŭīt; quōdcūmquĕ Plătōnīs

īngĕnĭūm, quŏd ĭn ārcĕ fŭīt, dŏcĕt ōrdĭnĕ tērnō,

quaē vĕl Ărīstŏtĕlēs, pārtītūs mēmbră lŏquēndī,

ārgūmēntōsīs dāt rētĭă sŷllōgīsmīs;

quīcquĭd Ănāxĭmĕnēs, Eūclīdēs, Ārchўtă, Zēnōn,

Ārcĕsĭlās, Chrŷsīppŭs Ănāxăgŏrāsquĕ dĕdērūnt,

Sōcrătĭcūsque ănĭmūs pōst fātum īn Faēdŏnĕ vīvūs,

dēspĭcĭēns vāstās tĕnŭāto īn crūrĕ cătēnās,

cūm trĕmĕrēt mōrs īpsă rĕūm fērrētquĕ vĕnēnūm

pāllĭdă sēcūrō līctōrīs dēxtră măgīstrō.

praētĕrĕā quīcquīd Lătĭālĭbŭs īndĕrĕ lībrīs

prisca aetas studuit, totum percurrere suetus;

Māntŭă quās ăcĭēs pĕlăgīquĕ pĕrīcŭlă lūsīt

Zmŷrnaēās ĭmĭtātă tŭbās, quāmcūmquĕ lŏquēndī

Ārpīnās dāt cōnsŭl ŏpēm, sĭnĕ fīnĕ sĕcūtūs

fābrō prōgĕnĭtūm, sprētō cuī pātrĕ pŏlītă

ēlŏquĭīs plūs līnguă fŭīt, vēl quīcquĭd ĭn aēvūm

mīttūnt Eūgănĕīs Pătăvīnă vŏlūmĭnă chārtīs;

quā Crīspūs brĕvĭtātĕ plăcēt, quō pōndĕrĕ Vārrŏ,

quō gĕnĭō Plaūtūs, quō fūlmĭnĕ Quīntĭlĭānūs,

quā pōmpā Tăcĭtūs nūmquām sĭnĕ laūdĕ lŏquēndūs.

Hīs hūnc fōrmātūm stŭdĭīs, nātālĭbŭs ōrtūm,

mōrĭbŭs īmbūtūm, prīncēps cuī mūndŭs ăb Eūrō

ād Zĕphўrūm tūnc scēptră dăbāt, cuī nūbĭlĭs ātquĕ

ūnĭcă pūrpŭrĕōs dēbēbāt nātă nĕpōtēs,

ēlēgīt gĕnĕrūm: sēd nōn ūt dēsĭdĕ lūxū

fōrtūnā sŏcĕrī cōntēntŭs ĕt ōtĭă cāptāns

nīl sĭbĭ dēbērēt; cŏmĭtīs sēd iūrĕ rĕcēptō

Dānŭvĭī rīpās ēt trāctūm līmĭtĭs āmplī

cīrcŭĭt, hōrtātūr, dīspōnīt, dīscŭtĭt, ārmāt.

sīc sūb pātrĕ Pĭūs mŏdĕrātūs cāstră părēntīs,

sīc Mārcūs vīvēntĕ Pĭō, pōst iūră dătūrī,

īnnŭmĕrābĭlĭbūs lĕgĭōnĭbŭs īmpĕrĭtābānt.

hīnc rĕdŭcī dătŭr ōmnĭs hŏnōs, ĕt ŭtrīquĕ măgīstēr

mīlĭtĭaē cōnsūlquĕ mĭcāt, cōniūnctă pŏtēstās

pātrĭcĭī, cĕlĕrīquĕ grădū prīvātă cŭcūrrīt

cūlmĭnă cōnscēndītquĕ sĕnūm pŭĕr īpsĕ cŭrūlēm,

sēdĭt ĕt ēmĕrĭtō iŭvĕnīs vĕtĕrānŭs ĭn aūrō.

Iāmquĕ părēns dīvōs: sēd vōbīs nūllă cŭpīdŏ

īmpĕrĭī; lōngām dĭădēmătă pāssă rĕpūlsām

īnsīgnēm lēgērĕ vĭrūm, quēm deīndĕ lĕgēntēm

spērnĕrĕ nōn pōssēs. sōlī tĭbĭ cōntŭlĭt ūnī

hōc Fōrtūnă dĕcūs, quāmquām tē pōscĕrĕt ōrdŏ,

ūt lēctūs prīncēps măgĕ quām vĭdĕārĕ rĕlīctūs:

pōst sŏcĕrum aūgūstūm rēgnās, sēd nōn tĭbĭ vēnīt

pūrpŭră pēr thălămōs ēt cōniūnx rēgĭă rēgnō

laūs pŏtĭūs quām caūsă fŭīt; nām iūrĭs hăbēnīs

nōn gĕnĕrūm lēgīt rēs pūblĭcă, sēd gĕnĕrōsūm.

fāllōr, bīs gĕmĭnō nĭsĭ cārdĭnĕ rēm prŏbăt ōrbīs:

āmbīt tē Zĕphўrūs rēctōrēm, dēstĭnăt Eūrūs,

ād Bŏrĕām pūgnās ēt fōrmīdārĭs ăd Aūstrūm.

Āntĕ tămēn quām tē sŏcĭūm cōllēgă crĕārēt,

pērstrīnxīssĕ lĭbēt, quōs Īllўrĭs ōră trĭūmphōs

vīdĕrĭt, ēxcīsām quaē sē Vălămērĭs ăb ārmīs

fōrtĕ dŭcīs nōstrī vĭtĭō dēsērtă gĕmēbāt.

haūd ălĭtēr, caēsūs quōndām cūm Caēpĭŏ rōbūr

dēdĭdĭt Aūsŏnĭūm, sŭbĭtā cōgēntĕ rŭīnā

ēlēctūră dŭcēm pōst gūttŭră frāctă Iŭgūrthaē

ūltum Ārpīnātēm Cālpūrnĭă foēdĕră līxām

ōppŏsŭīt răbĭdō rēs pūblĭcă tērrĭtă Cīmbrō.

hīc prīmum ūt vēstrās ăquĭlās prōvīncĭă vīdīt,

dēsĭĭt hōstīlēs cōnfēstim hōrrērĕ drăcōnēs.

īlĭcĕt ēdŏmĭtī bēllō praēdāquĕ cărēntēs

mōx īpsī tŭă praēdă iăcēnt. sĕd ŏmīttĭmŭs īstōs

ūt pŏpŭlātōrēs: bēllī măgĭs āctă rĕvōlvō,

quōd bēllūm nōn pārvă mănūs nēc cārcĕrĕ frāctō

ād glădĭātūrām tū Spārtăcĕ vīnctĕ, părāstī,

sēd Scўthĭcaē văgă tūrbă plăgaē, fĕrĭtātĭs ăbūndāns,

dīră, răpāx, vĕhĕmēns, īpsīs quŏquĕ gēntĭbŭs īllīc

bārbără bārbărĭcīs, cuīūs dūx Hōrmĭdăc ātquĕ

cīvĭs ĕrāt. quīs tālĕ sŏlum ēst mūrīquĕ gĕnūsquĕ.

Ālbŭs Hўpērbŏrĕīs Tănăīs quā vāllĭbŭs āctūs

Rīphaēā dē caūtĕ cădīt, iăcĕt āxĕ sŭb ūrsaē

gēns ănĭmīs mēmbrīsquĕ mĭnāx: ĭtă vūltĭbŭs īpsīs

īnfāntūm sŭŭs hōrrŏr ĭnēst, cōnsūrgĭt ĭn ārtūm

māssă rŏtūndă căpūt; gĕmĭnīs sūb frōntĕ căvērnīs

vīsŭs ădēst ŏcŭlīs ābsēntĭbŭs; āctă cĕrēbrī

īn cămĕrām vīx ād rĕfŭgōs lūx pērvĕnĭt ōrbēs,

nōn tămĕn ēt claūsōs; nām fōrnĭcĕ nōn spătĭōsō

māgnă vĭdēnt spătĭa, ēt māiōrīs lūmĭnĭs ūsūm

pērspĭcŭa īn pŭtĕīs cōmpēnsānt pūnctă prŏfūndīs.

tūm, nē pēr mālās ēxcrēscāt fīstŭlă dūplēx,

ōbtūndīt tĕnĕrās cīrcūmdătă fāscĭă nārēs,

ūt gălĕīs cēdānt: sīc prōptēr proēlĭă nātōs

mātērnūs dēfōrmăt ămōr, quĭă tēnsă gĕnārūm

nōn īntēriēctō fīt lātĭŏr ārĕă nāsō.

cētĕră pārs ēst pūlchră vĭrīs: stānt pēctŏră vāstă,

īnsīgnēs ŭmĕrī, sūccīnctă sŭb īlĭbŭs ālvūs.

fōrmă quĭdēm pĕdĭtī mĕdĭa ēst, prōcēră sĕd ēxtāt,

sī cērnās ĕquĭtēs: sīc lōngī saēpĕ pŭtāntūr,

sī sĕdĕānt. vīx mātrĕ cărēns ūt cōnstĭtĭt īnfāns,

mōx praēbēt dōrsūm sŏnĭpēs; cōgnātă rĕārĕ

mēmbră vĭrīs: ĭtă sēmpĕr ĕquō ceū fīxŭs ădhaērēt

rēctōr; cōrnĭpĕdūm tērgō gēns āltĕră fērtūr,

haēc hăbĭtāt. tĕrĕtēs ārcūs ēt spīcŭlă cōrdī,

tērrĭbĭlēs cērtaēquĕ mănūs iăcŭlīsquĕ fĕrēndaē

mōrtīs fīxă fĭdēs ēt nōn pēccāntĕ sŭb īctū

ēdōctūs pēccārĕ fŭrōr. gēns īstă rĕpēntĕ

ērūmpēns sŏlĭdūmquĕ rŏtīs trānsvēctă pĕr Hīstrūm

vēnĕrăt ēt sēctās īncīdĕrăt ōrbĭtă lŷmphās.

hānc tū dīrēctūs pēr Dācĭcă rūră văgāntēm

cōntra īs, āggrĕdĕrīs, sŭpĕrās, īnclūdĭs; ĕt ūt tē

mētātō spătĭō cāstrōrūm Sērdĭcă vīdīt,

ōbsĭdĭōnĕ prĕmīs. quaē tē sīc tēmpŏrĕ mūltō

īn vāllō pŏsĭtūm stŭpŭīt, quōd mīlĕs ĭn āgrōs

nēc lĭcĭtīs nēc fūrtīvīs ēxcūrsĭbŭs ībāt.

cuī deēssēt cūm saēpĕ Cĕrēs sēmpērquĕ Lўaēūs,

dīscīplīnă tămēn nōn dēfŭĭt; īndĕ prŏpīnquō

hōstĕ măgīs tĭmŭērĕ dŭcēm. sīc dēnĭquĕ fāctum ēst,

ūt sŏcĭūs tūm fōrtĕ tŭūs, mōx prōdĭtŏr, īllīs

frūstrā tērgă dărēt cōmmīssaē tēmpŏrĕ pūgnaē.

quī iām cūm fŭgĕrēt flēxō pĕdĕ cōrnŭă nūdāns,

tū stābās ăcĭē sōlūs, tē spārsă fŭgācī

ēxpĕtĭīt dūctōrĕ mănūs, tē Mārtĕ pĕdēstrī

sūdāntēm rĕpĕtēbăt ĕquēs, tŭă sīgnă sĕcūtūs

nōn sē dēsērtūm sēnsīt cērtāmĭnĕ mīlēs.

ī nūnc ēt vĕtĕrīs prōfēr praēcōnĭă Tūllī,

aētās cānă pătrūm, quōd pūlchro hōrtāmĭnĕ mēndāx

ōccŭlŭīt rĕfŭgī nūtāntĭă foēdĕră Mēttī.

nīl sĭmĭle ēst fāllīquĕ tŭūm tĭbĭ nōn plăcĕt hōstēm.

tūnc vīcīt mīlēs, dūm sē pŭtăt ēssĕ iŭvāndūm;

hīc vīcīt, pōstquām sē cōmpĕrĭt ēssĕ rĕlīctūm.

dūx fŭgĭt, īnsĕquĕrīs; rĕnŏvāt cērtāmĭnă, vīncīs;

claūdĭtŭr, ēxpūgnās; ēlābĭtŭr, ōbrŭĭs ātquĕ

Sārmătĭcaē pācī prĕtĭūm sŭă fūnĕră pōnīs.

pārētūr, iūssūm sŭbĭīt iām trānsfŭgă lētūm

ātquĕ pĕrēgrīnō cĕcĭdīt tŭă vīctĭmă fērrō.

ēcce ĭtĕrūm, sī fōrtĕ plăcēt, cōnflīgĕ, vĕtūstās;

Hānnĭbăl īllĕ fĕrōx ād poēnām fōrtĕ pĕtītūs,

ētsī nōn hăbŭīt iūs vītaē fīnĕ sŭprēmō,

cērte hăbŭīt mōrtīs: quēm caēcūs cārcĕr ĕt ūncūs

ēt quem ēxpēctābāt frāctūrūs gūttŭră līctōr,

haūsīt Bēbrўcĭō cōnstāntĭŏr hōspĭtĕ vīrūs;

nām tē quī fūgīt, māndātā mōrtĕ pĕrēmptūs,

nōn tām vīctōrīs pĕrĭīt quām iūdĭcĭs ōrĕ.

Nūnc ădĕs, ō Paēān, laūrō cuī grŷpăs ŏbūncōs

dōctă lŭpātă lĭgānt, quŏtĭēns pēr frōndĕă lōră

flēctīs pēnnĭfĕrōs ĕdĕrīs bĭcŏlōrĭbŭs ārmōs;

hūc cōnvērtĕ chĕlŷn: nōn ēst mŏdŏ dīcĕrĕ tēmpūs

Pŷthōna ēxstīnctūm nēc bīs sēptēnă sŏnārĕ

vūlnĕră Tāntălĭdūm, quōrūm tĭbĭ fūnĕră sērvāt

cāntŭs ĕt aētērnō vīvūnt īn cārmĭnĕ mōrtēs.

vōs quŏquĕ, Cāstălĭdēs, paūcīs quō nūmĭnĕ nōbīs

vēnĕrĭt Ānthĕmĭūs gĕmĭnī cūm foēdĕrĕ rēgnī

pāndĭtĕ: pāx rērūm mīsīt quī bēllă gŭbērnēt.

Aūxĕrăt Aūgūstūs nātūraē lēgĕ Sĕvērūs

dīvōrūm nŭmĕrūm; quēm mōx Oēnōtrĭă cāsūm

vīdĭt ŭt āĕrĕī dē rūpĭbŭs Āppēnnīnī

pērgīt caērŭlĕī vĭtrĕās ād Thŷbrĭdĭs aēdēs,

nōn gălĕā cōnclūsă gĕnās (nēc sūtĭlĭs īllī

cīrcŭlŭs īnpāctīs lōrīcām tēxŭĭt hāmīs),

sēd nūdātă căpūt; prō crīnĕ răcēmĭfĕr ēxīt

plūrĭmă pēr frōntēm cōnstrīngēns ōppĭdă pālmēs,

pērque ŭmĕrōs tĕrĕtēs, rŭtĭlāntēs pērquĕ lăcērtōs

pēndŭlă gēmmĭfĕraē mōrdēbānt sūppără būllaē.

sēgnĭŏr īncēdīt sĕnĭō vĕnĕrāndăquĕ mēmbră

vītĭcŏmām rĕtĭnēns băcŭlī vĭcĕ flēctĭt ăd ūlmūm.

sēd tămĕn Ūbērtās sĕquĭtūr: quācūmquĕ prŏpīnquāt,

īncēssū fēcūndăt ĭtēr; cŏmĭtātăquĕ grēssūm

laētă pĕr īmprēssās rōrāt Vīndēmĭă plāntās.

īlĭcĕt īngrĕdĭtūr Tĭbĕrīnī gūrgĭtĭs āntrūm;

cūrrēbāt flŭvĭūs rĕsĭdēns ĕt hărūndĭnĭs āltaē

cōncŏlŏr īn vĭrĭdī flŭĭtābāt sīlvă căpīllō.

dāt sŏnĭtūm mēnto ūndă cădēns, lĭcĕt hīspĭdă saētīs

sūppŏsĭtīs mūltūm sēdārēt bārbă frăgōrēm.

pēctŏrĕ rūctābāt lătĭcēs lāpsūquĕ cĭtātō

sūlcābāt mădĭdām iām tōrrēns ālvĕŭs ālvūm.

tērrētūr vĕnĭēntĕ dĕā mănĭbūsquĕ rĕmīssīs

rēmŭs ĕt ūrnă cădūnt. vĕnĭaē tūm vērbă părāntī

īllă prĭōr: 'vĕnĭō vĭdŭātām praēsŭlĕ nōstrō

pēr tē, sī plăcĕāt, lăcrĭmīs īnflēctĕrĕ Rōmām:

ēxpĕtăt Aūrōraē pārtēs fāstūquĕ rĕmōtō

hōc ūnūm praēstēt, iām plūs dīgnētŭr ămārī.

īnstrŭĕ quās quaērāt vīrēs ōrbīquĕ iăcēntī

quō pōscāt dīc ōrbĕ căpūt. quēmcūmquĕ crĕāvīt

āxĕ mĕō nātūm, cōnfēstīm frēgĭt ĭn īllō

īmpĕrĭī fōrtūnă rŏtās. hīnc Vāndălŭs hōstīs

ūrgĕt ĕt īn nōstrūm nŭmĕrōsā clāssĕ quŏtānnīs

mīlĭtăt ēxcĭdĭūm, cōnvērsōque ōrdĭnĕ fātī

tōrrĭdă Caūcăsĕōs īnfērt mĭhĭ Bŷrsă fŭrōrēs.

praētĕrĕa īnvīctūs Rĭcĭmēr, quēm pūblĭcă fātă

rēspĭcĭūnt, prŏprĭō sōlūs vīx Mārtĕ rĕpēllīt

pīrātām pēr rūră văgūm, quī proēlĭă vītāns

vīctōrēm fŭgĭtīvŭs ăgīt. quīs sūffĕrăt hōstēm,

quī pācēm pūgnāmquĕ nĕgāt? nām foēdĕră nūllă

cūm Rĭcĭmērĕ iăcīt. quēm cūr nĭmĭs ōdĕrĭt aūdī.

īncērtūm crĕpăt īllĕ pătrēm, cūm sērvă sĭt īllī

cērtă părēns; nūnc ūt rēgīs sīt fīlĭŭs, ēffērt

mātrĭs ădūltĕrĭūm. tūm līvēt, quōd Rĭcĭmērēm

īn rēgnūm dŭŏ rēgnă vŏcānt; nām pātrĕ Sŭēbūs,

ā gĕnĕtrīcĕ Gĕtēs. sĭmŭl ēt rĕmĭnīscĭtŭr īllūd,

quōd Tārtēsĭăcīs ăvŭs hūiūs Vāllĭă tērrīs

Vāndălĭcās tūrmās ēt iūnctī Mārtĭs Hălānōs

strāvĭt ĕt ōccĭdŭām tēxērĕ cădāvĕră Cālpēn.

quīd vĕtĕrēs nārrārĕ fŭgās, quīd dāmnă prĭōrūm?

Āgrīgēntīnī rĕcŏlīt dīspēndĭă cāmpī.

īndĕ fŭrīt, quōd sē dŏcŭīt sătĭs īstĕ nĕpōtēm

īllĭŭs ēssĕ vĭrī, quō vīsō, Vāndălĕ, sēmpēr

tērgă dăbās. nām nōn Sĭcŭlīs īllūstrĭŏr ārvīs

tū, Mārcēllĕ, rĕdīs, pēr quēm tēllūrĕ mărīquĕ

nōstră Sўrācŏsĭōs prēssērūnt ārmă pĕnātēs;

nēc tū, cuī cūrrūm Cŭrĭī sŭpĕrārĕ, Mĕtēllĕ,

cōntĭgĭt, ōstēntāns nōbīs ĕlĕfāntă frĕquēntēm,

grēx nĭgĕr ālbēntēs tĕgĕrēt cūm mōlĕ iŭgālēs

aūctōrēmquĕ sŭūm cēlārēt pōmpă trĭūmphī.

Nōrĭcŭs Ōstrŏgŏthūm quōd cōntĭnĕt, īstĕ tĭmētūr;

Gāllĭă quōd Rhēnī Mārtēm lĭgăt, īstĕ păvōri ēst.

quōd cōnsānguĭnĕō mē Vāndălŭs hōstĭs Hălānō

dīrĭpŭīt rādēntĕ, sŭīs hīc ūltŭs ăb ārmīs.

sēd tămĕn ūnŭs hŏmo ēst nēc tāntă pĕrīcŭlă sōlūs

tōllĕrĕ, sēd dīffērrĕ pŏtēst: mŏdŏ prīncĭpĕ nōbīs

ēst ŏpŭs ārmātō, vĕtĕrūm quī mōrĕ părēntūm

nōn māndēt sēd bēllă gĕrāt, quēm sīgnă mŏvēntēm

tērră vĕl ūndă trĕmānt, ūt tāndēm iūrĕ rĕcēptō

Rōmŭlă dēsuētās mŏdĕrēntūr clāssĭcă clāssēs.'

Aūdĭĭt īllă pătēr, sĭmŭl ānnŭĭt. ītŭr ĭn ūrbēm.

cōntĭnŭō vĭdĕt īpsĕ dĕām, sūmmīssŭs ădōrāt,

pēctŭs ĕt ēxērtām tĕtĭgērūnt cōrnŭă māmmām:

māndātās fērt īndĕ prĕcēs. quās dīvă sĕcūtă

āppărăt īrĕ vĭām. lāxātōs tōrvă căpīllōs

strīngĭt ĕt īnclūsaē lătŭērūnt cāssĭdĕ tūrrēs;

īnfŭlă laūrŭs ĕrāt. būllīs hōstīlĭbŭs āspēr

āpplĭcăt ā laēvā sūrgēntēm bāltĕŭs ēnsēm.

īnsĕrĭtūr clĭpĕō vīctrīx mănŭs; īllĭŭs ōrbēm

Mārtĭgĕnaē, lŭpă, Thŷbrĭs, Ămōr, Mārs, Īlĭă cōmplēnt

fībŭlă mōrdācī rĕfŭgās ā pēctŏrĕ vēstēs

dēntĕ căpīt. mĭcăt hāstă mĭnāx, quērcūsquĕ trŏphaēīs

cūrvă trĕmīt plăcĭdōquĕ dĕām sūb fāscĕ fătīgāt.

pērpĕtŭō stāt plāntă sŏlō, sēd fāscĭă prīmōs

sīstĭtŭr ād dĭgĭtōs, rĕtĭnācŭlă bīnă cŏthūrnīs

mīttĭt ĭn ādvērsūm vīnctō dē fōmĭtĕ pōllēx,

quaē strīngānt crĕpĭdās ēt cōncūrrēntĭbŭs ānsīs

vīnclōrūm pāndās tēxānt pēr crūră cătēnās.

ērgō, sīcŭt ĕrāt, lĭquĭdām trānsvēctă pĕr aēthrām

nāscēntīs pĕtĭīt tĕpĭdōs Hўpĕriōnīs ōrtūs.

Ēst lŏcŭs Ōcĕănī, lōngīnquīs prōxĭmŭs Īndīs,

āxĕ sŭb Ēōō, Năbătaēūm tēnsŭs ĭn Eūrūm:

vēr ĭbĭ cōntĭnŭum ēst, īntērpēllātă nĕc ūllīs

frīgŏrĭbūs pāllēscĭt hŭmūs, sēd flōrĕ pĕrēnnī

pīctă pĕrēgrīnōs īgnōrānt ārvă rĭgōrēs;

hālānt rūră rŏsīs, īndīscrīptōsquĕ pĕr āgrōs

frāgrăt ŏdōr; vĭŏlām, cўtĭsūm, sērpŷllă, lĭgūstrūm,

līlĭă, nārcīssōs, căsĭām, cŏlŏcāsĭă, cāltās,

cōstūm, mālŏbăthrūm, mŷrrhās, ŏpŏbālsămă, tūră

pārtŭrĭūnt cāmpī; nēc nōn pūlsāntĕ sĕnēctā

hīnc rĕdĭvīvă pĕtīt vīcīnūs cīnnămă Phoēnīx,

hīc dŏmŭs Aūrōraē rŭtĭlō crūstāntĕ mĕtāllō

bācārūm praēfērt lēvēs āsprātă lăpīllōs.

dīrĭpĭūnt dīvērsa ŏcŭlōs ĕt ăb ārtĕ măgīstrā

hōc vīncīt quōdcūmquĕ vĭdēs; sēd cōndĭtŭr ōmnīs

sūb dŏmĭnā praēsēntĕ dĕcōr, nĭmĭōquĕ rŭbōrĕ

gēmmārūm vărĭōs pērdīt, quĭă pōssĭdĕt, īgnēs.

fūndēbāt cŏmă pēxă crŏcōs flēxōquĕ lăcērtō

lūtĕă dēprēssūs cōmēbāt tēmpŏră pēctēn.

fūndēbānt ŏcŭlī rădĭōs; cŏlŏr īgnĕŭs īllīs,

nōn tămĕn ārdŏr ĕrāt, quāmvīs dē nōctĕ rĕcūssā

ēxcēptī sŏlĕānt sūdōrēm fīngĕrĕ rōrēs.

pēctŏră bīs cīngūnt zōnaē, pārvīsquĕ păpīllīs

īnvĭdĭām făcĭt īpsĕ sĭnūs; pārs ēxtĭmă pēplī

pērfērt pūnĭcĕās ād crūră rŭbēntĭă rūgās.

sīc rēgīnă sĕdēt sŏlĭō; scēptrī vĭcĕ dēxtrām

lāmpădĭs hāstă rĕplēt; Nōx ādstāt prōxĭmă dīvaē,

iām rĕfŭgōs cōnvērsă pĕdēs, āc pōnĕ trĭbūnāl

prōmīt Lūx sūmmūm vīx īntēllēctă căcūmēn.

hīnc Rōmām lĭquĭdō vĕnĭēntēm trāmĭtĕ cērnēns

ēxĭlŭīt prŏpĕre ēt blāndīs prĭŏr ōrsă lŏquēlīs:

'quīd, căpŭt ō mūndī,' dīxīt, 'mĕă rēgnă rĕvīsīs?

quīdvĕ iŭbēs?' paūlum īllă sĭlēns ātque āspĕră mīscēns

mītĭbŭs haēc coēpīt: 'vĕnĭō (dēsīstĕ mŏvērī

nēc mūltūm trĕpĭdā), nōn ūt mĭhĭ prēssŭs Ărāxēs

īmpŏsĭtō sūb pōntĕ flŭāt nĕc ŭt ōrdĭnĕ prīscō

Īndĭcŭs Aūsŏnĭā pōtētūr cāssĭdĕ Gāngēs,

aūt ūt tīgrĭfĕrī phărĕtrātă pĕr ārvă Nĭphātīs

dēpŏpŭlētŭr ŏvāns Ārtāxătă Cāspĭă cōnsūl.

nōn Pōrī mŏdŏ rēgnă prĕcōr nĕc ŭt hīscĕ lăcērtīs

frāngăt Hўdāspēās ărĭēs īnpāctŭs Ĕrŷthrās.

nōn īn Bāctră fĕrōr nēc cōmmīttēntĭă pūgnās

nōstră Sĕmīrămĭaē rīdēnt ād clāssĭcă pōrtaē.

Ārsăcĭās nōn quaērŏ dŏmūs nēc tēssĕră cāstrīs

īn Tĕsĭfōntă dătūr. tōtum hūnc tĭbĭ cēssĭmŭs āxēm.

ēt nēc sīc mĕrĕōr, nōstram ūt tŭĕārĕ sĕnēctām?

ōmnĕ quŏd Eūphrātēn Tīgrīmque īntēriăcĕt, ōlīm

sōlă tĕnēs; rēs ēmptă mĭhi ēst dē sānguĭnĕ Crāssī,

ād Cārrhās prĕtĭūm scrīpsī; nĕc ĭnūltă rĕmānsī

aūt pĕrĭīt sīc ēmptŭs ăgēr; sī fāllŏ, prŏbāstī,

Vēntĭdĭō māctātĕ Săpōr. nēc sūffĭcĭt īstūd:

Ārmĕnĭās Pōntūmquĕ dĕdī, quō Mārtĕ pĕtītūm

dīcāt Sūllă tĭbī; fōrsān nōn crēdĭtŭr ūnī:

cōnsŭlĕ Lūcūllūm. tăcĕō iām Cŷclădăs ōmnēs:

ādquīsītă mĕō sērvīt tĭbĭ Crētă Mĕtēllō.

trānscrīpsī Cĭlĭcās: hōs Māgnūs fūdĕrăt ōlīm.

ādiēcī Sўrĭaē, quōs nūnc mŏdĕrārĭs, Ĭsaūrōs:

hōs quŏquĕ sūb nōstrīs dŏmŭīt Sērvīlĭŭs ārmīs.

cōncēssi Aētōlōs vĕtĕrēs Ăchĕlōĭăque ārvă,

trānsfūdi Āttălĭcūm mălĕ crēdŭlă tēstāmēntūm,

Ēpīrūm rĕtĭnēs: tū scīs, cuī dēbĕăt īllām

Pŷrrhŭs. ĭn Īllўrĭcūm spēctō tē mīttĕrĕ iūră

āc Măcĕtūm tērrās: ĕt hăbēs tū, Paūlĕ, nĕpōtēs.

Aēgŷptī frūmēntă dĕdī: mĭhĭ vīcĕrăt ōlīm

Leūcădĭīs Āgrīppă frĕtīs. Iūdaēă tĕnētūr

sūb dĭcĭōnĕ tŭā, tāmquām tū mīsĕrĭs īllūc

īnsīgnēm cūm pātrĕ Tĭtūm. tĭbĭ Cŷprĭă mērcēs

fērtūr; pūgnācēs ĕgŏ paūpēr laūdŏ Cătōnēs.

Dōrĭcă tē tēllūs ĕt Ăchāĭcă rūră trĕmīscūnt,

tēndĭs ĕt īn bĭmărēm fēlīcĭă rēgnă Cŏrīnthōn:

dīc, Bŷzāntīnūs quīs rēm tĭbĭ Mūmmĭŭs ēgīt?

Sēd sī fōrtĕ plăcēt vĕtĕrēs sōpīrĕ quĕrēlās,

Ānthĕmĭūm cōncēdĕ mĭhī. sīt pārtĭbŭs īstīs

Aūgūstūs lōngūmquĕ Lĕō; mĕă iūră gŭbērnēt

quēm pĕtĭī; pătrĭō vēstīrī mūrĭcĕ nātām

gaūdĕăt Eūphĕmĭām sīdūs dīvālĕ părēntīs.

ādĭcĕ praētĕrĕā prīvātum ād pūblĭcă foēdūs:

sīt sŏcĕr Aūgūstūs gĕnĕrō Rĭcĭmērĕ bĕātūs;

nōbĭlĭtātĕ mĭcānt: ēst vōbīs rēgĭă vīrgŏ,

rēgĭŭs īllĕ mĭhī. sī cōncōrs ānnŭĭs īstūd,

mōx Lĭbўām spērārĕ dăbīs. cīrcūmspĭcĕ taēdās

āntīquās: pār nūllă tĭbī sīc cōpŭlă praēsto ēst.

prōfĕrăt hīc vĕtĕrūm thălămōs dīscrīmĭnĕ pārtōs

Graēcĭă, nī pŭdŏr ēst: rĕpărātīs Pīsă quădrīgīs

sūscĭtĕt Oēnŏmăūm, nātaē quēm fraūdĕ cădēntēm

cērĕă dēstĭtŭīt rĕsŏlūtīs āxĭbŭs ōbēx;

prōcēdāt Cōlchīs prĭŭs āgnĭtă vīrgŏ mărītō

crīmĭnĕ quām sēxū; spēctēt dē cārcĕrĕ cīrcī

pāllēntēs Ătălāntă prŏcōs ēt pōmă dĕcōrī

Hīppŏmĕnīs iām nōn prō sōlō cōllĭgăt aūrō;

Dēiānīră, tŭās Ăchĕlōūs gŷmnădĕ pīnguīs

īllūstrēt taēdās ĕt ăb Hērcŭlĕ prēssŭs ănhēlō

lāssātūm fŏvĕāt rīvīs rīvālĭbŭs hōstēm:

quāntūmvīs vĕtĕrīs rĕpĕtām cōnūbĭă saēclī,

trānscēndūnt hīc hērōās, hērōĭdăs īllā.

hōs thălămōs, Rĭcĭmēr, Vīrtūs tĭbĭ prōnŭbă pōscīt

ātquĕ Dĭōnaēām dāt Mārtĭă laūrĕă mŷrtūm.

ērgo ăgĕ, trādĕ vĭrūm nōn ōtĭă pīgră fŏvēntēm

dēlĭcĭīsquĕ grăvēm, sēd quēm mŏdŏ naūtĭcŭs ūrīt

aēstŭs Ăbŷdēnīquĕ sĭnūs ēt Sēstĭăs ōră

Hēllēspōntĭăcīs cīrcūmclāmātă prŏcēllīs;

quās pĕlăgī faūcēs nōn sīc tĕnŭīssĕ vĕl īllūm

crēdĭdĕrīm, cuī rūptŭs Ăthōs, cuī rēmĭgĕ Mēdō

tūrgĭdă sīlvōsām cūrrēbānt vēlă pĕr Ālpēm;

nēc Lūcūllānīs sīc haēc frĕtă cīnctă cărīnīs,

sēgnĭs ăd īnsīgnēm sēdīt cūm Cŷzĭcŏn hōstīs,

quī cōgēntĕ fămē cōgnātă cădāvĕră māndēns

vīxīt mōrtĕ sŭā. sēd quīd mĕă vōtă rĕtārdŏ?

trādĕ măgīs.' tūm paūcă rĕfērt Tīthōnĭă cōniūnx:

'dūc ăgĕ, sānctă părēns, quāmquām mĭhĭ māxĭmŭs ūsūs

īnvīctī sūmmīquĕ dŭcīs, dūm mītĭŏr ēxtēs

ēt nōn dīsiūnctās mĕlĭūs mŏdĕrēmŭr hăbēnās.

nām sī fōrtĕ plăcēt vĕtĕrūm mĕmĭnīssĕ lăbōrūm,

ēt quī prō pătrĭā vēstrī pūgnārĕt Ĭūlī,

ūt nīl plūs dīcām, prĭŏr hīnc ĕgŏ Mēmnŏnă mīsī.'

Fīnĭĕrānt; gĕmĭnās iūnxīt Cōncōrdĭă pārtēs,

ēlēctō tāndēm pŏtĭtūr quōd prīncĭpĕ Rōmă.

nūnc ălĭquōs vōtō sĭmĭlī vĕl ămōrĕ, Vĕtūstās,

tē lēgīssĕ crĕpā, nūmquām nōn īnvĭdă sūmmīs

ēmĕrĭtīsquĕ vĭrīs. Brēnnī cōntra ārmă Cămīllūm

prōfĕr ăb ēxĭlĭō Cīncīnnātōquĕ sĕcūrēs

ēxpūlsō Caēsōnĕ rĕfēr flēntēmquĕ părēntēm

ā rāstrīs ād rōstră rŏgā, mĭsĕrōquĕ tŭmūltū

pēllĕ prĭūs quōs vīctă pĕtās; sī rūpĕrĭt Ālpēs

Poēnŭs, ăd āfflīctōs cōndēmnātōsquĕ rĕcūrrĕ;

īmprŏbŭs ūt rŭbĕāt Bārcīnā clādĕ Mĕtaūrūs,

mūltātūs tĭbĭ cōnsŭl ăgāt, quī mīlĭă fūndēns

Hāsdrŭbălīs, rŭtĭlūm sĭbĭ cūm făbrĭcāvĕrĭt ēnsēm,

cōncrētūm gĕrăt īpsĕ căpūt. lōnge āltĕră nōstrī

grātĭă iūdĭcĭi ēst: scīt sē nōn laēsŭs ămārī.

Sēd mĕă iām nĭmĭī prōpēllūnt cārbăsă flātūs;

sīstĕ, Cămēnă, mŏdōs tĕnŭēs, pōrtūmquĕ pĕtēntī

iām plăcĭdō sĕdĕāt mĭhĭ cārmĭnĭs āncŏră fūndō.

āt tămĕn, ō prīncēps, quaē nūnc tĭbĭ clāssĭs ĕt ārmă

trāctēntūr, quām māgnă gĕrās quām tēmpŏrĕ pārvō,

sī mĕă vōtă dĕūs prōdūxĕrĭt, ōrdĭnĕ rēctō

aūt gĕnĕrō bīs mōx aūt tē tēr cōnsŭlĕ dīcām.

nām mŏdŏ nōs iām fēstă vŏcānt, ĕt ăd Ūlpĭă pōscūnt

tē fŏră dōnābīs quōs lībērtātĕ Quĭrītēs,

quōrūm gaūdēntēs ēxcēptānt vērbĕră mālaē.

pērgĕ, pătēr pătrĭaē, fēlīx ātque ōmĭnĕ faūstō

cāptīvōs vīnctūrĕ nŏvōs ābsōlvĕ vĕtūstōs.

Quīd făcĕrēt laētās sĕgĕtēs, quōd tēmpŭs ămāndūm

mēssĭbŭs ēt grĕgĭbūs, ‖ vītĭbŭs ātque ăpĭbūs,

ād Maēcēnātīs quōndām sūnt ēdĭtă nōmēn:

hīnc, Mărŏ, pōst aūdēs ‖ ārmă vĭrūmquĕ lŏquī.

āt mĭhĭ Pētrŭs ĕrīt Maēcēnās tēmpŏrĭs hūiūs,

nām fāmaē pĕlăgūs ‖ sīdĕrĕ cūrrŏ sŭō.

sī prŏbăt, ēmīttīt, sī dāmnāt cārmĭnă, cēlāt,

nēc nōs rōnchĭsŏnō ‖ rhīnŏcĕrōtĕ nŏtāt.

ī, lĭbĕr: hīc nōstrūm tūtātūr, crēdĕ, pŭdōrēm;

hōc cēnsōre ĕtĭām ‖ dīsplĭcŭīssĕ plăcēt.

Tītўrŭs ūt quōndām pătŭlaē sūb tēgmĭnĕ fāgī

vōlvĕrĕt īnflātōs ‖ mūrmŭră pēr călămōs,

praēstĭtĭt āfflīctō iūs vītaē Caēsăr ĕt āgrī,

nēc stĕtĭt ād tĕnŭēm ‖ cēlsĭŏr īră rĕūm;

sēd rūs cōncēssūm dūm lārgo īn prīncĭpĕ laūdāt,

caēlūm prō tērrīs ‖ rūstĭcă Mūsă dĕdīt;

nēc fŭĭt īnfĕrĭūs Phoēbēĭă dōnă rĕfērrĕ:

fēcĕrăt hīc dŏmĭnūm, ‖ fēcĭt ĕt īllĕ dĕūm.

ēt tĭbĭ, Flācce, ăcĭēs Brūtī Cāssīquĕ sĕcūtō

cārmĭnĭs ēst aūctōr ‖ quī fŭĭt ēt vĕnĭaē.

sīc mĭhĭ dīvērsō nūpēr sūb Mārtĕ cădēntī

iūssīsti ērēctō, ‖ vīctŏr, ŭt ēssem ănĭmō.

sērvĭăt ērgŏ tĭbī sērvātī līnguă pŏētaē

ātquĕ mĕaē vītaē ‖ laūs tŭă sīt prĕtĭūm.

nōn ĕgŏ mōrdācī fŏdĭām mŏdŏ dēntĕ Mărōnēm

nēc cīvēm cārpām, ‖ tērră Săbēllă, tŭūm.

rēs mĭnŏr īngĕnĭō nōbīs, sēd Caēsărĕ māiōr;

vīncānt ēlŏquĭō, ‖ dūmmŏdŏ nōs dŏmĭnō.

Cōncĭpĕ praētĕrĭtōs, rēs pūblĭcă, mēntĕ trĭūmphōs:

īmpĕrĭūm iām cōnsŭl hăbēt, quēm pūrpŭră nōn plūs

quām lōrīca ŏpĕrīt, cuīūs dĭădēmătă frōntēm

nōn lūxū sēd lēgĕ tĕgūnt, mĕrĭtīsquĕ lăbōrūm

pōst pālmām pālmātă vĕnīt; dĕcŏra ōmnĭă rēgnī

āccŭmŭlānt fāscēs ēt prīncēps cōnsŭlĕ crēscīt.

pērsŏnăt ērgŏ tŭūm caēlō, rūre, ūrbĭbŭs, ūndīs

ēxūltāns Eūrōpă sŏphōs, quōd rēctŏr hăbērīs,

vīctōr quī fŭĕrās. fătĕōr, trĕpĭdāvĕrăt ōrbīs,

dūm nōn vīs vīcīssĕ tĭbī nĭmĭōquĕ pŭdōrĕ,

quōd rēgnūm mĕrĕārĕ, dŏlēs trīstīquĕ rĕpūlsā

nōn mŏdĕrāndă sŭbīs quaē dēfēndēndă pŭtāstī.

Sēdĕrăt ēxērtō bēllātrīx pēctŏrĕ Rōmă,

crīstātūm tūrrītă căpūt, cuī pōnĕ căpācī

cāssĭdĕ prōlāpsūs pērfūndīt tērgă căpīllūs.

laētĭtĭām cēnsūră mănēt tērrōrquĕ pŭdōrĕ

crēscĭt, ĕt īnvītā sŭpĕrāt vīrtūtĕ vĕnūstās.

ōstrĭcŏlōr pēplī tēxtūs, quēm fībŭlă tōrtō

mōrdāx dēntĕ fŏrāt; tūm quīcquīd māmmă rĕfūndīt

tēgmĭnĭs, hōc pătŭlō cōnclūdīt gēmmă rĕcēssū.

hīnc fūlcīt rŭtĭlūs spătĭōsō cīrcĭtĕ laēvūm

ūmbŏ lătūs; vĭdĕās hīc crāssō fūsă mĕtāllō

āntră Rhĕaē fētāmquĕ lŭpām, quām faūcĕ rĕtēctā

blāndīrī quŏquĕ tērrŏr ĕrāt; quāmquam īllă vŏrārĕ

Mārtĭgĕnās ēt pīctă tĭmēt; pārs prōxĭmă Thŷbrīm

ēxprĭmĭt; hīc scābrī fūsūs sūb pūmĭcĕ tōfī

prōflābāt mădĭdūm pēr gūttŭră glaūcă sŏpōrēm;

pēctūs pāllă tĕgīt, quām nēvĕrăt Īlĭă cōniūnx,

līquēntī quaē iūnctă tŏrō vūlt mūrmŭră lŷmphīs

tōllĕre ĕt ūndōsī sōmnūm sērvārĕ mărītī.

īstă mĭcānt clĭpĕō; cūspīs trăbĕ sūrgĭt ĕbūrnā,

ēbrĭă caēdĕ vĭrūm. prōptēr Bēllōnă trŏphaēūm

ēxstrŭĭt ēt quērcūm cāptīvō pōndĕrĕ cūrvāt.

cōnsūrgīt sŏlĭūm sāxīs, quaē caēsă rŭbēntī

Aēthĭŏpūm dē mōntĕ cădūnt, ŭbĭ sōlĕ prŏpīnquō

nātīva ēxūstās āfflāvīt pūrpŭră rūpēs.

iūngĭtŭr hīc Sŷnnās, Nŏmădūm lăpĭs āddĭtŭr īstīc,

āntīquūm mēntītŭs ĕbūr; pōst caūtĕ Lăcōnūm

mārmŏrĭs hērbōsī rădĭāns īntērvĭrĕt ōrdŏ.

ērgo ūt sē mĕdĭām sŏlĭō dĕdĭt, ādvŏlăt ōmnīs

tērră sĭmūl, tūm quaēquĕ sŭōs prōvīncĭă frūctūs

ēxpŏsŭīt: fērt Īndŭs ĕbūr, Chāldaēŭs ămōmūm,

Āssўrĭūs gēmmās, Sēr vēllĕră, tūră Săbaēūs,

Ātthīs mēl, Phoēnīx pālmās, Lăcĕdaēmŏn ŏlīvūm,

Ārcăs ĕquōs, Ēpīrŭs ĕquās, pĕcŭārĭă Gāllūs,

ārmă Chălŷbs, frūmēntă Lĭbŷs, Cāmpānŭs Ĭācchūm,

aūrūm Lŷdŭs, Ărābs gūttām, Pānchāĭă mŷrrhām,

Pōntūs cāstŏrĕā, blāttām Tўrŭs, aēră Cŏrīnthūs;

Sārdĭnĭa ārgēntūm, nāvēs Hīspānĭă dēfērt,

fūlmĭnĭs ēt lăpĭdēm; scŏpŭlōs iăcŭlābĭlĕ fūlgūr

fūcăt ĕt āccēnsām sĭlĭcēm fēcūndă mărītāt

īră dĕūm; quŏtĭēns caēlūm sē cōmmŏvĕt īllīc,

plūs ĭbĭ tērră vălēt. sŭbĭtō flēns Āfrĭcă nīgrās

prōcŭbŭīt lăcĕrātă gĕnās ēt cērnŭă frōntēm

iām mălĕ fēcūndās īn vērtĭcĕ frēgĭt ărīstās

āc sīc ōrsă lŏqui ēst: 'vĕnĭō pārs tērtĭă mūndī,

īnfēlīx fēlīce ūnō. fămŭlā sătŭs ōlīm

hīc praēdo ēt dŏmĭnīs ēxtīnctīs bārbără dūdūm

scēptră tĕnēt tēllūrĕ mĕā pĕnĭtūsquĕ fŭgātā

nōbĭlĭtātĕ fŭrēns quōd nōn ēst nōn ămăt hōspēs.

ō Lătĭī sōpītĕ vĭgōr, tŭă moēnĭă rīdēt

īnsĭdĭīs cēssīssĕ sŭīs: nōn cōncŭtĭs hāstām?

nōn prō mē vēl cāptă dŏlēs? tŭă nēmpĕ pŭtāntūr

sūrgĕrĕ fātă mălīs ēt cēlsĭŏra ēssĕ rŭīnā.

sēd mĕlĭūs, quōd tērrŏr ăbīt: iām vīncĕrĕ rēstāt,

sī pūgnās, ūt vīctă sŏlēs. Pōrsēnnă sŭpērbūm

Tārquĭnĭum īnpīngēns cōmplēvīt mīlĭtĕ Tūscō

Iānĭcŭlūm quōndām; sēd dūm pērrūmpĕrĕ pōrtās

ōbsĭdĭōnĕ părāt, tōtām tē pērtŭlĭt ūnō

Cōclĭtĭs īn clĭpĕō; prēssērūnt mīlĭă sōlūm

mūltă vĭrūm pēndēntĕ vĭā; nēc pōntĕ sŏlūtō,

cūm cădĕrēt, cĕcĭdīt. rēx īdēm dēnĭquĕ mōrtĕ

ādmŏnĭtūs scrībaē dĭdĭcīt sĭbĭ bēllă mŏvērī

nōn sōlūm cūm bēllă fŏrēnt; mōx pācĕ pĕtītā

īn rēgnūm rĕdĭīt, nōn tām fĕrĭēntĕ fŭgātūs

quām flāgrāntĕ vĭrō. stĕtĕrāt nām cōrdĕ gĕlātō

Scaēvŏla ĕt āppŏsĭtō dēxtrām dāmnāvĕrăt īgnī,

plūs fēlīx pēccāntĕ mănū, cūm fōrtĕ sătēllēs

pāllērēt cōnstāntĕ rĕō tōrmēntăquĕ cāptī

īs fŭgĕrēt quī tōrtŏr ĕrāt. Brēnnūm trĕmŭīstī,

pōst mĕlĭōr: quōdcūmquĕ tŭum ēst, quōdcūmquĕ vŏcārīs,

iām sōlūs Tārpēiŭs ĕrāt; sēd rēppŭlĭt ūnūs

tūm quŏquĕ tōtam ăcĭēm, Sĕnŏnēs dūm gārrŭlŭs ānsēr

nūntĭăt ēt vĭgĭlāt vēstrūm sĭnĕ mīlĭtĕ fātūm.

mē quŏquĕ (dā vĕnĭām, quōd bēllūm gēssĭmŭs ōlīm)

pōst Trĕbĭām Cānnāsquĕ dŏmās, Rōmānăquĕ tēctă

Hānnĭbăl āntĕ mĕūs quām nōstrā Scīpĭŏ vīdīt.

quīd mĕrŭī? fātīs cōgōr tĭbĭ bēllă mŏvērĕ,

cūm vŏlŏ, cūm nōlō. trĕpĭdūs tē tērrĭtăt hōstīs,

sēd tūtūs claūdēntĕ frĕtō, vĕlŭt hīspĭdŭs āltă

sūs prŏpĕ tēsquă iăcēt claūsūsquĕ căcūmĭnăt ālbīs

ōs nīgrūm tēlīs grăvĭdūm; cīrcūmlătrăt īngēns

tūrbă cănūm, sī fōrtĕ vĕlīt cōncūrrĕrĕ cāmpō:

īllĕ pĕr ōbiēctōs vēprēs tŭmĕt ātquĕ sŭpērbīt,

vī tĕnŭīs fōrtīsquĕ lŏcō, dūm prōxĭmŭs hēiă

vēnātōr dē cōllĕ sŏnēt: vōx nōtă măgīstrī

lāssātām rĕpărāt răbĭēm; tūm vūlnĕră caēcūs

fāstīdīt sēntīrĕ fŭrōr. quīd proēlĭă dīffērs?

quīd mărĕ fōrmīdās, prō cuīūs saēpĕ trĭūmphīs

ēt caēlūm pūgnārĕ sŏlēt? quīd quōd tĭbĭ prīncēps

ēst nūnc praētĕrĕa ēxĭmĭūs, quēm saēcŭlă clāmānt

vēntūrum ēxcĭdĭō Lĭbўaē, quī tērtĭŭs ēx mē

āccĭpĭēt nōmēn? dēbēnt hōc fātă lăbōrī,

Māiŏrĭānĕ, tŭō. quēm cūr cōnscēndĕrĕ clāssēm

āc pōrtūs īntrārĕ mĕōs ūrbēmquĕ sŭbīrĕ,

sī iŭbĕās, cŭpĭām, paūcīs ēx ōrdĭnĕ fābōr.

'Fērtūr, Pānnŏnĭaē quā Mārtĭă pōllĕt Ăcīncūs,

Īllўrĭcūm rēxīssĕ sŏlūm cūm trāctĭbŭs Hīstrī

hūiŭs ăvūs; nām Theūdŏsĭūs, quō tēmpŏrĕ Sīrmī

Aūgūstūm sūmpsīt nōmēn, pĕr ŭtrāmquĕ măgīstrūm

mīlĭtĭam ād pārtēs rēgnī vēntūrŭs Ĕōās

Māiŏrĭānum hăbŭīt. Lătĭīs sūnt cōndĭtă fāstīs

fāctă dŭcīs, quŏtĭēns Scўthĭcīs īllātă cŏlōnīs

clāssĭcă prēssērūnt Hўpănīm, Peūcēnquĕ rĭgēntēm

mēntĕ sălūtātīs īrrīsīt līxă prŭīnīs.

hūnc sŏcĕrūm pătĕr hūiŭs hăbēt, vīr clārŭs ĕt ūnō

cūlmĭnĕ mīlĭtĭaē sēmpēr cōntēntŭs, ŭt ūnūm

cāsĭbŭs īn dŭbĭīs iūnctūs sĕquĕrētŭr ămīcūm.

nōn sĕmĕl ōblātīs tēmptāvīt fāscĭbŭs īllūm

Aētīō răpĕre aūlă sŭō, sēd pērstĭtĭt īllĕ,

māiŏr hŏnōrātīs: coēpīt prĕtĭōsĭŏr ēssĕ

sīc prĕtĭō nōn cāptă fĭdēs. ĕrăt īllĕ quŏd ōlīm

quaēstōr cōnsŭlĭbūs: trāctābāt pūblĭcă iūrĕ

aēră sŭō; tāntūmquĕ mŏdūm sērvābăt, ŭt īllūm

nārrārēt rūmōr iām rēbūs pārcĕrĕ nātī.

Sēnsĕrăt hōc sēd fōrtĕ dŭcīs iām līvĭdă cōniūnx

aūgērī fāmām pŭĕrī, sūffūsăquĕ bīlī

cōxĕrăt īntērnūm pēr bārbără cōrdă vĕnēnūm.

īlĭcĕt ēxplōrāt caēlūm tōtāmquĕ vŏlūtīs

pērcūrrīt măthĕsīm nŭmĕrīs, īntērrŏgăt ūmbrās,

fūlmĭnă rīmātūr, fībrās vĭdĕt, ūndĭquĕ gaūdēns

sēcrētūm răpŭīssĕ dĕō. sīc tōrvă Pĕlāsgūm

Cōlchĭs ĭn āplūstrī stĕtĕrāt trĕpĭdāntĕ mărītō

Ābsŷrtūm spārsūră pătrī fāctūrăquĕ caēsī

gērmānī plūs mōrtĕ nĕfās, dūm fūnĕrĕ pūgnāt

ēt frātrēm sĭbĭ tēlă făcīt: vēl cum ōbrŭĭt īgnēm

taūrōrūm plūs īpsă călēns tēxītquĕ trĕmēntēm

frīgĭdă flāmmă vĭrūm, quēm dēfēndēntĕ vĕnēnō

īntēr flāgrāntēs pĕrhĭbēnt ālsīssĕ iŭvēncōs.

ērgo ănĭmī dūdum īmpătĭēns, pōstquam aūdĭĭt īstī

īmpĕrĭum ēt lōngūm stătŭī, lănĭātă lăcērtōs

īngrĕdĭtūr quā strātă vĭrī vōcēmquĕ fŭrēntēm

hīs rūmpīt: 'sēcūrĕ iăcēs, ōblītĕ tŭōrūm,

ō pĭgĕr: ēt mūndō prīncēps (sīc saēcŭlă pōscūnt)

Māiŏrĭānŭs ĕrīt; clāmānt hōc sīdĕră sīgnīs,

hōc hŏmĭnēs vōtīs. īstī quīd sīdĕră quaērŏ,

fātum ălĭūd cuī fēcĭt ămōr? nīl fōrtĭŭs īllō,

ēt pŭĕr ēst cŭpĭdūs nūmquām sēd pārcŭs hăbēndī,

paūpĕr ădhūc iām spārgĭt ŏpēs, īngēntĭă suādēt

cōnsĭlĭa ēt sĕquĭtūr, tōtūm quōd cōgĭtăt āltum ēst,

ūrgēt quōd spērāt. lūdūm sī fōrtĕ rĕtēxām,

cōnsūmpsīt quīcquīd iăcŭlīs fēcīssĕ pŭtārīs

īstĭŭs ūnă dĭēs: trĭbŭs hūnc trĕmŭērĕ săgīttīs

ānguīs, cērvŭs, ăpēr, nōn sīc lībrāvĭt ĭn hōstēm

spīcŭlă quī nātō sērpēntīs cōrpŏrĕ cīnctō

plūs tĭmŭīt, cūm sūccūrrīt, dūm iāctĭbŭs īsdēm

īntĕrĭtūm vītāmquĕ dărēt stăbĭlēmquĕ tĕnērēt

cōrdĕ trĕmēntĕ mănūm, tōtāmque ēxīrĕt ĭn ārtēm

spē prŏpĭōrĕ mĕtūs, dāns īntēr mēmbră dŭōrūm

ūnīūs mōrtēm. lĭbĕāt dēcērnĕrĕ caēstū:

cēssĭt Ĕrŷx Sĭcŭlūs, sĭmĭlī nēc flōrŭĭt ārtĕ

Spārtă, Thĕrāpnaēā pŭgĭlēm cūm gŷmnădĕ pīnguēm

strātūs Bēbrўcĭīs Ămўcūs sūspēxĭt hărēnīs.

quī vĭgŏr īn pĕdĭbūs! frūstrā sĭbĭ nātŭs Ŏfēltĕ

Sīcănĭām trĭbŭīt pālmām, plāntāsquĕ sŭpērbās

haūd ĭtă pēr sīccām Nĕmĕēn cĭtŭs ēxtŭlĭt Ārcās,

cuīŭs ĭn Aētōlō vŏlĭtāntēm pūlvĕrĕ mātrēm

hōrrŭĭt Hīppŏmĕnēs, mūltō quī caēspĭtĕ cīrcī

cōntēmptū praēmīssŭs ĕrāt, cūm cārcĕrĭs āntrō

ēmĭcŭīt pērnīx pŏpŭlō trĕpĭdāntĕ vĭrāgŏ,

nīl tōtō tāctūră grădū, cūm pāllĭdŭs īllĕ

rēspĭcĕrēt mĕdĭūm pōst sē dēcrēscĕrĕ cāmpūm

ēt lōngās ād sīgnă vĭās flātūquĕ prŏpīnquō

prēssŭs ĭn hōstīlī iām cūrrĕrĕt ānxĭŭs ūmbrā,

dōnĕc ăd ānfrāctūm mētaē iām iāmquĕ rĕlīctūs

cōncĭtă tēr spārsō frēgīt vēstīgĭă pōmō.

quī vĭdĕt hūnc ĕquĭtēm, Lēdaēūm spērnĭt ălūmnūm

āc iŭvĕnēm, Sthĕnŏboēă, tŭūm. cuī tērgă vĕtūstās

pēnnātī lārgītŭr ĕquī Lўcĭāmquĕ Chĭmaērām

quēm sŭpĕrāssĕ rĕfērt, vūlnūs cūm sūstŭlĭt ūnūm

trēs ănĭmās. vītām tūm sī tĭbĭ fātă dĕdīssēnt,

Māiŏrĭānĕ fĕrōx, vĕtŭīssēs Cāstŏră frēnōs,

Pōllūcēm caēstūs, Ālcōnēm spīcŭlă nōssĕ,

Bēllĕrŏfōntēīs īnsūltātūrŭs ŏpīmīs.

sī clĭpĕūm căpĭāt, vīncīt Tĕlămōnĕ crĕātūm,

quī pūppēs īntēr Grāiās cōntra Hēctŏrĭs īgnēm

īpsam ĕtĭam īnfīdī clāssēm dēfēndĭt Ŭlīxīs.

mīssĭlĕ sī quāntō iăcŭlētūr pōndĕrĕ quaērīs,

sēgnĭŭs īnsērtaē trĕpĭdāns prō fāscĕ Cămīllaē

ēxcūssīt tēlūm Mĕtăbūs, nēc tūrbĭnĕ tāntō

strīdŭlă Pēlīdaē pēr Trōĭlŏn ēxĭĭt ōrnūs;

nēc sīc hērōūm tārdāntēm būstā Creōntēm

Āttĭcŭs Aēgīdēs rūpīt Mărăthōnĭdĕ quērcū;

nēc sīc īntōrtūm vĭŏlātaē Phoēbădŏs ūltrīx

īn Dănăōs fūlmēn iēcīt, cūm Graēcĭă Troīaē

nōctem hăbŭīt sĭmĭlēmquĕ făcēm fīxūsquĕ Căfēreī

caūtĭbŭs īntĕr ăquās flāmmām rūctābăt Ŏīleūs.

pārvă lŏquōr. quīd quōd, quŏtĭēns tĭbĭ bēllă gĕrūntūr,

dīscĭpŭlūs, nōn mīlĕs ădēst? ēt fīngĭt ălūmnūm:

aēmŭlŭs ēcōntrā spēctāt, quōd vīcĕrĭs ōdīt

ēt quōs vīncĭs ămāt; tōtūs dōrmītăt ăd īstūm

māgnŭs Ălēxāndēr, pātrīs quēm glōrĭă tōrsīt.

quīd făcĭam īnfēlīx? nātō quaē rēgnă părābŏ

ēxclūsā scēptrīs Gĕtĭcīs, rēs pūblĭcă sī mē

praētĕrĭt ēt pārvūs sŭpĕr hōc Gaūdēntĭŭs hūiūs

cālcātūr fātīs? īstūm iām Gāllĭă laūdāt

quōdquĕ pĕr Eūrōpam ēst. rĭgĭdīs hūnc āblŭĭt ūndīs

Rhēnŭs, Ărār, Rhŏdănūs, Mŏsă, Mātrŏnă, Sēquănă, Lēdūs,

Clītĭs, Ĕlārĭs, Ătāx, Văcălīs: Lĭgĕrīmquĕ bĭpēnnī

ēxcīsūm pēr frūstă bĭbīt. cūm bēllă tĭmēntēs

dēfēndīt Tŭrŏnōs, ăbĕrās; pōst tēmpŏrĕ pārvō

pūgnāstīs părĭtēr, Frāncūs quā Clōiŏ pătēntēs

Ātrĕbătūm tērrās pērvāsĕrăt. hīc cŏĕūntēs

claūdēbānt āngūstă vĭās ārcūquĕ sŭbāctūm

vīcum Hĕlĕnām flūmēnquĕ sĭmūl sūb trāmĭtĕ lōngō

ārtūs sūppŏsĭtīs trăbĭbūs trānsmīsĕrăt āggēr.

īllīc tē pŏsĭtō pūgnābāt pōntĕ sŭb īpsō

Māiŏrĭānŭs ĕquēs. fōrs rīpaē cōllĕ prŏpīnquō

bārbărĭcūs rĕsŏnābăt hўmēn Scўthĭcīsquĕ chŏrēīs

nūbēbāt flāvō sĭmĭlīs nŏvă nūptă mărītō.

hōs ērgo, ūt pĕrhĭbēnt, strāvīt; crĕpĭtābăt ăd īctūs

cāssĭs ĕt ōppŏsĭtīs hāstārūm vērbĕră thōrāx

ārcēbāt squāmīs, dōnēc cōnvērsă fŭgātūs

hōstīs tērgă dĕdīt; plaūstrīs rŭtĭlārĕ vĭdērēs

bārbărĭcī văgă fēstă tŏrī cōniēctăquĕ pāssīm

fērcŭlă cāptīvāsquĕ dăpēs cīrrōquĕ mădēntĕ

fērrĕ cŏrōnātōs rĕdŏlēntĭă sērtă lĕbētās.

īlĭcĕt īncrēscīt Māvōrs thălămīquĕ rĕfrīngīt

plūs ārdēns Bēllōnă făcēs; răpĭt ēssĕdă vīctōr

nūbēntēmquĕ nŭrūm. nōn sīc Phŏlŏētĭcă mōnstră

ātquĕ Pĕlēthrŏnĭōs Lăpĭthās Sĕmĕlēĭŭs Eūhān

mīscŭĭt, Haēmŏnĭās dūm flāmmānt ōrgĭă mātrēs

ēt Vĕnĕrēm Mārtēmquĕ cĭēnt āc prīmă crŭēntōs

cōnsūmūnt ād bēllă cĭbōs Bācchōquĕ rŏtātō

pōcŭlă tēlă pŭtānt, cūm crūdēscēntĕ tŭmūltū

pōllŭĭt Ēmăthĭūm sānguīs Cēntaūrĭcŭs Ōthrŷn.

nēc plūs nūbĭgĕnūm cĕlĕbrēntūr iūrgĭă frātrūm:

hīc quŏquĕ mōnstră dŏmāt, rŭtĭlī quĭbŭs ārcĕ cĕrēbrī

ād frōntēm cŏmă trāctă iăcēt nūdātăquĕ cērvīx

saētārūm pēr dāmnă nĭtēt, tūm lūmĭnĕ glaūcō

ālbĕt ăquōsa ăcĭēs āc vūltĭbŭs ūndĭquĕ rāsīs

prō bārbā tĕnŭēs pĕrărāntūr pēctĭnĕ crīstaē.

strīctĭŭs āssūtaē vēstēs prōcēră cŏhērcēnt

mēmbră vĭrūm, pătĕt hīs āltātō tēgmĭnĕ pōplēs,

lātŭs ĕt āngūstām sūspēndīt bāltĕŭs ālvūm.

ēxcūssīssĕ cĭtās vāstūm pĕr ĭnānĕ bĭpēnnēs

ēt plāgaē praēscīssĕ lŏcūm clĭpĕōsquĕ rŏtārĕ

lūdŭs ĕt īntōrtās praēcēdĕrĕ sāltĭbŭs hāstās

īnque hōstēm vēnīssĕ prĭūs; pŭĕrīlĭbŭs ānnīs

ēst bēllī mātūrŭs ămōr. sī fōrtĕ prĕmāntūr

seū nŭmĕrō seū sōrtĕ lŏcī, mōrs ōbrŭĭt īllōs,

nōn tĭmŏr; īnvīctī pērstānt ănĭmōquĕ sŭpērsūnt

iām prŏpĕ pōst ănĭmām. tālēs tē tēstĕ fŭgāvīt

ēt laūdāntĕ vĭrōs. quīsnām fĕrăt? ōmnĭă tēcūm,

tē sĭnĕ mūltă făcīt. pūgnānt prō prīncĭpĕ cūnctī:

quām tĭmĕō, nē iam īstĕ sĭbī! sī rēgnă tĕnēbīt,

huīc vīncīs quōdcūmquĕ dŏmās. nīl fātă rĕlīnquūnt

hīc mĕdĭūm: pērcūssŏr ĕnīm sī rēspŭĭs ēssĕ,

sērvŭs ĕrīs. cērtē rēctō sī trāmĭtĕ sērvāt

sīdĕră Chāldaēūs, nōvīt sī grāmĭnă Cōlchūs,

fūlgŭră sī Tūscūs, sī Thēssălŭs ēlĭcĭt ūmbrās,

sī Lўcĭaē sōrtēs săpĭūnt, sī nōstră vŏlātū

fātă lŏcūntŭr ăvēs, dōctīs bālātĭbŭs Hāmmōn

sī sānctūm sūb Sŷrtĕ gĕmīt, sī dēnĭquĕ vērūm

Phoēbĕ, Thĕmīs, Dōdōnă, cănīs, pōst tēmpŏră nōstră

Iūlĭŭs hīc Aūgūstŭs ĕrīt. cōniūnctŭs ămōrĕ

praētĕrĕa ēst iŭvĕnī, grāndīs quēm spīrĭtŭs ārmāt

rēgĭs ăvī. quō tē vērtās? ād cūlmĭnă mūndī

hīc fātūm fērt, āmbo ănĭmūm. cōnsūrgĕ sĭmūlquĕ

āggrĕdĕre īgnārōs; neūtrūm māctārĕ vălēbīs,

sī iŭbĕās ūtrūmquĕ mŏrī; sēd nēctĕ dŏlōsās

blāndĭtĭās ūnī, fērrō tămĕn īstĕ pĕtātūr.

quīd lŏquŏr īncāssūm? nĭhĭl ēst, quōd tāntă căvēmūs?

ūt rēgnēt, vīctūrŭs ĕrīt?' cōmmōtŭs ĭn īrās

Aētīūs sīc paūcă rĕfērt: 'cōmpēscĕ fŭrēntīs

īmpĭă vōta ănĭmī: mōrtēm māndārĕ vălēbŏ

īnsōntīs, tăcĕām nōstrī? quīsquāmnĕ prĕcātūr,

ūt sĭnĕ crīmĭnĭbūs crīmēn fīāt bĕnĕ nāscī?

ād poēnām quīs fātă vŏcēt? tŭă vīscĕră fērrō,

Māiŏrĭānĕ, pĕtām, Phoēbūs sī nōctĕ rĕfūlgēt,

lūnă dĭē, dūplēx pōntō sī plaūstră nŏvātūr

Pārrhăsĭs, Ātlāntēm Tănăīs, sī Bāgrădă cērnīt

Caūcăsŏn, Hērcўnĭī nĕmŏrīs sī stīpĭtĕ līntrīs

tēxtă Năbātaēūm prō Rhēnō sūlcăt Hўdāspēn,

sī bĭbĭt Hīspānūs Gāngēm tĕpĭdīsque ăb Ĕrŷthrīs

ād Tārtēsĭăcūm vĕnĭt Īndŭs ăquātŏr Hĭbērūm,

sī sē Pōllūcīs pērfūndīt sānguĭnĕ Cāstōr,

Thēsĕă Pīrĭthŏī, Pўlădēn sī strāvĭt Ŏrēstaē

vēl fŭrĭbūndă mănūs, răpĕrēt cūm Taūrĭcă sācră

mātrīcīdă pĭūs. sēd nē sprēvīssĕ dŏlōrēm

fōrtĕ tŭūm vĭdĕār, vīvāt cărĕātquĕ părūmpēr

mīlĭtĭa. heū pŏtŭīt nōbīs, nĭsĭ trīstĕ pŭtāssēs,

fōrtūnām dēbērĕ sŭām.' sīc fātŭr ĕt īllūm

rūrĕ iŭbēt pătrĭō suētōs mūtārĕ lăbōrēs,

fātōrūm cūrrēntĕ rŏtā, quō dīscĕrĕt āgrī

quīd pōssēssōrēm mănĕāt, quōs dēnĭquĕ mōrēs

iūs cīvīlĕ părēt, nē sōlām mīlĭtĭs ārtēm

fērrĕt ăd īmpĕrĭūm. sūspēndĕrăt īlĭcĕt ārmă

ēmĕrĭtūs iŭvĕnīs, stĕrĭlīs iēiūnĭă tērraē

vōmĕrĕ fēcūndāns. sīc quōndām cōnsŭlĕ cūrvō

vērtēbās cāmpōs, paūlūm sī pācĕ sĕquēstrā

clāssĭcă lāxāssēs, fōrtīs cuī laēvă rĕgēbāt

stīvām pōst ăquĭlās, hŭmĭlī dūm iūnctă cămīnō

vīctōrīs fūmūm bĭbĕrēt pālmātă bŭbūlcī.

Prīncĭpĭs īntĕrĕā glădĭō lăcrĭmābĭlĕ fātūm

claūsĕrăt Aētīūs; cuīūs quō tūtĭŭs īllĕ

māgnă Pălātīnīs cōniūngĕrĕt āgmĭnă tūrmīs,

ēvŏcăt hūnc prĕcĭbūs; sēd nōn sē poēnă mŏrātūr

sānguĭnĭs ēffūsī (nŭmĕrūm cōllēgĕrăt ērgŏ,

nōn ănĭmūm pŏpŭlī); fērrī mălă crīmĭnă fērrō

sōlvĭt ĕt īn vēstrām plūs cōncĭdĭt īllĕ rŭīnām.

iām tūnc īmpĕrĭūm praēsēntīs prīncĭpĭs aūreā

vōlvēbānt bŏnă fātă cŏlū; sēd pūblĭcă dāmnă

īnvĭdĭām fūgērĕ vĭrī. quīcūmquĕ fŭērūnt

nōmĕn ĭn Aūgūstūm lēctī, tĕnŭērĕ rĕlīctūm

Caēsărĭbūs sŏlĭūm: pōstquām tū cāptă lăbōrās,

hīc quŏd hăbēt fēcīt. Trāiānūm Nērvă vŏcāvīt,

cūm pīgnūs iām vīctŏr ĕrāt; Gērmānĭcŭs ēssēt

ūt tĭtŭlīs, mĕrĭtīs fŭĕrāt. rēs ōrdĭnĕ cūrrīt;

hānc āmbīt fāmām, quīsquīs sīc īncĭpĭt. ōlīm

pōst Căprĕās Tĭbĕrī, pōst tūrpĭă nūmĭnă Gāī,

cēnsūrām Claūdī, cĭthărām thălămōsquĕ Nĕrōnīs,

pōst spĕcŭli īmmānīs pōmpām, quō se īllĕ vĭdēbāt

hīnc tūrpīs, quōd pūlchĕr, Ŏthō, pōst quīnă Vĭtēllī

mīlĭă fāmōsī vēntrīs dāmnātă bărāthrō,

hīs tĭtŭlīs prīncēps lēctūs sĭmĭlīquĕ lăbōrĕ

Vēspăsĭānŭs ĕrāt. sēd nē fōrtāssĕ lătrōnīs

mē claūsām vīrtūtĕ pŭtēs, cōnsūmpsĭt ĭn īllō

vīm gēntīs vītaē vĭtĭūm; Scўthĭcām fĕrĭtātēm

nōn vīrēs, sēd vōtă tĕnēnt, spŏlĭīsquĕ pŏtītūs

īmmēnsīs rōbūr lūxū iām pērdĭdĭt ōmnĕ,

quō vălŭīt, dūm paūpĕr ĕrāt. mĕă vīscĕră prō sē

īn mē nūnc ārmāt; lăcĕrōr tōt cāptă pĕr ānnōs

iūrĕ sŭō, vīrtūtĕ mĕā, fēcūndăquĕ poēnīs

quōs pătĭār părĭō. prŏprĭīs nīl cōnfĭcĭt ārmīs:

Gaētūlīs, Nŏmădīs, Gărămāntĭbŭs Aūtŏlŏlīsquĕ,

Ārzŭgĕ, Mārmărĭdā, Psŷllō, Năsămōnĕ tĭmētūr

sēgnĭs, ĕt īngēntī fērrūm iām nēscĭt ăb aūrō.

īpsi aūtēm cŏlŏr ēxsānguīs, quēm crāpŭlă vēxāt

ēt pāllēns pīnguēdŏ tĕnēt, gănĕāquĕ pĕrēnnī

prēssŭs ăcēscēntēm stŏmăchūs nōn ēxplĭcăt aūrām.

pār ēst vītă sŭīs; nōn sīc Bārcaēŭs ŏpīmām

Hānnĭbăl ād Căpŭām pĕrĭīt, cūm fōrtĭă bēllō

īntēr dēlĭcĭās mōllīrēnt cōrpŏră Bāiaē

ēt sē Lūcrīnās quā vērgīt Gaūrŭs ĭn ūndās

brācchĭă Māssŷlūs iāctārēt nīgră nătātōr.

ātque ĭdĕo hūnc dŏmĭnūm sāltēm pōst saēcŭlă tāntă

ūltōrēm mĭhĭ rēddĕ, prĕcōr, nē dīmĭcĕt ūltrā

Cārthāgo Ītălĭām cōntrā.' sīc fātă dŏlōrĕ

īngĕmŭīt lăcrĭmīsquĕ prĕcēs ādiūvĭt ŏbōrtīs.

hīs haēc Rōmă rĕfērt: 'lōngās sūccīngĕ quĕrēlās,

ō dēvōtă mĭhī: vīndēx tĭbĭ nōmĭnĕ dīvūm

Māiŏrĭānŭs ĕrīt. sēd paūcīs paūcă rĕtēxām.

ēx quō Theūdŏsĭūs cōmmūnĭă iūră fŭgātō

rēddĭdĭt aūctōrīs frātrī, cuī gūttŭră frēgīt

pōst īn sē vērtēndă mănūs, mĕă Gāllĭă rērūm

īgnōrātŭr ădhūc dŏmĭnīs īgnārăquĕ sērvīt.

ēx īllō mūltūm pĕrĭīt, quĭă prīncĭpĕ claūsō,

quīsquĭs ĕrāt, mĭsĕrī dīvērsīs pārtĭbŭs ōrbīs

vāstārī sōllēmnĕ fŭīt. quaē vītă plăcērēt,

cūm rēctōr mŏdĕrāndŭs ĕrāt? cōntēmptă tŏt ānnōs

nōbĭlĭtās iăcŭīt: prĕtĭūm rēs pūblĭcă fōrtī

rēttŭlĭt īnvĭdĭām. prīncēps haēc ōmnĭă nōstēr

cōrrĭgĭt ātquĕ tŭūm vīrēs ēx gēntĭbŭs āddēns

ād bēllūm pēr bēllă vĕnīt: nām māxĭmŭs īsse ēst,

nōn pūgnāssĕ lăbōr. tĕrĭmūs cūr tēmpŏră vērbīs?

pērvĕnĭt ēt vīncīt.' tālī sērmōnĕ pĕrāctūm

cōncĭlĭūm, vērbīsquĕ dĕaē fămŭlāntĕ mĕtāllō

aūrĕă cōncōrdēs trāxērūnt fīlă sŏrōrēs.

Hōs mē, quōs cĕcĭnī, Rōmaē Lĭbўaēquĕ lăbōrēs

vōta hŏmĭnūm dŏcŭērĕ lŏquī; iām tēmpŭs ăd īllă

fērrĕ pĕdēm, quaē fāndă mĭhī vĕl Ăpōllĭnĕ mūtō:

prō Mūsīs Mārs vēstĕr ĕrīt. cōnscēndĕrăt Ālpēs

Raētōrūmquĕ iŭgō pēr lōngă sĭlēntĭă dūctūs

Rōmāno ēxĭĕrāt pŏpŭlātō trūx Ălămānnūs

pērquĕ Cănī quōndām dīctōs dē nōmĭnĕ cāmpōs

īn praēdām cēntūm nŏvĭēs dīmīsĕrăt hōstēs.

iāmquĕ măgīstĕr ĕrās: Būrcōnēm dīrĭgĭs īllūc

ēxĭgŭā cŏmĭtāntĕ mănū, sēd sūffĭcĭt īstūd,

cūm pūgnārĕ iŭbēs; cērta ēst vīctōrĭă nōstrīs

tē māndāsse ăcĭēs; pĕrăgīt fōrtūnă trĭūmphūm

nōn pŏpŭlō, sĕd ămōrĕ tŭō; nōlo āgmĭnă cāmpō,

quō mīttīs paūcōs. fēlīx tē rēspĭcĭt īstĕ

ēvēntūs bēllī. cērtātum ēst iūrĕ măgīstrī,

Aūgūstī fātō nūpēr: pōst hōstĭs ăpērtō

ērrābāt lēntūs pĕlăgō, pōstquam ōrdĭnĕ vōbīs

ōrdo ōmnīs rēgnūm dĕdĕrāt, plēbs, cūrĭă. mīlēs,

ēt cōllēgă sĭmūl. Cāmpānām flāntĭbŭs Aūstrīs

īngrĕdĭēns tērrām sēcūrūm mīlĭtĕ Maūrō

āgrĭcŏlam āggrĕdĭtūr; pīnguīs pēr trānstră sĕdēbāt

Vāndălŭs ōppĕrĭēns praēdām, quām iūssĕrăt īllūc

cāptīvō căpĭēntĕ trăhī. sēd vēstră rĕpēntĕ

īntĕr ŭtrūmque hōstēm dĕdĕrānt sēse āgmĭnă plānīs,

quaē pĕlăgūs cōllēmquĕ sĕcānt pōrtūmquĕ rĕdūctō

ēffĭcĭūnt flēxū flŭvĭī. pērtērrĭtă prīmūm

mōntēs tūrbă pĕtīt, trăbĭbūs quaē claūsă rĕlīctīs

praēdaē praēdă fŭīt; tūm cōncĭtŭs āgmĭnĕ tōtō

īn pūgnām pīrātă cŏīt: pārs līntrĕ căvātā

iām dŏcĭlēs ēxpōnĭt ĕquōs, pārs fērrĕă tēxtā

cōncŏlŏr īndŭĭtūr, tĕrĕtēs pārs ēxplĭcăt ārcūs

spīcŭlăque īnfūsūm fērrō lātūră vĕnēnūm,

quaē fĕrĭānt bīs mīssă sĕmēl. iām tēxtĭlĭs ānguīs

dīscūrrīt pĕr ŭtrāmque ăcĭēm, cuī gūttŭr ădāctīs

tūrgēscīt zĕphўrīs; pătŭlō mēntītŭr hĭātū

īrātām pīctūră fămēm, pānnōquĕ fŭrōrēm

aūră făcīt, quŏtĭēns crāssātūr vērtĭlĕ tērgūm

flātĭbŭs, ēt nĭmĭūm iām nōn căpĭt ālvŭs ĭnānĕ.

āt tŭbă tērrĭsŏnō strĕpŭīt grăvĕ raūcă frăgōrĕ,

rēspōnsāt clāmōr lĭtŭīs, vīrtūsquĕ rĕpēntĕ

īgnāvīs vēl pārvă fŭrīt. cădĭt ūndĭquĕ fērrūm,

hīnc tămĕn īn iŭgŭlōs: hūnc tōrtă fălārĭcă iāctū

prōtĕrĭt, ād mōrtēm vīx cēssātūră sĕcūndām:

hūnc cōntī rŏtăt īctŭs; ĕquō rŭĭt āclўdĕ fōssūs

īllĕ vĕrūque ălĭūs; iăcĕt hīc sĭmŭl ālĭtĕ tēlō,

ābsēntēm pāssūs dēxtrām; pārs pōplĭtĕ sēctō

mōrtĭs ăd īnvĭdĭām vīvīt, pārtēmquĕ cĕrēbrī

hīc gălĕaē cūm pārtĕ răpīt, fōrtīquĕ lăcērtō

dīsĭcĭt āncĭpĭtī mĭsĕrābĭlĕ sīncĭpŭt ēnsĕ.

ūt prīmūm vērsīs dāt tērgūm Vāndălŭs ārmīs,

sūccēdīt caēdēs pūgnaē: dīscrīmĭnĕ nūllō

stērnūntūr pāssīm cāmpīs, ēt fōrtĭă quaēquĕ

fēcĭt ĭnērs. trĕpĭdāntĕ fŭgā mărĕ pāllĭdŭs īntrāt

ēt nāvēs pērtrānsĭt ĕquēs, tūrpīquĕ nătātū

dē pĕlăgo ād cŷmbām rĕdĭīt. sīc tērtĭă Pŷrrhī

quōndām pūgnă fŭīt: caēsīs cūm mīlĭbŭs īllūm

Dēntātūs prĕmĕrēt, lăcĕraē vīx frāgmĭnă clāssīs

trāxĭt ĭn Ēpīrūm, quī Chāŏnăs ātquĕ Mŏlōssōs,

quī Thrācūm Măcĕtūmquĕ mănūs pēr lītŏră vēstră

spārsĕrăt ēt cuīūs vīrēs Oēnōtrĭă pāllēns

īpsăquĕ, quaē pĕtĭīt, trĕpĭdāvĕrăt ūnctă Tărēntūs.

hōstĭbŭs ēxpūlsīs cāmpūm quī māxĭmŭs ēxtāt

iām lūstrārĕ văcāt: vĭdĕās hīc strāgĕ sŭb īllā

ūtrōrūmque ănĭmōs; nūllūs nōn pēctŏrĕ caēsūs,

quīsquīs vēstĕr ĕrāt: nūllūs nōn tērgă fŏrātūs,

īllōrūm quīsquīs. clāmānt hōc vūlnĕră prīmī

praēdōnūm tūm fōrtĕ dŭcīs, cuī rēgĭs ăvārī

nārrātūr nūpsīssĕ sŏrōr, quī pūlvĕrĕ caēcō

claūsŭs ĕt ēlīsūs pīlīs vēstīgĭă tūrpīs

gēstăt ădhūc prōbrōsă fŭgaē. sīc āgmĭnă vēstră

cūm spŏlĭīs cāmpūm rĕtĭnēnt ēt Mārtĕ frŭūntūr.

īntĕrĕā dŭplĭcī tēxīs dūm lītŏrĕ clāssēm

īnfērnō sŭpĕrōquĕ mărī, cădĭt ōmnĭs ĭn aēquōr

sīlvă tĭbī nĭmĭūmquĕ dĭū pĕr ŭtrūmquĕ rĕcīsūs,

Āppēnnīnĕ, lătūs nāvālīque ārbŏrĕ dīvēs

nōn mĭnŭs īn pĕlăgūs nĕmŏrūm quām mīttĭs ăquārūm.

Gāllĭă cōntĭnŭīs quāmquām sīt lāssă trĭbūtīs,

hōc cēnsū plăcŭīssĕ. cŭpīt nēc pōndĕră sēntīt,

quaē prōdēssĕ prŏbāt, nōn tāntīs māiŏr Ătrīdēs

Cārpăthĭūm tēxīt rătĭbūs, cūm Dōrĭcŭs hōstīs

Sīgēās rāptūrŭs ŏpēs Rhoētēĭă claūsīt

Pērgămă; nēc tāntaē Sēstōn iūnctūrŭs Ăbŷdō

Xērxēs clāssĭs ĕrāt, tŭmĭdās cūm stērnĕrĕt ūndās

ēt pōntūm sūb pōntĕ dărēt, cūm stāgnă sŭpērbō

īrrūpīt tĕmĕrātă grădū tūrmaēquĕ frĕquēntēs

Hēllēspōntĭăcō pērsūltāvērĕ prŏfūndō;

nēc sīc Leūcădĭō clāssīs Mărĕōtĭcă pōrtū

Āctĭăcās ābscōndĭt ăquās, īn bēllă mărītī

dūm vĕnĭt ā Fărĭō dōtālīs tūrbă Cănōpō,

cūm pătrĭō Clĕŏpātră fĕrōx cīrcūmdătă sīstrō

mīlĭtĕ vēl pĭcĕō fūlvās ŏnĕrātă cărīnās

Dōrĭdă dīffūsām prĕmĕrēt Ptŏlŏmāĭdĕ gāzā,

hōc tū nōn cūltū pūgnās, sēd mōrĕ prĭōrūm

dītĕ măgīs fērrō, mĕrĭtō cuī sūbiăcĕt aūrūm

dīvĭtĭs īgnāvī. tālēs nē spērnĕ rĕbēllēs:

ētsī nōn ăcĭēs, dĕcŏrānt tămĕn īstă trĭūmphōs.

nēc mē Lāgēām stīrpēm mĕmŏrāssĕ pĭgēbīt

hōstĭs ăd ēxēmplūm vēstrī; nāmque aūgŭrŏr īsdēm

rēgnīs fōrtūnām sĭmĭlēm, cūm lūxŭs ĭn īllā

pārtĕ sĭt aēquālīs, nēc pēiōr Caēsăr ĭn īstā.

īlĭcĕt āggrĕdĕrīs quōd nūllūs tēmpŏrĕ nōstrō

Aūgūstūs pŏtŭīt: rĭgĭdūm sēptēmplĭcĭs Hīstrī

āgmĕn ĭn ārmă răpīs. nām quīcquīd lānguĭdŭs āxīs

cārdĭnĕ Sīthŏnĭō sūb Pārrhăsĕ pārtŭrĭt ūrsā,

hōc tōtūm tŭă sīgnă păvēt; Bāstārnă, Sŭēbūs,

Pānnŏnĭūs, Neūrūs, Chūnūs, Gĕtă, Dācŭs, Hălānūs,

Bēllŏnŏthūs, Rūgūs, Būrgūndĭŏ, Vēsŭs, Ălītēs,

Bīsālta, Ōstrŏgŏthūs, Prōcrūstēs, Sārmătă, Mōschūs

pōst ăquĭlās vēnērĕ tŭās; tĭbĭ mīlĭtăt ōmnīs

Caūcăsŭs ēt Scўthĭcaē pōtōr Tănăītĭcŭs ūndaē.

quīd făcĭāt fōrtūnă vĭrī? quāscūmquĕ mĭnātūr,

hās trĕmŭīt iām Rōmă mănūs; mŏdŏ prīncĭpĕ sūb tē,

nē mĕtŭāt, prŏpĕ pārvă pŭtāt, nĭsĭ sērvĭăt īllī

quōd tĭmŭīt rēgnānte ălĭō. iām cāstră mŏvēbās

ēt tē dīvērsīs stīpābānt mīlĭă sīgnīs:

ōbsĕquĭūm gēns ūnă nĕgāt, quaē nūpĕr ăb Hīstrō

rēttŭlĭt īndŏmĭtūm sŏlĭtō trŭcŭlēntĭŏr āgmēn,

quōd dŏmĭnīs pēr bēllă cărēt pŏpŭlōquĕ sŭpērbō

Tūldĭlă plēctēndās īn proēlĭă sūggĕrĭt īrās.

hīc tū vīx ārmīs pŏsĭtīs ĭtĕrum ārmă rĕtrāctās:

Bīstŏnĭdēs vĕlŭtī Cĭcŏnūm cūm fōrtĕ prŭīnās

Ōgўgĭīs cōmplēnt thĭăsīs, seū Strŷmŏnŏs ārvīs,

seū sē pēr Rhŏdŏpēn, seū quā nīmbōsŭs ĭn aēquōr

vōlvĭt Hўpērbŏrĕīs īn caūtĭbŭs Īsmărŭs Hēbrūm

dāt sōmnō văgă tūrbă, sĭmūl lāssātă quĭēscūnt

ōrgĭa ĕt ād bĭfŏrēm rĕbŏāt nēc tībĭă flātūm;

vīx rĕquĭēs, iām pōntĕ lĭgānt, rŏtăt ēnthĕă thŷrsūm

Bāssărĭs ēt măcŭlīs Ĕrўthraēaē nēbrĭdŏs hōrrēns

ēxcĭtăt Ōdrўsĭōs ād mārcĭdă tŷmpănă mŷstās.

tū tămĕn hānc dīffērs poēnām, sēd sānguĭnĭs aūctōr

māiōrīs, dūm pārcĭs, ĕrās. nōn pērtŭlĭt ūltrā

hōc prō tē plūs caūtă mănūs vēstrūmquĕ pŭdōrēm

sprēvīt prō vōbīs; prīmī cădĭt hōstĭă bēllī,

quīsquĕ rĕbēllĭs ĕrāt. praēdām quŏquĕ dīvĭdĭs īllīs,

mēns dēvōtă quĭbūs fŭĕrāt: quaē tērrĭtă sērvīt

ēxēmplō, gaūdēt prĕtĭō. Phārsālĭcă Caēsār

ārvă pĕtēns sŭbĭtās fērrō cōmpēscŭĭt īrās:

sēd sŭă mēmbră sĕcāns ēt caūsaē mōlĕ cŏāctūs

flēvīt quōs pĕrĭmīt: vēstrīs haēc prōfĭcĭt ārmīs

sēdĭtĭō; quōdcūmquĕ iŭbēs, nĭsĭ bārbărŭs aūdīt,

hīnc cădĭt, ūt mīlēs tĭmĕāt. iām tēmpŏrĕ brūmaē

Ālpēs mārmŏrĕās ātque ōccūrrēntĭă iūnctō

sāxă pŏlō rūpēsquĕ vĭtrī sīccāmquĕ mĭnāntēs

pēr scŏpŭlōs plŭvĭām prīmūs pĕdĕ cārpĭs ĕt īdēm

lūbrĭcă praēmīssō fīrmās vēstīgĭă cōntō,

coēpĕrăt ād rūpīs mĕdĭūm quaē māxĭmă tūrba ēst

īntērnō squālērĕ gĕlū, quōd cōllĕ sŭpīnō

ārtātīs cōnclūsă vĭīs rēptārĕ rĭgēntī

nōn pŏtĕrāt rĕvŏlūtă sŏlō: fōrs ūnŭs ăb īllō

āgmĭnĕ, cānēntēm cuīūs rŏtă trīvĕrăt Hīstrūm,

ēxclāmāt: 'glădĭōs mālo ēt sōllēmnĕ quĭētā

quōd frīgūs dē mōrtĕ vĕnīt; mĕă tōrpŏr ĭnērtī

mēmbră rĭgōrĕ lĭgāt, quōdām mĭhĭ cōrpŭs ădūstūm

frīgŏrĭs īgnĕ pĕrīt. sĕquĭmūr sĭnĕ fīnĕ lăbōrī

īnstāntēm iŭvĕnēm; quīsquīs fōrtīssĭmŭs īlle ēst

aūt rēx aūt pŏpŭlūs, cāstrīs mŏdŏ claūsŭs ăprīcā

vēl sūb pēllĕ iăcēt; nōs ānnī vērtĭmŭs ūsūm.

quōd iŭbĕt hīc, lēx rēbŭs ĕrīt; nōn flēctĭtŭr ūmquām

ā coēptīs dāmnūmquĕ pŭtāt, sī tēmpŏrĭs īrās

vēl pēr dāmnă tĭmēt. quā dīcām gēntĕ crĕātūm,

quēm Scўthă nōn pătĭōr? cuīūs lāc tīgrĭdĭs īnfāns

Hŷrcānā sūb rūpĕ bĭbīt? quaē sūstŭlĭt īstūm

āxĕ mĕō grăvĭōr tēllūs? ēn vērtĭcĕ sūmmō

ālgēntēs cōgīt tūrmās āc frīgŏră rīdēt,

dūm sōlūs plūs mēntĕ călēt. cūm clāssĭcă rēgīs

Ārctōī sĕquĕrēr, Rōmānī prīncĭpĭs ārmă

Caēsărĕūmquĕ lărēm lūxū tōrpērĕ pĕrēnnī

aūdĭĕrām: dŏmĭnōs nīl prōdēst īssĕ prĭōrēs,

sī rēx hīc quŏquĕ fōrtĭs ĕrāt.' māiōră părāntēm

dīcĕrĕ dē scŏpŭlō vērbīs āccēndĭs ămārīs:

'quīsquĭs ĕs, ōppŏsĭtī mĕtŭīs quī lūbrĭcă clīvī,

frāngĕ cŭtēm pēndēntĭs ăquaē scālptōquĕ flŭēntō

sīt tĭbĭ lŷmphă grădūs. tūrpēs dēpōnĕ quĕrēlās:

ōtĭă frīgŭs hăbēnt. nūmquīd mĭhĭ mēmbră bĭfōrmīs

Hŷlaēī nātūră dĕdīt? nūm Pēgăsŭs ālīs

ādĭŭvīt quīcquīd grădĭōr pēnnāsquĕ vŏlāntī

dāt Călăīs Zētūsquĕ mĭhī, quēm nīnguĭdă cērnīs

cālcāntēm iām dōrsă iŭgī? vōs frīgŏră frāngūnt,

vōs Ālpēs? iām iām stŭdĕām pēnsārĕ prŭīnās:

aēstātēm sūb Sŷrtĕ dăbō.' sīc āgmĭnă vōcĕ

ērĭgĭs ēxēmplōquĕ lĕvās; prīmūsquĕ lăbōrēs

āggrĕdĕrīs quōscūmquĕ iŭbēs; tūm cētĕră pārēt

tūrbă lĭbēns, sērvīt prŏprĭīs cūm lēgĭbŭs aūctōr.

Quī tĭbĭ praētĕrĕā cŏmĭtēs quāntūsquĕ măgīstēr

mīlĭtĭaē, vēstrūm pōst vōs quī cōmpŭlĭt āgmēn,

sēd nōn īnvītūm? dīgnūs, cuī cēdĕrĕt ūnī

Sūlla ăcĭē, gĕnĭō Făbĭūs, pĭĕtātĕ Mĕtēllūs.

Āppĭŭs ēlŏquĭō, vī Fūlvĭŭs, ārtĕ Cămīllūs.

sī praēfēctūraē quāntūs mŏdĕrētŭr hŏnōrēm

vīr quaērās, tēndīt pătŭlōs quā Gāllĭă fīnēs,

vīx hăbŭīt mōrēs sĭmĭlēs, cuī tēstĕ sĕnātū.

īn se ĕtĭām trāctūm cōmmīsĕrăt Ūlpĭŭs ēnsēm.

quī dīctāt mŏdŏ iūră Gĕtīs, sŭb iŭdīcē vēstrō

pēllītūs rāvūm praēcōnēm sūscĭpĭt hōstīs.

quīd lŏquăr hīc īllūm, quī scrīnĭă sācră gŭbērnāt,

quī, cūm cīvīlīs dīspēnsēt pārtĭs hăbēnās,

sūstĭnĕt ārmātī cūrās, īntērprĕtĕ sūb quō

flēctĭtŭr ād vēstrās gēns ēffĕră cōndĭcĭōnēs?

quīd laūdārĕ Pĕtrūm pārvīs, tĕmĕrārĭă Clīō,

vīrĭbŭs āggrĕdĕrīs? cuīūs dīgnātŭr ăb ōrĕ

Caēsăr ĭn ōrbĕ lŏquī, lĭcĕt ēt quaēstōrĕ dĭsērtō

pōllĕăt; āttămĕn hīc nūpēr, plăcĭdīssĭmĕ prīncēps,

ōbsĭdĕ pērcēptō nōstraē dē moēnĭbŭs ūrbīs

vīscĕrĭbūs mĭsĕrīs īnsērtūm dēpŭlĭt ēnsēm.

ēt quĭă lāssātīs nĭmĭūm spēs ūnĭcă rēbūs

vēnīstī, nōstrīs, pĕtĭmūs, sūccūrrĕ rŭīnīs,

Lūgdūnūmquĕ tŭām, dūm praētĕrĭs, āspĭcĕ vīctōr:

ōtĭă pōst nĭmĭōs pōscīt tē frāctă lăbōrēs.

cuī pācēm dās, rēdde ănĭmūm: lāssātă iŭvēncī

cērvīx dēpŏsĭtō mĕlĭūs pōst sūlcăt ărātrō

tēllūrīs glaēbām sŏlĭdaē. bŏvĕ, frūgĕ, cŏlōnō,

cīvĭbŭs ēxhaūsta ēst. stāntīs fōrtūnă lătēbāt;

dūm căpĭtūr, vaē quāntă fŭīt! pōst gaūdĭă, prīncēps,

dēlēctāt mĕmĭnīssĕ mălī. pŏpŭlātĭbŭs, īgnī

ētsī cōncĭdĭmūs, vĕnĭēns tămĕn ōmnĭă tēcūm

rēstĭtŭīs: fŭĭmūs vēstrī quĭă caūsă trĭūmphī,

īpsă rŭīnă plăcēt. cūm vīctōr scāndĕrĕ cūrrūm

īncĭpĭēs crīnēmquĕ săcrūm tĭbĭ mōrĕ prĭōrūm

nēctēt mūrālīs, vāllārīs, cīvĭcă laūrūs

ēt rēgum āspĭcĭēnt Căpĭtōlĭă fūlvă cătēnās,

cūm vēstiēs Rōmām spŏlĭīs, cūm dīvĭtĕ cērā

pīngēs Cīnўfĭī cāptīvă măpālĭă Bōcchī,

īpsĕ pĕr ōbstāntēs pŏpŭlōs raūcōsquĕ frăgōrēs

praēcēdam ēt tĕnŭī, sīcūt nūnc, cārmĭnĕ dīcām

tē gĕmĭnās Sŷrtēs, Ālpēs tē, tē mărĕ māgnūm,

tē frĕtă, tē Lĭbўcās părĭtēr dŏmŭīssĕ cătērvās,

āntĕ tămēn vīcīssĕ mĭhī. quōd lūmĭnă flēctīs

quōdquĕ sĕrēnātō mĭsĕrōs iām rēspĭcĭs ōrĕ,

ēxūltārĕ lĭbēt: mĕmĭnī, cūm pārcĕrĕ vēllēs,

hīc tĭbĭ vūltŭs ĕrāt; mītīs dāt sīgnă vĕnūstās.

ānnŭĕ: sīc vēstrīs rēspīrēt Bŷrsă trŏphaēīs,

sīc Pārthūs cērtūm fŭgĭāt Maūrūsquĕ tĭmōrĕ

ālbŭs ĕāt; sīc Sūsă trĕmānt pŏsĭtīsquĕ phărētrīs

ēxārmātă tŭūm cīrcūmstēnt Bāctrā trībūnāl.

Pāllădŏs ārmĭsŏnaē fēstūm dūm cāntĭbŭs ōrtūm

pērsŏnăt Hīsmārīō ‖ Thrācĭă vātĕ chĕlŷs,

ēt dūm Mōpsŏpĭūm stīpāntūr pēr Mărăthōnēm

quī stĕtĕrānt flŭvĭī ‖ quaēquĕ cŭcūrrĭt hŭmūs,

dūlcĭsŏnūm quătĭtūr fĭdĭbūs dūm pēctĭnĕ mūrmūr,

hās pĕrhĭbēnt laūdēs ‖ laūdĕ prŏbāssĕ dĕām:

'dīvă, Gĭgāntēī fūdīt quām tēmpŏrĕ bēllī

ārmātūs pārtūs ‖ vērtĭcĕ dīvĭdŭō,

quām nĕquĕ Dēlĭăcīs pĕpĕrīt Lātōnă sŭb āntrīs,

fīxūra ērrāntēm ‖ Cŷclădă pīgnŏrĭbūs,

nēc quaē Cādmēīs părĭēns Ālcīdĕn ĭn ōrīs

sūspēndīt trĭplĭcī ‖ nōctĕ pŭērpĕrĭūm,

nēc cuīūs plŭvĭō tūrrīs mădĕfāctă mĕtāllo ēst,

cūm mātrem īmplērēt ‖ fīlĭŭs aūrĭgĕnă:

sēd tē, cūm trĕpĭdūm spēctārēt Flēgră Tŏnāntēm,

īmpŭlĭt ēxcūssām ‖ vērtĭcĕ rūptŭs ăpēx:

cūmquĕ dĕōs sōlaē trăhĕrēnt īn proēlĭă vīrēs,

cōnfūsūm vāldē ‖ tē sĭnĕ rōbŭr ĕrāt:

prōtŭlĭt ūt mōx tē pătrĭūs, Săpĭēntĭă, vērtēx,

tūm măgĕ vīcērūnt, ‖ tē cum hăbŭērĕ dĕī.

tē prōptēr cēssīt, mănĭbūs cōnstrūctă trĕmēndīs,

iām prŏpĕ pēr rŭtĭlūm ‖ māchĭnă tēnsă pŏlūm.

Pīndŭs, Ŏthrŷs, Phōloē dēxtrīs cĕcĭdērĕ Gĭgāntūm,

dēcĭdĭt ēt Rhoētī ‖ iām grăvĭs Ōssă mănū,

stērnĭtŭr Aēgaēōn, Brĭăreūs, Ĕphĭāltă Mĭmāsquĕ,

Ārĕtŏās suētī ‖ lāmbĕrĕ cālcĕ rŏtās.

Ēncĕlădūs pātrī iăcŭīt frātrīquĕ Tўphoēūs:

Eūbŏĭcam hīc rūpēm ‖ sūstĭnĕt, hīc Sĭcŭlām.'

hīnc sēse ād tōtām gĕnĕtrīcēm trānstŭlĭt Ōrpheūs

ēt dŏcŭīt chōrdās ‖ dīcĕrĕ Cāllĭŏpām.

āssūrrēxērūnt Mūsaē sūb laūdĕ sŏrōrīs

ēt plăcŭīt dīvaē ‖ cārmĭnĕ plūs pĭĕtās.

quōd sī mātērnās laūdēs cāntāssĕ făvōri ēst

nēc vălĕō prīscās ‖ aēquĭpĕrārĕ fĭdēs,

pūblĭcŭs hīc pătĕr ēst, vōvī cuī cārmĕn, Ăvītūs:

mātĕrĭa ēst māiōr, ‖ sī mĭhĭ Mūsă mĭnōr.

Phoēbĕ, pĕrāgrātō tāndēm vīsūrŭs ĭn ōrbĕ

quēm pōssīs pērfērrĕ părēm, dā lūmĭnă caēlō:

sūffĭcĭt hīc tērrīs. nēc sē iām sīgnĭfĕr āstrīs

iāctēt, Mārmărĭcūs quēm vērtĭcĕ cōntĕrĭt Ātlāns:

sīdĕră sūnt īstī. quaē sīcūt mērsă nĭtēscūnt,

ādvērsīs sīc Rōmă mĭcāt, cuī fīxŭs ăb ōrtū

ōrdŏ fŭīt crēvīssĕ mălīs. mŏdŏ prīncĭpĕ sūrgēt

cōnsŭlĕ; nēmpĕ, pătrēs, cōllātōs cērnĕrĕ fāscēs

vōs iŭvăt ēt sŏcĭām scēptrīs māndāssĕ cŭrūlēm:

crēdĭtĕ, plūs dăbĭtīs: cūrrūs. iām nēctĕ bĭfrōntēs,

āncēps lānĕ, cŏmās dŭplĭcīque āccīngĕrĕ laūrō.

prīncĭpĭs āntĕrĭōr, iām cōnsŭlĭs īstĕ cŏrūscāt

ānnŭs, ĕt ēmĕrĭtā trăbĕīs dĭădēmătă crēscūnt.

īncāssūm iām, Mūsă, păvēs, quōd prōpŭlĭt Aūstēr

vēlă rătīs nōstraē; pĕlăgō quĭă cūrrĕrĕ fāmaē

coēpĭmŭs, ēn sīdūs, quōd nōs pēr caērŭlă sērvēt.

Fōrtĕ pătēr sŭpĕrūm prōspēxĭt ăb aēthĕrĕ tērrās:

ēccĕ vĭgēt quōdcūmquĕ vĭdēt; mūndūm rĕpărāssĕ

āspēxīssĕ fŭīt; sōlūs fŏvĕt ōmnĭă nūtūs.

iāmque ūt cōnvĕnĭānt sŭpĕrī, Tĕgĕātĭcŭs Ārcās

nūnc plāntīs, nūnc frōntĕ vŏlāt; vīx cōntĭgĭt ārvă:

ēt tōtō dēscēndĭt ăvō. mărĕ, tērră vĕl āēr

īndĭgĕnās mīsērĕ dĕōs. gērmānĕ Tŏnāntīs,

prīmĕ vĕnīs, vĭrĭdī quī Dōrĭdă fīndĕrĕ cūrrū

suētŭs ĭn āttŏnĭtā spārgīs cĭtŏ tērgă sĕrēnūm;

ūmēntēs Nŷmphās Fōrcūs cŏmĭtātŭr ĭbīquĕ

glaūcūs, Glaūcĕ, vĕnīs, vātum ēt cērtīssĭmĕ Prōteū,

cērtŭs ĕrās. lōngō vĕnĭūnt pōst ōrdĭnĕ dīvī:

pāmpĭnĕūs Lībēr, Mārs trūx, Tīrŷnthĭŭs hīrtūs,

nūdă Vĕnūs, fēcūndă Cĕrēs, phărĕtrātă Dĭānă,

Iūnŏ grăvīs, prūdēns Pāllās, tūrrītă Cўbēbē,

Sātūrnūs prŏfŭgūs, văgă Cŷnthĭă, Phoēbŭs ĕphēbūs,

Pān păvĭdūs, Faūnī rĭgĭdī, Sătўrī pĕtŭlāntēs.

cōnvēnēre ĕtĭām caēlūm vīrtūtĕ tĕnēntēs:

Cāstŏr ĕquō, Pōllūx caēstū, Pērsēĭŭs hārpē,

fūlmĭnĕ Vūlcānūs, Tīphŷs rătĕ, gēntĕ Quĭrīnūs.

quīs cănăt hīc aūlām caēlī, rŭtĭlāntĭă cūiūs

īpsă păvīmēntūm sūnt sīdĕră? iām pătĕr aūreō

trānquīllūs sēsē sŏlĭō lŏcăt, īndĕ prĭōrēs

cōnsēdērĕ dĕī (flŭvĭīs quŏquĕ cōntĭgĭt īllō,

sēd sĕnĭbūs, rĕsĭdērĕ lŏcō, tĭbĭ, māxĭmĕ flūctū

Ērĭdăne ēt flāvīs īn pōcŭlă frāctĕ Sĭcāmbrīs,

Rhēnĕ tŭmēns Scўthĭaēquĕ văgīs ĕquĭtātĕ cătērvīs

Hīstĕr ĕt īgnōtūm plūs nōtūs, Nīlĕ, pĕr ōrtūm):

cūm prŏcŭl ērēctā caēlī dē pārtĕ trăhēbāt

pīgrōs Rōmă grădūs, cūrvātō cērnŭă cōllō

ōră fĕrēns; pēndēnt crīnēs dē vērtĭcĕ, tēctī

pūlvĕrĕ, nōn gălĕā, clĭpĕūsque īnpīngĭtŭr aēgrīs

grēssĭbŭs, ēt pōndūs, nōn tērrōr fērtŭr ĭn hāstā.

ūtquĕ pĭī gĕnĭbūs prīmum ēst ādfūsă Tŏnāntīs,

'tēstōr, sānctĕ părēns', īnquīt, 'tē nūmĕn ĕt īllūd,

quīcquīd Rōmă fŭī: sūmmō sătĭs ōbrŭtă fātō

īnvĭdĕo ābiēctīs; pōndūs nōn sūstĭnĕt āmplī

cūlmĭnĭs ārtă dŏmūs nēc fūlmēn vāllĭbŭs īnstāt.

quīd, rŏgŏ, bīs sēnō mĭhĭ vūltŭrĕ Tūscŭs ărūspēx

pōrtēndīt? iăcĭēns prīmaē cūr moēnĭă gēntī

ōmĭnĭbūs iām cēlsă fŭī, dūm cōllĭs Ĕtrūscī

fūndāmēntă iŭgīs ăpĕrīs mĭhĭ, Rōmŭlĕ paūpēr?

plūs glădĭō sēcūră fŭī, cūm tūrbĭnĕ iūnctō

mē Rŭtŭlūs, Vēiēns, părĭtērque Aūrūncŭs ĕt Aēquūs,

Hērnīcūs ēt Vōlscūs prĕmĕrēnt. sāt māgnă vĭdēbār

ēt tĭbĭ, dūm rūmpīt vĭtĭātūm fēmĭnă fērrō

cōrpŭs ĕt ād cāstūm rĕmĕās, pŭdŏr ērŭtĕ, vūlnūs.

iām cūm vāllātām sŏcĭō mē claūsĭt Ĕtrūscō

Tārquĭnĭūs: prō Mūci īgnēs! prō Cōclĭtĭs ūndaē!

prō dŏlŏr! hīc quōnam ēst, quī sūb mĕă iūră rĕdēgīt

Sāmnītēm Gūrgēs? Vōlscī quī tērgā cēcīdīt,

Mārcĭŭs ēt, Sĕnŏnēs fūndēns, dīctātŏr ĕt ēxūl?

Fābrĭcĭī vītām vēllēm, mōrtēs Dĕcĭōrūm,

vēl sīc vīncēntēm vēl sīc vīctōs: mĕă rēddĕ

prīncĭpĭa. heū! quō nūnc pōmpaē dītēsquĕ trĭūmphī

ēt paūpēr cōnsūl? Lĭbўcūm mĕă tērrŭĭt āxēm

cūspĭs ĕt īnfīdō pŏsŭī iŭgă tērtĭă Poēnō.

Īndōrūm Gāngēs, Cōlchōrūm Phāsĭs, Ărāxēs

Ārmĕnĭaē, Gēr Aēthĭŏpūm Tănăīsquĕ Gĕtārūm

Thŷbrīnūm trĕmŭērĕ mĕūm. mē Teūtŏnĕ iūnctō

quōndām frāctĕ sŭbīs Cīmbēr, glădĭīsquĕ grăvātās

āntĕ mănūs sōlās iūssī pōrtārĕ cătēnās.

vaē mĭhĭ! quālĭs ĕrām, cūm pēr mĕă iūssă iŭbērēnt

Sūlla, Āsīăgĕnēs, Cŭrĭūs, Paūlūs, Pōmpēiūs

Tīgrāni, Āntĭŏchō, Pŷrrhō, Pērseō, Mĭthrĭdātī

pācēm, rēgnă, fŭgām, vēctīgāl, vīnclă, vĕnēnūm.

Saūrŏmătēm tăcĕo āc Mōschūm sŏlĭtōsquĕ crŭēntūm

lāc pōtārĕ Gĕtās āc pōcŭlă tīngĕrĕ vēnīs

vēl, cūm dīffŭgĭūnt, fūgiēndōs tūm măgĕ Pērsās.

nēc tērrās dīxīssĕ săt ēst: fūlgēntĭbŭs ārmīs

tōt mărĭa īntrăvĭ dūĕĕ, tē lōngēquĕ rĕmōtās

sōlĕ sŭb ōccĭdŭō gēntēs. vīctrīcĭă Caēsār

sīgnă Călēdŏnĭōs trānsvēxĭt ăd ūsquĕ Brĭtānnōs;

fūdĕrĭt ēt quāmquām Scōtum ēt cūm Sāxŏnĕ Pīctūm,

hōstēs quaēsīvīt, quēm iām nātūră vĕtābāt

quaērĕrĕ plūs hŏmĭnēs. vīdīt tē frāngĕrĕ Leūcās,

trūx Aūgūstĕ, Phărōn, dūm clāssĭcŭs Āctĭă mīlēs

stāgnă quătīt prŏfŭgīsquĕ bĭbāx Āntōnĭŭs ārmīs

īncēstām văcŭāt pătrĭō Ptŏlŏmāĭdă rēgnō.

cūmquĕ prĭūs strīctō quĕrĕrēr dē cārdĭnĕ mūndī,

nēc līmēs nūnc īpsă mĭhī. plūs, sūmmĕ dĕōrūm,

sūm iūstō tĭbĭ vīsă pŏtēns, quōd Pārthĭcŭs ūltrō

rēstĭtŭīt mĕă sīgnă Săpōr pŏsĭtōquĕ tĭārā

fūnĕră Crāssōrūm flēvīt, dūm pūrgăt. ĕt hīnc iām,

prō dŏlŏr! ēxcūssō pŏpŭlī iūre ātquĕ sĕnātūs,

quōd tĭmŭi, īncūrrī; sūm tōta īn prīncĭpĕ, tōtă

prīncĭpĭs, ēt fīō lăcĕrūm dē Caēsărĕ rēgnūm,

quaē quōndām rēgīnă fŭī; Căprĕāsquĕ Tĭbērī

ēt călĭgās Gāī Claūdī cēnsūră sĕcūta ēst

ēt vīr mōrtĕ Nĕrō; trīstī Pīsōnĕ vĕrēndūm

Gālbām stērnĭs, Ŏthō, spĕcŭlō quī pūlchĕr hăbērī

dūm cāptās, ĕgŏ tūrpĭs ĕrām; mĭhĭ foēdă Vĭtēllī

īntŭlĭt īnglŭvĭēs vēntrēm, quī tēmpŏrĕ pārvō

rēgnāns sērŏ pĕrīt; lāssām pōst īnclĭtŭs ārmīs

Vēspăsĭānŭs hăbēt, Tĭtŭs hīnc, pōst hūnc quŏquĕ frātēr;

pōst quēm trānquīllūs vīx mē mĭhĭ rēddĕrĕ Nērvă

coēpĭt, ădōptīvō fāctūs dē Caēsărĕ māiōr;

Ūlpĭŭs īndĕ vĕnīt, quō fōrmīdātă Sĭcāmbrīs

Āgrīppīnă fŭīt, fōrtīs, pĭŭs, īntĕgĕr, ācēr.

tālēm cāptă prĕcōr. Trāiānūm nēscĭŏ sī quīs

aēquĭpĕrēt, nī fōrs ĭtĕrūm tū, Gāllĭă, mīttās

quī vīncāt.' lăcrĭmaē vōcēm claūsērĕ prĕcāntīs,

ēt quīcquīd sŭpĕrēst, lūctūs rŏgăt. ūndĭquĕ caēlī

āssūrgūnt prŏcĕrēs, Mārs, Cŷprīs, Rōmŭlŭs ēt quī

aūctōrēs tĭbĭ, Rōmă, dĕī; iām mītĭŏr īpsă

flēctĭtŭr ātque īrās vĕtĕrēs Sātūrnĭă dōnāt.

Iūppĭtĕr īstă rĕfērt: 'Fātūm quō cūnctă rĕgūntūr

quōque ĕgŏ, nōn lĭcŭīt frāngī. sāt cēlsă lăbōrānt

sēmpĕr, ĕt ēlātās nōstrō dē mūnĕrĕ vīrēs

īnvīdīt Fōrtūnă sĭbī; sēd cōncĭpĕ māgnōs,

quāmquām frācta, ănĭmōs. sī tē Pōrsēnnă sŏlūtō

plūs tĭmŭīt dē pōntĕ frĕmēns, sī moēnĭă cāptă

mōx Brēnnī vīdērĕ fŭgām, sī dēnĭquĕ dīrūm

Hānnĭbălēm iūnctō tērraē caēlīquĕ tŭmūltū

rēppŭlĭmūs (cūm cāstră tŭīs iām prōxĭmă mūrīs

stārēnt, Cōllīnā fūlmēn prō tūrrĕ cŭcūrrīt,

ātque īllīc ĭtĕrūm tĭmŭīt nātūră păvēntēm

pōst Flēgrām pūgnārĕ Iŏvēm): tōrpēntĭă tōllĕ

lūmĭnă, dētērsām mēntēm cālīgŏ rĕlīnquāt.

tē mīrum ēst vīnci; īncĭpĭēs cūm vīncĕrĕ, mīrūm

nōn ĕrĭt. ūtquĕ tĭbī pătĕāt quō sūrgĕrĕ tāndēm

fēssă mŏdō pōssīs, paūcīs, cōgnōscĕ, dŏcēbŏ.

Ēst mĭhĭ, quaē Lătĭō sē sānguĭnĕ tōllĭt ălūmnām,

tēllūs clāră vĭrīs, cuī nōn dĕdĭt ōptĭmă quōndām

rērum ŏpĭfēx nātūră părēm; fēcūndŭs ăb ūrbĕ

pōllĕt ăgēr, prīmō quī vīx prōscīssŭs ărātrō

sēmĭnă tārdă sĭtīt vēl lūxūriāntĕ iŭvēncō

ārcāna ēxpōnīt pĭcĕām pīnguēdĭnĕ glaēbām.

āssūrrēxīt huīc, cōxīt quōd tōrrĭdŭs Aūstēr,

Nīlĭăcūm Lĭbўcūmquĕ sŏlūm, cōllātăquĕ sēmpēr

ārĭdă Mŷgdŏnĭaē dāmnārūnt Gārgără fālcēs;

Āpŭlŭs ēt Călăbēr cēssīt. spēs ūnĭcă rērūm,

hānc, Ārvērnĕ, cŏlēns nūllī pĕdĕ cēdĭs ĭn ārmīs,

quōsvīs vīncĭs ĕquō. tēstīs mĭhĭ Caēsărĭs ēstō

hīc nĭmĭūm fōrtūnă păvēns, cūm cōllĕ rĕpūlsūs

Gērgŏvĭaē cāstrīs mīlēs vīx rēstĭtĭt īpsīs.

hōs ĕgŏ tām fōrtēs vŏlŭī, sēd cēdĕre Ăvītūm

dūm tĭbĭ, Rōmă, părō, rŭtĭlāt cuī māxĭmă dūdūm

stēmmătă cōmplēxūm gērmēn, pālmātă cŭcūrrīt

pēr prŏăvōs, gēntīsquĕ sŭaē tē tēstĕ, Phĭlāgrī,

pātrĭcĭūs rēsplēndĕt ăpēx. sēd pōrtĭŏ quānta ēst

haēc laūdūm, laūdārĕ pătrēs, quōs quīppĕ cŭrūlēs

ēt praēfēctūrās cōnstāt dēbērĕ nĕpōtī?

sīnt ălĭī, pēr quōs sē pōstŭmă iāctĕt ŏrīgŏ,

ēt prīscūm tĭtŭlīs nŭmĕrēt gĕnŭs āltĕr: Ăvītĕ,

nōbĭlĭtās tū sōlŭs ăvōs. lĭbĕt ēdĕrĕ tāntī

gēstă vĭri ēt prīmām paūcīs pērcūrrĕrĕ vītām.

Sōlvĕrăt īn pārtūm gĕnĕrōsă pŭērpĕră cāstī

vēntrĭs ŏnūs; mănĭfēstă dĕdī mōx sīgnă fŭtūrī

prīncĭpĭs āc tōtām faūstō trĕpĭdī pătrĭs aūlām

īmplēvi aūgŭrĭō, lĭcĕt īdēm grāndĭă nātī

cūlpārēt fāta ēt pŭĕrī iām rēgnă vĭdērēt.

sēd sĭbĭ cōmmīssūm tāntō sūb pīgnŏrĕ cērnēns

mūndī dēpŏsĭtūm, nē quīd tĭbĭ, Rōmă, pĕrīrēt,

iūvīt fōrtūnām stŭdĭō. lāctāntĭă prīmūm

mēmbră dĕdīt nĭvĭbūs, glăcĭēmque īrrūmpĕrĕ plāntīs

iūssĭt ĕt āttrītās pārvūm rīdērĕ prŭīnās.

sūrgēntēs ănĭmī Mūsīs fōrmāntŭr ĕt īllō

quō Cĭcĕrōnĕ tŏnās; dĭdĭcīt quŏquĕ fāctă tŭōrūm

āntĕ dŭcūm; dĭdĭcīt pūgnās lībrōquĕ rĕlēgīt

quaē gĕrĕrēt cāmpō. prīmūs vīx coēpĕrăt ēssĕ

ēx īnfāntĕ pŭēr, răbĭdām cūm fōrtĕ crŭēntīs

rīctĭbŭs ātque ēscās iēiūnā faūcĕ părāntēm

plūs cătŭlīs strāvīt (fŭĕrānt nām frāgmĭnă prōptēr)

ārrēptā dē caūtĕ lŭpām, frāctūsquĕ mŏlārī

dīssīlvīt vērtēx ēt sāxūm vūlnĕrĕ sēdīt.

sīc mĕŭs Ālcīdēs, Nĕmĕaē dūm sāltĭbŭs ērrāt,

ōccūrrīt mōnstrō văcŭūs, nōn rōbŏră pōrtāns,

nōn phărĕtrās; stĕtĭt īră frĕmēns ātque hōstĕ prŏpīnquō

cōnsūlvīt sōlōs vīrtūs dēcēptă lăcērtōs.

pārvă quĭdēm, dīcēndă tămēn: quīs prōmptĭŏr īstō

tēnsă cătēnātī sūmmīttĕrĕ cōllă Mŏlōssī,

ēt lūstrīs rĕcŭbārĕ fĕrās, īntērprĕtĕ nārĕ

dīscĕrĕ nōn vīsās ĕt ĭn āĕrĕ quaērĕrĕ plāntās?

iām sī fōrtĕ sŭēm lātrātĭbŭs īmprŏbŭs Ūmbēr

tērrŭĭt, ālbēntēs nīgrō sūb gūttŭrĕ lūnās

frāngĕrĕ lūdŭs ĕrāt cōllūctāntīquĕ lăcērtō

vāstă pĕr ādvērsās vēnābŭlă cōgĕrĕ praēdās.

quām pūlchrūm, cūm fōrtĕ dŏmūm pōst lūstră rĕvērtēns

hōrrōrē splēndērĕt ăprī vīrtūsquĕ rĕpūgnāns

prōdĕrĕt īnvītūm pēr fōrtĭă fāctă pŭdōrēm!

sīc Pāndiōnīīs cāstaē Trītōnĭdŏs ārvīs

Hīppŏlўtūs rŏsĕō sūdūm rădĭābăt ăb ōrĕ,

sēd sĭmĭlī, gĕmĭnō flāgrāns cūm Crēssă fŭrōrĕ

trānsĭĭt āffēctū mātrēs ēt fraūdĕ nŏvērcās.

quīd vŏlŭcrūm stŭdĭūm, dāt quās nātūră răpācēs

īn vūlgūs prŏpĕ cōgnātūm? quīs dōctĭŏr īstō

īnstĭtŭīt vărĭās pēr nūbĭlă iūngĕrĕ lītēs?

ālĭtĕ vīncĭt ăvēs, cĕlĕrīquĕ pĕr aēthĕră plaūsū

hōc nūllī mĕlĭūs pūgnātōr mīlĭtăt ūnguīs.

nēc mĭnŭs haēc īntēr cīvīlĭă iūră sĕcūtūs

ēlĭgĭtūr prīmūs, iŭvĕnīs, sōlūs, mălă frāctaē

āllĭgĕt ūt pătrĭaē pōscātque īnfōrmĕ rĕcīdī

vēctīgāl. prŏcĕrūm tūm fōrtĕ pŏtēntĭŏr īllīc,

pōst ĕtĭām prīncēps, Cōnstāntĭŭs ōmnĭă praēstāt,

īndŏlĕ dēfīxūs tānta ēt mīrātŭs ĭn ānnīs

pārvīs grāndĕ bŏnūm vĕl ĭn ōrĕ prĕcāntĭs ĕphēbī

vērbă sĕnīs. dŭcĭs hīnc pūgnās ēt foēdĕră rēgūm

pāndĕrĕ, Rōmă, lĭbēt, vărĭīs īncūssă prŏcēllīs

bēllōrūm rēgī Gĕtĭcō tŭă Gāllĭă pācīs

pīgnŏră iūssă dăre ēst, īntēr quaē nōbĭlĭs ōbsēs

tū, Thĕŏdōrĕ, vĕnīs, quēm prō pĭĕtātĕ prŏpīnquī

ēxpĕtĭs īn mĕdĭā pēllītī prīncĭpĭs aūlā

tūtŭs, Ăvītĕ, fĭdē; prŏbăt hōc iām Theūdŏrĭs āltūm

ēxēmplum ōffĭcĭī. rēs mīra ēt dīgnă rĕlātū,

quōd fŭĕrīs blāndūs, rēgī plăcŭīssĕ fĕrōcī.

hīnc tē paūlātīm praēlībāt sēnsĭbŭs īmīs

ātque ănĭmīs: vūlt ēssĕ sŭūm; sēd spērnĭs ămīcūm

plūs quām Rōmānūm gĕrĕrē. stŭpĕt īllĕ rĕpūlsām

ēt plūs īndĕ plăcēs. rĭgĭdūm sīc, Pŷrrhĕ, vĭdēbās

Fābrĭcĭum, īngēstās ănĭmō cūm dīvĭtĕ fūgīt

paūpĕr ŏpēs, rēgēm tēmnēns, dūm sūpplĭcĕ cēnsū

pīgnŭs ămīcĭtĭaē vīlī mēndīcăt ăb aūrō.

Aētīum īntĕrĕā, Scўthĭcō quĭă saēpĕ dŭēllo ēst

ēdōctūs, sĕquĕrīs; quī, quāmquām cēlsŭs ĭn ārmīs.

nīl sĭnĕ tē gēssīt, cūm plūrĭmă tūtĕ sĭne īllō.

nām pōst Iūthūngōs ēt Nōrĭcă bēllă sŭbāctō

vīctōr Vīndĕlĭcō Bēlgām, Būrgūndĭŏ quēm trūx

prēssĕrăt, ābsōlvīt iūnctūs tĭbĭ. vīncĭtŭr īllīc

cūrsu Hĕrŭlūs, Chūnūs iăcŭlīs Frāncūsquĕ nătātū,

Saūrŏmătā clĭpĕō, Sălĭūs pĕdĕ, fālcĕ Gĕlōnūs,

vūlnĕrĕ vēl sī quīs plāngīt, cuī flēssĕ fĕrīri ēst

āc fērrō pĕrărāssĕ gĕnās vūltūquĕ mĭnācī

rūbră cĭcātrīcūm vēstīgĭă dēfōdīssĕ.

Īllūstrī iām tūm dōnātūr cēlsŭs hŏnōrĕ.

squāmĕŭs ēt rŭtĭlīs ĕtĭāmnūnc līvĭdă crīstīs

ōră gĕrēns vīx ārmă dŏmūm sōrdēntĭă cāstrīs

rēttŭlĕrāt: nŏvă bēlla ĭtĕrūm pūgnāmquĕ sŭb īpsīs

iām pătrĭaē mūrīs pĕrĭtūrūs cōmmŏvĕt hōstīs,

Lītŏrĭūs Scўthĭcōs ĕquĭtēs tūm fōrtĕ sŭbāctō

cēlsŭs Ărēmŏrĭcō Gĕtĭcūm răpĭēbăt ĭn āgmēn

pēr tērrās, Ārvērnĕ, tŭās, quī prōxĭmă quaēquĕ

dīscūrsū, flāmmīs, fērrō, fĕrĭtātĕ, răpīnīs

dēlēbānt, pācīs fāllēntēs nōmĕn ĭnānĕ.

hūiūs tūm fămŭlūm quīdām trŭcŭlēntĭŏr hōrūm,

mōx fēriēndĕ, fĕrīs; rŭĭt īlle ēt trīstĭă fātă

cōmmēndāt dŏmĭno ābsēntī pārtēmquĕ fŭtūrām

vīndīctaē mŏrĭēns Stўgĭūm spē pōrtăt ăd āmnēm.

ēt iām fāmă vĭrō tūrrēs pōrtāsquĕ tŭēntī

īntŭĭtū păvĭdaē plēbīs pērfērt scĕlŭs āctūm.

ēxcŭtĭtūr, rēstāt, pāllēt, rŭbĕt, ālgĕt ĕt ārdēt,

āc sĭbĭmēt mūltās vūltūm vărĭātă pĕr ūnūm

īră făcīt făcĭēs, vēl, quī mōs saēpĕ dŏlēntī,

plūs ămăt ēxtīnctūm; tāndēm prōrūmpĭt ĕt ārmă,

ārmă frĕmīt, pīnguīsque ĕtĭāmnūm sānguĭnĕ fērtūr

lōrīca, ōbtūsūs pēr bārbără vūlnĕră cōntūs

ātquĕ sŭb āssĭdŭīs dēntātūs caēdĭbŭs ēnsīs.

īnclūdīt sūrās ŏcrĕīs căpĭtīquĕ mĭcāntēm

īmpōnīt gălĕām, fūlvūs cuī crēscĭt ĭn āltūm

cōnŭs ĕt īrātām iăcŭlātūr vērtĭcĕ lūcēm.

ēt iām scāndĭt ĕquūm vūlsīsque ā cārdĭnĕ pōrtīs

ēmĭcăt; ādsīstūnt sŏcĭō Vīrtūsquĕ Dŏlōrquĕ

ēt Pŭdŏr: ārmātās pīlō pĕtĭt īmpĭgĕr ālās

pūgnāndō pūgnām quaērēns, păvĭdūmquĕ pĕr āgmēn

mūltōrum īntĕrĭtū cōmpēnsāt quōd lătĕt ūnūs.

sīc Phrўgĭum Ēmăthĭā vīctōrēm cūspĭdĕ pōscēns

Aēăcĭdēs caēsō lūctūm frēnāvĭt ămīcō

pēr mōrtēs tōt, Troīă, tŭās, iām vīlĭă pēr sē

āgmĭnă cōntēntūs rŭĕrē, strīctūmquĕ pĕr āmplōs

ēxĕrĕrē glădĭūm pŏpŭlōs; nătăt ōbrŭtă tēllūs

sānguĭnĕ, dūmque hĕbĕtāt tūrbā grăvĕ caēdŭă tēlūm,

ābsēns īn cūnctō sĭbĭ vūlnĕrĕ iām cădĭt Hēctōr.

prōdĭtŭs ūt tāndēm tāntī quī caūsă tŭmūltūs,

īnquĭt Ăvītŭs: 'Ăgē, Scўthĭcā nūtrītĕ sŭb ārctō

quī fŭrĭs ēt caēsō tāntūm quī fīdĭs ĭnērmī,

cōngrĕdĕre ārmātō. mūltūm tĭbĭ praēstĭtĭt īră

iām mĕă: cōncēssī pūgnām iŭbĕōquĕ rĕsīstās;

cērtāntēm māctāssĕ iŭvāt.' sīc fātŭr ĕt aēquōr

prōsĭlĭt īn mĕdĭūm, nēc nōn fĕrŭs ādvĕnĭt hōstīs.

ūt prīmūm pēctūs vēl cōmmĭnŭs ōră tŭlērĕ,

hīc īrā trĕmĭt, īllĕ mĕtū. iām cētĕră tūrbă

dīvērsīs trĕpĭdāt vōtīs vărĭōsquĕ pĕr īctūs

pēndĕt ăb ēvēntū. sēd pōstquām prīmă, sĕcūndă

tērtĭăque āctă rŏta ēst, vĕnĭt ēcce ēt cēlsă crŭēntūm

pērfŏrăt hāstă vĭrūm, pōst ēt cōnfīnĭă dōrsī

cēdīt trānsfōssō rūptūs bīs pēctŏrĕ thōrāx.

ēt dūm pēr dŭplĭcēm sānguīs sīngūltăt hĭātūm,

dīvĭdŭa āncĭpĭtēm cārpsērūnt vūlnĕră vītām.

Haēc pōst gēstă vĭrī (tēmēt, Stŷx līvĭdă, tēstōr)

īntĕmĕrātă mĭhī praēfēctūs iūră rĕgēbāt:

ēt căpŭt hōc sĭbĭmēt sŏlĭtīs dēfēssă rŭīnīs

Gāllĭă sūscĭpĭēns Gĕtĭcā pāllēbăt ăb īrā.

nīl prĕcĕ, nīl prĕtĭō, nīl mīlĭtĕ frāctŭs ăgēbāt

Aētīūs; cāptō tērrārūm dāmnă pătēbānt

Lītŏrĭo; īn Rhŏdănūm prŏprĭōs prōdūcĕrĕ fīnēs

Theūdŏrĭdaē fīxūm, nĕc ĕrāt pūgnārĕ nĕcēssĕ,

sēd mīgrārĕ Gĕtīs. răbĭdām trūx āspĕrăt īrām

vīctōr; quōd sēnsīt Scўthĭcūm prō moēnĭbŭs hōstēm,

īmpŭtăt; ēt nīl ēst grăvĭūs, sī fōrsĭtăn ūmquām

vīncĕrĕ cōntīngāt, trĕpĭdō. pōstquam ūndĭquĕ nūllūm

praēsĭdĭūm dŭcĭbūsquĕ tŭīs nīl, Rōmă, rĕlīctum ēst,

foēdŭs, Ăvītĕ, nŏvās; saēvūm tŭă pāgĭnă rēgēm

lēctă dŏmāt; iūssīssĕ săt ēst tē quōd rŏgăt ōrbīs.

crēdēnt hōc ūmquām gēntēs pŏpŭlīquĕ fŭtūrī?

līttĕră Rōmānī cāssāt quōd, bārbărĕ, vīncīs.

iūra ĭgĭtūr rēxīt; nāmque hōc quŏquĕ pār fŭĭt, ūt tūm

āssērtōr fĭĕrēt lēgūm quī nūnc ĕrĭt aūctōr,

nē dāndūs pŏpŭlīs prīncēps, căpŭt, īndŭpĕrātōr,

Caēsăr ĕt Aūgūstūs sōlūm fĕră proēlĭă nōssēt.

Iām praēfēctūraē pērfūnctūs cūlmĭnĕ tāndēm

sē dĕdĕrāt rūrī (nūmquām tămĕn ōtĭă, nūmquām

dēsĭdĭa īmbēllīs: stŭdĭūmque ēt cūră quĭētō

ārmōrūm sēmpēr): sŭbĭtō cūm rūptă tŭmūltū

bārbărĭēs tōtās īn tē trānsfūdĕrăt ārctōs,

Gāllĭă. pūgnācēm Rūgūm cŏmĭtāntĕ Gĕlōnō

Gēpĭdă trūx sĕquĭtūr; Sĕўrūm Būrgūndĭŏ cōgīt;

Chūnūs, Bēllŏnŏtūs, Neūrūs, Bāstārnă, Tŏrīngūs,

Brūctĕrŭs, ūlvōsā vēl quēm Nĭcĕr āllŭĭt ūndā,

prōrūmpīt Frāncūs; cĕcĭdīt cĭtŏ sēctă bĭpēnnī

Hērcўnĭa īn līntrēs ēt Rhēnūm tēxŭĭt ālnō;

ēt iām tērrĭfĭcīs dīffūdĕrăt Āttĭlă tūrmīs

īn cāmpōs sē, Bēlgă, tŭōs. vīx līquĕrăt Ālpēs

Aētīūs, tĕnŭe ēt rārūm sĭnĕ mīlĭtĕ dūcēns

rōbŭr ĭn aūxĭlĭīs, Gĕtĭcūm mălĕ crēdŭlŭs āgmēn

īncāssūm prŏprĭīs praēsūmēns ādfŏrĕ cāstrīs.

nūntĭŭs āt pōstquām dūctōrēm pērcŭlĭt, Hūnōs

iām prŏpĕ cōntēmptūm prŏprĭīs īn sēdĭbŭs hōstēm

ēxpēctārĕ Gĕtās, vērsāt văgŭs ōmnĭă sēcūm

cōnsĭlĭa ēt mēntēm cūrārūm flūctĭbŭs ūrgēt,

tāndēm nūtāntī sēdīt sēntēntĭă cēlsūm

ēxōrārĕ vĭrūm, cōllēctīsque ōmnĭbŭs ūnā

prīncĭpĭbūs cōrām sūpplēx sīc tālĭbŭs īnfīt:

'ōrbĭs, Ăvītĕ, sălūs, cuī nōn nŏvă glōrĭă nūnc ēst,

quōd rŏgăt Aētīūs; vŏlŭīsti, ēt nōn nŏcĕt hōstīs;

vīs: prōdēst. īnclūsă tĕnēs tōt mīlĭă nūtū,

ēt pŏpŭlīs Gĕtĭcīs sōla ēst tŭă grātĭă līmēs;

īnfēnsī sēmpēr nōbīs pācēm tĭbĭ praēstānt.

vīctrīcēs, ī, prōme ăquĭlās; fāc, ōptĭmĕ, Chūnōs,

quōrūm fōrtĕ prĭōr fŭgă nōs cōncūssĕrăt ōlīm,

bīs vīctōs prōdēssĕ mĭhī.' sīc fātŭr, ĕt īllĕ

pōllĭcĭtūs vōtūm fēcīt spēm. prōtĭnŭs īndĕ

āvŏlăt ēt fămŭlās īn proēlĭă cōncĭtăt īrās.

ībānt pēllītaē pōst clāssĭcă Rōmŭlă tūrmaē,

ād nōmēn cūrrēntĕ Gĕtā; tĭmĕt aērĕ vŏcārī

dīrŭtŭs, ōpprŏbrĭūm. nōn dāmnūm bārbărŭs hōrrēns.

hōs ād bēllă trăhīt iām tūm spēs ōrbĭs Ăvītūs,

vēl iām prīvātūs vĕl ădhūc. sīc cīnnămă būstō

cōllĭs Ĕrŷthraēī pōrtāns Phoēbēĭŭs ālēs

cōncĭtăt ōmne ăvĭūm vūlgūs; fămŭlāntĭă cūrrūnt

āgmĭna, ĕt āngūstūs pēnnās nōn ēxplīcăt āēr.

Iām prŏpĕ fātă tŭī bīs sēnās vūltŭrĭs ālās

cōmplēbānt (scīs nāmquĕ tŭōs, scīs, Rōmă, lăbōrēs):

Aētīūm Plăcĭdūs māctāvīt sēmĭvĭr āmēns.

vīxquĕ tŭo īmpŏsĭtūm căpĭtī dĭădēmă, Pĕtrōnī:

īlĭcŏ bārbărĭēs, nēc nōn sĭbĭ cāptă vĭdērī

Rōmă Gĕtīs tēllūsquĕ sŭō cēssūră fŭrōrī.

rāptōrēs ceū fōrtĕ lŭpī, quīs nārĕ săgācī

mōnstrăt ŏdōr pīnguēm claūsīs ăb ŏvīlĭbŭs aūrām,

īrrītānt ăcŭūntquĕ fămēm pōrtāntquĕ răpīnaē

īn vūltū spĕcĭēm, pătŭlō iēiūnĭă rīctū

fāllēntēs; iām iāmquĕ tĕnēr spē frāngĭtŭr āgnūs,

ātque ābsēns ăvĭdō crĕpĭtāt iām praēdă pălātō.

quīn ĕt Ărēmŏrĭcūs pīrātām Sāxŏnă trāctūs

spērābāt, cuī pēllĕ sălūm sūlcārĕ Brĭtānnūm

lūdŭs ĕt āssūtō glaūcūm mărĕ fīndĕrĕ lēmbō.

Frāncūs Gērmānūm prīmūm Bēlgāmquĕ sĕcūndūm

stērnēbāt, Rhēnūmquĕ fĕrōx, Ălămānnĕ, bĭbēbās

Rōmānī rīpīs ĕt ŭtrōquĕ sŭpērbŭs ĭn āgrō

vēl cīvīs vēl vīctŏr ĕrās. sēd pērdĭtă cērnēns

tērrārūm spătĭā prīncēps iām Māxĭmŭs, ūnūm

quōd fŭĭt īn rēbūs, pĕdĭtūmque ĕquĭtūmquĕ măgīstrūm

tē sĭbi, Ăvītĕ, lĕgīt. cōllātī rūmŏr hŏnōrīs

īnvĕnĭt āgrĭcŏlām, flēxī dūm fōrtĕ lĭgōnīs

ēxērcēt dēntēs vēl pāndō prōnŭs ărātrō

vērtĭt ĭnēxcōctām pēr pīnguĭă iūgĕră glaēbām.

sīc quōndam ād pătrĭaē rēs frāctās paūpĕr ărātōr,

Cīncīnnātĕ, vĕnīs, vĕtĕrēm cūm te īndŭĭt ūxōr

āntĕ bŏvēs trăbĕām dīctātōrēmquĕ sălīgnaē

ēxcēpērĕ fŏrēs ātque ād sŭă tēctă fĕrēntēm

quōd nōn pērsēvīt, tūrpīque ē fāscĕ grăvātā

vīlĕ trĭūmphālīs pōrtāvīt pūrpŭră sēmēn.

Ūt prīmum īngēstī pōndūs sūscēpĭt hŏnōrīs,

lēgās quī vĕnĭām pōscānt, Ălămānnĕ, fŭrōrī,

Sāxŏnĭs īncūrsūs cēssāt, Chāttūmquĕ pălūstrī

āllĭgăt Ālbĭs ăquā; vīxque hōc tēr mēnstrŭă tōtūm

lūnă vĭdēt, iāmque ād pŏpŭlōs āc rūră fĕrōcī

tēntă Gĕtaē pērtēndĭt ĭtēr, quā pūlsŭs ăb aēstū

Ōcĕănūs rĕflŭūm spārgīt pēr cūltă Gărūmnām;

īn flūmēn cūrrēntĕ mărī trānscēndĭt ămārūs

blāndă flŭēntă lătēx, flŭvĭīque īmpāctă pĕr ālveūm

sālsă pĕrēgrīnūm sĭbĭ nāvĭgăt ūndă prŏfūndūm.

hīc iām dīspŏsĭtō lāxāntēs frēnă dŭēllō

Vēsōrūm prŏcĕrēs rāptīm sūspēndĭt ăb īrā

rūmōr, sūccīnctō rĕfĕrēns dīplōmăte Ăvītūm

iām Gĕtĭcās īntrārĕ dŏmōs pŏsĭtāquĕ părūmpēr

mōlĕ măgīstĕrĭī lēgātī iūră sŭbīssĕ.

ōbstŭpŭērĕ dŭcēs părĭtēr Scўthĭcūsquĕ sĕnātūs

ēt tĭmŭērĕ, sŭām pācēm nē fōrtĕ nĕgārēt.

sīc rŭtĭlūs Phăĕthōntă lĕvēm cūm cārpĕrĕt āxīs

iām pāllēntĕ dĭē flāgrāntīque ēxcĭtă mūndō

pāx ĕlĕmēntōrūm fŭrĕrēt vēl sīccă prŏpīnquūs

saēvīrēt pēr stāgnă văpōr līmūsquĕ sĭtīrēt

pūlvĕrĕō pōntī fūndō, tūnc ūnĭcă Phoēbī

īnsŭĕtūm clēmēns ēxtīnxīt flāmmă călōrēm.

Hīc ălĭquīs tūm fōrtĕ Gĕtēs, dūm fālcĕ rĕcōctā

īctĭbŭs īnfōrmāt sāxōquĕ căcūmĭnăt ēnsēm,

iām prōmptūs călŭīssĕ tŭbīs, iām iāmquĕ frĕquēntī

caēdĕ sĕpūltūrūs tērrām nōn hōstĕ sĕpūltō,

clārvīt ūt prīmūm nōmēn vĕnĭēntĭs Ăvītī,

ēxclāmāt: 'pĕrĭīt bēllūm, dătĕ rūrsŭs ărātră.

ōtĭă sī rĕplĭcō prīscaē bĕnĕ nōtă quĭētīs,

nōn sĕmĕl īstĕ mĭhī fērrūm tŭlĭt. ō pŭdŏr! ō dī!

tāntūm pōssĕ fĭdēm! quīd foēdĕră lēntă mĭnārīs,

īn dāmnūm mĭhĭ fīdĕ mĕūm? cōmpēndĭă pācīs

ēt praēstārĕ iŭbēs nōs ēt dēbērĕ: quĭs ūmquām

crēdĕrĕt? ēn Gĕtĭcī rēgēs, pārērĕ vŏlēntēs,

īnfĕrĭūs rēgnāssĕ pŭtānt. nēc dīcĕrĕ sāltīm

dēsĭdĭae ōbtēntū pōssūm tē proēlĭă nōllĕ:

pācēm fōrtĭs ămās. iām pārtēs stērnĭt Ăvītūs;

īnsŭpĕr ēt Gĕtĭcās praēmīssūs cōntĭnĕt īrās

Mēssiānūs; ādhūc māndāsti, ēt pōnĭmŭs ārmă.

quīd rēstāt, quōd pōssĕ vĕlīs? quōd nōn sŭmŭs hōstēs,

pārvă rĕōr; prīscō tū sī mĭhĭ nōtŭs ĭn āctu ēs,

aūxĭlĭārĭs ĕrō. vēl sīc pūgnārĕ lĭcēbīt.'

Haēc sēcūm rĭgĭdō Vēsūs dūm cōrdĕ vŏlūtāt,

vēntum īn cōnspēctūm fŭĕrāt; rēx ātquĕ măgīstēr

prōptēr cōnstĭtĕrānt; hīc vūltu ērēctŭs, ăt īllĕ

laētĭtĭa ērŭbŭīt vĕnĭāmquĕ rŭbōrĕ pŏpōscīt.

pōst hīnc gērmānō rēgīs, hīnc rēgĕ rĕtēntō

Pāllădĭam īmplĭcĭtīs mănĭbūs sŭbĭērĕ Tŏlōsām.

haūd sĕcŭs īnsērtīs ād pūlvīnārĭă pālmīs

Rōmŭlŭs ēt Tătĭūs foēdūs iēcērĕ, părēntūm

cūm fērro ēt răbĭdīs cōgnāto īn Mārtĕ mărītīs

Hērsĭlĭa īnsĕrŭīt Pāllāntīs cōllĕ Săbīnās.

Īntĕrĕa īncaūtām fūrtīvīs Vāndălŭs ārmīs

tē căpĭt, īnfīdōquĕ tĭbī Būrgūndĭŏ dūctū

ēxtōrquēt trĕpĭdās māctāndī prīncĭpĭs īrās.

heū făcĭnūs! īn bēlla ĭtĕrūm quārtōsquĕ lăbōrēs

pērfĭda Ĕlīssēaē crŭdĕsēūnt clāssĭcă Bŷrsaē.

nūtrīstīs quōd, fātă, mălūm? cōnscēndĕrăt ārcēs

Eūāndrī Māssŷlă phălānx mōntēsquĕ Quĭrīnī

Mārmărĭcī prēssērĕ pĕdēs rūrsūsquĕ rĕvēxīt

quaē cāptīvă dĕdīt quōndām stīpēndĭă Bārcē.

ēxĭlĭūm pātrūm, plēbīs mălă, prīncĭpĕ caēsō

cāptīvum īmpĕrĭum ād Gĕtĭcās rūmōr tŭlĭt aūrēs.

lūcĕ nŏvā vĕtĕrūm coētūs dē mōrĕ Gĕtārūm

cōntrăhĭtūr; stāt prīsca ānnīs vĭrĭdīsquĕ sĕnēctūs

cōnsĭlĭīs; squālēnt vēstēs āc sōrdĭdă mācrō

līntĕă pīnguēscūnt tērgō, nēc tāngĕrĕ pōssūnt

āltātaē sūrām pēllēs, āc pōplĭtĕ nūdō

pērōnēm paūpēr nōdūs sūspēndĭt ĕquīnūm.

Pōstquam īn cōnsĭlĭūm sĕnĭōrūm vēnĭt hŏnōră

paūpĕrĭēs pācīsquĕ sĭmūl rēx vērbă pŏpōscīt,

dūx ăĭt: 'ōptāssēm pătrĭīs sēcūrŭs ĭn ārvīs

ēmĕrĭtām, fătĕōr, sēmpēr fōvīssĕ quĭētēm,

ēx quō mīlĭtĭaē pōst mūnĭă trīnă sŭpērbūm

praēfēctūrae ăpĭcēm quārtō iām cūlmĭnĕ rēxī.

sēd dūm mē nōstrī prīncēps mŏdŏ Māxĭmŭs ōrbīs,

īgnārum, ābsēntēm, prŏcĕrūm pēr mīllĕ rĕpūlsās

ād lĭtŭōs pōst iūră vŏcāt vŏlŭītquĕ sŏnōrīs

praēcōnēm mūtārĕ tŭbīs, prōmptīssĭmŭs īstūd

ārrĭpŭi ōffĭcĭūm, vōs quō lēgātŭs ădīrēm.

foēdĕră prīscă prĕcōr, quaē nūnc mĕŭs īllĕ tĕnērēt,

iūssīssēm sī fōrtĕ, sĕnēx, cuī sēmpĕr Ăvītūm

sēctārī crēvīssĕ fŭīt. trāctārĕ sŏlēbām

rēs Gĕtĭcās ōlīm; scīs tē nēscīssĕ frĕquēntēr

quaē sŭăsī nĭsĭ fāctă. tămēn fōrtūnă prĭōrēm

ābrĭpŭīt gĕnĭūm; pĕrĭīt quōdcūmquĕ mĕrēbār

cūm gĕnĭtōrĕ tŭō. Nārbōnēm tābĕ sŏlūtūm

āmbĭĕrāt (tū pārvŭs ĕrās), trĕpĭdāntĭă cīngēns

nāĭlĭa īn īnfāmĕs iăm iāmquĕ cŏēgĕrăt ēscās;

iām trīstīs prŏprĭaē crēdēbāt dēfŏrĕ praēdaē,

sī claūsūs fōrtāssĕ pĕrīt, cūm nōstră prŏbāvīt

cōnsĭlĭa ēt rĕfŭgō lāxāvīt moēnĭă bēllō.

tēque īpsūm (sūnt ēccĕ sĕnēs) hōc pēctŏrĕ fūltūm

haē flēntēm tĕnŭērĕ mănūs, sī fōrsĭtăn āltrīx

tē mĭhĭ, cūm nōllēs, lāctāndūm tōllĕrĕt. ēccĕ

ādvĕnĭo ēt prīscī rĕpĕtō mŏdŏ pīgnŭs ămōrīs.

sī tĭbĭ nūllă fĭdēs, nūlla ēst rĕvĕrēntĭă pātrīs,

ī dūrūs pācēmquĕ nĕgā.' prōrūmpĭt ăb ōmnī

mūrmūr cōncĭlĭō frĕmĭtūsque ēt proēlĭă dāmnāns

sēdĭtĭōsă cĭēt cōncōrdēm tūrbă tŭmūltūm.

tūm rēx ēffātūr: 'dūdūm, dūx īnclĭtĕ, cūlpō

pōscĕrĕ tē pācēm nōstrām, cūm cōgĕrĕ pōssīs

sērvĭtĭūm, trăhĕre āc pŏpŭlōs īn bēllă sĕquācēs.

nē, quaēso, īnvĭdĭām pătrĭō mĭhĭ nōmĭne ĭnūrās:

quīd mĕrĕōr, sī nūllă iŭbēs? suādērĕ sŭb īllō

quōd pŏtĕrās, mŏdŏ vēllĕ săt ēst, sōlūmquĕ mŏrātūr,

quōd cŭpĭās nēscīssĕ Gĕtās. mĭhĭ Rōmŭlă dūdūm

pēr tē iūră plăcēnt, pārvūmque ēdīscĕrĕ iūssīt

ād tŭă vērbă pătēr, dŏcĭlī quō prīscă Mărōnīs

cārmĭnĕ mōllīrēt Scўthĭcōs mĭhĭ pāgĭnă mōrēs;

iām pācēm tūm vēllĕ dŏcēs. sēd pērcĭpĕ, quaē sīt

cōndĭcĭo ōbsĕquĭī: fōrsān rătă pāctă prŏbābīs.

tēstōr, Rōmă, tŭūm nōbīs vĕnĕrābĭlĕ nōmēn

ēt sŏcĭūm dē Mārtĕ gĕnūs (vēl quīcquĭd ăb aēvō,

nīl tē mūndŭs hăbēt mĕlĭūs, nīl īpsă sĕnātū),

mē pācēm sērvārĕ tĭbī vēl vēlle ăbŏlērĕ

quaē nōstēr pēccāvĭt ăvūs, quēm fūscăt ĭd ūnūm,

quōd tē, Rōmă, căpīt; sēd dī sī vōtă sĕcūndānt,

ēxcĭdĭī vĕtĕrīs crīmēn pūrgārĕ vălēbīt

ūltĭŏ praēsēntīs, sī tū, dūx īnclĭtĕ, sōlūm

Aūgūstī sŭbĕās nōmēn. quīd lūmĭnă flēctīs?

īnvītūm plūs ēssĕ dĕcēt. nōn cōgĭmŭs īstūd,

sēd cōntēstāmūr: Rōmaē sūm tē dŭce ămīcūs,

prīncĭpĕ tē mīlēs. rēgnūm nōn praērĭpĭs ūllī,

nēc quīsquām Lătĭās Aūgūstūs pōssĭdĕt ārcēs;

quā văcăt, aūlă tŭa ēst. tēstōr, nōn sūffĭcĭt īstūd,

nē nŏcĕam; ātquĕ tŭo hōc ŭtĭnām dĭădēmătĕ fīāt,

ūt prōsīm! suādērĕ mĕum ēst; nām Gāllĭă sī tē

cōmpŭlĕrīt, quaē iūrĕ pŏtēst, tĭbĭ pārĕăt ōrbīs,

nē pĕrĕāt,' dīxīt părĭtērque īn vērbă pĕtītă

dāt sānctām cūm frātrĕ fĭdēm. dīscēdĭs, Ăvītĕ,

maēstūs, quī Gāllōs scīrēs nōn pōssĕ lătērĕ

quīd pōssīnt sērvīrĕ Gĕtaē tē prīncĭpĕ. nāmquĕ

cīvĭbŭs ūt pătŭīt trĕpĭdīs tē foēdĕră fērrĕ,

ōccūrrūnt ălăcrēs īgnārōque āntĕ trĭbūnāl

stērnūnt; ūtquĕ sătīs sĭbĭmēt nŭmĕrōsă cŏīssĕ

nōbĭlĭtās vīsa ēst, quām sāxă nĭvālĭă Cōttī

dēspēctānt, vărĭīs nēc nōn quām pārtĭbŭs āmbīt

Tŷrrhēnī Rhēnīquĕ lĭquōr, vēl lōngă Pўrēneī

quām iŭga ăb Hīspānō sēclūsām iūrĕ cŏhērcēnt,

āggrĕdĭtūr nĭmĭō cūrārūm pōndĕrĕ trīstēm

gaūdēns tūrbă vĭrūm. prŏcĕrūm tūm māxĭmŭs ūnūs,

dīgnūs quī pătrĭaē pērsōnām sūmĕrĕt, īnfīt:

'quām nōs pēr vărĭōs dūdūm fōrtūnă lăbōrēs

prīncĭpĕ sūb pŭĕrō lăcĕrīs tĕrăt āspĕră rēbūs,

fōrs lōngūm, dūx māgnĕ, quĕrī, cūm quīppĕ dŏlēntūm

māxĭmă pārs fŭĕrīs, pătrĭaē dūm vūlnĕră lūgēns

sōllĭcĭtūdĭnĭbūs vĕhĕmēntĭbŭs ēxăgĭtārīs.

hās nōbīs īntēr clādēs āc fūnĕră mūndī

mōrs vīxīssĕ fŭīt. sēd dūm pēr vērbă părēntūm

īgnāvās cŏlĭmūs lēgēs sānctūmquĕ pŭtāmūs

rēm vĕtĕrēm pēr dāmnă sĕquī, pōrtāvĭmŭs ūmbrām

īmpĕrĭī, gĕnĕrīs cōntēntī fērrĕ vĕtūstī

ēt vĭtĭa āc sŏlĭtām vēstīrī mūrĭcĕ gēntēm

mōrĕ măgīs quām iūrĕ pătī. prōmptīssĭmă nūpēr

fūlsīt cōndĭcĭō, prŏprĭās quā Gāllĭă vīrēs

ēxĕrĕrēt, trĕpĭdām dūm Māxĭmŭs ōccŭpăt ūrbēm:

ōrbēm sät pŏtŭīt, sī tē sĭbĭ tōtă măgīstrō

rēgnă rĕfōrmāssēt. quīs nōstrūm Bēlgĭcă rūră,

lītŭs Ărēmŏrĭcī, Gĕtĭcās quīs mōvĕrĭt īrās,

nōn lătĕt: hīs tāntīs tĭbĭ cēssĭmŭs, īnclĭtĕ, bēllīs.

nūnc iām sūmmă vŏcānt; dŭbĭō sūb tēmpŏrĕ rēgnūm

nōn rĕgĭt īgnāvūs. pōstpōnĭtŭr āmbĭtŭs ōmnīs,

ūltĭmă cūm clārōs quaērūnt: pōst dāmnă Tĭcīnī

āc Trĕbĭaē trĕpĭdāns rāptīm rēs pūblĭcă vēnīt

ād Făbĭūm. Cānnās cĕlĕbrēs Vārrōnĕ fŭgātō

Scīpĭădūmque ĕtĭām tūrgēntēm fūnĕrĕ Poēnūm

Līvĭŭs ēlēctūs frēgīt. cāptīvŭs, ŭt āiūnt,

ōrbĭs ĭn ūrbĕ iăcēt; prīncēps pĕrĭt, hīc căpŭt ōmnĕ

nūnc hăbĕt īmpĕrĭūm. pĕtĭmūs, cōnscēndĕ trĭbūnāl,

ērĭgĕ cōllāpsōs; nōn hōc mŏdŏ tēmpŏră pōscūnt,

ūt Rōmām plūs āltĕr ămēt. nē fōrtĕ rĕārĕ

tē rēgnō nōn ēssĕ părēm: cūm Brēnnĭcă sīgnă

Tārpēiūm prĕmĕrēnt, scīs, tūm rēs pūblĭcă nōstră

tōtă Cămīllŭs ĕrāt, pătrĭaē quī dēbĭtŭs ūltōr

tēxīt fūmāntēs hōstīlī strāgĕ făvīllās.

nōn tĭbĭ cēntŭrĭās aūrūm pŏpŭlārĕ părāvīt,

nēc mŏdŏ vēnālēs nŭmĕrōsōque āssĕ rĕdēmptaē

cōncūrrūnt ād pūnctă trĭbūs; sūffrāgĭă mūndī

nūllŭs ĕmīt. paūpēr lĕgĕrīs; quōd sūffĭcĭt ūnūm,

ēs mĕrĭtīs dīvēs. pătrĭaē cūr vōtă mŏrārīs,

quaē iŭbĕt ūt iŭbĕās? haēc ēst sēntēntĭă cūnctīs:

sī dŏmĭnūs fīs, lībĕr ĕrō.' frăgŏr ātrĭă cōmplēt

Ūgērnī, quō fōrtĕ lŏcō pĭă tūrbă sĕnātūs

dētŭlĕrāt vīm, vōtă, prĕcēs. lŏcŭs, hōră dĭēsquĕ

dīcĭtŭr īmpĕrĭō fēlīx, āc prōtĭnŭs īllīc

nōbĭlĭum ēxcŭbĭās gaūdēns sōllērtĭă māndāt.

Tērtĭă lūx rĕfŭgīs Hўpĕrīŏnă fūdĕrăt āstrīs;

cōncūrrūnt prŏcĕrēs, āc mīlĭtĕ cīrcūmfūsō

āggĕrĕ cōmpŏsĭtō stătŭūnt āc tōrquĕ cŏrōnānt

cāstrēnsī maēstūm dōnāntque īnsīgnĭă rēgnī;

iām prĭŭs īndŭĕrāt sōlās dē prīncĭpĕ cūrās.

haūd ălĭō quōndām vūltū Tīrŷnthĭŭs hērōs

pōndĕră sūscēpīt caēlī sĭmŭl ātquĕ nŏvērcaē,

cūm Lĭbўcā sē rūpĕ gĭgās sūbdūcĕrĕt ēt cūm

tūtĭŏr Hērcŭlĕō sēdīssēt māchĭnă dōrsō.

Hūnc tĭbĭ, Rōmă, dĕdī, pătŭlīs dūm Gāllĭă cāmpīs

īntŏnăt Aūgūstūm plaūsū faūstūmquĕ frăgōrēm

pōrtăt ĭn ēxsānguēm Bŏrĕās iām fōrtĭŏr Aūstrūm.

hīc tĭbĭ rēstĭtŭēt Lībyēn pēr vīncŭlă quārtă,

ēt cūiūs sōlum āmīssās pōst saēcŭlă mūltă

Pānnŏnĭās rĕvŏcāvĭt ĭtēr, iām crēdĕrĕ prōmptum ēst,

quīd făcĭāt bēllīs. ō quās tĭbĭ saēpĕ iŭgābīt

īnflīctīs gēntēs ăquĭlīs, quī māxĭmă rēgnī

ōmĭnă prīvātūs fūgīt, cūm fōrtĕ vĭāntī

ēxcŭtĕrēt praēpēs plēbēiūm mōtŭs ămīctūm!

laētĭŏr āt tāntō mŏdŏ prīncĭpĕ, prīscă dĕōrūm,

Rōmă, părēns, āttōllĕ gĕnās āc tūrpĕ vĕtērnūm

dēpōne; ēn prīncēps făcĭēt iŭvĕnēscĕrĕ māiōr,

quām pŭĕrī fēcērĕ sĕnēm.' fīnēm pătĕr ōrĕ

vīx dĕdĕrāt: plaūsērĕ dĕī frĕmĭtūsquĕ cŭcūrrīt

cōncĭlĭō. fēlīx tēmpūs nēvērĕ sŏrōrēs

īmpĕrĭīs, Aūgūstĕ, tŭīs ēt cōnsŭlĭs ānnō

fūlvă vŏlūbĭlĭbūs dūxērūnt saēcŭlă pēnsīs.

Prīscĕ, dĕcūs sēmpēr nōstrūm, cuī prīncĭpe Ăvītō

cōgnātūm sŏcĭāt ‖ pūrpŭră cēlsă gĕnūs,

ād tŭă cūm nōstraē cūrrānt ēxāmĭnă nūgaē,

dīcō: 'stātĕ, văgaē; ‖ quō prŏpĕrātĭs? ămāt.

dēstrīctūs sēmpēr cēnsōr quī dīlĭgĭt ēxtāt;

dūrā frōntĕ lĕgīt ‖ mōllĭs ămīcĭtĭă.

nīl tōtūm prōdēst ādiēctūm laūdĭbŭs īllūd,

Ūlpĭă quōd rŭtĭlāt ‖ pōrtĭcŭs aērĕ mĕō

vēl quŏd ădhūc pŏpŭlō sĭmŭl ēt plaūdēntĕ sĕnātū

ād nōstrūm rĕbŏāt ‖ cōncăvă Rōmă sŏphōs.'

rēspōndēnt īllaē: 'prŏpĕrābĭmŭs, ībĭmŭs, ēt nōs

nōn rĕtĭnēs: tāntō ‖ iūdĭcĕ cūlpă plăcēt.

cōgnĭtŏr hōc nūllūs mĕlĭōr; bĕnĕ cārmĭnă pēnsāt

cōntēmptū tārdō, ‖ iūdĭcĭō cĕlĕrī.'

ēt quĭă nōn pŏtŭī tĕmĕrārĭă sīstĕrĕ vērbă,

hōc rŏgŏ, nē dŭbĭtēs ‖ lēctă dĭcārĕ rŏgō.

Dīc, dīc quōd pĕtŏ, Māgnĕ, dīc, ămābŏ,

Fēlīx nōmĭnĕ, mēnte, hŏnōrĕ, fōrmā,

nātīs, cōniŭgĕ, frātrĭbūs, părēntĕ,

gērmānīs gĕnĭtōrĭs ātquĕ mātrīs

ēt sūmmō pătrŭēlĭūm Cămīllō,

quīd nūgās tĕmĕrārĭās ămīcī,

spārsīt quās tĕnĕraē iŏcūs iŭvēntaē,

īn fōrmām rĕdĭgī iŭbēs lĭbēllī,

īngēntēm sĭmŭl ēt rĕpēntĕ fāscēm

cōnflāri īnvĭdĭae ēt pĕrīrĕ chārtām?

māndātīs fămŭlōr, sĕd āntĕ tēstōr,

lēctōr quās pătĭērĭs hīc sălēbrās.

Nōn nōs cūrrĭmŭs āggĕrēm vĕtūstūm

nēc quīcquam īnvĕnĭēs, ŭbī prĭōrūm

āntīquās tĕrăt ōrbĭtās Thălīă,

nōn hīc āntĭpŏdās sălūmquĕ rūbrūm,

nōn hīc Mēmnŏnĭōs cănēmŭs Īndōs

Aūrōraē făcĕ cīvĭcā pĕrūstōs;

nōn Ārtāxătă, Sūsă, Bāctră, Cārrhās,

nōn cōctām Băbўlōnă pērsŏnābŏ,

quaē lārgūm flŭvĭō pătēns ălūmnō

īnclūsūm bĭbĭt hīnc ĕt īndĕ Tīgrīm.

nōn hīc Āssўrĭīs Nĭnūm prĭōrēm,

nōn Mēdīs căpŭt Ārbăcēn prŏfābōr,

nēc quām dīvĭtĕ, cūm rĕfūgĭt hōstēm,

ārsīt Sārdănăpāllŭs īn făvīllā.

nōn Cŷrum Āstўăgīs lŏquār nĕpōtēm,

nūtrītum ūbĕrĕ quēm fĕrūnt cănīnō,

cūiūs nōn vălŭīt răpācĭtātēm

vēl Lŷdī sătĭārĕ gāză Croēsī;

cuīūs nēc fĕrĭtās sŭbāctă tūnc ēst,

caēsīs mīlĭbŭs āntĕ cūm dŭcēntīs

īn vāllīs Scўthĭcaē cŏāctŭs ārtūm

ōrbātae ād Tŏmўrīs vĕnīrĕt ūtrēm.

Nōn hīc Cēcrŏpĭōs lĕgēs trĭūmphōs.

vēl sī quō Mărăthōn rŭbēt dŭēllō,

aūt, cūm mīlĭă mīllĕ cōncĭtārēt,

īnflātūm nŭmĕrōsĭtātĕ Xērxēn,

ātque hūnc flūmĭnĭbūs sătīs prŏfūndīs

cōnfēstim ēbĭbĭtīs ădhūc sĭtīssĕ;

nēc nōn Thērmŏpўlās ĕt Hēllĕs ūndās

sprētīs ōbĭcĭbūs sŏlī sălīquĕ

īnsānīs ĕquĭtāssĕ cūm cătērvīs

ādmīssōque ĭn Ăthōn tŭmēntĕ pōntō

iūxtā frōndĭfĕraē căcūmĕn Ālpīs

scālptās clāssĭbŭs īssĕ pēr căvērnās.

Nōn prōlēm Gărămāntĭcī Tŏnāntīs,

rēgnīs prīncĭpĭbūsquĕ prīncĭpāntēm,

pōrrēctās Ăsĭaē lŏquār pătērnō

āctūm fūlmĭnĕ pērvŏlāssĕ tērrās

ēt prīmūm Dărĭī tŭmūltŭāntēs

praēfēctōs sătrăpāsquĕ pērcŭlīssĕ,

mōx īpsūm sŏlĭō pătrūm sŭpērbūm

cōgnātōsquĕ sĭbī dĕōs crĕpāntēm

cāptīs cōniŭgĕ, lībĕrīs, părēntĕ

īn cāsūs hŏmĭnīs rĕdīrĕ iūssūm;

quī cūm māxĭmă bēllă cōncĭtāssēt

tōta ēt Pērsĭdĭs ūndĭquē grĕgātaē

ūnō cōnstĭtŭīssĕt ārmă cāmpō,

hōc sōlūm pĕrhĭbētŭr āssĕcūtūs,

dōrmīre ūt mĕlĭūs lĭbērĕt hōstī.

Nōn vēctōs Mĭnўās lŏquēntĕ sīlvā

dīcām Phāsĭăcō stĕtīssĕ pōrtū,

fōrmā pērcĭtă cūm dŭcīs Pĕlāsgī

mōllīrēt răbĭdōs vĭrāgŏ taūrōs,

nēc tūm tērrĭtă, cūm sŭūs cŏlōnūs

pōst ānguīs dŏmĭtī sătōs mŏlārēs

ārmātās trĕmĕbūndŭs īntĕr hērbās

flōrēre īn sĕgĕtēm stŭpērĕt hōstēm

ēt pūgnāntĭbŭs hīnc ĕt hīnc ărīstīs

sūprā bēllĭfĕrās mădērĕ glaēbās

cūlmōsōs vĭrĭdī crŭōrĕ frātrēs.

Nōn hīc tērrĭgĕnām lŏquār cŏhōrtēm

ādmīxtō măgĕ vīvĭdām vĕnēnō,

cuī praētēr spĕcĭēm mŏdō cărēntēm

ānguēs cōrpŏrĭbūs vŏlūmĭnōsīs

āltē squāmĕă crūră pōrrĭgēntēs

īn vēstīgĭă faūcĕ dēsĭnēbānt.

sīc fōrmaē trĭplĭcīs prŏcāx iŭvēntūs

tēllūrēm pĕdĕ prōtĕrēns vŏrācī

cūrrēbāt căpĭtūm stŭpēndă grēssū

ēt, cūm clāssĭcă nūmĭnūm sŏnābānt,

mōx cōntrā tŏnĭtrūs rĕsībĭlāntĕ

aūdēbāt sŭpĕrōs cĭērĕ plāntā.

nēc Flēgraē lĕgĭs āmplĭātă rūră,

mīssī dūm vŏlĭtānt pĕr āstră mōntēs

Pīndūs, Pēlĭŏn, Ōssa, Ŏlŷmpŭs, Ōthrŷs

cūm sīlvīs, grĕgĭbūs, fĕrīs, prŭīnīs,

sāxīs, fōntĭbŭs, ōppĭdīs lĕvātī

vībrāntūm spătĭōsĭōrĕ dēxtrā.

Nōn hīc Hērcŭlĭs ēxcŏlām lăbōrēs,

cuī sūs, cērvă, lĕō, gĭgās, Ămāzōn,

hōspēs, taūrŭs, Ĕrŷx, ăvēs, Lўcūs, fūr,

Nēssūs, Līps, iŭgă, pōmă, vīrgŏ, sērpēns,

Oētē, Thrācĕs ĕquī, bŏvēs Hĭbēraē,

lūctātōr flŭvĭūs, cănīs trĭfōrmīs

pōrtātūsquĕ pŏlūs pŏlūm dĕdērūnt.

Nōn hīc Ēlĭdă nōbĭlēm quădrīgīs

nēc nōtām nĭmĭs āmnĭs ēx ămōrĕ

vērsū prōsĕquăr, ūt pĕr īmă pōntī

Ālphēūs flŭăt ātquĕ trānsmărīnă

īn flūctūs cădăt ūndă cōniŭgālēs.

Nōn hīc Tāntălĕām dŏmūm rĕtēxām,

quā mīxtūm Pĕlŏpēă pēr părēntem ēst

prōlīs fāctă sŏrōr nŏvōquĕ mōnstrō

īnfāmēm gĕnŭīt pătēr nĕpōtēm;

nīl maēstum hīc cănĭtūr; nĕc ēscŭlēntām

flētūs pīngĭmŭs ād dăpēm Thўēstaē,

frātrīs crīmĭnĕ quī mĭsēr vŏrātīs

vīvūm pīgnŏrĭbūs fŭīt sĕpūlcrūm,

cūm pōst hās ĕpŭlās rĕpēntĕ flēxīs

Tītān cūrrĭbŭs ōccĭdēns ăd ōrtūm

cōnvīvām fŭgĕrēt, dĭēm fŭgārēt.

Nēc Frŷx pāstŏr ĕrīt tĭbī lĕgēndūs,

dēcrēscēns cŭĭ Dīndўmōn rĕcīsō

fērtūr vērtĭcĕ tēxŭīssĕ clāssēm,

cūm iūssū Vĕnĕrīs pătrōcĭnāntīs

tērrās Oēbălĭās ĕt hōspĭtālēs

rāptōr dēpŏpŭlātŭs ēst Ămŷclās,

praēdām trāns pĕlăgūs pĕtēns sĕquācēm.

sēd nēc Pērgămă nēc dĕcēnnĕ bēllūm

nēc saēvās Ăgămēmnŏnīs phălāngās

nēc pēriūrĭă pērsĕquār Sĭnōnīs,

ārx quō Pāllădĭō dĭcātă sīgnō

pēllācī rĕsĕrātă prōdĭtōrĕ

pōrtāntēm pĕdĭtēs ĕquūm rĕcēpīt.

Nōn hīc Maēŏnĭaē stĭlō Cămēnaē

cīvīs Dūlĭchĭīquĕ Thēssălīquĕ

vīrtūtēm săpĭēntĭāmquĕ nārrō,

quōrum hīc Pēlĭăcō pŭtātŭr āntrō

vēnātū, fĭdĭbūs, pălaēstra ĕt hērbīs

sūb Sātūrnĭgĕnā sĕne īnstĭtūtūs,

dūm nūnc lūstră tĕrēns pŭēr fĕrārūm

pāssīm pēr Phŏlŏēn iăcēt nĭvōsām,

nūnc praēsēpĭbŭs āccŭbāns ămātīs

dōrmīt mōllĭŭs īn iŭbā măgīstrī;

īndē Scŷrĭădūm dătūs părēntī

fālsaē nōmĭnă pērtŭlīssĕ Pŷrrhaē

ātque īntēr tĕtrĭcaē chŏrōs Mĭnērvaē

ōccūltōs Vĕnĕrī rŏtāssĕ thŷrsōs;

pōstrēmo ād Frўgĭaē sŏnūm răpīnaē

trāctūs laūdĭbŭs Hēctŏrīs trăhēndī.

āst īllūm, cŭĭ cōntĭgīt pătērnām

quārtūm pōst Ĭthăcām rĕdīrĕ lūstrūm,

nēc Zmŷrnaē sătĭs ēxplĭcāt vŏlūmēn.

nām quīs cōntĭnŭārĕ pōssĭt īllōs

quōs tērra ēt pĕlăgō tŭlīt lăbōrēs:

rāptūm Pāllădĭūm, rĕpērtum Ăchīllēm,

cāptūm praēpĕtĭbūs Dŏlōnă plāntīs

ēt Rhēsī nĭvĕās prĭūs quădrīgās,

Xānthī quām bĭbĕrēnt flŭēntă, trāctās,

ērēptām quŏquĕ quām dĕūs pătrōnūs,

Fīlōctētă, tĭbī dĕdīt phărētrām.

Aīācēm Tĕlămōnĭūm fŭrēntēm,

quōd sēse āntĕ rătēs ăgēntĕ caūsām

pūgnācīs tŭlĭt ēlŏquēns cŏrōnām,

vītātum hīnc Pŏlўphēmŏn ātquĕ Cīrcēn

ēt Laēstrŷgŏnĭī fămēm tўrānnī,

tūm pōmārĭă dīvĭtīs, Călŷpso ēt

Sīrēnās pĕrĕūntĭbūs plăcēntēs,

vītātās tĕnĕbrās făcēmquĕ Naūplī

ēt Scŷllaē răbĭdūm vŏrācĭs īnguēn

vēl Taūrōmĕnĭtānă quōs Chărŷbdīs

rūctātō scŏpŭlōs căvāt prŏfūndē?

Nōn dīvōs spĕcĭālĭbūs făvēntēs

āgrīs, ūrbĭbŭs īnsŭlīsquĕ cāntō,

Sātūrnūm Lătĭō Iŏvēmquĕ Crētaē

Iūnōnēmquĕ Sămō Rhŏdōquĕ Sōlēm,

Hēnnaē Pērsĕphŏnēn, Mĭnērvam Hўmēttō,

Vūlcānūm Lĭpăraē, Păphō Dĭōnēn,

Ārgīs Pērsĕă, Lāmpsăcō Prĭāpūm,

Thēbīs Eūhĭŏn Īlĭōquĕ Vēstām,

Thŷmbraē Dēlĭŏn, Ārcădēm Lўcaēō,

Mārtēm Thrācĭbŭs āc Scўthīs Dĭānām,

quōs fēcērĕ dĕōs dĭcātă tēmplă,

tūs, sāl, fār, mŏlă vēl sŭpērflŭārūm

cōnsēcrātĭŏ caērĭmōnĭārūm.

Nōn eūm Trīptŏlĕmō vĕrēndam Ĕleūsīn,

quī prīmās pŏpŭlīs dĕdēre ărīstās

pāstīs Chāŏnĭūm pĕr īlĭcētūm,

nōn Āpīn Mărĕōtĭcūm sŏnābō

ād Mēmphītĭcă sīstră cōncĭtārī.

nōn dīcām Lăcĕdaēmŏnōs iŭvēntām

ūnctās Tŷndărĭdīs dĭcāssĕ lūctās,

dōctōs quōs pătrĭīs pălēn Thĕrāpnīs

gŷmnās Bēbrўcĭī trĕmīt thĕātrī;

nōn sōrtēs Lўcĭāsquĕ Caērĭtūmquĕ,

rēspōnsa aūt Thĕmĭdīs prĭōră Dēlphīs,

nēc quaē fūlmĭnĕ Tūscŭs ēxpĭātō

saēptūm nūmĭnă quaērĭt ād bĭdēntāl;

nēc quōs Eūgănĕūm bĭbēns Tĭmāvūm

cōlle Āntēnŏrĕō vĭdēbăt aūgūr

dīvōs Thēssălĭcām mŏvērĕ pūgnām;

nēc quōs Āmphĭărāŭs ēt Mĕlāmpūs

* *

ēx īpsīs răpŭīt dĕōs făvīllīs

pēr tēmplūm mălĕ flūctŭāntĕ flāmmā

gaūdēns lūmĭnĕ pērdĭtō Mĕtēllūs.

nōn hīc Cīnўfĭūs cănētŭr Hāmmōn

mītrātūm căpŭt ēlĕvāns hărēnīs,

vīx sē pōst hĕcătōmbĭōn lĭtātūm

suētūs prōmĕrĕ Sŷrtĭūm bărāthrō.

nōn hīc Dīndўmă nēc crĕpāntĕ būxō

Cūrētās Bĕrĕcŷnthĭām sŏnāntēs,

nōn Bācchūm trĭĕtērĭca ēxĕrēntēm

dēscrībam ēt trĕmŭlās fŭrōrĕ fēstō

īre īn Bāssărĭdās vĕl īnfŭlātōs

āram ād tūrĭcrĕmām rŏtārĕ mŷstās.

Nōn hīc Hēsĭŏdēă pīnguĭs Āscraē

spēctēs cārmĭnă Pīndărīquĕ chōrdās;

nōn hīc sōccĭfĕrī iŏcōs Mĕnāndrī,

nōn laēsi Ārchĭlŏchī fĕrōs ĭāmbōs,

vēl plūs Stēsĭchŏrī grăvēs Cămēnās,

aūt quōd cōmpŏsŭīt pŭēllă Lēsbīs,

nōn quōd Māntŭă cōntŭmāx Hŏmērō

ādiēcīt Lătĭārĭbūs lŏquēlīs,

aēquārī sĭbĭmēt sŭbīndĕ līvēns

būstō Pārthĕnŏpām Mărōnĭānō;

nōn quōd pōst sătĭrās ĕpīstŭlārūm

sērmōnūmquĕ sălēs nŏvūmque ĕpōdōn,

lībrōs cārmĭnĭs āc pŏētĭcam ārtēm

Phoēbī laūdĭbŭs ēt văgaē Dĭānaē

cōnscrīptīs vŏlŭīt sŏnārĕ Flāccūs;

nōn quōd Pāpĭnĭūs tŭūs mĕūsquĕ

īntēr Lābdăcĭōs sŏnāt fŭrōrēs

aūt cūm fōrtĕ pĕdūm mĭnōrĕ rhŷthmō

pīngīt gēmmĕă prātă sīlvŭlārūm.

Nōn quōd Cōrdŭbă praēpŏtēns ălūmnīs

fācūndūm cĭĕt hīc pŭtēs lĕgēndūm,

quōrum ūnūs cŏlĭt hīspĭdūm Plătōnă

īncāssūmquĕ sŭūm mŏnēt Nĕrōnēm,

ōrchēstrām quătĭt āltĕr Eūrĭpīdīs,

pīctūm faēcĭbŭs Aēschўlōn sĕcūtūs

aūt plaūstrīs sŏlĭtūm sŏnārĕ Thēspīn,

quī pōst pūlpĭtă trītă sūb cŏthūrnō

dūcēbānt ŏlĭdaē mărēm căpēllaē;

pūgnām tērtĭŭs īllĕ Gāllĭcānī

dīxīt Caēsărĭs, ūt gĕnēr sŏcērquĕ

cōgnāta īmpŭlĕrīnt ĭn ārmă Rōmām,

tāntūm dāns lăcrĭmās sŭīs Phĭlīppīs,

ūt crēdāt Crĕmĕraē lĕvēm rŭīnām,

īnfra ēt cēnsĕăt Āllĭām dŏlēndām

āc Brēnni īn trŭtĭnā Iŏvēm rĕdēmptūm,

pōstpōnāt Trĕbĭām grăvēsquĕ Cānnās,

strāgēm nēc Trăsĭmēnĭcām lŏquātūr,

frātrēs Scīpĭădās pŭtēt sĭlēndōs,

quōs Tārtēsĭăcūs rĕtēntăt ōrbīs,

Eūfrātēn tăcĕāt măle āppĕtītūm,

Crāssōrum ēt mădĭdās crŭōrĕ Cārrhās

vēl quōs, Spārtăcĕ, cōnsŭlūm sŏlēbās

vīctrīcī glădĭōs fŭgārĕ sīcā,

īpsūm nēc flĕăt īllĕ plūs dŭēllūm,

quōd pōst Cīmbrĭcă tūrbĭdūs trŏphaēă

ēt vīnctūm Năsămōnĭūm Iŭgūrthām,

dūm quaērīt Mĭthrĭdātĭcūm trĭūmphūm,

Ārpīnās vŏlŭīt mŏvērĕ Sūllaē.

Nōn Gaētūlĭcŭs hīc tĭbī lĕgētūr,

nōn Mārsūs, Pĕdŏ, Sīlĭūs, Tĭbūllūs,

nōn quōd Sūlpĭcĭaē iŏcūs Thălīaē

scrīpsīt blāndĭlŏquūm sŭō Călēnō,

nōn Pērsī rĭgŏr aūt lĕpōs Prŏpērtī,

sēd nēc cēntĭmĕtēr Tĕrēntĭānūs.

nōn Lūcīlĭŭs hīc Lŭcrētĭūsque ēst,

nōn Tūrnūs, Mĕmŏr, Ēnnĭūs, Cătūllūs,

Stēlla ēt Sēptĭmĭūs Pĕtrōnĭūsquĕ

aūt mōrdāx sĭnĕ fīnĕ Mārtĭālīs,

nōn quī tēmpŏrĕ Caēsărīs sĕcūndī

aētērno īncŏlŭīt Tŏmōs rĕātū,

nēc quī cōnsĭmĭlī dĕīndĕ cāsū

ād vūlgī tĕnŭēm strĕpēntĭs aūrām

īrātī fŭĭt hīstrĭōnĭs ēxūl,

nōn Pēlūsĭăcō sătūs Cănōpō,

quī fērrūgĭnĕī tŏrōs mărītī

ēt Mūsā cănĭt īnfĕrōs sŭpērnā,

nēc quī iām pătrĭbūs fŭērĕ nōstrīs

prīmō tēmpŏrĕ māxĭmī sŏdālēs,

quōrum ūnūs Bŏnĭfātĭūm sĕcūtūs

nēc nōn praēcĭpĭtēm Sĕbāstĭānūm

nātālēs pŭĕr hōrrŭīt Cădūrcōs

plūs Pāndīŏnĭās ămāns Ăthēnās:

cūiūs sī vărĭūm lĕgās pŏēmă,

tūnc Phoēbūm vĕl Hўāntĭās pŭēllās

pōtātā mădĭdās ăb Hīppŏcrēnē,

tūnc Āmphiōnă fĭlīŭmquē Măīaē,

tūnc vātēm Rhŏdŏpēĭūm sŏnārĕ

cōllātō mŏdŭlāmĭne ārbĭtrērīs.

Nōn tu hīc nūnc lĕgĕrīs tŭūmquĕ fūlmēn,

ō dīgnīssĭmĕ Quīntĭānŭs āltēr,

spērnēns quī Lĭgŭrūm sŏlum ēt pĕnātēs

mūtātō lărĕ Gāllĭās ămāstī,

īntēr clāssĭcă, sīgnă, pīlă, tūrmās

laūdāns Āĕtĭūm văcānsquĕ lībrō,

īn cāstrīs hĕdĕrātĕ laūrĕātīs.

sēd nēc tērtĭŭs īllĕ nūnc lĕgētūr,

Baētīn quī pătrĭūm sĕmēl rĕlīnquēns

ūndōsaē pĕtĭīt sĭtīm Răvēnnaē,

plōsōrēs cŭĭ fūlgĭdām Quĭrītēs

ēt cārūs pŏpŭlārĭtātĕ prīncēps

Trāiānō stătŭām fŏrō lŏcārūnt.

Sēd nē tū mĭhĭ cōmpărārĕ tēmptēs,

quōs mūltō mĭnŏr īpsĕ plūs ădōrō,

Paūlīnum Āmpĕlĭūmquĕ Sŷmmăchūmquĕ,

Mēssālam īngĕnĭī sătīs prŏfūndī

ēt nūllī mŏdŏ Mārtĭūm sĕcūndūm,

dīcēndi ārtĕ nŏvā părēm vĕtūstīs

Pētrum ēt cūm lŏquĭtūr nĭmīs stŭpēndūm,

vēl quēm mūnĭcĭpālĭbūs pŏētīs

praēpōnīt bĕnĕ Vīlĭcūm sĕnātūs,

nōstrum aūt quōs rĕtĭnēt sŏlūm dĭsērtōs,

dūlcem Ānthēdĭŏn ēt mĭhī măgīstrī

mūsās sāt vĕnĕrābĭlēs Hŏēnī,

ācrēm Lāmprĭdĭūm, cătūm Lĕōnēm

praēstāntēmquĕ tŭbā Sĕvērĭānūm

ēt sīc scrībĕrĕ nōn mĭnūs vălēntēm,

Mārcūs Quīntĭlĭānŭs ūt sŏlēbāt.

Nōs vāldē stĕrĭlīs mŏdōs Cămēnaē

rāraē crēdĭmŭs hōs brĕvīquĕ chārtaē,

quaē scōmbrōs mĕrĭtō pĭpērquĕ pōrtēt.

nām quīsnām dĕŭs hōc dăbīt rĕiēctaē,

ūt vēl sūscĭpĭēns bŏnōs ŏdōrēs,

nārdum āc pīnguĭă Nīcĕrōtĭānīs

quaē frāgrānt ălăbāstră tīnctă sūcīs,

Īndō cīnnămŏn ēx rŏgō pĕtītūm,

quō Phoēnīx iŭvĕnēscĭt ōccĭdēndō,

cōstūm, mālŏbăthrūm, rŏsās, ămōmūm,

mŷrrhām, tūs, ŏpŏbālsămūmquĕ sērvēt?

quāprōptēr făcĭnūs mĕūm tŭērĕ

ēt cōndīscĭpŭlī tĭbi ōbsĕquēntīs

īncaūtūm prĕcŏr āssĕrās pŭdōrēm.

gērmānūm tămĕn āntĕ sēd mĕmēntō,

dōctrīnaē cŏlŭmēn, Prŏbum ādvŏcārĕ,

īstī quī vălĕt ēxărātĭōnī

dēstrīctūm bŏnŭs āpplĭcārĕ thētă.

nōvī sēd bĕnĕ, nōn rĕfēllŏ cūlpām,

nēc dōctīs plăcĕt īmpŭdēns pŏētă;

sēd nēc tūrgĭdă cōntŭmēlĭōsī

lēctōrīs nĭmĭūm vĕrēbŏr ōră,

sī tāmquām grăvĭōr sĕvērĭōrquĕ

nōstraē Tērpsĭchŏrēs iŏcūm rĕfūtāns

rūgātō Cătŏ tērtĭūs lăbēllō

nārēm rhīnŏcĕrōtĭcām mĭnētūr.

nōn tē tērrĕăt hīc nĭmīs pĕrītūs;

vērūm sī cŭpĭās prŏbārĕ, tāntă

nūllūs scīt, mĭhĭ crēdĕ, quāntă nēscīt.

Flūctĭcŏlaē cūm fēstă nŭrūs Păgăsaēă pĕr āntră

rūpĕ sŭb Ēmăthĭā ‖ Pēlĭŏn ēxplĭcŭīt,

āngūstābăt hŭmūm sŭpĕrūm sătĭs āmplă sŭpēllēx;

cērtābānt gāzīs ‖ hīnc pŏlŭs, hīnc pĕlăgūs;

dūcēbātquĕ chŏrōs vĭrĭdī prŏpĕ tēctŭs ămīctū

caērŭlĕaē pāllaē ‖ cōncŏlŏr īpsĕ sŏcēr;

nŷmphă quŏque īn thălămōs vĕnĭēns dē gūrgĭtĕ nūdă

vēstītī coēpīt ‖ mēmbră tĭmērĕ vĭrī.

tūm dīvūm quīcūmque ădĕrāt tērrōrĕ rĕmōtō

quō quīs pōllēbāt ‖ lūsĭt ĭn ōffĭcĭō.

Iūppĭtĕr ēmīsīt tĕpĭdūm sĭnĕ pōndĕrĕ fūlmēn

ēt dīxīt: 'mĕlĭūs ‖ nūnc Cўthĕrēă călēt.'

Pōllūx tūm caēstū laūdātūs, Cāstŏr hăbēnīs,

Pāllās tūm crīstīs, ‖ Dēlĭă tūm phărĕtrīs;

Ālcīdēs clāvā, Māvōrs tūm lūsĭt ĭn hāstā,

Ārcās tūm vīrgā, ‖ nēbrĭdĕ tūm Brŏmĭūs.

hīc ēt Pīplĭădās īndūxĕrăt ōptĭmŭs Ōrpheūs

chōrdīs, vōcĕ, mănū, ‖ cārmĭnĭbūs, călămīs.

āmbĭtĭōsŭs Hўmēn tōtās ĭbĭ cōntŭlĭt ārtēs;

quī nōn īngĕnĭō, ‖ fōrs plăcŭīt gĕnĭō.

fēscēnnīnă tămēn nōn sūnt ādmīssă, prĭūsquām

īntŏnŭīt sŏlĭtā ‖ nōstĕr Ăpōllŏ lўrā.

Īntēr Cŷănĕās, Ĕphўraēă căcūmĭnă, caūtēs

quā sŭpĕr Īdălĭūm lĕvăt Ōrīthŷiŏn ĭn aēthrām

ēxēsī sălĕ mōntĭs ăpēx. ŭbĭ fōrtĕ văgāntēm,

dūm fŭgĭt, ēt fīxīt trĕpĭdūs Sŷmplēgădă Tīfŷs,

ātquĕ rĕcūrrēntēm rūctātum ād raūcă Mălēām

ēxĭt ĭn Īsthmĭăcūm pĕlăgūs claūdēntĭbŭs ālīs

sāxōrūm dē rūpĕ sĭnūs, quō saēpĕ rĕcēssū

sīc tāmquām tōtō cŏĕāt dē lūmĭnĕ caēlī,

ārtātūr cōllēctă dĭēs trĕmŭlāsquĕ pĕr ūndās

īnsĕquĭtūr sēcrētă vădī, trānsmīttĭtŭr āltō

pērfūsūs splēndōrĕ lătēx mīrōquĕ rĕlātū

lŷmphă bĭbīt sōlēm tĕnŭīque īnsērtă flŭēntō

pērfŏrăt ārēntī rădĭō lūx sīccă lĭquōrēm.

Prōfēcīt stŭdĭō spătĭūm; nām Lēmnĭŭs īllīc

ceū tēmplūm lūsīt Vĕnĕrī fūlmēnquĕ rĕlīnquēns

hīc fērrūgĭnĕūs fūmāvīt saēpĕ Pўrāgmōn.

hīc lăpĭs ēst, dē quīnquĕ lŏcīs dāns quīnquĕ cŏlōrēs,

Aēthĭŏpūs, Frўgĭūs, Părĭūs, Poēnūs, Lăcĕdaēmōn,

pūrpŭrĕūs, vĭrĭdīs, măcŭlōsŭs, ĕbūrnŭs ĕt ālbūs.

pōstēs chrŷsŏlĭthī fūlvūs dīffūlgŭrăt ārdōr;

mŷrrhĭnă, sārdŏnўchēs, ămĕthŷstŭs Hĭbērŭs, ĭāspīs

Īndūs, Chālcĭdĭcūs, Scўthĭcūs, bērŷllŭs, ăchātēs

āttōllūnt dŭplĭcēs ārgēntī cārdĭnĕ vālvās,

pēr quās īnclūsī lūcēm vŏmĭt ūmbră smărāgdī;

līmĭnă crāssŭs ŏnŷx crūstāt prōptērque hўăcīnthī

caērŭlă cōncōrdēm făcĭūnt īn stāgnă cŏlōrēm.

ēxtĕrĭōr nōn cōmptă sĭlēx, sēd prōmĭnĕt āltē

āspĕr ăb āssĭdŭō lŷmphārūm vērbĕrĕ pūmēx.

īntĕrĭōrĕ lŏcō sĭmŭlāvīt Mūlcĭbĕr aūrō

ēxtāntēs lātē scŏpŭlōs ātque ārtĕ măgīstrā

īngēntī cūltū nātūrae īncūltă fĕfēllīt,

huīc ŏpĕri īnsīstēns, quōd nēcdūm nōvĕrăt īllă

quaē pōst Lēmnĭăcīs dāmnāvīt fūrtă cătēnīs.

squāmĕŭs hūc Trītōn dŭplĭcīs cōnfīnĭă dōrsī

quā cŏĕūnt sūprā sĭnŭāmĭnă tōrtĭlĭs ālvī

īntĕr ăquās călĭdō pōrtābāt cōrdĕ Dĭōnēn.

sēd prĕmĭt ādiēctō rădĭāntīs pōndĕrĕ cōnchaē

sēmĭfĕrī Gălătēă lătūs, quōd pōllĭcĕ fīxō

vēllĭt, ĕt ōccūltō spōndēt cōnūbĭă tāctū.

tūm gaūdēns tōrquēntĕ iŏcō sūbrīdĕt ămātōr

vūlnĕrĕ iāmquĕ sŭām pārcēntī pīstrĕ flăgēllāt.

pōnĕ sŭbīt tūrmīs flāgrāntĭbŭs āgmĕn Ămōrūm;

hīc cŏhĭbēt dēlphīnă rŏsīs, vĭrĭdīquĕ iŭvēncō

hīc vēctūs sprētīs pēndēt pēr cōrnŭă frēnīs;

hī stāntēs mōtū tĭtŭbānt plāntāquĕ mădēntī

lābūntūr fīrmāntquĕ pĕdūm vēstīgĭă pēnnīs,

īllă rĕcūrvātō dēmīsĕrăt ōră lăcērtō

mōllĭă; mārcēbānt vĭŏlaē grăvĭōrquĕ sŏpōrĕ

coēpĕrăt āttrītū flōrūm dēscēndĕrĕ cērvīx.

sōlūs dē nŭmĕrō frātrūm quī pūlchrĭŏr īlle ēst

deērăt Ămōr, dūm fēstă părāt cĕlĕbērrĭmă Gāllīs,

quaē sŏcĕr Ōmmătĭūs, māgnōrūm māiŏr ăvōrūm

pātrĭcĭaēquĕ nĕpōs gēntīs, nātaē gĕnĕrōquĕ

ēxcŏlĭt aūspĭcĭīs faūstīs. sēd fūlsĭt ŭt īllĕ

fōrtĕ dĭēs, mātrēm cĕlĕrī pĕtĭt īpsĕ vŏlātū,

cuīūs fāx, ārcūs, gŏrўtūs pēndēbăt. ăt īllĕ

cērnŭŭs ēt laēvaē pēndēns īn mārgĭnĕ pālmaē

lībrātōs pĕr ĭnānĕ pĕdēs ādvērbĕrăt ālīs,

ōscŭlă sīc mātrīs cārpēns sōmnōquĕ rĕfūsaē

sēmĭsŏpōră lĕvī scālpēbāt lūmĭnă pēnnā.

tūm prĭŏr hīs ălăcēr coēpīt: 'nŏvă gaūdĭă pōrtō

fēlīcīs praēdaē, gĕnĕtrīx. călĕt īllĕ sŭpērbūs

Rūrĭcĭūs nōstrīs făcĭbūs dūlcīquĕ vĕnēnō

tāctūs vōtīvūm sūspīrāt cōrdĕ dŏlōrēm.

ēssēt sī praēsēns aētās, īmpēndĕrĕt īllī

Lēmnĭăs īmpĕrĭūm, Crēssā stāmēn lăbўrīnthī,

Ālcēstē vītām, Cīrce hērbās, pōmă Călŷpsō,

Scŷllă cŏmās, Ătălāntă pĕdēs, Mēdēă fŭrōrēs,

Hīppŏdămē cērās, cŷgnō Iŏvĕ nātă cŏrōnām;

huīc Dīdo īn fērrūm, sĭmŭl īn sūspēndĭă Phŷllīs,

Eūādne īn flāmmās ēt Sēstĭăs īssĕt ĭn ūndās.'

Hīs haēc īllă rĕfērt: 'Gaūdēmūs, nātĕ, rĕbēllēm

quōd vīncīs laūdāsquĕ vĭrūm; sēd fōrmă pŭēllae ēst,

quām sī spēctāssēt quōndām Sthĕnĕboēĭŭs hērōs,

nōn prō cōntēmptū dŏmŭīssēt mōnstră Chĭmaēraē;

Thērmōdōntĭăcā vēl quī gĕnĕtrīcĕ sŭpērbūs

sprēvīt Gnōsĭăcaē tĕmĕrārĭă vōtă nŏvērcaē,

hāc vīsa ōccĭdĕrāt, fătĕōr, sēd crīmĭnĕ vērō;

ēt sī iūdĭcĭō fōrsān mĭhĭ quārtă fŭīssēt,

mē quŏquĕ Rhoētēā dāmnāssēt pāstŏr ĭn Īdā;

'vīncĕrĕ' vēl 'si ōptās, īstām dā, mālŏ, pŭēllām'

dīxĕrăt: hānc dĕdĕrām fōrmām prō mūnĕrĕ fōrmaē:

tāntŭs hŏnōr gĕnĭūsquĕ gĕnīs; cōllātă rŭbōrī

pāllĭdă blāttă lătēt dēprēssăquĕ lūmĭnĕ vūltūs

nīgrēscūnt vīnctō bācārūm fūlgŭră cōllō.

tē quŏquĕ mūltĭmŏdīs āmbīssĕt, Hĭbērĭă, lūdīs

āxĕ Pĕlōps, cūrsu Hīppŏmĕnēs lūctāque Ăchĕlōūs,

Aēnēās bēllīs, spēctātūs Gōrgŏnĕ Pērseūs;

nēc mĭnŏr haēc spĕcĭēs, tŏtĭēns cuī Iūppĭtĕr ēssēt

Dēlĭă, taūrŭs, ŏlōr, sătўrūs, drăcŏ, fūlmĕn ĕt aūrūm.

quāre ăgĕ, iūngāntūr; nām cēnsūs, fōrmă gĕnūsquĕ

cōnvĕnĭūnt: nīl hīc dīspār tŭă fīxĭt ărūndŏ.

sēd quīd vōtă mŏrōr?' dīxīt cūrrūmquĕ pŏpōscīt,

cuī dĕdĕrānt crŷstāllă iŭgūm, quaē frīgŏrĕ prīmō;

ōrbĭs ădhūc tĕnĕrī glăcĭēs ŭbĭ Caūcăsŏn aūgēt,

strīnxĭt Hўpērbŏrĕīs Tănăītĭcă crūstă prŭīnīs

nātūrām sūmēns gēmmaē, quĭă pērdĭdĭt ūndaē.

pērfŏrăt hānc fūlvō fōrmātūs tēmŏ mĕtāllō;

mīsĕrăt hōc flŭvĭūs, cuīūs sūb gūrgĭtĕ Nŷmphaē

Mŷgdŏnĭūm fōvērĕ Mĭdām, quī paūpĕr ĭn aūrō

dītāvīt vērsīs Pāctōlī flūmĭnă vōtīs.

splēndēt pērspĭcŭō rădĭōs rŏtă mārgĭnĕ cīngēns

Mārmărĭcaē dē faūcĕ fĕraē, dūm bēlŭă cūrvīs

dēntĭbŭs ēxcūssīs gĕmĭt ēxārmārĭĕr ōră;

mīsĭt ĕt hōc mūnūs tĕpĭdās quī nūdŭs Ĕrŷthrās,

cōncŏlŏr Aēthĭŏpī vēl crīnēm pīnguĭs ămōmō,

flūxŭs ŏdōrātīs vēxāt vēnātĭbŭs Īndūs,

īllă tămēn pāscī suētōs pēr Cŷprŏn ŏlōrēs

vīttātā strīngīt mŷrtō, quīs cētĕră tēnsīs

lāctĕă pūnĭcĕō sīnvāntūr cōllă cŏrāllō.

Ērgo ĭtĕr āggrēssī: pēndēns rŏtă sūlcăt ĭnānēm

aēra ēt īn lĭquĭdō nōn sōlvĭtŭr ōrbĭtă trāctū.

hīc trīplēx ūnō cŏmĭtātūr Grātĭă nēxū,

hīc rĕdŏlēt pătŭlō Fōrtūnaē Cōpĭă cōrnū,

hīc spārgīt călăthīs, sēd flōrēs Flōră pĕrēnnēs,

hīc Cĕrĕrēm Sĭcŭlām Fărĭūs cŏmĭtātŭr Ŏsīrīs,

hīc grăvĭdōs Pōmōnă sĭnūs prō tēmpŏrĕ pōrtāt,

hīc Pāllās mădĭdīs vĕnĭt īntēr prēlă trăpētīs,

hīc dīstīnctă lătūs măcŭlōsā nēbrĭdĕ Thŷiās

Īndĭca Ĕchīŏnĭō Brŏmĭī rŏtăt ōrgĭă thŷrsō,

hīc ēt Sīgēīs spĕcŭbūs quī Dīndўmă lūdīt

iām sēctūs rĕcălēt Cŏrўbās, cuī gūttŭrĕ rāvō

īgnēm pēr bĭfŏrēs rĕgĕmūnt căvă būxă căvērnās.

Sīc vēntum ād thălămōs: tūs, nārdūm, bālsămă, mŷrrhaē

hīc sūnt, hīc Phoēnīx būstī dāt cīnnămă vīvī,

prōxĭmă quīn ĕtĭām fēstōrum āfflātă călōrĕ

iām mĭnŭs ālgĕt hĭēmps, spĕcĭēmquĕ tĕnēntĭă vērnām

hōc dānt vōtă lŏcō, quōd nōn dānt tēmpŏră mūndō.

tūm Păphĭē dēxtrām iŭvĕnīs dēxtrāmquĕ pŭēllaē

cōmplēctēns paūcīs cĕcĭnīt sōllēmnĭă dīctīs,

nē făcĕrēnt vēl vērbă mŏrām: 'fēlīcĭtĕr aēvūm

dūcĭtĕ cōncōrdēs; sīnt nātī sīntquĕ nĕpōtēs;

cērnăt ĕt īn prŏăvō sĭbĭmēt quōd prōnĕpŏs ōptēt.'

Quīd me, ētsī vălĕām, părārĕ cārmēn

Fēscēnnīnĭcŏlaē iŭbēs Dĭōnēs

īntēr crīnĭgĕrās sĭtūm cătērvās

ēt Gērmānĭcă vērbă sūstĭnēntēm,

laūdāntēm tĕtrĭcō sŭbīndĕ vūltū

quōd Būrgūndĭŏ cāntăt ēscŭlēntūs,

īnfūndēns ăcĭdō cŏmām bŭtŷrō?

vīs dīcām tĭbĭ, quīd pŏēmă frāngāt?

ēx hōc bārbărĭcīs ăbāctă plēctrīs

spērnīt sēnĭpĕdēm stĭlūm Thălīă,

ēx quō sēptĭpĕdēs vĭdēt pătrōnōs.

fēlīcēs ŏcŭlōs tŭōs ĕt aūrēs

fēlīcēmquĕ lĭbēt vŏcārĕ nāsūm

cuī nōn āllĭă sōrdĭdaēquĕ caēpaē

rūctānt mānĕ nŏvō dĕcem āppărātūs,

quēm nōn ūt vĕtŭlūm pătrīs părēntēm

nūtrīcīsquĕ vĭrūm dĭē nĕc ōrtō

tōt tāntīquĕ pĕtūnt sĭmūl gĭgāntēs,

quōt vīx Ālcĭnŏī cŭlīnă fērrēt.

Sēd iām Mūsă tăcēt tĕnētque hăbēnās

paūcīs hēndĕcăsŷllăbīs iŏcātă,

nē quīsquām sătĭrām vĕl hōs vŏcārēt.

Āmphĭtrўōnĭădēn pĕrhĭbēt vĕnĕrāndă vĕtūstās,

dūm rĕlĕvāt tērrās, ‖ prōmĕrŭīssĕ pŏlōs.

sēd lĭcĕt īn nūdā tōrvūs cōnfrēgĕrĭt ūlnā

īllĕ Clĕōnaēaē ‖ gūttŭră raūcă fĕraē,

ēt quāmquam ārdēntī glădĭō vīx strāvĕrĭt hŷdrām,

cūm dŭplĭcēs părĕrēt ‖ vūlnĕrĕ mōrs ănĭmās,

cāptīvūmquĕ fĕrēns sīlva ēx Ĕrўmānthĭdĕ mōnstrūm

ēxārmātă fĕrī ‖ rīsĕrĭt ōră sŭīs,

cōllăquĕ flāmmĭgĕnaē dīsrūmpēns fūmīdā fūrīs

tāndēm dīrēctās ‖ iūssĕrĭt īrĕ bŏvēs,

taūrūs, cērvă, Gĭgās, hōspēs, lūctātŏr, Ămāzōn,

Thraēx, cănĭs, Hēspĕrĭdēs ‖ sīnt mŏnĭmēntă vĭrī,

nūllă tămēn fūsō prĭŏr ēst Gērŷŏnĕ pūgnă,

ūnī tērgĕmĭnūm ‖ cuī tŭlĭt īllĕ căpūt.

haēc quōndam Ālcīdēs; āt tū Tīrŷnthĭŭs āltēr,

sēd prīncēps, māgnī ‖ māxĭmă cūră dĕī,

quēm drăcŏ, cērvŭs, ăpēr părĭbūs sēnsērĕ săgīttīs,

cūm dēns, cūm vīrūs, ‖ cūm fŭgă nīl vălŭīt,

Gērўŏnēn nōs ēssĕ pŭtā mōnstrūmquĕ trĭbūtūm;

hīnc căpĭta, ūt vīvām, ‖ tū mĭhĭ tōllĕ trĭă.

Hās sūpplēx fămŭlūs prĕcēs dĭcāvīt

rēspōnsum ōppĕrĭēns pĭum āc sălūbrĕ.

ūt rēddās pătrĭām sĭmūlquĕ vītām

Lūgdūnum ēxŏnĕrāns sŭīs rŭīnīs,

hōc tē Sīdŏnĭūs tŭūs prĕcātūr:

sīc tē Sīdŏnĭō rĕcōctă fūcō

mūltōs pūrpŭră vēstĭāt pĕr ānnōs;

sīc lūstro īmpĕrĭī pĕrēnnĭs āctō

quīnquēnnālĭă fāscĭbūs dĭcēntūr;

sīc rīpaē dŭplĭcīs tŭmōrĕ frāctō

dētōnsūs Văchălīm bĭbāt Sĭgāmbēr.

quōd sī cōntŭlĕrīs tŭō pŏētaē,

māndēm pērpĕtŭīs lĕgēndă fāstīs

quaēcūmque ēgrĕgĭīs gĕrīs trĭūmphīs.

nām nūnc Mūsă lŏquāx tăcēt trĭbūtō,

quaē prō Vīrgĭlĭō Tĕrēntĭōquĕ

sēxtāntēs lĕgĭt ūncĭāsquĕ fīscī,

Mārsўaēquĕ tĭmēt mănum āc rŭdēntēm,

quī Phoēbi ēx ŏdĭō vĕtūstĭōrĕ

nūnc sūspēndĭă vātĭbūs mĭnātūr.

Prōspēr cōnŭbĭō dĭēs cŏrūscāt,

quēm Clōthō nĭvĕīs bĕnīgnă pēnsīs,

ālbūs quēm pĭcĕī lăpīllŭs Īndī,

quēm pācīs sĭmŭl ārbŏr ēt iŭvēntaē

aētērnūmquĕ vĭrēns ŏlīvă sīgnēt.

ēiā, Cāllĭŏpē, nĭtēntĕ pālmā

dā sācrī lătĭcīs lŏquācĭtātēm,

quēm fōdīt pĕdĕ Pēgăsūs vŏlāntī

cōgnātō mădĭdūs iŭbām vĕnēnō.

nōn hīc īmpĭĕtās, nĕc hānc pŭēllām

dōnāt mōrtĭbŭs āmbĭtūs prŏcōrūm;

nōn hīc Oēnŏmăī crŭēntă cīrcō

aūdīt pāctă Pĕlōps nĕc īnsĕquēntēm

pāllēns Hīppŏmĕnēs ăd īmă mētaē

tārdāt Schoēnĭdă tēr cădēntĕ pōmō;

nōn hīc Hērcŭlĕās vĭdēt pălaēstrās

Aētōlā Călўdōn stŭpēns ăb ārcĕ,

cūm cōrnū flŭvĭī sŭpērbĭēntīs

Ālcīdēs prĕmĕrēt, sŭbīndĕ fēssūm

ūndōsō rĕfŏvēns ăb hōstĕ pēctūs;

sēd dōctūs iŭvĕnīs dĕcēnsquĕ vīrgŏ,

ōrtū cūlmĭnă Gāllĭaē tĕnēntēs

iūngūntūr: cĭtŏ, dīvă, nēctĕ chōrdās,

nēc quōd dētŏnŭīt Cămēnă māiōr,

nōstrām paūpĕrĭēm sĭlērĕ cōgās.

ād taēdās Thĕtĭdīs prŏbāntĕ Phoēbō

ēt Chīrōn cĕcĭnīt mĭnōrĕ plēctrō,

nēc rīsīt pĭă tūrbă rūstĭcāntēm,

quāmvīs saēpĕ sĕnēx bĭfōrmĭs īllīc

cārmēn rūmpĕrĕt hīnnĭēntĕ cāntū.

Fōrtĕ prŏcēllōsī rĕmĕāns ēx ārcĕ Căfēreī,

Phoēbădŏs Īlĭăcaē rāptūm sătĭs ūltă pŭdōrēm,

Pāllăs Ĕrēchthēō Xānthūm mūtābăt Hўmēttō.

aūrātō mĭcăt aērĕ căpūt, māiūsquĕ sĕrēnūm

dē tērrōrĕ căpīt; pŏsĭtō nām fūlmĭnĕ nēcdūm

Cīnўphĭō Trītōnĕ trŭcēs hĭlărāvĕrăt ārtūs.

Gōrgŏ tĕnēt pēctūs mĕdĭūm, fāctūră vĭdēntī

ēt trūncātă mŏrās; nĭtĕt īnsĭdĭōsă sŭpērbūm

ēffĭgĭēs vīvītque ănĭmā pĕrĕūntĕ vĕnūstās;

āltă cĕrāstārūm spīrīs căpŭt āspĕrăt ātrūm

cōngĕrĭēs, tōrquēt măcŭlōsă vŏlūmĭnă mōrdāx

crīnĭs, ĕt īrātī dānt sībĭlă taētră căpīllī.

squāmĕŭs ād mĕdĭām thōrāx nōn pērvĕnĭt ālvūm

pōst chălўbēm pēndēntĕ pĕplō; tĕgĭt ēxtĭmă līmbī

cīrcĭtĕ pāllă pĕdēs, quī cūm sūb vēstĕ mŏvēntūr,

crīspātō rĭgĭdaē crĕpĭtānt īn sŷrmătĕ rūgaē.

laēvām pārmă tĕgīt Flēgraēī plēnă tŭmūltūs:

hīc rŏtăt ēxcūssūm vībrāns īn sīdĕră Pīndūm

Ēncĕlădūs, răbĭdō fīt mīssĭlĭs Ōssă Tўphoēō;

Pōrphŷriōn Pāngaēă răpīt, Rhŏdŏpēnque Ădămāstōr

Strŷmŏnĭō cūm fōntĕ lĕvāt, vēniēnsquĕ sŭpērnē

īntōrtō călĭdūm rēstīnguīt flūmĭnĕ fūlmēn;

hīc Pāllās Pāllāntă pĕtīt, cuī Gōrgŏnĕ vīsā

īnvēnīt sŏlĭdūm iām lāncĕă tārdă cădāvēr;

hīc Lēmnōn prō frātrĕ Mĭmās cōntra aēgĭdă tōrquēt

īmpūlsūmquĕ quătīt iăcŭlābĭlĭs īnsŭlă caēlūm:

plūrĭmŭs hīc Brĭăreūs pŏpŭlōsō cōrpŏrĕ pūgnāt,

cōgnātām pōrtāns ăcĭēm, cuī vērtĭce ăb ūnō

cērnās rāmōsīs pālmās frŭtĭcārĕ lăcērtīs.

nēc spĕcĭēs sōlās mōnstrīs, dĕdĭt ārtĕ fŭrōrēm

Mūlcĭbĕr, ātque īpsās tĭmŭīt quās fīnxĕrăt īrās.

hāstām dēxtră tĕnēt, nūpēr quām vālle Ărăcŷnthī

īpsă sĭbī pŏsĭtā Pāllās prōtrāxĭt ŏlīvā.

hōc stĕtĕrāt gĕnĭō, sŭpĕr ūt vēstīgĭă dīvaē

lābēntēs tĕnĕāt Mărăthōnĭă bācă trăpētās.

Hīc dŭŏ tēmplă mĭcānt; quōrūm sŭpĕrēmĭnĕt ūnūs

ūt mĕrĭtīs, sīc sēdĕ lŏcūs, quī cōntĭnĕt āltā

scrūtāntēs rătĭōnĕ vĭrōs, quīd māchĭnă caēlī,

quīd tēllūs, quīd fōssă mărīs, quīd tūrbĭdŭs āēr,

quīd nōctīs lūcīsquĕ vĭcēs, quīd mēnstrŭă lūnaē

īncrēmēntă părēnt, tŏtĭdēm cūr dāmnă sĕquāntūr.

īlĭcĕt hīc sūmmī rĕsĭdēnt sēptēm săpĭēntēs,

īnnŭmĕrābĭlĭūm prīmōrdĭă phīlŏsŏphōrūm:

Thālēs Mīlētō gĕnĭtūs vădĭmōnĭă dāmnāt;

Līndĭĕ tū Clĕŏbūlĕ iŭbēs, mŏdŭs ōptĭmŭs ūt sīt;

tū mĕdĭtāns tŏtŭrā dĕcŏrās, Pēriāndrĕ, Cŏrīnthōn;

Āttĭcŭs īndĕ Sŏlōn 'nē quīd nĭmĭs' āpprŏbăt ūnūm:

Prīēnaēĕ Bĭā, plūrēs ăĭs ēssĕ mălīgnōs;

tū Mўtĭlēnĕ sătūs cōgnōscĕrĕ, Pīttăcĕ, tēmpūs,

nōscĕrĕ sēse īpsūm, Chīlōn Spārtānĕ, dŏcēbās;

āssĕrĭt hīc Sămĭūs pōst dōctă sĭlēntĭă lūstrī

Pŷthăgŏrās, sŏlĭdūm prīncēps quōd mūsĭcă mūndūm

tēmpĕrĕt ēt cērtīs cōncēntūm rēddăt ăb āstrīs,

sīgnăquĕ, zōdĭăcūs quaē cīrcŭlŭs āxĕ sŭprēmō

tērnă quătēr rĕtĭnēt, prŏprĭō nōn cūrrĕrĕ mōtū,

aēquīs īntēr sē spătĭīs tămĕn ēssĕ lŏcātă

fīxăquĕ sīgnĭfĕrō părĭtēr quŏquĕ cērnŭă fērrī,

praēcĭpŭūmque ĕtĭām sēptēm văgă sīdĕră cāntūm

hīnc dărĕ, pērfēctūs nŭmĕrūs quŏd ŭtērque hăbĕātūr,

hōc nŭmĕro āffīrmāns, hōc ōrdĭnĕ cūnctă rŏtārī;

fālcĭfĕrī Crŏnŏn īrĕ sĕnīs pēr sūmmă pŏlōrūm,

Mārtīs cōntĭgŭūm mĕdĭō Iŏvĕ pērgĕrĕ sīdūs,

pōst hōs iām quārtō sē flēctĕrĕ trāmĭtĕ Sōlēm,

sīc plăcĭdām Pāphiēn sērvārĕ dĭāstĕmă quīntūm,

Ārcădĭūm sēxtō, Lūnām sīc ōrbĕ sŭprēmō

tēr dēnās trŏpĭcō prŏpĕ cūrrĕrĕ clīmătĕ mŷrās.

sī quōs ērgŏ chĕlŷs, sī quōs lўră, tībĭă sī quōs

ēdĭdĕrīnt cūm vōcĕ mŏdōs, ēxēmplăr ăd īstūd

pōndĕrĭbūs pŏsĭtīs, quāntūm prōpōrtĭŏ suādēt,

īntērvāllă sĕquī sēptēnī sīdĕrĭs ēdīt;

hārmŏnĭām dīcēns ĕtĭām, quōd quāttŭŏr īstīs

sīc sēdeānt ĕlĕmēntă mŏdīs, ūt pōndĕrĕ māgnīs

sīt lŏcŭs īnfĕrĭōr; mĕdĭā tēllūrĕ quŏd aūtēm

pērfēctē mĕdĭum ēst, īmūm pătĕt ēssĕ rŏtūndī;

hīnc fĭĕri, ūt tērrām lĕvĭōr sŭpĕrēmĭcĕt ūndă,

āltĭŏr hīs quŏquĕ sīt quī pūrĭŏr ēmĭnĕt āēr,

ōmnĭă cōnclūdāt caēlūm lĕvĭtātĕ sŭprēmā,

pēndĕăt ēt tōtūm sĭmŭl hōc ăb ŏrīgĭnĕ cēntrī.

Thālēs hīc ĕtĭām nŭmĕrīs pērquīrĭt ĕt āstrīs.

dēfēctum ūt Phoēbī nēc nōn Lūnaēquĕ lăbōrēm

nūntĭĕt āntĕrĭūs; sēd rēbŭs ĭnūtĭlĕ pōnīt

prīncĭpĭūm, dūm crēdĭt ăquīs sūbsīstĕrĕ mūndūm.

hūiūs dīscĭpŭlī vērsa ēst sēntēntĭă dīcēns

prīncĭpĭīs prŏprĭīs sēmpēr rēs quāsquĕ crĕārī,

sīngŭlă quī quōsdām fōntēs dēcērnĭt hăbērĕ

aētērnum īrrĭgŭōs āc rērūm sēmĭnĕ plēnōs.

hūnc ĕtĭām sĕquĭtūr, quī gīgnĕrĕ cūnctă pŭtābāt

hūnc aērēm, părĭtērquĕ dĕōs sīc aūtŭmăt ōrtōs.

quārtŭs Ănāxăgŏrās Thālētĭcă dōgmătă sērvāt,

sēd dīvīnum ănĭmūm sēntīt, quī fēcĕrĭt ōrbēm.

iūnĭŏr huīc iūnctūs rĕsĭdēt cōllēgă, sĕd īdēm

mātĕrĭām cūnctīs crĕătūrīs āĕră crēdēns

iūdĭcăt īndĕ dĕūm, făcĕrēt quō cūnctă, tŭlīssĕ.

pōst hōs Ārcĕsĭlās dīvīnā mēntĕ părātām

cōnĭcĭt hānc mōlēm, cōnfēctām pārtĭbŭs īllīs,

quās ătŏmōs vŏcăt īpsĕ lĕvēs. Sōcrātĭcă pōst hūnc

sēctă mĭcāt, quaē dē nātūraē pōndĕrĕ mīgrāns

ād mōrēs hŏmĭnūm līmāndōs trānstŭlĭt ūsūm.

hānc sēctām pĕrhĭbēnt sūmmum ēxcŏlŭīssĕ Plătōnă,

sēd trĭplĭcī fōrmāssĕ mŏdō, dūm prīmŭs ĕt ūnūs

phŷsĭcă vēl lŏgĭcō, lŏgĭcūm vēl iūngĭt ăd ēthōs.

īnvĕnĭt hīc prīncēps quīd prīma ēssēntĭă dīstēt

ā sūmmō sēxtōquĕ bŏnō, cūm dēnĭquĕ sāxă

sīnt tāntūm pĕnĭtūsquĕ nĭhīl nīsi ēssĕ prŏbēntūr;

prōxĭmă sūccēdānt, quĭbŭs ēsse ēt vīvĕrĕ prōmptum ēst,

āddĕrĕ quīs pōssīs nīl āmplĭŭs, ārbŏr ĕt hērbă;

tērtĭă sīt pĕcŏrūm, quōrum ēsse ēt vīvĕrĕ mōtū

nōn cărĕt ēt sēnsū; mōrtālēs quārtā deīndĕ

rēspĭcĭāt fāctūră sŭōs, quĭbŭs ēssĕ, mŏvērī,

vīvĕrĕ cūm sēnsū dătŭr, ēt sŭpĕrēmĭnĕt īllūd,

quōd săpĭūnt vērōquĕ vălēnt dīscērnĕrĕ fālsūm;

quīntă crĕātūrās sŭpĕrās sūbstāntĭă prōdāt,

quās quīdām dīxērĕ dĕōs, quĭă cōrpŏră sūmānt

cōntēmplānda hŏmĭnī, paūlō pōst īpsă rĕlīnquānt

īnquĕ sŭām rēdeānt, sī qua ēst tĕnŭīssĭmă, fōrmām;

sīc fĭĕri, ūt pătĕāt sūbstāntĭă sūmmă crĕātōr,

sēxtă tămēn sūprāquĕ nĭhīl sēd cūnctă sŭb īpsō;

hōc īn gŷmnăsĭō Pŏlĕmī Săpĭēntĭă vītām

ēxcŏlĭt ādiūnctāmquĕ sŭō fŏvĕt īpsă Plătōnī;

ōbvĭĕt ēt quāmquām tōtīs Ăcădēmĭă sēctīs

ātquĕ nĕgēt vērūm, vērīs hūnc laūdĭbŭs ōrnāt.

Stōĭcă pōst īstōs, sēd cōncōrdāntĭbŭs īpsīs,

Chrŷsīppūs Zēnōnquĕ dŏcēnt praēcēptă tĕnērĕ.

ēxclūsī prŏpĕ iām Cўnĭcī, sēd līmĭnĕ rēstānt;

āst Ĕpĭcūrēōs ēlīmĭnăt ūndĭquĕ vīrtūs.

Āt pārte ēx ălĭā tēxtrīnō prīmă Mĭnērvaē

pāllă Iŏvīs rŭtĭlāt, cuīūs bīs cōctŭs ăēnō

sērĭcă Sīdŏnĭūs fūcābāt stāmĭnă mūrēx.

ēbrĭă nēc sōlūm spīrāt cōnchŷlĭă sāndīx;

īnsērtūm nām fūlgŭr hăbēt, fīlōquĕ rĭgēntī

ārdēbāt grăvĭdūm dē frāgmĭnĕ fūlmĭnĭs ōstrūm.

hīc vĭrĭdīs prŏprĭō Glaūcūs pēndēbăt ămīctū;

ūndābānt hīc ārtĕ sĭnūs, fīctōquĕ tŭmōrĕ

mērsābāt pāndās tēmpēstās tēxtă cărīnās.

Āmphĭtrўōnĭădī sūrgēbāt tērtĭă vēstīs:

pārvŭlŭs hīc gĕmĭnō cīnctūs sērpēntĕ nŏvērcaē

īnscĭŭs ārrīdēt mōnstrīs lūdūmquĕ pŭtāndō

īnsĭdĭās, dūm nēscĭt, ămāt vūltūquĕ dŏlēntīs

extingui deflet, quos ipse interficit, angues.

praētĕrĕā spārsīs sūnt haēc sūbiēctă fĭgūrīs:

sūs, lĕŏ, cērvă, gĭgāns, taūrūs, iŭgă, Cērbĕrŭs, hŷdră,

hōspēs, Nēssŭs, Ĕrŷx, vŏlŭcrēs, Thrāx, Cācŭs, Ămāzōn,

grēx, flŭvĭūs, Lībs, pōmă, Lўcūs, vīrgō, pŏlŭs, Oētē.

hōc ŏpŭs, ēt sī quīd sŭpĕrēst quōd nūmĭnă vēstīt,

vīrgĭnĕaē pŏsŭērĕ mănūs. sĕd ĭn āgmĭnĕ tōtō

īntēr Cēcrŏpĭās Ĕphўrēĭădāsquĕ pŭēllās

Ārănĕōlă mĭcāt; prŏprĭās cōnfērrĕ lăbōrāt

īpsă Mĭnērvă mănūs călăthīsque ēvīctă rĕcēdēns

cūm tĕnĕt haēc tēlās, vūlt haēc plūs tēlă tĕnērĕ.

hīc ĭgĭtūr prŏăvī trăbĕās ĭmĭtātă rĭgēntēs

pālmātām părăt īpsă pătrī, quā cōnsŭl ĕt īdēm

Āgrĭcŏlām cōntīngăt ăvūm dŏcĕātquĕ nĕpōtēs

nōn ăbăvī sōlūm, sĕd ăvī quŏquĕ iūngĕrĕ fāscēs.

tēxŭĕrāt tămĕn ēt chlămўdēs, quĭbŭs īllĕ măgīstēr

pēr Tārtēsĭăcās cōnspēctūs splēndŭĭt ūrbēs

ēt quĭbŭs īngēstaē sūb tēmpŏrĕ praēfēctūraē

cōnspĭcŭūs sānctās rēddīt sē praēsŭlĕ lēgēs.

āttămĕn īn trăbĕā sēgmēntō lūsĕrăt āltō

quōd prīscīs īllūstrĕ tŏrīs. Ĭthăcēsĭă prīmūm

fābŭlă Dūlĭchĭīquĕ lărēs fōrmāntŭr ĕt īpsām

Pēnĕlŏpām tārdās tēxīt dīstēxĕrĕ tēlās.

Taēnărŏn hīc frūstrā bīs rāptā cōniŭgĕ pūlsāt

Thrāx fĭdĭbūs, lēgēm pōstquām tĕmĕrāvĭt Ăvērnī,

ēt prōdēssĕ pŭtāns ĭtĕrūm nōn rēspĭcĭt ūmbrām.

hīc vŏvĕt Ālcēstē praēlātō cōniŭgĕ vītām

rūmpĕrĕ, quām cērnās Părĕārūm vēllĕre ĭn īpsō

nōndūm pērnētām fātō praēstāntĕ sălūtēm.

hīc nōx nātārūm Dănăī lūcēbăt ĭn aūrō,

quīnquāgīnta ēnsēs gĕnĭtōr quĭbŭs īmpĭŭs āptāt

ēt dāt cōncōrdēm dīscōrdĭă iūssă fŭrōrēm;

sōlŭs Hўpērmēstraē sērvātūs mūnĕrĕ Lŷnceūs

ēffŭgĭt; āspĭcĭās īllām sĭbĭ pārvă păvēntēm

ēt prō dīmīssō tāntūm pāllērĕ mărītō.

iāmquĕ Iŏvem īn fōrmās mūtāt, quĭbŭs īllĕ tĕnērĕ

Mnēmŏsўnam, Eūrōpām, Sĕmĕlēn, Lēdām, Cўnŏsūrām

sērpēns, bōs, fūlmēn, cŷgnūs, Dĭĕtŷnnă sŏlēbāt,

iāmque ŏpŭs īn tūrrēm Dănăaē plŭvĭāmquĕ mĕtāllī

ībăt ĕt hīc ălĭō stīllābāt Iūppĭtĕr aūrō,

cūm vīrgo āspĭcĭēns vīdīt Trītōnĭdă vērsō

lūmĭnĕ dōctĭsŏnās spēctārĕ lĭbēntĭŭs ārtēs;

cōmmūtāt cōmmōtă mănūs āc pōllĭcĕ dōctō

pīngĕrĕ phīlŏsŏphī vīctrīcēm Lāĭdă coēpīt,

quaē Cўnĭcī pēr mēntă fĕrī rūgōsăquĕ cōllă

rūpīt ōdŏrătām rĕdŏlēntī fōrcĭpĕ bārbām.

sūbrīsīt Pāllās cāstōque haēc āddĭdĭt ōrĕ:

'nōn nōstra ūltĕrĭūs rīdēbīs dōgmătă, vīrgŏ

phīlŏsŏphō nūptūră mĕō; măgĕ flāmmĕă sūmēns

hōc mātēr sĭnĕ tēxăt ŏpūs. cōnsūrgĕ, sŏphōrūm

ēgrĕgĭūm Pŏlĕmī dĕcŭs, āc nūnc Stōĭcă tāndēm

pōnĕ sŭpērcĭlĭa ēt Cўnĭcōs ĭmĭtātŭs ămāntēs

īncĭpĭēs ĭtĕrūm pārvūm mĭhĭ fērrĕ Plătōnă.'

haērēntēm tālī cōmpēllāt vōcĕ măgīstēr:

'pērgĕ lĭbēns, neū tū dāmnēs fōrtāssĕ iŭgārī,

quōd nōstēr iŭbĕt īllĕ sĕnēx, quī nōn pĭgĕr haūsīt

nūmĭnă cōntēmplāns Ănўtō pāllēntĕ vĕnēnūm.'

Dīxĕrăt; īllĕ sĭmūl sūrgīt vūltūquĕ mŏdēstō

tētrĭcă nōdōsaē cōmmēndāt pāllĭă clāvaē.

āmbōrūm tūm dīvă cŏmās vĭrĭdāntĭs ŏlīvaē

pācĕ lĭgāt, nēctīt dēxtrās āc foēdĕră māndāt,

Nŷmphĭdĭūs quaē cērnăt ăvūs; prŏbăt Ātrŏpŏs ōmēn

fūlvăquĕ cōncōrdēs iūnxērūnt fīlă sŏrōrēs.

Phoēbum ēt tēr tērnās dĕcĭmā cūm Pāllădĕ Mūsās

Ōrphĕăque ēt lătĭcēm sĭmŭlātūm fōntĭs ĕquīnī

Ōgўgĭāmquĕ chĕlŷn, quaē sāxă sĕquācĭă flēctēns

cāntĭbŭs aūrītōs ērēxīt cārmĭnĕ mūrōs,

spērnĕ, fĭdīs; măgĭs īllĕ vĕnī nūnc spīrĭtŭs, ōrō,

pōntĭfĭcēm dīctūrĕ tŭūm, quī pēctŏră prīscaē

īntrāstī Mărĭaē, răpĭēns cūm tŷmpănă sīccūs

Īsraēl āppēnsī pēr cōncāvā gūrgĭtĭs īrēt

āggĕrĭbūs vāllātŭs ăquaē mĕdĭāsquĕ pĕr ūndās

pūlvĕrŭlēntă tŭūm clāmārēt tūrbă trĭūmphūm;

quīquĕ mănūm Iŭdĭth fĕrĭēntēm cōlla Ŏlŏfērnīs

iūvīsti, ēxcīsō iăcŭīt cūm gūttŭrĕ trūncūs

ēt frăgĭlīs vălĭdō lătŭīt bĕnĕ sēxŭs ĭn īctū;

ēxprēssō vēl quī cōmplēns dē vēllĕrĕ pēlvēm

īnfīciēnsquĕ dĕhīnc nōn tāctō vēllĕrĕ tērrām

fīrmāstī Gĕdĕōnă, tŭbīs īnsērtĕ cănōrīs

spīrĭtŭs (ēt sōlō vēnīt vīctōrĭă cāntū);

quīque ĕtĭam ādsūmptūm pĕcŏrōsī dē grĕge Ĭēssĕ

āfflāstī rēgēm, plaūstrō cūm foēdĕrĭs ārcām

īmpōnēns hōstīs nūllō mŏdĕrāntĕ bŭbūlcō

prōdĕrĕt ōbscaēnūm tūrgēntī pōdĭcĕ mōrbūm;

quīquĕ trĭūm quōndām pŭĕrōrum īn faūcĕ sŏnāstī,

quōs īn Chāldaēī pŏsĭtōs fōrnācĕ tўrānnī

rōscĭdă cōmbūstō mădĕfēcīt flāmmă cămīnō;

quīquĕ vŏlūbĭlĭbūs spātiāntēm trāctĭbŭs ālvī

cōmplēstī Iōnām, rĕsŏnānt dūm vīscĕră mōnstrī

īntrōrsūm psāllēntĕ cĭbō vēl pōndĕră vēntrīs

iēiūnī plēnīquĕ tămēn vāte īntĕmĕrātō

rūctāt crūdă fămēs, quēm sīngūltāntĭbŭs ēxtīs

ēsŭrĭēns vŏmŭīt sūspēnsō bēlŭă mōrsū;

quīquĕ dŭplēx quōndām vēnīsti īn pēctŭs Hĕlīseī,

Thēsbītēn cūm fōrtĕ sĕnēm iām flāmmĕŭs āxīs

tōllĕrĕt ēt scīssām līnquēns prō mūnĕrĕ pēllēm

hīspĭdŭs ārdēntēs aūrīga īntrārĕt hăbēnās;

quīque ĕtĭam Hēlīām tērrīs mīssūrĕ sĕcūndūm

Zāchărĭaē iūstī līnguām plācātĕ lĭgāstī,

dūm făcĕrēt sērūm rūgōsă pŭērpĕră pātrēm,

ēdĭtă sīgnĭfĭcāns iūssō rĕtĭcērĕ prŏphētā,

grātĭă cūm fūlsīt, nōssēt se ūt lēx tăcĭtūrām;

quīque ĕtĭām nāscēns ēx vīrgĭnĕ sēmĭnĕ nūllō,

ānte ūllūm tēmpūs dĕŭs ātque īn tēmpŏrĕ Chrīstūs,

ād cōrpūs quāntūm spēctāt, tū te īpsĕ crĕāstī;

quī vīsūm caēcīs, grēssūm quŏquĕ rēddĕrĕ claūdīs,

aūdītūm sūrdīs, mūtīs lāxārĕ lŏquēlām

suētŭs ăd hōc ĕtĭām vēnīsti, ūt mōrtŭă mēmbră

lēctō, sāndăpĭlā, tŭmŭlō cōnsūrgĕrĕ pōssīnt;

quīque ĕtĭām poēnās sūscēpta īn cārnĕ tŭlīstī,

sūstēntāns ălăpās, lūdībrĭă, vērbĕră, vēprēs,

sōrtēm, vīnclă, crŭcēm, clāvōs, fĕĭ, mīssĭle, ăcētūm,

pōstrēmō mōrtēm, sēd sūrrēctūrŭs, ădīstī,

ērĭpĭēns quīcquīd vĕtĕrīs mīgrāvĕrăt hōstīs

īn iūs pēr nōstrūm făcĭnūs, cūm fēmĭnă prīmă

praēcēptūm sōlvēns cūlpā nōs pērpĕtĕ vīnxīt;

(quī cūm te īntĕrĭtū pĕtĭīt nēc rēppĕrĭt īn tē

quōd pōssēt prŏprĭūm cōnvīncĕrĕ, pērdĭdĭt ōmnĕ,

quōd lāpsū dĕdĭt Ēvă sŭō; chīrōgrăphŏn īllūm,

quō pērvāsŭs hŏmo ēst, haēc cōmpēnsātĭŏ rūpīt.

ēxpērs pēccātī prō pēccātōrĭbŭs āmplūm

fīs prĕtĭūm vĕtĕrēmquĕ nŏvūs vĭcĕ faēnŏrĭs Ādām

dūm mŏrĕrīs dē mōrtĕ răpīs. sīc mōrtŭă mōrs ēst,

sīc sēse īnsĭdĭīs, quās fēcĕrăt, īpsă fĕfēllīt.

nām dum īndīscrētē pĕtĭt īnsōntēmquĕ rĕōsquĕ,

ēgĭt, ŭt ābsōlvī pōssēnt ēt crīmĭnĕ nēxī);

quīque ĕtĭām iūstōs ād tēmpūs sūrgĕrĕ tēcūm

iūssīstī cĭnĕrēs, cūm tēctīs tēmpŏrĕ lōngō

īrrūpīt fēstīnă sălūs īnfūsăquĕ rāptīm

ēxcūssīt tŭmŭlīs sŏlĭdātās vītă făvīllās,

dā Faūstūm laūdārĕ tŭūm, dā sōlvĕrĕ grātēs,

quās ēt pōst dēbērĕ iŭvāt. tē, māgnĕ săcērdōs,

bārbĭtŭs hīc nōstēr plēctrō lĭcĕt īmpărĕ cāntāt.

Haēc ĭgĭtūr prīma ēst vēl caūsă vĕl āctĭŏ laūdūm,

quōd mĭhĭ gērmānī, dūm lūbrĭcă vōlvĭtŭr aētās,

sērvātūs tēcūm dŏmĭnī pēr dōnă prŏbātūr

nēc fămă tītūbāntĕ pŭdōr; tē rēspĭcĭt īstūd

quāntūmcūmquĕ bŏnūm; mērcēs dēbēbĭtŭr īllī,

īllĕ tĭbī. sīt laūs, sī lābī nōlŭĭt, ēiūs;

nām quōd nēc pŏtŭīt, tōtum ād tē iūrĕ rĕdūndāt.

praētĕrĕā quōd mē prīdēm Rĕĭōs vĕnĭēntēm,

cūm Prōcyōn fŭrĕrēt, cūm sōlīs tōrrĭdŭs īgnīs

flēxĭlĭbūs rīmīs sĭtĭēntēs scrībĕrĕt āgrōs,

hōspĭtĕ tē nōstrōs ēxcēpīt prōtĭnŭs aēstūs

pāx, dŏmŭs, ūmbră, lătēx, bĕnĕdīctĭŏ, mēnsă, cŭbīlĕ.

ōmnĭbŭs āttămĕn hīs sāt praēstāt quōd vŏlŭīstī,

ūt sānctaē mātrīs sānctūm quŏquĕ līmĕn ădīrēm.

dērĭgŭī, fătĕōr, mĭhĭ cōnscĭŭs ātquĕ rĕpēntĕ

tīnxĭt ădōrāntēm păvĭdō rĕvĕrēntĭă vūltūm;

nēc sĕcŭs īntrĕmŭī, quām sī mē fōrtĕ Rĕbēccaē

Īsrăĕl aūt Sămŭēl crīnītūs dūcĕrĕt Ānnaē.

quāprōptēr tē vēl vōtīs sĭnĕ fīnĕ cŏlēntēs

āffēctūm māgnūm pēr cārmĭnă pārvă fătēmūr.

Seū tē flāmmātaē sŷrtēs ĕt ĭnhōspĭtă tēsquă

seū caēnō vĭrĭdāntĕ pălūs seū nīgră rĕcēssū

īncūltūm măgĕ sāxă tĕnēnt, ŭbĭ sōlĕ rĕmōtō

cōncăvă lōngaēvās āssērvānt āntră tĕnēbrās:

seū tē praērūptīs pōrrēcta īn rūpĭbŭs Ālpīs

sūccīnctōs gĕlĭdō lībāntēm caēspĭtĕ sōmnōs,

ānăchŏrētă, trĕmīt (quaē quāmquām frīgŏră pōrtēt,

cōncēptūm Chrīstī nūmquām dŏmăt īllă călōrēm),

quā nūnc Hēlīās, nūnc tē iŭbĕt īrĕ Iŏhānnēs,

nūnc dŭŏ Mācărĭī, nūnc ēt Pāphnūtĭŭs hērōs,

nūnc Ōr, nūnc Āmmōn, nūnc Sārmătă, nūnc Hĭlărīōn,

nūnc vŏcăt īn tŭnĭcā nūdūs te Āntōnĭŭs īllā,

quām fēcīt pālmaē fŏlĭīs mănŭs ālmă măgīstrī;

seū tē Līrīnūs prīscūm cōmplēxă părēntem ēst,

quā tū iām frāctūs prō māgnā saēpĕ quĭētĕ

dīscĭpŭlīs sērvīrĕ vĕnīs vīxque ōtĭă sōmnī,

vīx cōctōs cāptūrĕ cĭbōs ābstēmĭŭs aēvūm

dūcĭs ĕt īnsērtīs pīngīs iēiūnĭă psālmīs,

frātrĭbŭs īnsĭnŭāns, quāntōs īlla īnsŭlă plānă

mīsĕrĭt īn caēlūm mōntēs, quaē sānctă Căprāsī

vītă sĕnīs iŭvĕnīsquĕ Lŭpī, quaē grātĭă pātrēm

mānsĭt Hŏnōrātūm, fŭĕrīt quīs Māxĭmŭs īllĕ,

ūrbēm tū cuīūs mŏnăchōsque āntīstĕs ĕt ābbās

bīs sūccēssŏr ăgīs, cĕlĕbrāns quŏquĕ laūdĭbŭs īllīs

Eūchĕrĭī vĕnĭēntĭs ĭtēr, rĕdĕūntĭs Hĭlārī;

seū tē cōmmīssūs pŏpŭlūs tĕnĕt ēt mĭnŏr aūdēt

tē mĕdĭō tŭmĭdōs māiōrūm tēmnĕrĕ mōrēs;

seū tū sōllĭcĭtūs cūrās, quā lānguĭdŭs ēscā

quāvĕ pĕrēgrīnūs vīvāt, quīd pāscăt ĕt īllūm,

lūbrĭcă crūră cŭī tĕnŭāt sūb cōmpĕdĕ cārcēr;

seū măgĕ fūnĕrĭbūs mēntēm dīstrāctŭs hŭmāndīs,

līvĭdă dēfūnctī sī paūpĕrĭs ōssă vĭrēscānt,

īnfāstīdītūm fērs īpse ād būstă cădāvēr;

seū tē cōnspĭcŭīs grădĭbūs vĕnĕrābĭlĭs āraē

cōntĭŏnātūrūm plēbs sēdŭlă cīrcūmsīstīt,

ēxpŏsĭtaē lēgīs bĭbăt aūrĭbŭs ūt mĕdĭcīnām:

quīcquĭd ăgīs, quōcūmquĕ lŏci ēs, sēmpēr mĭhĭ Faūstūs,

sēmpĕr Hŏnōrātūs, sēmpēr quŏquĕ Māxĭmŭs ēstō.

Quāttŭŏr āntĕ dĭēs quām lūx Sēxtīlĭs ădūstī

prīmā spīcĭfĕrūm ‖ prōfĕrăt ōrbĕ căpūt,

nātālīs nōstrīs dĕcĭmūs sēxtūsquĕ cŏlētūr,

ādvēntū fēlīx ‖ quī pĕtĭt ēssĕ tŭō.

nōn tĭbĭ gēmmātīs pōnēntūr prāndĭă mēnsīs,

Āssўrĭūs mūrēx ‖ nēc tĭbĭ sīgmă dăbīt;

nēc pēr mūltĭplĭcēs ăbăcō splēndēntĕ căvērnās

ārgēntī nīgrī ‖ pōndĕră dēfŏdĭām;

nēc scўphŭs hīc dăbĭtūr, rŭtĭlō cuī fōrtĕ mĕtāllō

crūstātūm strīngāt ‖ tōrtĭlĭs ānsă lătūs.

fērcŭlă sūnt nōbīs mĕdĭōcrĭă, nōn ĭtă fāctă,

mēnsūrae ūt grāndīs ‖ sūpplĕăt ārs prĕtĭūm.

nōn pānēs Lĭbўcā sŏlĭtōs flāvēscĕrĕ Sŷrtē

āccĭpĭēt Gāllī ‖ rūstĭcă mēnsă tŭī.

vīnă mĭhī nōn sūnt Gāzētĭcă, Chīă, Fălērnă

quaēquĕ Sărāptānō ‖ pālmĭtĕ mīssă bĭbās.

pōcŭlă nōn hīc sūnt īllūstrĭă nōmĭnĕ pāgī,

quōd pŏsŭīt nōstrīs ‖ īpsĕ trĭūmvĭr ăgrīs.

tū tămĕn ūt vĕnĭās pĕtĭmūs; dăbĭt ōmnĭă Chrīstūs,

hīc mĭhĭ quī pătrĭām ‖ fēcĭt ămōrĕ tŭō.

Sī quĭs Ăvītācūm dīgnārīs vīsĕrĕ nōstrām,

nōn tĭbĭ dīsplĭcĕāt: ‖ sīc quŏd hăbēs plăcĕāt.

aēmŭlă Bāiānō tōllūntūr cūlmĭnă cōnō

pārquĕ cŏthūrnātō ‖ vērtĭcĕ fūlgĕt ăpēx.

gārrŭlă Gaūrānīs plūs mūrmŭrăt ūndă flŭēntīs

cōntĭgŭī cōllīs ‖ lāpsă sŭpērcĭlĭō.

Lūcrīnūm stāgnūm dīvēs Cāmpānĭă nōllēt,

aēquŏră sī nōstrī ‖ cērnĕrĕt īllă lăcūs.

īllūd pūnĭcĕīs ōrnātūr lītŭs ĕchīnīs,

pīscĭbŭs īn nōstrīs, ‖ hōspĕs, ŭtrūmquĕ vĭdēs.

sī lĭbĕt ēt plăcĭdō pārtīrīs gaūdĭă cōrdĕ,

quīsquĭs ădēs, Băĭās ‖ tū făcĭs hīc ănĭmō.

Īntrāte ālgēntēs pōst bālnĕă tōrrĭdă flūctūs,

ūt sŏlĭdēt călĭdām ‖ frīgŏrĕ lŷmphă cŭtēm;

ēt lĭcĕt hōc sōlō mērgātīs mēmbră lĭquōrĕ,

pēr stāgnūm nōstrūm ‖ lūmĭnă vēstră nătānt.

Nātālīs nōstēr Nōnās īnstārĕ Nŏvēmbrēs

ādmŏnĕt: ōccūrrās ‖ nōn rŏgŏ, sēd iŭbĕō.

sīt tēcūm cōniūnx, dŭŏ nūnc prŏpĕrātĕ; sĕd īllūd

pōst ānnum ōptāmūs ‖ tērtĭŭs ūt vĕnĭās.

Quāttŭŏr haēc prīmūm pīscēs nōx īnsŭĭt hāmīs;

īndĕ dŭōs tĕnŭī, ‖ tū quŏquĕ sūmĕ dŭōs.

quōs mīsī, sūnt māiōrēs; rēctīssĭmŭs ōrdo ēst;

nāmque ănĭmaē nōstraē ‖ pōrtĭŏ māiŏr ĕrās.

Bīstŏnĭī stăbŭlūm rēgīs, Būsīrĭdĭs ārās,

Āntĭphătaē mēnsās ēt Taūrĭcă rēgnă Thŏāntīs

ātque Ĭthăci īngĕnĭō fraūdātūm lūcĕ Cўclōpă

pōrtāntēm frōntīs cāmpō pēr cōncăvă mōntīs

pār prŏpĕ trānsfōssī tĕnĕbrōsūm lūmĭnĭs āntrūm,

hōspĕs, ădī, sī quīs Būrgūm tăcĭtūrŭs ădīstī.

ēt lĭcĕt īn cārmēn nōn pāssīm lāxĕt hăbēnās

Phoēbŭs ĕt hīc tōtīs nōn pāndāt cārbăsă fāndī,

quīsquĕ tămēn tāntōs nōn laūdāns ōrĕ pĕnātēs

īnspĭcĭs, īnspĭcĕrīs: rĕsŏnāt sĭnĕ vōcĕ vŏlūntās,

nām tŭă tē tăcĭtūm līvērĕ sĭlēntĭă clāmānt.

Ērgo ăgĕ, Pīĕrĭās, Ĕrătō, mĭhĭ pērcŭtĕ chōrdās;

rēspōnsēnt Sătўrī, dĭgĭtūmquĕ pĕdēmquĕ mŏvēntēs

lūdānt ēt trĕmŭlō nōn rūmpānt cāntĭcă sāltū.

quīcquīd fōrtĕ Drўās vēl quīcquĭd Hămādrўăs ūmquām

cōnēxīs sĭbĭmēt fēstūm plaūsērĕ Năpaēīs,

dēpēndānt mŏdŏ, Bürgĕ, tĭbī, vēl Nāĭdăs īstīc,

Nērĕĭdūm chŏrŭs ālmĕ, dŏcē, cūm fōrtĕ Gărūmnā

hūc rĕdĕūntĕ vĕnīs pōntūmque īn flūmĭnĕ sūlcās.

pānde ĭgĭtūr caūsās, Ĕrătō, lărĭbūsquĕ sĭt ēdĕ

quīs gĕnĭūs; tāntūm nōn ēst sĭnĕ praēsŭlĕ cūlmēn.

Fōrtĕ săgīttĭfĕrās Eūān pŏpŭlātŭs Ĕrŷthrās

vītĕ căpīstrātās cōgēbăt ăd ēssĕdă tīgrēs;

īntrābāt dŭplĭcēm quā tēmŏ răcēmĭfĕr ārcūm,

mārcĭdŭs īpsĕ sĕdēt cūrrū, mădĕt ārdŭă cērvīx

sūdātī dē rōrĕ mĕrī, căpŭt aūrĕă rūmpūnt

cōrnŭa ĕt īndĭgĕnām iăcŭlāntūr fūlmĭnĭs īgnēm

(sūmpsĕrăt hōc nāscēns prīmūm, cūm trānsĭĭt ōlīm

īn pătrĭūm dē mātrĕ fĕmūr); fērt tēmpŭs ŭtrūmquĕ

vērĭs ŏpēs rŭtĭlōsquĕ lĭgāt vīndēmĭă flōrēs;

cānthărŭs ēt thŷrsūs dēxtrā laēvāquĕ fĕrūntūr,

nēc tĕgĭt ēxērtōs, sēd tāngīt pāllă lăcērtōs;

dūlcĕ nătānt ŏcŭlī, quōs sī fōrs vērtĭt ĭn hōstēm,

āttŏnĭtōs, sōlūm dūm cērnĭt, ĭnēbrĭăt Īndōs.

tūm sălĕbrīs sălĭēns quŏtĭēns sē cōncŭtĭt āxīs,

pāssīm dēcĭdŭō pērfūndĭtŭr ōrbĭtă mūstō.

Bāssărĭdās, Sătўrōs, Pānās Faūnōsquĕ dŏcēbāt

lūdĕrĕ Sīlēnūs iām nūmĭnĕ plēnŭs ălūmnō,

sēd cōmptūs tămĕn īllĕ căpūt; nām vērtĭcĕ nūdō

āmīssōs sērtīs stŭdĕt ēxcūsārĕ căpīllōs.

cōrnĭgĕr īndĕ nŏvī fīt Gāngēs pōmpă trĭūmphī;

cērnŭŭs īnpēxām făcĭēm stĕtĭt ōrĕ mădēnti ēt

ārēntēs vĭtrĕīs ādiūvīt flētĭbŭs ūndās;

cōniēctās īn vīnclă mănūs pōst tērgă rĕvīnxīt

pāmpĭnŭs; hīc sēnsīm cāptīvo ūmōrĕ rĕfūsūs

spōntĕ rĕfrōndēscīt pēr brāchĭă rōscĭdă pālmēs.

nēcnōn ēt rāptī cōniūnx ĭbĭ vīnctă mărītī

īt crŏcĕās dēmīssă gĕnās vĕtĭtāquĕ rĕcōndī

lāmpădĕ cūm Sōlīs rădĭīs Aūrōră rŭbēbāt.

ādfŭĭt hīc ĕtĭām pōst pērdĭtă cīnnămă Phoēnīx,

fōrmīdāns mōrtēm sĭbĭ nōn sŭpĕrēssĕ sĕcūndām.

sūccēdīt cāptīvă cŏhōrs, quaē fērcŭlă gāzīs

fērt ŏnĕrātă sŭīs; ĕbŭr hīc hĕbĕnūsquĕ vĕl aūrūm

ēt nĭvĕaē pĭcĕō rāptaē dē pēctŏrĕ bāccaē

gēstāntūr; quīcūmquĕ nĭhīl sūstēntăt, ŏdōrīs

mīttĭtŭr īn nēxūs; vĭdĕās hīc īpsă plăcērĕ

sūpplĭcĭa ēt vĭrĭdēs vĭŏlīs hālārĕ cătēnās.

ūltĭmă nīgrāntēs īncēdūnt praēda ĕlĕfāntī;

īnfōrmīs cuī fōrmă grĕgī: rĭgĕt hīspĭdă dōrsō

vīx fērrūm pāssūră cŭtīs; quīppe īmprŏbă crātēm

nātīvām nēc tēlă fŏrānt, cōntrāctă vĭcīssīm

tēnsăquĕ tērgă fĕrīs crĕpĭtānt ūsūquĕ căvēndī

pēllūnt ēxcūssīs īmpāctūm mīssĭlĕ rūgīs.

Iāmque ĭtĕr ād Thēbās pēr māgnūm vīctŏr ăgēbāt

āĕra ĕt ād sūmmās ērēxĕrăt ōrgĭă nūbēs,

cūm vĭdĕt Āŏnĭā vĕnĭēntēm Dēlĭŏn ārcĕ.

grŷpăs ĕt īpsĕ tĕnēt: vūltūs hīs laūrĕă cūrvōs

frōndĕ lŭpātă lĭgānt; hĕdĕrīs quŏquĕ cīrcūmplēxīs

pēndŭlă lōră vĭrēnt; sēnsīm fĕră sūbvŏlăt ālēs

aērīās tērraēquĕ vĭās, nē fōrtĕ cĭtātō

ālārūm strĕpĭtū līgnōsās frāngăt hăbēnās.

aētērnūm nĭtĕt īpsĕ gĕnās; crēvērĕ cŏrŷmbīs

tēmpŏra ĕt aūrātūm vērrīt cŏmă cōncŏlŏr āxēm;

laēvā pārtĕ tĕnēt vāstā dūlcēdĭnĕ raūcām

caēlātō Pŷthōnĕ lўrām, pārs dēxtră săgīttās

cōntĭnĕt ātque ălĭō rĕsŏnāntēs mūrmŭrĕ nērvōs.

ībānt Pīplĭădēs părĭtēr mĕdĭūmquĕ nŏvēnō

cīrcūmsīstēntēs ūmbrābānt sŷrmătĕ cūrrūm.

pēndēt pēr tĕrĕtēs trĭpŏdās Ĕpĭdaūrĭŭs ānguīs

dīffūsūs sānctūm pēr cōllă sălūbrĭă vīrūs.

hīc ēt crīnĭsătās iūngēbāt Pēgăsŭs ālās,

pōrtāns dōctĭlŏquō fācūndūm crūrĕ Crĕōntēm.

Ūt sēsē iūnxērĕ chŏrī, cōnsūrgĭt ŭtērquĕ

frātrĭs ĭn āmplēxūs, sēd paūlō sēgnĭŏr Eūān,

dūm pŭdĕt īnstăbĭlēs, sī sūrgāt, prōdĕrĕ plāntās.

tūm Phoēbūs: 'quō pērgĭs?' ăīt, 'nūm fōrtĕ nŏcēntēs,

Bācchĕ, pĕtīs Thēbās? tē crētŭs Ĕchīŏnĕ nēmpĕ

ābnĕgăt ēssĕ dĕūm. līnque haēc, rŏgŏ, moēnĭă, līnquĕ,

ēt mēcūm măgĕ flēctĕ rŏtās. dēspēxĭt Ăgaūē

tē cōlēre ēt nōsmēt Nĭŏbē; rĭgĕt īndĕ sŭpērbă,

vūlnĕră tōt pătĭēns quōt spēctāt vūlnĕră vēntrīs,

ōptāntēmquĕ mŏrī grăvĭūs clēmēntĭă fīxīt;

pārcĕrĕ saēpĕ mălum ēst sēnsūmque īnfērrĕ dŏlōrī.

īpsa aūtēm nāto ōccīsō Pēnthēĭă mātēr,

āmplĭŭs ūt fŭrĭāt, nūmquīd nōn sānă fŭtūra ēst?

ērgōne Āŏnĭōs cōllēs hăbĭtārĕ vălēmūs,

cūm pătrĭs ēxtīnctī thălămīs pŏtĭētŭr ădūltēr,

frātēr nātōrūm, cōniūnx gĕnĕtrīcĭs hăbēndūs,

vītrĭcŭs īpsĕ sŭūs? cōrdi ēst sī iūngĕrĕ grēssūm,

dīcām quā părĭtēr sēdēm tēllūrĕ lŏcēmūs.

Ēst lŏcŭs īrrĭgŭā quā rūpĕ, Gărūmnă rŏtātĕ,

ēt tū quī sĭmĭlī fēstīnŭs ĭn aēquŏră lāpsū

ēxīs cūrvātā, Dŭrănī mūscōsĕ, săbūrrā,

iām pīgrēscēntēs sēnsīm cōnfūndĭtĭs āmnēs.

cūrrĭt ĭn ādvērsum hīc pōntūs mūltōquĕ rĕcūrsū

flūmĭnă quās vōlvūnt ēt spērnĭt ĕt ēxpĕtĭt ūndās.

āt cūm sūmmōtūs lūnārĭbŭs īncrēmēntīs

īpsĕ Gărūmnă sŭōs īn dōrsă rĕcōllĭgĭt aēstūs,

praēcĭpĭtī flūctū rāptīm rĕdĭt ātquĕ vĭdētūr

īn fōntēm iām nōn rĕflŭūs sēd dēflŭŭs īrĕ.

tūm rĕcĭpīt lătĭcēm quāmvīs mĭnŏr īllĕ mĭnōrēm

stāgnāntī dē frātrĕ sŭūm, tūrgēscĭt ĕt īpsĕ

Ōcĕănō prŏprĭāsquĕ făcīt sĭbĭ lītŏră rīpās.

hōs īntēr flŭvĭōs, ūnī măgĕ prōxĭmŭs ūndae, ēst

aēthĕră mōns rūmpēns āltā spēctābĭlĭs ārcĕ,

plūs cēlsōs hăbĭtūrŭs ĕrōs vērnāmquĕ sĕnātūm.

quēm gĕnĕrīs prīncēps Paūlīnūs Pōntĭŭs ōlīm,

cūm Lătĭūs pătrĭaē dŏmĭnābĭtŭr, āmbĭĕt āltīs

moēnĭbŭs, ēt cēlsaē trānsmīttēnt aērā tūrrēs;

quārūm cūlmĭnĭbūs sēdeānt cōmmūnĕ mĭcāntēs

pōmpă vĕl aūxĭlĭūm; nōn īllōs māchĭnă mūrōs,

nōn ărĭēs, nōn āltă strŭēs vēl prōxĭmŭs āggēr,

nōn quaē strīdēntēs tōrquēt cătăpūltă mŏlārēs,

sēd nēc tēstūdō nēc vīnĕă nēc rŏtă cūrrēns

iām pŏsĭtīs scālīs ūmquām quāssārĕ vălēbūnt.

cērnĕrĕ iām vĭdĕōr quaē sīnt tĭbĭ, Būrgĕ, fŭtūră

(dīcērīs sīc); nāmquĕ dŏmūs dē flūmĭnĕ sūrgūnt

splēndēntēsquĕ sĕdēnt pēr prōpūgnācŭlă thērmaē.

hīc cūm vēxātūr pĭcĕīs ăquĭlōnĭbŭs aēstūs,

scrūpĕŭs āsprātā lātrārĕ crĕpīdĭnĕ pūmēx

īncĭpĭt; āt frāctīs sălĭēns ē caūtĭbŭs āltūm

ēxcŭtĭtūr tōrrēns īpsīsque āspērgĭnĕ tēctīs

īmplŭĭt āc tōllīt naūtās ēt saēpĕ iŏcōsō

lūdīt naūfrăgĭō; nām tēmpēstātĕ pĕrāctā

dēstĭtŭīt rĕflŭēns mīssās īn bālnĕă clāssēs.

īpsa aūtēm quāntīs, quĭbŭs aūt sūnt fūltă cŏlūmnīs!

cēdāt pūnĭcĕō prĕtĭōsūs līvŏr ĭn āntrō

Sŷnnădŏs, ēt Nŏmădūm quī pōrtăt ĕbūrnĕă sāxă,

cōllĭs ĕt hērbōsīs quaē vērnānt mārmŏră vēnīs;

cāndēntēm iām nōlŏ Părōn, iām nōlŏ Cărŷstōn;

vīlĭŏr ēst rūbrō quaē pēndēt pūrpŭră sāxō.

ēt nē pōstĕrĭtās dŭbĭtēt, quīs cōndĭtŏr ēxtēt,

fīxŭs ĭn īntrŏĭtū lăpĭs ēst; hīc nōmĭnă sīgnāt

aūctōrūm; sēd prōptĕr ăqua, ēt vēstīgĭă prēssă

quaē răpĭt ēt fūsō dētērgīt gūrgĭtĕ caēnūm.

sēctĭlĭbūs părĭēs tăbŭlīs crūstātŭs ăd aūreă

tēctă vĕnīt, fūlvō nĭmĭs ābscōndēndă mĕtāllō;

nām lŏcŭplēs fōrtūnă dŏmūs nōn pāssă lătērĕ

dīvĭtĭās prōdīt, cūm sīc sŭă cūlmĭnă cēlāt.

haēc pōst āssūrgīt dŭplĭcēmquĕ sŭpērvĕnĭt aēdēm

pōrtĭcŭs īpsă dŭplēx, dŭplĭcī nōn cōgnĭtă plaūstrō.

quārum ūnām mōllī sūbdūctām vērtĭcĕ cūrvaē

ōbvērsīs paūlūm rēspēctānt cōrnĭbŭs ālaē.

īpsă dĭēm nātūm cērnīt sĭnŭāmĭnĕ dēxtrō,

frōntĕ vĭdēns mĕdĭūm, laēvō vīsūră cădēntēm.

nōn pērdīt quīcquām trīnō dē cārdĭnĕ caēlī

ēt tōtūm sōlēm lūnātă pĕr ātrĭă sērvāt.

sācră trĭdēntĭfĕrī Iŏvĭs hīc ārmēntă prŏfūndō

Phārnăcĭs īmmērgīt gĕnĭtōr; pērcūssă sĕcūrī

cōrpŏră cōrnĭpĕdūm cērtāsquĕ rŭbēscĕrĕ plāgās

sānguĭnĕō dē rōrĕ pŭtēs; stāt vūlnĕrĭs hōrrōr

vērŭs, ĕt ōccīsīs vīvīt pīctūră quădrīgīs.

Pōntĭcŭs hīnc rēctōr nŭmĕrōsīs Cŷzĭcŏn ārmīs

claūdĭt; ăt hīnc sŏcĭīs cōnsūl Lūcūllŭs ŏpēm fērt,

cōmpūlsūsquĕ fămīs dīscrīmĭnă sūmmă sŭbīrĕ

īnvĭdĕt ōbsēssō mīlēs Mĭthrĭdātĭcŭs hōstī.

ēnătăt hīc pĕlăgūs Rōmānī mīlĭtĭs ārdōr

ēt chārtām mădĭdō trānspōrtāt cōrpŏrĕ sīccām.

dēsŭpĕr īn lōngūm pōrrēctīs hōrrĕă tēctīs

crēscūnt ātque āmplīs āngūstānt frūctĭbŭs aēdēs.

hūc vĕnĭēt călĭdīs quāntūm mĕtĭt Āfrĭcă tērrīs,

quāntūm vēl Călăbēr, quāntūm cŏlĭt Āpŭlŭs ācēr,

quāntă Lĕōntīnō tūrgēscīt mēssĭs ăcērvō,

quāntūm Mŷgdŏnĭō cōmmīttūnt Gārgără sūlcō,

quāntūm, quaē tăcĭtīs Cĕrĕrēm vĕnĕrātă chŏrēīs,

Āttĭcă Trīptŏlĕmō cīvī cōndēbăt Ĕleūsīn,

cūm pŏpŭlīs hŏmĭnūm glāndēm līnquēntĭbŭs ōlīm

fūlvā frūgĕ dătā iām saēcŭlă fūlvă pĕrīrēnt.

pōrtĭcŭs ād gĕlĭdōs pătĕt hīnc aēstīvă trĭōnēs;

hīnc călŏr īnnŏcŭūs thērmīs hĭĕmālĭbŭs ēxīt

ātquĕ lŏcūm tēmpūs mōllīt; quīppe īllă rĭgōrī

pārs ēst āptă măgīs; nām quōd fŭgĭt ōră Lĕōnīs,

īndĕ Lўcāŏnĭaē răbĭēm mălĕ sūstĭnĕt Ūrsaē.

ārcĭs ăt īn thērmās lōngē vĕnĭt āltĭŏr āmnīs

ēt cădĭt īn mōntēm pătŭlīsquĕ cănālĭbŭs āctūs

cīrcūmfērt claūsūm căvă pēr dīvōrtĭă flūmēn.

ōccĭdŭum ād sōlēm pōst hōrrĕă sūrgĭt ŏpācă

quaē dŏmĭnīs hībērnă dŏmūs: strĕpĭt hīc bŏnă flāmmă

āppŏsĭtās dēpāstă trăbēs; sīnvātă cămīnō

ārdēntīs pĕrĭt ūndă glŏbī frāctōquĕ flăgēllō

spārgīt lēntātūm pēr cūlmĭnă tōtă văpōrēm.

cōntĭnŭātă dĕhīnc vĭdĕās quaē cōndĭtŏr aūsūs

aēmŭlă Pāllădĭīs tēxtrīna ēdūcĕrĕ tēmplīs.

hāc cēlsī quōndām cōniūnx rĕvĕrēndă Lĕōntī,

quā nōn ūllă măgīs nŭrŭs ūmquām Pōntĭă gaūdēt

īllūstrīs prō sōrtĕ vĭrī, cĕlĕbrābĭtŭr aēdĕ

vēl Sўrĭās văcŭāssĕ cŏlūs vēl sērĭcă fīlă

pēr cānnās tōrsīssĕ lĕvēs vēl stāmĭnĕ fūlvō

praēgnāntīs fūsī mōllītūm nēssĕ mĕtāllūm.

pāriĕtĭbūs pōst hīnc rŭtĭlāt quaē māchĭnă iūnctīs

fērt rĕcŭtītōrūm prīmōrdĭă Iūdaēōrūm.

pērpĕtŭūm pīctūră mĭcāt; nēc tēmpŏrĕ lōngō

dēprĕtĭātă sŭās tūrpānt pīgmēntă fĭgūrās.

Flēctĕrĭs ād laēvām: tē pōrtĭcŭs āccĭpĭt āmplă

dīrēctīs cūrvātă vĭīs, ŭbĭ mārgĭnĕ sūmmō

pēndĕt ĕt ārtātīs stāt sāxĕă sīlvă cŏlūmnīs.

āltă vŏlūbĭlĭbūs pătĕt hīc cēnātĭŏ vālvīs;

fūsĭlĭs eūrīpūs prōptēr; cădĭt ūndă sŭpērnē

āntĕ fŏrēs pēndēntĕ lăcū, vēnāmquĕ sĕcūtī

ūndōsa īnvĕnĭūnt nāntēs cēnācŭlă pīscēs.

cōmmĭnŭs ērĭgĭtūr vēl prīmă vĕl ēxtĭmă tūrrīs;

mōs ĕrĭt hīc dŏmĭnīs hībērnūm sīgmă lŏcārĕ.

hūiūs cōnspĭcŭō rĕsĭdēns īn cūlmĭnĕ saēpĕ

dīlēctūm nōstrīs Mūsīs sĭmŭl ātquĕ căpēllīs

āspĭcĭām mōntēm; laūrī spătĭābŏr ĭn īstīs

frōndĭbŭs, hīc trĕpĭdām crēdām mĭhĭ crēdĕrĕ Dāphnēn.

iām sī fōrtĕ grădūs gĕmĭnām cōnvērtĭs ăd Ārctōn,

ūt vĕnĭās īn tēmplă dĕī, quī māxĭmŭs īlle ēst,

dēlĭcĭīs rĕdŏlēnt iūnctīs ăpŏthēcă pĕnūsquĕ;

hīc mūltūs tū, frātĕr, ĕrīs. 'iām dīvĭdĕ sēdēm,

cēssūrūs mĭhĭ fōntĕ mĕō, quēm mōntĕ flŭēntēm

ūmbrāt mūltĭcăvūs spătĭōsō cīrcĭtĕ fōrnīx.

nōn ĕgĕt hīc cūltū, dĕdĭt huīc nātūră dĕcōrēm.

nīl fīctūm plăcŭīssĕ plăcēt, nōn pōmpă pĕr ārtēm

ūllă, rĕsūltāntī nōn cōmēt māllĕŭs īctū

sāxă, nĕc ēxēsūm sūpplēbūnt mārmŏră tōfūm.

hīc fōns Cāstălĭaē nōbīs vĭcĕ sūffĭcĭt ūndaē.

cētĕră dīvĕs hăbē; cōllēs tŭă iūră trĕmīscānt;

cāptīvōs hīc sōlvĕ tŭōs, ēt pēr iŭgă Būrgī

laētă rĕlāxātaē fīānt vīnētă cătēnaē.'

Cōnfīrmāt vōcēm iāmiām prŏpĕ sōbrĭŭs īstām

Sīlēnūs, părĭtērquĕ chŏrī cĕcĭnērĕ făvēntēs:

'Nŷsă, vălē Brŏmĭō, Phoēbō Pārnāsĕ bĭvērtēx.

nōn īstūm Nāxūs, nōn īstūm Cīrrhă rĕquīrāt,

sēd măgĕ pērpĕtŭō Būrgūs plăcĭtūră pĕtātūr.'

Cūm iām prō mĕrĭtīs tŭīs părārēm,

Cōnsēntī, cŏlŭmēn dĕcūsquĕ mōrūm,

vēstraē laūdĭbŭs hōspĭtālĭtātīs

cāntum īmpēndĕrĕ paūpĕrīs cĭcūtaē,

ūltro īn cārmĭnă tū tŭbām rĕclūdēns

cōnvērso ōrdĭnĕ vērsĭbūs cĭtāstī

suētūm lūdĕrĕ sīc măgīs sŏdālēm.

pārēt Mūsă tĭbī, sĕd īmpŭdēntēm

mūltō caūtĭŭs hīnc stĭlūm mŏvēbīt;

nām cūm cārmĭnă pōstŭlēs dĭsērtē,

suādēs scrībĕrĕ, sēd făcīs tăcērĕ.

nūpēr quādrŭpĕdāntĕ cūm cĭtātō

īrēs Phōcĭdă Sēstĭāsquĕ Bāiās,

īllūstrēs tĭtŭlīsquĕ proēlĭīsquĕ

ūrbēs pēr dŭŏ cōnsŭlūm trŏphaēă,

(nām Mārtēm tŭlĭt īstă Iūlĭānūm

ēt Brūtō dŭcĕ naūtĭcūm fŭrōrēm,

āst haēc Teūtŏnĭcās crŭēntă pūgnās,

ērēctum ēt Mărĭūm cădēntĕ Cīmbrō)

mīsīstī mĭhĭ mūltĭplēx pŏēmă,

dōctūm, nōbĭlĕ, fōrtĕ, dēlĭcātūm.

ībānt hēxămĕtrī sŭpērbĭēntēs

ēt vēstīgĭă iūnctă, sēd mĭnōră,

pēr quīnōs ĕlĕgī pĕdēs fĕrēbānt;

mīsīsti ēt, trĭplĭcīs mĕtrūm trŏchaēī

spōndēō cŏmĭtāntĕ dāctўlōquĕ,

dūlcēs hēndĕcăsŷllăbōs, tŭūmquĕ

blāndō faēnŏrĕ Sōllĭūm lĭgāstī.

ūsūrām pĕtĭmūrquĕ rēddĭmūsquĕ;

nām quōd cārmĭnĕ prō tŭō rĕpēndō,

hōc cēntēsĭmă laūdĭūm tŭārum ēst.

Quīd prīmūm vĕnĕrēr cŏlāmquĕ prō tē?

nī fāllōr, pătrĭām pătrēmquĕ iūxtā;

quī quāmquām sĭbĭ vīndĭcārĕ sūmmūm

pōssīt iūrĕ lŏcūm, tămēn nĕcēsse ēst

īllām vīncĕrĕ, quaē părīt părēntēs.

sālvē, Nārbŏ pŏtēns sălūbrĭtātĕ,

ūrbe ēt rūrĕ sĭmūl bŏnūs vĭdērī,

mūrīs, cīvĭbŭs, āmbĭtū, tăbērnīs,

pōrtīs, pōrtĭcĭbūs, fŏrō, thĕātrō,

dēlūbrīs, căpĭtōlĭīs, mŏnētīs,

thērmīs, ārcŭbŭs, hōrrĕīs, măcēllīs,

prātīs, fōntĭbŭs, īnsŭlīs, sălīnīs,

stāgnīs, flūmĭnĕ, mērcĕ, pōntĕ, pōntō;

ūnūs quī vĕnĕrērĕ iūrĕ dīvōs

Lēnaēūm, Cĕrĕrēm, Pălēm, Mĭnērvām

spīcīs, pālmĭtĕ, pāscŭīs, trăpētīs.

sōlīs fīsĕ vĭrīs nĕc ēxpĕtītō

nātūrae aūxĭlĭō prŏcūl rĕlīctīs

prōmēns mōntĭbŭs āltĭūs căcūmēn,

nōn tē fōssă pătēns nĕc hīspĭdārūm

ōbiēctū sŭdĭūm cŏrōnăt āggēr;

nōn tū mārmŏră, brāttĕām vĭtrūmquĕ,

nōn tēstūdĭnĭs Īndĭcaē nĭtōrēm,

nōn sī quās ĕbŏrīs trăbēs rĕfrāctīs

rōstrīs Mārmărĭcī dĕdērĕ bārrī,

fīgīs moēnĭbŭs aūrĕāsquĕ pōrtās

ēxōrnās ăsărōtĭcīs lăpīllīs;

sēd pēr sēmĭrŭtās sŭpērbŭs ārcēs,

ōstēndēns vĕtĕrīs dĕcūs dŭēllī,

quāssātōs gĕrĭs īctĭbūs mŏlārēs,

laūdāndīs prĕtĭōsĭōr rŭīnīs.

sīnt ūrbēs ălĭaē sĭtū mĭnācēs,

quās vīrēs hŭmĭlēs pĕr āltă cōndūnt,

ēt pēr praēcĭpĭtēs lŏcātă crīstās

nūmquām moēnĭă caēsă glōrĭēntūr:

tū pūlsātĕ plăcēs fĭdēmquĕ fōrtēm

ōppūgnātĭŏ pāssă pūblĭcāvīt,

Hīnc tē Mārtĭŭs īllĕ rēctŏr ātquĕ

māgnō pātrĕ prĭōr, dĕcūs Gĕtārūm,

Rōmānaē cŏlŭmēn sălūsquĕ gēntīs,

Theūdĕrīcŭs ămāt sĭbīquĕ fīdūm

ādvērsōs prŏbăt āntĕ pēr tŭmūltūs.

sēd nōn hīnc vĭdĕārĕ fōrtĕ tūrpīs,

quōd tē māchĭnă crēbră pērfŏrāvīt;

nāmque īn cōrpŏrĕ fōrtĭūm vĭrōrūm

laūs ēst āmplĭŏr āmplĭōr cĭcātrīx.

īn cāstrīs Mărăthōnĭīs mĕrēntēm

vūlnūs nōn hăbŭīssĕ grāndĕ prōbrum ēst:

īntēr Pūblĭcŏlās mănū fĕrōcēs

trūncō Mūcĭŭs ēmĭnēt lăcērtō;

vāllūm Caēsărĭs ōpprĭmēntĕ Māgnō

īntēr tōt făcĭēs ăb hōstĕ tūtās

lūscūs Scaēvă fŭīt măgīs dĕcōrūs.

laūs ēst ārdŭă dūră sūstĭnērĕ;

īgnāvīs, tĭmĭdīs ĕt īmprŏbātīs

mūltūm fīngĭtŭr ōtĭōsă vīrtūs.

Quīd quōd Caēsărĭbūs fĕrāx crĕāndīs,

fēlīx prōlĕ vĭrūm, sĭmūl dĕdīstī

nātōs cūm gĕnĭtōrĕ prīncĭpāntēs?

nām quīs Pērsĭdĭs ēxpĕdītĭōnēm

aūt vīctrīcĭă cāstră praētĕrībīt

Cārī prīncĭpĭs ēt pĕrāmbŭlātūm

Rōmānīs lĕgĭōnĭbūs Nĭphātēn,

tūm cūm fūlmĭnĕ cāptŭs īmpĕrātōr

vītām fūlmĭnĭbūs părēm pĕrēgīt?

Hīs tū cīvĭbŭs, ūrbĕ, rūrĕ pōllēns

Cōnsēntī mĭhĭ gīgnĭs ālmĕ pātrēm,

īllūm cuī nĭtĭdī sălēs rĭgōrquĕ

Rōmānūs fŭĭt Āttĭco īn lĕpōrĕ.

hūnc Mīlētĭŭs ēt Thălēs stŭpērĕ

aūdītūm pŏtŭīt sĭmūlquĕ Līndi ēst

nōtūs quī Clĕŏbūlŭs īntĕr ārcēs,

ēt tū, quī, Pĕrĭāndrĕ, dē Cŏrīntho ēs,

ēt tū, quēm dĕdĕrāt, Bĭās, Prĭēnē,

ēt tū, Pīttăcĕ, Lēsbĭūs sŏphīstēs,

ēt tū, quī tĕtrĭcīs pŏtēns Ăthēnīs

vīncīs Sōcrătĭcās, Sŏlōn, pălaēstrās,

ēt tū, Tŷndărĕīs sătūs Thĕrāpnīs,

Chīlōn, lēgĭfĕrō prĭōr Lўcūrgō.

nōn hīc, sī vŏlŭīt văcāntĕ cūrā

quīs sīt sīdĕrĭbūs nŏtārĕ cūrsūs,

dīvērsās Ărătō vĭās cŭcūrrīt;

nōn hūnc, cūm gĕŏmētrĭcās ăd ārtēs

mēntēm cōmpŏsŭīt, sĕquī vălēbāt

Eūclīdēs spătĭūm scĭēns Ŏlŷmpī;

nōn hūnc, sī vŏlŭīt rŏtārĕ rhŷthmōs,

quīcquām prōpŏsĭtō vĭrūm mŏrārī

Chrŷsīppūs pŏtŭīssĕt ēx ăcērvō.

hīc cūm | Āmphiŏnĭaē stŭdēbăt ārtī

plēctrō, pōllĭcĕ, vōcĕ tībĭāquĕ,

Thrāx vātēs, dĕŭs Ārcăs ātquĕ Phoēbūs

ōmnī cārmĭnĕ pōst ĕrānt ĕt īpsās

Mūsās nōn ĭtă mūsĭcās pŭtārēs.

hīc sī sŷrmătĕ cūltŭs ēt cŏthūrnō

īntrāssēt sĕmĕl Āttĭcūm thĕātrūm,

cēssīssēnt Sŏphŏclēs ĕt Eūrĭpīdēs;

aūt sī pūlpĭtă pērsŏnārĕ sōccō

cōmoēdūs vŏlŭīssĕt, huīc lĕvātō

pālmām tū dĭgĭtō dărēs, Mĕnāndēr.

hīc cūm sēnĭpĕdēm stĭlūm pŏlībāt

Zmŷrnaēaē cŭtĕ dōctŭs ōffĭcīnaē

aūt cūm se hīstŏrĭaē dăbāt sĕvēraē,

prīmōs vīx pŏtĕrānt lŏcōs tŭērī

tōrrēns Hērŏdŏtūs, tŏnāns Hŏmērūs.

nōn īstō pŏtĭōr fŭīssĕt, ōlīm

quī Pāndīŏnĭām mŏvēbăt ārtĕ

ōrātōr căvĕām tŭmūltŭōsūs,

seū lūscūm răpĕrētŭr īn Phĭlīppūm,

caūsām seū Ctĕsĭphōntĭs āctĭtārēt,

vīr sēmpēr pŏpŭlārĭtātĕ crēscēns

ēt iūstē rĕsĭdēns ĭn ārcĕ fāndī,

quī fābrō gĕnĭtōrĕ prōcrĕātūs

ōrīs mālŭĭt ēxpŏlīrĕ līmām.

quīd vōs ēlŏquĭī cănām Lătīnī,

Ārpīnās, Pătăvīnĕ, Māntŭānĕ,

ēt tē, cōmĭcă quī dŏcēs, Tĕrēntī,

ēt tē, tēmpŏrĕ quī sătūs sĕvērō

Grāiōs, Flaūtĕ, sălēs lĕpōrĕ trānsīs,

ēt tē mūltĭmŏdā sătīs vĕrēndūm

scrīptōrūm nŭmĕrōsĭtātĕ, Vārrŏ,

ēt tē, quī brĕvĭtātĕ, Crīspĕ, pōllēs,

ēt quī pro īngĕnĭō flŭēntĕ nūllī,

Cōrnēlī Tăcĭte, ēs tăcēndŭs ōrī,

ēt tē Māssĭlĭēnsĭūm pĕr hōrtōs

sācrī stīpĭtĭs, Ārbĭtēr, cŏlōnūm

Hēllēspōntĭăcō părēm Prĭāpō,

ēt tē cārmĭnă pēr lĭbīdĭnōsă

nōtūm, Nāsŏ tĕnēr, Tŏmōsquĕ mīssūm,

quōndām Caēsărĕaē nĭmīs pŭēllaē

fīctō nōmĭnĕ sūbdĭtūm Cŏrīnnaē?

quīd cēlsōs Sĕnĕcās lŏquār vĕl īllūm

quēm dāt Bīlbĭlĭs āltă Mārtĭālēm,

tērrārum īndĭgĕnās Hĭbērĭcārūm?

quīd quōs dūplĭcĭbūs iŭgātă taēdīs

Ārgēntārĭă pāllĭdāt pŏētās?

quīd mūltōs vărĭī stĭlī rĕtēxām?

ārgūtī, tĕnĕrī, grăvēs, dĭcācēs,

sī Cōnsēntĭŭs āffŭīt, lătēbānt.

Huīc sūmmi īngĕnĭī vĭrō sĭmūlquĕ

sūmmaē nōbĭlĭtātĭs ātquĕ fōrmaē

iūncta ēst fēmĭnă, quaē dŏmum ād mărītī

prīsci īnsīgnĭă trānsfĕrēns Iŏvīnī

īmplēvīt trăbĕīs lărēm sŏphīstaē.

sīc īntrā prŏprĭōs tĭbī pĕnātēs,

Cōnsēntī, pătrĭaē dĕcūs sŭpērbūm,

fāstīs vīvĭt ăvūs pătērquĕ lībrīs.

Haēc pēr stēmmătă tē sătīs pŏtēntēm,

mōrūm cūlmĭnĕ sēd pŏtēntĭōrēm,

nōn pōssīm mĕrĭtā sŏnārĕ laūdĕ,

nēc sī me Ōdrўsĭō cănēns ĭn āntrō,

quā lātē trĕpĭdāntĭbūs flŭēntīs

caūtēs pēr Cĭcŏnūm rĕsūltăt Hēbrūs,

prīncēps īnstĭtŭīssĕt īllĕ vātūm,

cūm dūlcēs ănĭmātă sāxă chōrdaē

fērrēnt pēr Rhŏdŏpēn trăhēntĕ cāntū

ēt vērsā vĭcĕ fōntĭbūs lĭgātīs

tērrās cūrrĕrĕ cōgĕrēnt ănhēlās,

nēc nōn Hīsmără sōlĭbūs pătērēnt

aūrītā chĕlўn ēxpĕtēntĕ sīlvā

ēt nūllī rĕsŏlūbĭlēs călōrī

cūrvātā rŭĕrēnt nĭvēs ăb Ōssā,

stāntem aūt Strŷmŏnă Bīstŏnēs vĭdērēnt,

cūm cārmēn răpĭdūs lătēx sĭtīrēt;

nēc sī Pēlĭăcō dătūs bĭmēmbrī

ād Cēntaūrĭcă plēctră cōnstĭtīssēm,

hīnnītūm dŭplĭcīs tĭmēns măgīstrī;

nēc sī mē dŏcŭīssĕt īllĕ fārī,

iūssūs pāscĕrĕ quī grĕgem ēst clĭēntīs

Āmphrŷsi ād flŭvĭūm dĕūs bŭbūlcūs,

quōd fērrūgĭnĕōs Cўclōpăs ārcū

strāvīt sūb Lĭpărēnsĭbūs cămīnīs

vībrāns plūs grăvĕ fūlmĕn īn săgīttā.

Iām prīmō tĕnĕrō călēntem ăb ōrtū

ēxcēpērĕ sĭnū nŏvēm sŏrōrēs,

ēt tē dē gĕnĕtrīcĕ vāgĭēntēm

tīnxērūnt vĭtrĕaē vădo Hīppŏcrēnēs:

tūnc, hāc mērsŭs ăquā, lŏquācĭs ūndaē

prō flūctū măgĕ līttĕrās bĭbīstī.

hīnc tū iām pŭĕr āptĭōr măgīstrō,

quīcquīd rhētŏrĭcae īnstĭtūtĭōnīs,

quīcquīd grāmmătĭcālĭs aūt pălaēstrae ēst,

sīcūt iām tĕnĕr haūsĕrās, vŏrāstī.

ēt iām te aūlă tŭlīt pĭūsquĕ prīncēps

īntēr cōnspĭcŭōs stătīm lŏcāvīt,

cōnsīstōrĭă quōs hăbēnt, trĭbūnōs;

iāmque ēt pūrpŭrĕūs ĭn ārcĕ rēgnī

praēēsse ōffĭcĭīs tŭīs sŏlēbāt,

mōrēs nōbĭlĭtātĕ quōd mĕrēbānt:

tāntūm cūlmĭnĭs ēt dĕcūs stŭpēndūm

scrīpti ānnālĭbŭs īndĭcānt hŏnōrēs.

Hīnc tū mīlĭtĭām sĕcūtŭs āmplām,

cāstrēnsēm lĭcĕt āmplĭārĕ cēnsūm

pēr sūffrāgĭă iūstă dēbŭīssēs,

sōllēmnīs tămĕn ābstĭnēns lŭcēllī

fāmā plūs lŏcŭplēs dŏmūm rĕdīstī

sōlūm, quōd dĕdĕrās, tŭūm pŭtāndō.

tūm sī fōrtĕ fŭīt quŏd īmpĕrātōr

Ēōās sŏcĕrī vĕnīre ĭn aūrēs

fīdo īntērprĕtĕ vēllĕt ēt pĕrītō,

tē cōmmērcĭă dūplĭcīs lŏquēlaē

dōctūm sōlvĕrĕ prōtĭnūs lĕgēbāt.

ō, sōdēs, quŏtĭēns tĭbī lŏquēntī

Bŷzāntīnă sŏphōs dĕdērĕ rēgnă,

ēt tē seū Lătĭārĭtēr sŏnāntēm

tāmquām Rōmŭlĕā sătūm Sŭbūrā,

seū līnguae Ārgŏlĭcaē rŏtūndĭtātĕ

ūndāntēm Mărăthōnĕ ceū crĕātūm

plaūdēntēs stŭpŭērĕ Bōsphŏrānī

mīrātī mĭnŭs Āttĭcōs ălūmnōs?

hīnc sī foēdĕră sōlvĕrēntŭr ōrbīs,

pācēm tē mĕdĭō dărēnt fĕrōcēs

Chūnūs, Saūrŏmătēs, Gĕtēs, Gĕlōnūs;

tū Tūncrum ēt Văchălīm, Vĭsūrgĭn, Ālbīn,

Frāncōrum ēt pĕnĭtīssĭmās pălūdēs

īntrārēs vĕnĕrāntĭbūs Sĭgāmbrīs

sōlīs mōrĭbŭs īntĕr ārmă tūtūs,

tū Maēōtĭdă Cāspĭāsquĕ pōrtās,

tū flūxīs ĕquĭtātă Bāctră Pārthīs

cōnstāns īntrĕpĭdūsquĕ sīc ădīrēs,

ūt fāstū pŏsĭtō tŭmēntĭs aūlaē

quī sūprā sătrăpās sĕdēt tўrānnūs

rūctāns sēmĭdĕūm prŏpīnquĭtātēs

lūnātūm tĭbĭ flēctĕrēt tĭārām.

tū, sī pūblĭcă fātă nōn vĕtārēnt,

ūt Bŷrsām pĕtĕrēs vĕl Āfrĭcānaē

tēllūrīs Tănăītĭcūm rĕbēllēm,

cōnfēstīm pŏsĭtō fŭrōrĕ Mārtīs

pōst pīrātĭcă dāmnă dēstĭnārēt

plēnās mērcĭbŭs īnstĭtōr cărīnās,

ēt pēr tē bĕnĕ pācĕ rēstĭtūtā

nōn ūltrā mĭhĭ bēllă nāvĭgārēnt.

Iām sī sērĭă fōrtĕ tērmĭnāntēm

tē spēctācŭlă cēpĕrānt thĕātrī,

pāllēbāt chŏrŭs ōmnĭs hīstrĭōnūm,

tāmquām si Ārcĭtĕnēns nŏvēmquĕ Mūsaē

prōptēr pūlpĭtă iūdĭcēs sĕdērēnt.

cōrām tē Cărămāllŭs aūt Phăbātōn

claūsīs faūcĭbŭs ēt lŏquēntĕ gēstū

nūtū, crūrĕ, gĕnū, mănū, rŏtātū

tōto īn schēmătĕ vēl sĕmēl lătēbīt,

sīve Aēētĭăs ēt sŭūs Ĭāsōn

īndūcūntŭr ĭbī fĕrūsquĕ Phāsīs,

quī iāctōs sŭpĕr ārvă Cōlchă dēntēs

ēxpāvīt, frŭtĭcāntĕ cūm dŭēllō

spīcīs spīcŭlă mīxtă flūctŭārēnt;

sīvē prāndĭă quīs rĕfērt Thўēstaē

seū vēstrōs, Phĭlŏmēlă tōrvă, plānctūs,

dīscērptum aūt pŭĕrūm cĭbūmquĕ fāctūm

iāmiām cōniŭgĭs īnnŏcēntĭōrīs;

seū rāptūs Tўrĭōs Iŏvēmquĕ taūrūm

sprētō fūlmĭnĕ frōntĕ plūs tĭmēndūm;

seū tūrrīs Dănăaē rĕfērtŭr īllīc,

cūm mūltūm plŭvĭō rĭgātă cēnsu ēst,

dāns plūs aūrĕă fūrtă quām mĕtāllă;

seū Lēdām quĭs ăgīt Phrўgēmque ĕphēbūm

āptāns ād cўăthōs făcīt Tŏnāntī

sūcō nēctărĭs ēssĕ dūlcĭōrēm:

seū Mārtēm sĭmŭlāt mŏdo īn cătēnās

mīssūm Lēmnĭăcās, mŏdo aūt rĕpūlsō

fōrmam īmpōnĭt ăprī căpūtquĕ saētīs

ēt tērgum āspĕrăt hīspĭdīsquĕ mālīs

lēve īncūrvăt ĕbūr, vĕl īllĕ fīngīt

hīrtām dōrsă fĕrām rĕpāndă tēlă

āttrītu āssĭdŭō căcūmĭnāntēm;

seū Pērsēĭă vīrgŏ vīndĭcātă

īllīc lūdĭtŭr hārpĕ cōniŭgālī;

seū quōd cārmĭnĭs ātquĕ fābŭlārūm

claūsa ād Pērgămă dāt bĭlūstrĕ bēllūm.

quīd dīcām cĭthărīstrĭās, chŏraūlās,

mīmōs, schoēnŏbătās, gĕlāsĭrānōs,

cānnās, plēctră, iŏcōs, pălēn, rŭdēntēm

cōrām tē trĕpĭdāntĕr ēxplĭcārĕ?

nām cīrcēnsĭbŭs īpsĕ quāntă lūdīs

vīctōr gēssĕrĭs īntŏnāntĕ Rōmā,

laētām pār fŭĭt ēxărārĕ Mūsām.

Iānūs fōrtĕ sŭās bĭfrōns Kălēndās

ānnī tēmpŏră cīrcĭnāntĕ Phoēbō

sūmēndās rĕfĕrēbăt ād cŭrūlēs.

mōs ēst Caēsărĭs hīc dĭē bĭs ūnō

(prīvātōs vŏcĭtānt) părārĕ lūdōs.

tūnc coētūs iŭvĕnūm sĕd aūlĭcōrūm

Ēlēī sĭmŭlācră tōrvă cāmpī

ēxērcēt spătĭāntĭbūs quădrīgīs.

ēt iām te ūrnă pĕtīt cĭētquĕ raūcaē

ācclāmātĭŏ sībĭlāns cŏrōnaē;

tūm qua ēst iānŭă cōnsŭlūmquĕ sēdēs,

āmbīt quām părĭēs ŭtrīmquĕ sēnīs

crŷptīs cārcĕrĭbūsquĕ fōrnĭcātūs,

ūno ē quāttŭŏr āxĕ fōrtĕ lēctō

cūrvās īngrĕdĕrīs prĕmēns hăbēnās.

īd cōllēgă tŭūs sĭmūlquĕ vōbīs

pārs ādvērsă făcīt; mĭcānt cŏlōrēs,

ālbūs vēl vĕnĕtūs, vĭrēns rŭbēnsquĕ,

vēstra īnsīgnĭă. cōntĭnēnt mĭnīstrī

ōra ēt lōră mănūs iŭbāsquĕ tōrtās

cōgūnt flēxĭlĭbūs lătērĕ nōdīs

hōrtāntūrque ŏbĭtēr, iŭvāntquĕ blāndīs

ūltrō plaūsĭbŭs ēt vŏlūptŭōsūm

dīctānt quādrŭpĕdāntĭbūs fŭrōrēm.

īlli ād claūstră frĕmūnt rĕpāgŭlīsquĕ

īncūmbūnt sĭmŭl āc pĕr ōbsĕrātās

trānsfūmānt tăbŭlās ĕt āntĕ cūrsūm

cāmpūs flātĭbŭs ōccŭpātŭr ābsēns.

īmpēllūnt, trĕpĭdānt, trăhūnt, rĕpūgnānt,

ārdēscūnt, sălĭūnt, tĭmēnt, tĭmēntūr,

nēc grēssūm cŏhĭbēnt, sĕd īnquĭētō

dūrātūm pĕdĕ stīpĭtēm flăgēllānt.

tāndēm mūrmŭrĕ būcĭnaē strĕpēntīs

sūspēnsās tŭbĭcēn vŏcāns quădrīgās

ēffūndīt cĕlĕrēs ĭn ārvă cūrrūs;

nōn sīc fūlmĭnĭs īmpĕtūs trĭsūlcī,

nōn pūlsā Scўthĭcō săgīttă nērvō,

nōn sūlcūs răpĭdē cădēntĭs āstrī,

nōn fūndīs Bălĕārĭbūs rŏtātă

ūmquām sīc lĭquĭdōs pŏlī mĕātūs

rŭpīt plūmbĕă glāndĭūm prŏcēllă.

cēdīt tērră rŏtīs ĕt ōrbĭtārūm

moto pulvere sordidatur aer;

īnstānt vērbĕrĭbūs sĭmūl rĕgēntēs,

iāmque ēt pēctŏră prōnă dē cŏvīnnō

ēxtēnsī răpĭūntŭr ēt iŭgālēs

trāns ārmōs fĕrĭūnt văcāntĕ tērgō,

nēc cērnās cĭtŏ cērnŭōs măgīstrōs

tēmōnēs măgĕ sūffĕrānt ăn āxēs.

iām vōs ēx ŏcŭlīs vĕlūt vŏlāntēs

cōnsūmptō spătĭō pătēntĭōrĕ

cāmpūs claūsĕrăt ārtŭs ārtĕ fāctūs,

pēr quēm lōngam, hŭmĭlēm dŭplāmquĕ mūrō

Eūrīpūs sĭbĭ māchĭnām tĕtēndīt.

ūt mēta ūltĕrĭōr rĕmīsĭt ōmnēs,

fīt cōllēgă tŭūs prĭōr dŭōbūs,

quī tē trānsĭĕrānt; ĭta īpsĕ quārtūs

gŷrī cōndĭcĭōnĕ tūm fŭīstī.

cūrae ēst īd mĕdĭīs, ŭt īllĕ prīmūs

prēssūs dēxtĕrĭōrĕ cōncĭtātū,

pārtēm sī pătĕfēcĕrīt sĭnīstrām

tōtās ād pŏdĭūm fĕrēns hăbēnās,

cūrrū praētĕrĕātŭr īntŭs āctō.

tū cōnāmĭnĕ dūplĭcātŭs īpsō

strīngīs quādrĭiŭgōs ĕt ārtĕ sūmmā

īn gŷrūm bĕnĕ sēptĭmūm rĕsērvās;

īnstābānt ălĭī mănu ātquĕ vōcĕ,

pāssim ēt dēcĭdŭīs ĭn ārvă gūttīs

rēctōrum ālĭpĕdūmquĕ sūdŏr ībāt.

raūcūs cōrdă fĕrīt frăgōr făvēntūm

ātque īpsīs părĭtēr vĭrīs ĕquīsquĕ

fīt cūrsū călŏr ēt tĭmōrĕ frīgūs.

ītūr sīc sĕmĕl, ītŭr ēt sĕcūndō,

ēst sīc tērtĭŭs ātquĕ quārtŭs ōrbīs;

quīntō cīrcĭtĕ nōn vălēns sĕquēntūm

pōndūs fērrĕ prĭōr rĕtōrquĕt āxēm,

quōd vēlōcĭbŭs īmpĕrāns quădrīgīs

ēxhaūstōs sĭbĭ sēnsĕrāt iŭgālēs;

iām sēxtō rĕdĭtū pĕrēxplĭcātō

iāmque ēt praēmĭă flāgĭtāntĕ vūlgō

pārs cōntrārĭă nīl tĭmēns tŭām vīm

sēcūrās prĭŏr ōrbĭtās tĕrēbāt,

tēnsīs cūm sŭbĭtō sĭnū lŭpātīs,

tēnsīs pēctŏrĭbūs, pĕde āntĕ fīxō,

quāntum aūrīgă sŭōs sŏlēbăt īllĕ

rāptāns Oēnŏmăūm trĕmēntĕ Pīsā,

tāntūm tū răpĭdōs tĕrīs iŭgālēs.

hīc cōmpēndĭă flēxŭōsă mētaē

ūnūs dūm prĕmĭt, īncĭtātŭs ā tē

ēlātās sĕmĕl īmpĕtū quădrīgās

iūnctō nōn vălŭīt plĭcārĕ gŷrō,

quēm tū, quōd sĭnĕ lēgĕ praētĕrīrēt,

trānsīstī rĕmănēns, ăb ārtĕ rēstāns.

āltēr dūm pŏpŭlārĭtātĕ gaūdēt,

dēxtēr sūb cŭnĕīs nĭmīs cŭcūrrīt.

hūnc, dum ōblīquăt ĭtēr dĭūquĕ lēntūs

sērō cōrnĭpĕdēs cĭtāt flăgēllō,

tōrtūm trāmĭtĕ trānsĭs īpsĕ rēctō.

hīc te īncaūtĭŭs āssĕcūtŭs hōstīs

spērāns āntĭcĭpāssĕ iām prĭōrēm

trānsvērsūm vĕnĭt īmpŭdēns ĭn āxēm;

īncūrvāntŭr ĕquī, prŏtērvă crūrūm

īntrāt tūrbă rŏtās quătērquĕ tērnī

ārtāntūr rădĭī, rĕplētă dōnēc

īntērvāllă crĕpēnt vŏlūbĭlīsquĕ

frāngāt mārgŏ pĕdēs; ĭbi īpsĕ quīntūs

cūrrū praēcĭpĭtātŭs ōbrŭēntĕ

mōntēm mūltĭplĭcī făcīt rŭīnā,

tūrpāns prōcĭdŭām crŭōrĕ frōntēm.

mīscēt cūnctă frăgōr rĕsūscĭtātūs,

quāntūm nōn cўpărīssĭfēr Lўcaēūs,

quāntūm nōn nĕmŏrōsă tōllĭt Ōssă

crēbrās īnrĕquĭētă pēr prŏcēllās,

quāntūm nēc rĕbŏānt vŏlūtae ăb aūstrō

Dōrīs Trīnăcrĭs aūt, vŏrāgĭnōsō

quaē vāllāt sălĕ Bōsphŏrūm, Prŏpōntīs.

hīc mōx praēcĭpĭt aēquŭs īmpĕrātōr

pālmīs sērĭcă, tōrquĭbūs cŏrōnās

cōniūngi ēt mĕrĭtūm rĕmūnĕrārī,

vīctīs īrĕ iŭbēns sătīs pŭdēndīs

vīllīs vērsĭcŏlōrĭbūs tăpētās.

Iām vērō iŭvĕnālĭbūs pĕrāctīs

quēm tē praēbŭĕrīs sĕquēnte ĭn aēvō

īntra aūlām sŏcĕrī mĕi ēxpĕtītūs

cūrām cūm mŏdĕrātŭs ēs Pălātī,

chārtīs pōstĕrĭōrĭbūs lŏquēmūr,

sī plūs tēmpŏrĭbūs văcāt fŭtūrīs;

nūnc quām dīxĭmŭs hōspĭtālĭtātēm

paūcīs pērsŏnĕt ōbsĕquēns Thălīă.

Ō dūlcīs dŏmŭs, ō pĭī pĕnātēs,

quōs (rēs dīffĭcĭlīs sĭbīquĕ dīscōrs)

lībērtās sĭmŭl ēxcŏlīt pŭdōrquĕ!

ō cōnvīvĭă, fābŭlaē, lĭbēllī,

rīsūs, sērĭĕtās, dĭcācĭtātēs,

ōccūrsūs, cŏmĭtātŭs ūnŭs īdēm,

seū dēlūbră dĕī cŏlēndă nōbīs,

tēcta īllūstrĭă seū vĭdēndă Līvī,

sīve ād pōntĭfĭcēm grădūs fĕrēndī,

sīve ād cūlmĭnă Mārcĭī Mўrōnīs,

sīve ād dōctĭlŏquī Lĕōnĭs aēdēs

(quō bīs sēx tăbŭlās dŏcēntĕ iūrīs

ūltrō Claūdĭŭs Āppĭūs lătērēt

clāro ōbscūrĭŏr īn dĕcēmvĭrātū;

āt sī dīcăt ĕpōs mĕtrūmquĕ rhŷthmīs

flēctāt cōmmătĭcīs tŏnāntĕ plēctrō,

mōrdācēm făcĭāt sĭlērĕ Flāccūm,

quāmvīs pōst sătĭrās lўrāmquĕ tēndāt

īlle ād Pīndărĭcūm vŏlārĕ cŷgnūm);

seū nōs, Māgnĕ, tŭūs făvōr tĕnēbāt,

mūltīs praēdĭtĕ dōtĭbūs vĭrōrūm,

fōrmā, nōbĭlĭtātĕ, mēntĕ, cēnsū;

(cuīūs sī vărĭōs ĕām pĕr āctūs,

cēntum ēt fērrĕă lāssĕt ōră laūdĕ,

cōnstāns, īngĕnĭōsŭs ēffĭcāxquĕ,

prūdēns ārbĭtĕr, ōptĭmūs prŏpīnquūs,

nīl fraūdāns gĕnĭī sĭbī vĕl ūllī

pērsōnās, lŏcă, tēmpŭs īntŭēndō);

seū nōs ātrĭă vēstră cōntĭnēbānt,

Mārcēllīnĕ mĕūs, pĕrītĕ lēgūm

(quī, vērāx nĭmĭs ēt nĭmīs sĕvērūs,

āspēr crēdĕrĭs ēssĕ nēscĭēntī;

āt sī tē bĕnĕ quīspĭām prŏbāvīt,

nōscīt quōd vĕlĭt īpsĕ iūdĭcārĕ;

nām nūmquām mĕtŭīs lŏquī quŏd aēquum ēst,

sī tē Sūllă prĕmāt fĕrūsquĕ Cārbŏ,

sī trīstēs Mărĭī trŭcēsquĕ Cīnnaē,

ēt sī fōrtĕ tŭūm căpūt lătūsquĕ

cīrcūmstēnt glădĭī trĭūmvĭrālēs);

seū nōs Līmpĭdĭī lărēs hăbēbānt,

cīvīs māgnĭfĭcī vĭrīquĕ sūmmī,

frātērnām bĕnĕ rēgŭlām sĕquēntīs;

seū nōs ēxĭmĭī sĭmūl tĕnēbāt

nēctēns ōffĭcĭōsĭtās Mărīnī,

cuīūs sēdŭlĭtās sŏdālĭtāsquĕ

aētērnā mĭhĭ laūdĕ sūnt cŏlēndaē;

seū quōscūmque ălĭōs vĭdērĕ frātrēs

cōrdi ūtrīquĕ fŭīt, quĭbūs văcāssĕ

laūdāndām rĕŏr ōccŭpātĭōnēm;

hōrūm nōmĭnă cūm rĕfērrĕ vērsū

āffēctūs cŭpĭāt, mĕtrūm rĕcūsāt.

Hīnc nōs ād prŏprĭām dŏmūm vŏcābās,

cūm māne ēxĭĕrāt nŏvum ēt călēscēns

hōrām sōl dăbăt āltĕrām sĕcūndām.

hīc prōmēns tĕrĕtēs pĭlās trŏchōsquĕ,

hīc tālōs crĕpĭtāntĭbūs frĭtīllīs

nōs ād vērbĕră trāctŭūm strŭēntēs,

tāmquām Naūplĭădēs, rĕpērtŏr ārtīs,

gaūdēbās hĭlărēm cĭērĕ rīxām.

hīnc ād bālnĕă, nōn Nĕrōnĭānă

nēc quae Āgrīppă dĕdīt vĕl īllĕ cūiūs

būstūm Dālmătĭcaē vĭdēnt Sălōnaē,

ād thērmās tămĕn īrĕ, sēd lĭbēbāt

prīvātō bĕnĕ praēbĭtās pŭdōrī.

pōst quās nōs tŭă pōcŭla ēt tŭārūm

Mūsārūm mĕdĭūs tŏrūs tĕnēbāt,

quālēs nēc stătŭās ĭmāgĭnēsquĕ

aēre aūt mārmŏrĭbūs cŏlōrĭbūsquĕ

Mēntōr, Prāxĭtĕlēs, Scŏpās dĕdērūnt,

quāntās nēc Pŏlўclētŭs īpsĕ fīnxīt

nēc fīt Fīdĭăcō fĭgūră caēlō.

Sēd iām tē vĕnĭām lŏquācĭtātī

quīngēnti hēndĕcăsŷllăbī prĕcāntūr.

tāntum, ētsī plăcĕāt, pŏēmă lōngum ēst.

iām iām sūffĭcĭt, īpse ĕt īmpĕdīrīs

mūltum īn cārmĭnĕ pērlĕgēns ămīcūm,

dōrmītāntĭbŭs ōtĭōsĭōrēm.

Ēgrēssūs fŏrĭbūs mĕīs, lĭbēllĕ,

hānc sērvārĕ vĭām, prĕcōr, mĕmēntō,

quaē nōstrōs bĕnĕ dūcĭt ād sŏdālēs,

quōrūm nōmĭnă sēdŭlūs nŏtāvī;

āntīquūs tĭbĭ nēc tĕrātŭr āggēr,

cuīūs pēr spătĭūm sătīs vĕtūstīs

nōmēn Caēsărĕūm vĭrēt cŏlūmnīs;

sēd sēnsīm grădĕre, ēt mŏrās hăbēndŏ

āffēctūm cĕlĕrēm mŏvēs ămīcīs.

Āc prīmūm Dŏmĭtī lărēm sĕvērī

īntrābīs trĕpĭdāntĭbūs Cămēnīs:

tām cēnsōrĭŭs haūd fŭīt vĕl īllĕ,

quēm rīsīssĕ sĕmēl fĕrūnt ĭn aēvō;

sēd gaūdērĕ pŏtēs rĭgōrĕ dōctō:

hīc sī tē prŏbăt, ōmnĭbūs plăcēbīs.

hīnc tē sūscĭpĭēt bĕnīgnă Brīvās,

sānctī quaē fŏvĕt ōssă Iūlĭānī,

quaē dūm mōrtŭă mōrtŭīs pŭtāntūr,

vīvēns ē tŭmŭlō mĭcāt pŏtēstās.

hīnc iām dēxtĕrĭōră cārpĭs ārvă

ēmēnsūsquĕ iŭgūm dĭē sŭb ūnō

flāvūm crāstĭnŭs āspĭcīs Trĭōbrēm;

tūm tērrām Găbălūm sătīs nĭvōsām

ēt, quāntum īndĭgĕnaē vŏlūnt pŭtārī,

sūblīmem īn pŭtĕō vĭdēbĭs ūrbēm.

hīnc tē tēmpŏrĭs ād mĕī Lăcōnās

Iūstīnūm răpĭēs sŭūmquĕ frātrēm,

quōrūm nōtŭs ămōr pĕr ōrbĭs ōră

cālcāt Pīrĭthŏūmquĕ Thēsĕūmquĕ

ēt fīdūm răbĭdī sŏdālem Ŏrēstaē.

hōrūm cūm fŭĕrīs sĭnū rĕcēptūs,

ībīs Trēvĭdŏn ēt călūmnĭōsīs

vīcīnūm nĭmĭs, heū, iŭgūm Rŭtēnīs.

hīc dōcti īnvĕnĭēs pătrēm Tŏnāntī,

rēctōrēm cŏlŭmēnquĕ Gāllĭārūm,

prīscī Fērrĕŏlūm părēm Sўāgrī,

cōniūnx Pāpĭănīllă quēm pŭdīcō

cūrās pārtĭcĭpāns iŭvāt lăbōrĕ,

quālīs nēc Tănăquīl fŭīt nĕc īllă,

quām tū, Trīcĭpĭtīnĕ, prōcrĕāstī,

quālīs nēc Phrўgĭaē dĭcātă Vēstaē

quaē cōntrā sătĭs Ālbŭlām tŭmēntēm

dūxīt vīrgĭnĕō rătēm căpīllō.

hīnc tē Laēsŏră, Caūcăsōn Scўthārūm

vīncēns, āspĭcĭēt cĭtūsquĕ Tārnīs,

līmōsum ēt sŏlĭdō săpōrĕ prēssūm

pīscēm pērspĭcŭā gĕrēns ĭn ūndā.

hīc Zēti ēt Călăīs tĭbi āddĕ pēnnās

nīmbōsūmquĕ iŭgūm fŭgāx căvētō:

nāmque ēst āssĭdŭaē fĕrāx prŏcēllaē;

sēd quāmvīs răpĭdō fĕrārĕ cūrsū,

lāssūm tē Vŏrŏāngŭs ōbtĭnēbīt.

nōstrum hīc īnvĕnĭēs Ăpōllĭnārēm,

seū cōntrā răbĭdī lĕōnĭs aēstūs

vēstīt frīgŏrĕ mārmŏrūm pĕnātēs,

sīve hōrtīs spătĭātŭr īn rĕpōstīs,

quālēs mēllĭfĕrā vĭrēnt ĭn Hŷblā,

quālēs Cōrўcĭūm sĕnēm bĕāntēs

fūscābāt pĭcĕī lătēx Gălaēsī;

sīve īntēr vĭŏlās, thўmūm, lĭgūstrūm,

sērpŷllūm, căsĭām, crŏcum ātquĕ cāltām,

nārcīssōs hўăcīnthĭnōsquĕ flōrēs

spērnīt quām prĕtĭī pĕtītŏr āmplī

glaēbām tūrĭfĕr ādvĕhīt Săbaēūs;

seū fīctō pŏtĭūs spĕcū quĭēscīt

cōllīs mārgĭnĕ, quā nĕmūs rĕflēxūm

nātīvām dărĕ pōrtĭcūm lăbōrāns

nōn lūcum ārbŏrĭbūs făcīt, sĕd āntrūm.

quīs pōmārĭă prīscă rēgĭs Īndī

hīc nūnc cōmpărĕt aūrĕāsquĕ vītēs

ēlēctrō vĭrĭdāntĕ pāmpĭnātās,

cūm Pōrūs pŏsŭīt crĕpāntĕ gāzā

fūlvo ēx pālmĭtĕ vīnĕām mĕtāllī

gēmmārūm flŭĭtāntĭbūs răcēmīs?

Hīnc tū Cōttĭŏn ībĭs ātque Ăvītō

nōstrō dīcĭs 'ăvē'; dĕhīnc 'vălētō'.

dēbēs ōbsĕquĭūm vĭrō pĕrēnnĕ.

nām, dēnt hīnc vĕnĭām mĕī prŏpīnquī,

nōn nōbīs prĭŏr ēst părēns ămīcō.

hīnc tē iām Fĭdŭlūs, dĕcūs bŏnōrūm

ēt nēc Tētrădĭō sătīs sĕcūndūs

mōrūm dōtĭbŭs aūt tĕnōrĕ rēctī,

sānctā sūscĭpĭt hōspĭtālĭtātĕ.

ēxīn tēndĕ grădūm Trĭbūsquĕ Vīllīs

Thaūmāstum ēxpĕtĕ, quēmlĭbēt dŭōrūm:

quōrūm iūnĭŏr ēst mĭhī sŏdālīs

ēt cōllēgă sĭmūl grădūquĕ frātēr;

quōd sī fōrs sĕnĭōr tĭbi īnvĕnītūr,

hūnc prōnūs prŏpĕ pātrŭūm sălūtā.

hīnc ād cōnsŭlĭs āmplă tēctă Māgnī

Fēlĭcēmquĕ tŭūm vĕnī, lĭbēllĕ;

ēt tē bŷblĭŏthēcă quā pătērna ēst,

quālīs nēc tĕtrĭcī fŭīt Fĭlāgrī,

ādmīttī făcĭēt Prŏbūs prŏbātūm;

hīc saēpe Eūlălĭaē mĕaē lĕgērīs,

cuīūs Cēcrŏpĭaē părēs Mĭnērvaē

mōrēs ēt rĭgĭdī sĕnēs ĕt īpsĕ

quōndām pūrpŭrĕūs sŏcēr tĭmēbānt.

Sēd iām sūffĭcĭt: ēccĕ līnquĕ pōrtūm;

nē tē pōndĕrĕ plūs prĕmām săbūrraē,

hīs īn vērsĭbŭs āncŏrām lĕvātō.