PERSONAE

OCTAVIA

NVTRIX OCTAVIAE

SENECA

NERO

PRAEFECTVS

AGRIPPINA

NVTRIX POPPEAE

POPPAEA

NVNTIVS

CHORVS DVPLEX

SCAENA ROMAE

OCTAVIA

Iam uaga caelo sidera fulgens

Aurora fugat,

surgit Titan radiante coma

mundoque diem reddit clarum.

Age, tot tantis onerata malis,

repete assuetos iam tibi questus

atque aequoreas uince Alcyonas,

uince et uolucres Pandionias:

grauior namque his fortuna tua est.

Semper genetrix deflenda mihi,

prima meorum causa malorum,

tristes questus natae exaudi,

si quis remanet sensus in umbris.

Vtinam ante manu grandaeua sua

mea rupisset stamina Clotho,

tua quam maerens uulnera uidi

oraque foedo sparsa cruore!

O lux semper funesta mihi;

tempore ab illo lux est tenebris

inuisa magis:

tulimus saeuae iussa nouercae,

hostilem animum uultusque truces.

Illa, illa meis tristis Erinys

thalamis Stygios praetulit ignes

teque extinxit, miserande pater,

modo cui totus paruit orbis

ultra Oceanum cuique Britanni

terga dedere,

ducibus nostris ante ignoti

iurisque sui;

coniugis, heu me, pater, insidiis

oppresse iaces seruitque domus

cum prole tua capta tyranno.

NVTRIX

Fulgore primo captus et fragili bono

fallacis aulae quisquis attonitus stupet,

subito latentis ecce Fortunae impetu

modo praepotentem cernat euersam domum

stirpemque Claudi, cuius imperio fuit

subiectus orbis, paruit liber diu

Oceanus et recepit inuitus rates.

En qui Britannis primus imposuit iugum,

ignota tantis classibus texit freta

interque gentes barbaras tutus fuit

et saeua maria, coniugis scelere occidit;

mox illa nati: cuius extinctus iacet

frater uenenis, maeret infelix soror

eademque coniunx nec graues luctus ualet

ira coacta tegere crudelis uiri,

quem spreta refugit semper atque odio pari

ardens mariti mutua flagrat face.

Animum dolentis nostra solatur fides

pietasque frustra: uincit immitis dolor

consilia nostra nec regi mentis potest

generosus ardor, sed malis uires capit.

Heu quam nefandum prospicit noster timor

scelus, quod utinam numen auertat deum.

OC. Mea nullis aequanda malis

fortuna, licet

repetam luctus, Electra, tuos:

tibi maerenti caesum licuit

flere parentem,

scelus ulcisci uindice fratre,

tua quem pietas hosti rapuit

texitque fides:

me crudeli sorte parentes

raptos prohibet lugere timor

fratrisque necem deflere uetat,

in quo fuerat spes una mihi

totque malorum breue solamen.

Nunc in luctus seruata meos

magni resto nominis umbra.

NVT. Vox en nostras perculit aures

tristis alumnae;

cesset thalamis inferre gradus

tarda senectus?

OC. Excipe nostras lacrimas, nutrix,

testis nostri fida doloris.

NVT. Quis te tantis soluet curis,

miseranda, dies?

OC. Qui me Stygias mittet ad umbras.

NVT. Omina quaeso sint ista procul.

OC. Non uota meos tua nunc casus,

sed fata regunt.

NVT. Dabit afflictae meliora deus

tempora mitis;

tu modo blando uince obsequio

placata uirum.

OC. Vincam saeuos ante leones

tigresque truces

fera quam saeui corda tyranni:

odit genitos sanguine claro,

spernit superos hominesque simul,

nec fortunam capit ipse suam,

quam dedit illi per scelus ingens

infanda parens.

Licet ingratum dirae pudeat

munere matris

hoc imperium cepisse, licet

tantum munus morte rependat,

feret hunc titulum post fata tamen

femina longo semper in aeuo.

NVT. Animi retine uerba furentis,

temere emissam comprime uocem.

OC. Toleranda quamuis patiar, haud umquam queant

nisi morte tristi nostra finiri mala.

Genetrice caesa, per scelus rapto patre,

orbata fratre, miseriis luctu obruta,

maerore pressa, coniugi inuisa ac meae

subiecta famulae, luce non grata fruor,

trepidante semper corde non mortis metu,

sed sceleris - absit crimen a fatis meis,

mori iuuabit; poena nam grauior nece est

uidere tumidos et truces miserae mihi

uultus tyranni, iungere atque hosti oscula,

timere nutus cuius obsequium meus

haud ferre posset fata post fratris dolor

scelere interempti, cuius imperium tenet

et sorte gaudet auctor infandae necis.

Quam saepe tristis umbra germani meis

offertur oculis, membra cum soluit quies

et fessa fletu lumina oppressit sopor:

modo facibus atris armat infirmas manus

oculosque et ora fratris infestus petit,

modo trepidus idem refugit in thalamos meos;

persequitur hostis atque inhaerenti mihi

uiolentus ensem per latus nostrum rapit.

Tunc tremor et ingens excutit somnos pauor

renouatque luctus et metus miserae mihi.

Adice his superbam paelicem, nostrae domus

spoliis nitentem, cuius in munus suam

Stygiae parentem natus imposuit rati,

quam, dira post naufragia, superato mari,

ferro interemit saeuior pelagi fretis:

quae spes salutis, post nefas tantum, mihi?

Inimica uictrix imminet thalamis meis

odioque nostri flagrat et pretium stupri

iustae maritum coniugis poscit caput.

Emergere umbris et fer auxilium tuae

natae inuocanti, genitor, aut Stygios sinus

tellure rupta pande, quo praeceps ferar.

NVT. Frustra parentis inuocas manes tui,

miseranda, frustra, nulla cui prolis suae

manet inter umbras cura: qui nato suo

praeferre potuit sanguine alieno satum

genitamque fratris coniugem captus sibi

toris nefandis flebili iunxit face.

Hinc orta series facinorum: caedes, doli,

regni cupido, sanguinis diri sitis;

mactata soceri concidit thalamis gener

uictima, tuis ne fieret hymenaeis potens.

Pro facinus ingens! Feminae est munus datus

Silanus et cruore foedauit suo

patrios penates, criminis ficti reus.

Intrauit hostis, ei mihi, captam domum

dolis nouercae, principis factus gener

idemque natus, iuuenis infandi ingeni,

capaxque scelerum, dira cui genetrix facem

accendit et te iunxit inuitam metu.

Tantoque uictrix facta successu ferox

ausa imminere est orbis imperio sacri.

Quis tot referre facinorum formas potest

et spes nefandas feminae et blandos dolos

regnum petentis per gradus scelerum omnium?

Tunc sancta Pietas extulit trepidos gradus

uacuamque Erinys saeua funesto pede

intrauit aulam, polluit Stygia face

sacros penates, iura naturae furens

fasque omne rupit: miscuit coniunx uiro

uenena saeua, cecidit atque eadem sui

mox scelere nati. Tu quoque extinctus iaces,

deflende nobis semper, infelix puer,

modo sidus orbis, columen augustae domus,

Britannice, heu me, nunc leuis tantum cinis

et tristis umbra; saeua cui lacrimas dedit

etiam nouerca, cum rogis artus tuos

dedit cremandos membraque et uultus deo

similes uolanti saeuiens flamma abstulit.

OC. Extinguat et me, ne manu nostra cadat!

NVT. Natura uires non dedit tantas tibi.

OC. Dolor ira maeror miseriae luctus dabunt.

NVT. Vince obsequendo potius immitem uirum.

OC. Vt fratrem ademptum scelere restituat mihi?

NVT. Incolumis ut sis ipsa, labentem ut domum

genitoris olim subole restituas tua.

OC. Exspectat aliam principis subolem domus;

me dira miseri fata germani trahunt.

NVT. Confirmet animum ciuium tantus fauor.

OC. Solatur iste nostra, non releuat mala.

NVT. Vis magna populi est. OC. Principis maior tamen.

NVT. Respiciet ipse coniugem. OC. Paelex uetat.

NVT. Inuisa cunctis nempe. OC. Sed cara est uiro.

NVT. Nondum uxor est. OC. Iam fiet, et genetrix simul.

NVT. Iuuenilis ardor impetu primo furit,

languescit idem facile nec durat diu

in Venere turpi, ceu leuis flammae uapor:

amor perennis coniugis castae manet.

Violare prima quae toros ausa est tuos

animumque domini famula possedit diu,

iam metuit eadem - OC. Nempe praelatam sibi.

NVT. Subiecta et humilis, atque monumenta exstruit

quibus timorem falsa testatur suum.

Et hanc leuis fallaxque destituet deus

uolucer Cupido: sit licet forma eminens,

opibus superba, gaudium capiet breue.

Passa est similes ipsa dolores

regina deum,

cum se formas uertit in omnes

dominus caeli diuumque pater

et modo pennas sumpsit oloris,

modo Sidonii cornua tauri;

aureus idem fluxit in imbri;

fulgent caelo sidera Ledae,

patrio residet Bacchus Olympo,

deus Alcides possidet Heben

nec Iunonis iam timet iras,

cuius gener est qui fuit hostis.

Vicit sapiens tamen obsequium

coniugis altae pressusque dolor:

sola Tonantem tenet aetherio

secura toro maxima Iuno,

nec mortali captus forma

deserit altam Iuppiter aulam.

Tu quoque, terris altera Iuno,

soror Augusti coniunxque, graues

uince dolores.

OC. Iungentur ante saeua sideribus freta

et ignis undae, Tartaro tristi polus,

lux alma tenebris, roscidae nocti dies,

quam cum scelesti coniugis mente impia

mens nostra, semper fratris extincti memor.

Vtinam nefandi principis dirum caput

obruere flammis caelitum rector paret,

qui saepe terras fulmine infesto quatit

mentesque nostras ignibus terret sacris

nouisque monstris; uidimus caelo iubar

ardens cometen pandere infaustam facem,

qua plaustra tardus noctis alterna uice

regit Bootes, frigore Arctoo rigens:

en ipse diro spiritu saeui ducis

polluitur aether, gentibus clades nouas

minantur astra, quas regit dux impius.

Non tam ferum Typhona neglecto Ioue

irata Tellus edidit quondam parens:

haec grauior illo pestis, hic hostis deum

hominumque templis expulit superos suis

ciuesque patria, spiritum fratri abstulit,

hausit cruorem matris - et lucem uidet

fruiturque uita noxiam atque animam trahit!

Pro summe genitor, tela cur frustra iacis

inuicta totiens temere regali manu?

In tam nocentem dextra cur cessat tua?

Vtinam suorum facinorum poenas luat

Nero insitiuus, Domitio genitus patre,

orbis tyrannus, quem premit turpi iugo

morumque uitiis nomen Augustum inquinat!

NVT. Indignus ille, fateor, est thalamis tuis;

sed cede fatis atque fortunae tuae,

alumna, quaeso, neue uiolenti moue

iram mariti. Forsitan uindex deus

existet aliquis, laetus et ueniet dies.

OC. Graui deorum nostra iam pridem domus

urgetur ira, prima quam pressit Venus

furore miserae dura genetricis meae,

quae nupta demens nupsit incesta face,

oblita nostri, coniugis, legum immemor.

Illos soluta crine, succincta anguibus

ultrix Erinys uenit ad Stygios toros

raptasque thalamis sanguine extinxit faces;

incendit ira principis pectus truci

caedem in nefandam: cecidit infelix parens,

heu, nostra ferro meque perpetuo obruit

extincta luctu; coniugem traxit suum

natumque ad umbras, prodidit lapsam domum.

NVT. Renouare luctus parce cum fletu pios,

manes parentis neue sollicita tuae,

graues furoris quae sui poenas dedit.

CHORVS

Quae fama modo uenit ad aures?

Vtinam falso credita perdat

frustra totiens iactata fidem,

nec noua coniunx nostri thalamos

principis intret, teneatque suos

nupta penates Claudia proles.

Edat partu pignora pacis,

qua tranquillus gaudeat orbis

seruetque decus Roma aeternum.

Fratris thalamos sortita tenet

maxima Iuno,

soror Augusti sociata toris

cur a patria pellitur aula?

Sancta quid illi prodest pietas

diuusque pater?

Quid uirginitas castusque pudor?

Nos quoque nostri sumus immemores

post fata ducis, cuius stirpem

prodimus aegro suadente metu.

Vera priorum uirtus quondam

Romana fuit uerumque genus

Martis in illis sanguisque uiris.

Illi reges hac expulerunt

urbe superbos

ultique tuos sunt bene manes,

mactata tua, miseranda, manu,

nata Lucreti,

stuprum saeui passa tyranni.

Te quoque bellum triste secutum est,

uirgo dextra caesa parentis,

ne seruitium paterere graue et

improba ferret praemia uictrix

dira libido.

Dedit infandi sceleris poenas

cum Tarquinio Tullia coniunx,

quae per caesi membra parentis

egit saeuos impia currus

laceroque seni uiolenta rogos

nata negauit.

Haec quoque nati uidere nefas

saecula magnum,

cum Tyrrhenum rate ferali

princeps captam fraude parentem

misit in aequor.

Properant placidos linquere portus

iussi nautae,

resonant remis pulsata freta;

fertur in altum prouecta ratis,

quae resoluto robore labens

pressa dehiscit sorbetque mare.

Tollitur ingens clamor ad astra

cum femineo mixtus planctu.

Mors ante oculos dira uagatur;

quaerit leti sibi quisque fugam:

alii lacerae puppis tabulis

haerent nudi fluctusque secant,

repetunt alii litora nantes;

multos mergunt fata profundo.

Scindit uestes Augusta suas

laceratque comas

rigat et maestis fletibus ora.

Postquam spes est nulla salutis,

ardens ira, iam uicta malis:

"Haec" exclamat "mihi pro tanto

munere reddis praemia, nate?

Hac sum, fateor, digna carina,

quae te genui, quae tibi lucem

atque imperium nomenque dedi

Caesaris amens.

Exsere uultus Acheronte tuos

poenisque meis pascere, coniunx:

ego causa tuae, miserande, necis

natoque tuo funeris auctor

en, ut merui, ferar ad manes

inhumata tuos,

obruta saeuis aequoris undis."

Feriunt fluctus ora loquentis,

ruit in pelagus rursumque salo

pressa resurgit;

pellit palmis cogente metu

freta, sed cedit fessa labori.

Mansit tacitis in pectoribus

spreta tristi iam morte fides:

multi dominae ferre auxilium

pelago fractis uiribus audent;

bracchia quamuis lenta trahentem

uoce hortantur manibusque leuant.

Quid tibi saeui fugisse maris

profuit undas?

Ferro es nati moritura tui,

cuius facinus uix posteritas,

tarde semper saecula credent.

Furit ereptam pelagoque dolet

uiuere matrem

impius ingens geminatque nefas:

ruit in miserae fata parentis

patiturque moram sceleris nullam.

Missus peragit iussa satelles:

reserat dominae pectora ferro.

Caedis moriens illa ministrum

rogat infelix,

utero dirum condat ut ensem:

"Hic est, hic est fodiendus" ait

"ferro, monstrum qui tale tulit."

Post hanc uocem cum supremo

mixtam gemitu

animam tandem per fera tristem

uulnera reddit.

SENECA

Quid, impotens Fortuna, fallaci mihi

blandita uultu, sorte contentum mea

alte extulisti, grauius ut ruerem edita

receptus arce totque prospicerem metus?

Melius latebam procul ab inuidiae malis

remotus inter Corsici rupes maris,

ubi liber animus et sui iuris mihi

semper uacabat studia recolenti mea.

O quam iuuabat, quo nihil maius parens

Natura genuit, operis immensi artifex,

caelum intueri, solis et cursus sacros

mundique motus, noctis alternas uices

orbemque Phoebes, astra quam cingunt uaga,

lateque fulgens aetheris magni decus;

qui si senescit, tantus in caecum chaos

casurus iterum, tunc adest mundo dies

supremus ille, qui premat genus impium

caeli ruina, rursus ut stirpem nouam

generet renascens melior, ut quondam tulit

iuuenis, tenente regna Saturno poli.

Tunc illa uirgo, numinis magni dea,

Iustitia, caelo missa cum sancta Fide

terra regebat mitis humanum genus.

Non bella norant, non tubae fremitus truces,

non arma gentes, cingere assuerant suas

muris nec urbes: peruium cunctis iter,

communis usus omnium rerum fuit;

et ipsa Tellus laeta fecundos sinus

pandebat ultro, tam piis felix parens

et tuta alumnis. Alia sed suboles minus

conspecta mitis ...

... Tertium sollers genus

nouas ad artes extitit, sanctum tamen,

mox inquietum quod sequi cursu feras

auderet acres, fluctibus tectos graui

extrahere pisces rete uel calamo leui,

decipere uolucres crate ...

tenere laqueo, premere subiectos iugo

tauros feroces, uomere immunem prius

sulcare terram, laesa quae fruges suas

...

interior, alte condidit sacro sinu.

Sed in parentis uiscera intrauit suae

deterior aetas; eruit ferrum graue

aurumque, saeuas mox et armauit manus;

partita fines regna constituit, nouas

exstruxit urbes, tecta defendit sua

aliena telis aut petit praedae imminens.

Neglecta terras fugit et mores feros

hominum, cruenta caede pollutas manus

Astraea uirgo, siderum magnum decus.

Cupido belli creuit atque auri fames

totum per orbem, maximum exortum est malum

luxuria, pestis blanda, cui uires dedit

roburque longum tempus atque error grauis.

Collecta uitia per tot aetates diu

in nos redundant: saeculo premimur graui,

quo scelera regnant, saeuit impietas furens,

turpi libido Venere dominatur potens,

luxuria uictrix orbis immensas opes

iam pridem auaris manibus, ut perdat, rapit.

Sed ecce, gressu fertur attonito Nero

trucique uultu. Quid ferat mente horreo.

NERO

Perage imperata: mitte, qui Plauti mihi

Sullaeque caesi referat abscisum caput.

PRAEFECTVS

Iussa haud morabor: castra confestim petam.

SE. Nihil in propinquos temere constitui decet.

NE. Iusto esse facile est cui uacat pectus metu.

SE. Magnum timoris remedium clementia est.

NE. Extinguere hostem maxima est uirtus ducis.

SE. Seruare ciues maior est patriae patri.

NE. Praecipere mitem conuenit pueris senem.

SE. Regenda magis est feruida adolescentia.

NE. Aetate in hac satis esse consilii reor.

SE. Vt facta superi comprobent semper tua.

NE. Stulte uerebor, ipse cum faciam, deos.

SE. Hoc plus uerere quod licet tantum tibi.

NE. Fortuna nostra cuncta permittit mihi.

SE. Crede obsequenti parcius: leuis est dea.

NE. Inertis est nescire quid liceat sibi.

SE. Id facere laus est quod decet, non quod licet.

NE. Calcat iacentem. SE. Inuisum opprimit.

NE. Ferrum tuetur principem. SE. Melius fides.

NE. Decet timeri Caesarem. SE. At plus diligi.

NE. Metuant necesse est - SE. Quidquid exprimitur graue est.

NE. Iussisque nostris pareant. SE. Iusta impera.

NE. Statuam ipse. SE. Quae consensus efficiat rata.

NE. Destrictus ensis faciet. SE. Hoc absit nefas.

NE. An patiar ultra sanguinem nostrum peti,

inultus et contemptus ut subito opprimar?

Exilia non fregere summotos procul

Plautum atque Sullam, pertinax quorum furor

armat ministros sceleris in caedem meam,

absentium cum maneat etiam ingens fauor

in urbe nostra, qui fouet spes exulum.

Tollantur hostes ense suspecti mihi,

inuisa coniunx pereat et carum sibi

fratrem sequatur. Quidquid excelsum est cadat.

SE. Pulcrum eminere est inter illustres uiros,

consulere patriae, parcere afflictis, fera

caede abstinere, tempus atque irae dare,

orbi quietem, saeculo pacem suo.

Haec summa uirtus, petitur hac caelum uia.

Sic ille patriae primus Augustus parens

complexus astra est, colitur et templis deus.

Illum tamen Fortuna iactauit diu

terra marique per graues belli uices,

hostes parentis donec oppressit sui:

tibi numen incruenta summisit suum

et dedit habenas imperi facili manu

nutuque terras maria subiecit tuo;

inuidia tristis, uicta consensu pio,

cessit; senatus, equitis accensus fauor;

plebisque uotis atque iudicio patrum

tu pacis auctor, generis humani arbiter

electus orbem spiritu sacro regis

patriae parens: quod nomen ut serues petit

suosque ciues Roma commendat tibi.

NE. Munus deorum est, ipsa quod seruit mihi

Roma et senatus quodque ab inuitis preces

humilesque uoces exprimit nostri metus.

Seruare ciues principi et patriae graues,

claro tumentes genere quae dementia est,

cum liceat una uoce suspectos sibi

mori iubere? Brutus in caedem ducis,

a quo salutem tulerat, armauit manus:

inuictus acie, gentium domitor, Ioui

aequatus altos saepe per honorum gradus

Caesar nefando ciuium scelere occidit.

Quantum cruoris Roma tum uidit sui,

lacerata totiens! Ille qui meruit pia

uirtute caelum, diuus Augustus, uiros

quot interemit nobiles, iuuenes senes

sparsos per orbem, cum suos mortis metu

fugerent penates et trium ferrum ducum,

tabula notante deditos tristi neci!

Exposita rostris capita caesorum patres

uidere maesti, flere nec licuit suos,

non gemere dira tabe polluto foro,

stillante sanie per putres uultus graui.

Nec finis hic cruoris aut caedis stetit:

pauere uolucres et feras saeuas diu

tristes Philippi, ...

... hausit et Siculum mare

classes uirosque saepe caedentes suos,

concussus orbis uiribus magnis ducum.

Superatus acie puppibus Nilum petit

fugae paratis, ipse periturus breui:

hausit cruorem incesta Romani ducis

Aegyptus iterum, non leues umbras tegit.

Illic sepultum est impie gestum diu

ciuile bellum. Condidit tandem suos

iam fessus enses uictor hebetatos feris

uulneribus, et continuit imperium metus.

Armis fideque militis tutus fuit,

pietate nati factus eximia deus,

post fata consecratus et templis datus.

Nos quoque manebunt astra, si saeuo prior

ense occuparo quidquid infestum est mihi

dignaque nostram subole fundaro domum.

SE. Implebit aulam stirpe caelesti tuam

generata diuo, Claudiae gentis decus,

sortita fratris more Iunonis toros.

NE. Incesta genetrix detrahit generi fidem,

animusque numquam coniugis iunctus mihi.

SE. Teneris in annis haud satis clara est fides,

pudore uictus cum tegit flammas amor.

NE. Hoc equidem et ipse credidi frustra diu,

manifesta quamuis pectore insociabili

uultuque signa proderent odium mei,

tandem quod ardens statuit ulcisci dolor

dignamque thalamis coniugem inueni meis

genere atque forma, uicta cui cedet Venus

Iouisque coniunx et ferox armis dea.

SE. Probitas fidesque coniugis, mores pudor

placeant marito: sola perpetuo manent

subiecta nulli mentis atque animi bona;

florem decoris singuli carpunt dies.

NE. Omnes in unam contulit laudes deus

talemque nasci fata uoluerunt mihi.

SE. Recedat a te (temere ne credas) amor.

NE. Quem summouere fulminis dominus nequit,

caeli tyrannum, saeua qui penetrat freta

Ditisque regna, detrahit superos polo?

SE. Volucrem esse Amorem fingit immitem deum

mortalis error, armat et telis manus

arcuque sacras, instruit saeua face

genitumque credit Venere, Vulcano satum:

uis magna mentis blandus atque animi calor

Amor est; iuuenta gignitur, luxu otio

nutritur inter laeta Fortunae bona.

Quem si fouere atque alere desistas, cadit

breuique uires perdit extinctus suas.

NE. Hanc esse uitae maximam causam reor,

per quam uoluptas oritur; interitu caret,

cum procreetur semper, humanum genus

Amore grato, qui truces mulcet feras.

Hic mihi iugales praeferat taedas deus

iungatque nostris igne Poppaeam toris.

SE. Vix sustinere possit hos thalamos dolor

uidere populi, sancta nec pietas sinat.

NE. Prohibebor unus facere quod cunctis licet?

SE. Maiora populus semper a summo exigit.

NE. Libet experiri, uiribus fractus meis

an cedat animis temere conceptus furor.

SE. Obsequere potius ciuibus placidus tuis.

NE. Male imperatur, cum regit uulgus duces.

SE. Nihil impetrare cum ualet, iuste dolet.

NE. Exprimere ius est, ferre quod nequeunt preces?

SE. Negare durum est. NE. Principem cogi nefas.

SE. Remittat ipse. NE. Fama sed uictum feret.

SE. Leuis atque uana. NE. Sit licet, multos notat.

SE. Excelsa metuit. NE. Non minus carpit tamen.

SE. Facile opprimetur. Merita te diui patris

aetasque frangat coniugis, probitas pudor.

NE. Desiste tandem, iam grauis nimium mihi,

instare: liceat facere quod Seneca improbat.

Et ipse populi uota iam pridem moror

...

cum portet utero pignus et partem mei.

Quin destinamus proximum thalamis diem.

AGRIPPINA

Tellure rupta Tartaro gressum extuli,

Stygiam cruenta praeferens dextra facem

thalamis scelestis: nubat his flammis meo

Poppaea nato iuncta, quas uindex manus

dolorque matris uertet ad tristes rogos.

Manet inter umbras impiae caedis mihi

semper memoria, manibus nostris grauis

adhuc inultis, reddita et meritis meis

funesta merces puppis et pretium imperi

nox illa qua naufragia defleui mea;

comitum necem natique crudelis nefas

deflere uotum fuerat - haud tempus datum est

lacrimis, sed ingens scelere geminauit nefas.

Perempta ferro, foeda uulneribus sacros

intra penates spiritum effudi grauem

erepta pelago, sanguine extinxi meo

nec odia nati: saeuit in nomen ferus

matris tyrannus, obrui meritum cupit,

simulacra, titulos destruit mortis metu

totum per orbem, quem dedit poenam in meam

puero regendum noster infelix amor.

Extinctus umbras agitat infestus meas

flammisque uultus noxios coniunx petit,

instat, minatur, imputat fatum mihi

tumulumque nati, poscit auctorem necis.

Iam parce: dabitur, tempus haud longum peto.

Vltrix Erinys impio dignum parat

letum tyranno, uerbera et turpem fugam

poenasque quis et Tantali uincat sitim,

dirum laborem Sisyphi, Tityi alitem

Ixionisque membra rapientem rotam.

Licet exstruat marmoribus atque auro tegat

superbus aulam, limen armatae ducis

seruent cohortes, mittat immensas opes

exhaustus orbis, supplices dextram petant

Parthi cruentam, regna diuitias ferant:

ueniet dies tempusque quo reddat suis

animam nocentem sceleribus, iugulum hostibus

desertus ac destructus et cunctis egens.

Heu, quo labor, quo uota ceciderunt mea?

Quo te furor prouexit attonitum tuus

et fata, nate, cedat ut tantis malis

genetricis ira, quae tuo scelere occidit?

Vtinam, antequam te paruulum in lucem edidi

aluique, saeuae nostra lacerassent ferae

uiscera: sine ullo scelere, sine sensu innocens

meus occidisses; iunctus atque haerens mihi

semper quieta cerneres sede inferum

proauos patremque, nominis magni uiros,

quos nunc pudor luctusque perpetuus manet

ex te, nefande, meque quae talem tuli.

Quid tegere cesso Tartaro uultus meos,

nouerca coniunx mater infelix meis?

OCTAVIA

Parcite lacrimis urbis festo

laetoque die,

ne tantus amor nostrique fauor

principis acres suscitet iras

uobisque ego sim causa malorum.

Non hoc primum pectora uulnus

mea senserunt: grauiora tuli;

dabit hic nostris finem curis

uel morte dies;

non ego saeui cernere cogar

coniugis ora,

non inuisos intrare mihi

thalamos famulae;

soror Augusti, non uxor ero.

Absint tantum tristes poenae

letique metus -

scelerum diri, miseranda, uiri

potes hoc demens sperare memor?

Hos ad thalamos seruata diu

uictima tandem funesta cades.

Sed quid patrios saepe penates

respicis udis confusa genis?

Propera tectis efferre gradus,

linque cruentam principis aulam.

CHORVS

En illuxit suspecta diu

fama totiens iactata dies:

cessit thalamis Claudia diri

pulsa Neronis,

quos iam uictrix Poppaea tenet,

cessat pietas dum nostra graui

compressa metu segnisque dolor.

Vbi Romani uis est populi,

fregit diros quae saepe duces,

dedit inuictae leges patriae,

fasces dignis ciuibus olim,

iussit bellum pacemque, feras

gentes domuit,

captos reges carcere clausit?

Grauis en oculis undique nostris

iam Poppaeae fulget imago

iuncta Neroni!

Affligat humo uiolenta manus

similes nimium uultus dominae

ipsamque toris detrahat altis,

petat infestis mox et flammis

telisque feri principis aulam.

NVTRIX

Quo trepida gressum coniugis thalamis tui

effers, alumna, quidue secretum petis

turbata uultu? Cur genae fletu madent?

Certe petitus precibus et uotis dies

nostris refulsit: Caesari iuncta es tuo

taeda iugali, quem tuus cepit decor

et culta sancte tradidit uinctum tibi

genetrix Amoris, maximum numen, Venus.

O qualis altos quanta pressisti toros

residens in aula! Vidit attonitus tuam

formam senatus, tura cum superis dares

sacrasque grato spargeres aras mero,

uelata summum flammeo tenui caput;

et ipse lateri iunctus atque haerens tuo

sublimis inter ciuium laeta omina

incessit habitu atque ore laetitiam gerens

princeps superbo: talis emersam freto

spumante Peleus coniugem accepit Thetin,

quorum toros celebrasse caelestes ferunt

pelagique numen omne consensu pari.

Quae subita uultus causa mutauit tuos?

Quid pallor iste, quid ferant lacrimae doce.

POPPAEA

Confusa tristi proximae noctis metu

uisuque, nutrix, mente turbata feror,

defecta sensu. Laeta nam postquam dies

sideribus atris cessit et nocti polus,

inter Neronis uincta complexus mei

somno resoluor; nec diu placida frui

quiete licuit. Visa nam thalamos meos

celebrare turba est maesta: resolutis comis

matres Latinae flebiles planctus dabant;

inter tubarum saepe terribilem sonum

sparsam cruore coniugis genetrix mei

uultu minaci saeua quatiebat facem.

Quam dum sequor coacta praesenti metu,

diducta subito patuit ingenti mihi

tellus hiatu; lata quo praeceps toros

cerno iugales pariter et miror meos,

in quis resedi fessa. Venientem intuor

comitante turba coniugem quondam meum

natumque; properat petere complexus meos

Crispinus, intermissa libare oscula:

irrupit intra tecta cum trepidus mea

ensemque iugulo condidit saeuum Nero.

Tandem quietem magnus excussit timor;

quatit ora et artus horridus nostros tremor

pulsatque pectus; continet uocem timor,

quam nunc fides pietasque produxit tua.

Heu quid minantur inferum manes mihi

aut quem cruorem coniugis uidi mei?

NVT. Quaecumque mentis agitat intentus uigor,

ea per quietem sacer et arcanus refert

ueloxque sensus. Coniugem thalamos toros

uidisse te miraris amplexu noui

haerens mariti? Sed mouent laeto die

pulsata palmis pectora et fusae comae?

Octauiae discidia planxerunt sacros

inter penates fratris et patrium larem.

Fax illa, quam secuta es, Augustae manu

praelata clarum nomen inuidia tibi

partum ominatur, inferum sedes toros

stabiles futuros spondet aeternae domus.

Iugulo quod ensem condidit princeps tuus,

bella haud mouebit, pace sed ferrum teget.

Recollige animum, recipe laetitiam, precor,

timore pulso redde te thalamis tuis.

PO. Delubra et aras petere constitui sacras,

caesis litare uictimis numen deum,

ut expientur noctis et somni minae

terrorque in hostes redeat attonitus meos.

Tu uota pro me suscipe et precibus piis

superos adora, maneat ut praesens status.

CHORVS

Si uera loquax fama Tonantis

furta et gratos narrat amores

(quem modo Ledae pressisse sinum

tectum plumis pennisque ferunt,

modo per fluctus raptam Europen

taurum tergo portasse trucem),

quae regit et nunc deseret astra,

petet amplexus, Poppaea, tuos,

quos et Ledae praeferre potest

et tibi, quondam cui miranti

fuluo, Danae, fluxit in auro.

Formam Sparte iactet alumnae

licet et Phrygius praemia pastor,

uincet uultus haec Tyndaridos,

qui mouerunt horrida bella

Phrygiaeque solo regna dedere.

Sed quis gressu ruit attonito

aut quid portat pectore anhelo?

NVNTIVS

Quicumque tectis excubat miles ducis,

defendat aulam, cui furor populi imminet.

Trepidi cohortes ecce praefecti trahunt

praesidia ad urbis, uicta nec cedit metu

concepta rabies temere, sed uires capit.

CHO. Quis iste mentes agitat attonitus furor?

NVN. Octauiae fauore percussa agmina

et efferata per nefas ingens ruunt.

CHO. Quid ausa facere quoue consilio doce.

NVN. Reddere penates Claudiae diri parant

torosque fratris, debitam partem imperi.

CHO. Quos iam tenet Poppaea concordi fide?

NVN. Hinc urit animos pertinax nimium fauor

et in furorem temere praecipites agit:

quaecumque claro marmore effigies stetit

aut aere fulgens, ora Poppaeae gerens,

afflicta uulgi manibus et saeuo iacet

euersa ferro; membra per partes trahunt

diducta laqueis, obruunt turpi diu

calcata caeno. Verba conueniunt feris

immixta factis, quae timor reticet meus.

Saepire flammis principis sedem parant,

populi nisi irae coniugem reddat nouam,

reddat penates Claudiae uictus suos.

Vt noscat ipse ciuium motus mea

uoce, haud morabor iussa praefecti exsequi.

CHO. Quid fera frustra bella mouetis?

inuicta gerit tela Cupido:

flammis uestros obruet ignes

quis extinxit fulmina saepe

captumque Iouem caelo traxit.

Laesi tristes dabitis poenas

sanguine uestro;

non est patiens feruidus irae

facilisque regi:

ille ferocem iussit Achillem

pulsare lyram,

fregit Danaos, fregit Atriden,

regna euertit Priami, claras

diruit urbes.

Et nunc animus quid ferat horret

uis immitis uiolenta dei.

NERO

O lenta nimium militis nostri manus

et ira patiens post nefas tantum mea,

quod non cruor ciuilis accensas faces

extinguit in nos, caede nec populi madet

funerea Roma, quae uiros tales tulit!

Admissa sed iam morte puniri parum est,

grauiora meruit impium plebis scelus.

En illa, cui me ciuium subicit furor,

suspecta coniunx et soror semper mihi,

tandem dolori spiritum reddat meo

iramque nostram sanguine extinguat suo;

mox tecta flammis concidant urbis meis,

ignes ruinae noxium populum premant

turpisque egestas, saeua cum luctu fames.

Exultat ingens saeculi nostri bonis

corrupta turba nec capit clementiam

ingrata nostram, ferre nec pacem potest,

sed inquieta rapitur hinc audacia,

hinc temeritate fertur in praeceps sua:

malis domanda est et graui semper iugo

premenda, ne quid simile temptare audeat

contraque sanctos coniugis uultus meae

attollere oculos; fracta per poenas metu

parere discet principis nutu sui.

Sed adesse cerno rara quem pietas uirum

fidesque castris nota praeposuit meis.

PRAEFECTVS

Populi furorem caede paucorum, diu

qui restiterunt temere, compressum affero.

NE. Et hoc sat est? Sic miles audisti ducem?

...

compescis? Haec uindicta debetur mihi?

PRF. Cecidere motus impii ferro duces.

NE. Quid illa turba, petere quae flammis meos

ausa est penates, principi legem dare,

abstrahere nostris coniugem caram toris,

uiolare quantum licuit incesta manu

et uoce dira? Debita poena uacat?

PRF. Poenam dolor constituet in ciues tuos?

NE. Constituet, aetas nulla quam famae eximat.

PRF. Tua temperet nos ira, non noster timor.

NE. Iram expiabit prima quae meruit meam.

PRF. Quam poscat ede, nostra ne parcat manus.

NE. Caedem sororis poscit et dirum caput.

PRF. Horrore uinctum trepidus astrinxit rigor.

NE. Parere dubitas? PRF. Cur meam damnas fidem?

NE. Quod parcis hosti. PRF. Femina hoc nomen capit?

NE. Si scelera cepit. PRF. Estne qui sontem arguat?

NE. Populi furor. PRF. Quis regere dementes ualet?

NE. Qui concitare potuit. PRF. Haud quemquam, reor,

mulier - NE. Dedit natura cui pronum malo

animum, ad nocendum pectus instruxit dolis.

PRF. Sed uim negauit. NE. Vt ne inexpugnabilis

esset, sed aegras frangeret uires timor

uel poena; quae iam sera damnatam premet

diu nocentem. Tolle consilium ac preces

et imperata perage: deuectam rate

procul in remotum litus interimi iube,

tandem ut residat pectoris nostri tumor.

CHORVS

O funestus multis populi

dirusque fauor,

qui cum flatu uela secundo

ratis impleuit uexitque procul,

languidus idem deserit alto

saeuoque mari.

Fleuit Gracchos miseranda parens,

perdidit ingens quos plebis amor

nimiusque fauor,

genere illustres, pietate fide

lingua claros, pectore fortes,

legibus acres.

Te quoque, Liui, simili leto

Fortuna dedit,

quem neque fasces. Texere, suae

nec tecta domus - plura referre

prohibet praesens exempla dolor:

modo cui patriam reddere ciues

aulam et fratris uoluere toros,

nunc ad poenam letumque trahi

flentem miseram cernere possunt.

Bene paupertas humili tecto

contenta latet:

quatiunt altas saepe procellae

aut euertit Fortuna domos.

OCTAVIA

Quo me trahitis quodue tyrannus

aut exilium regina iubet?

Sic mihi uitam fracta remittit,

tot iam nostris euicta malis?

Sin caede mea cumulare parat

luctus nostros, inuidet etiam

cur in patria mihi saeua mori?

Sed iam spes est nulla salutis:

fratris cerno miseranda ratem.

Hac est cuius uecta carina

quondam genetrix, nunc et thalamis

expulsa soror miseranda uehar.

Nullum Pietas nunc numen habet

nec sunt superi:

regnat mundo tristis Erinys.

Quis mea digne deflere potest

mala? Quae lacrimis nostris questus

reddere aedon?

Cuius pennas utinam miserae

mihi fata darent!

Fugerem luctus ablata meos

penna uolucri procul et coctus

hominum tristes caedemque feram.

Sola in uacuo nemore et tenui

ramo pendens

querulo possem gutture maestum

fundere murmur.

CHO. Regitur fatis mortale genus

nec sibi quidquam spondere potest

firmum et stabile,

quem per casus uoluit uarios

semper nobis metuenda dies.

Animum firment exempla tuum,

iam multa domus quae uestra tulit:

quid saeuior est Fortuna tibi?

Tu mihi primum tot natorum

memoranda parens, nata Agrippae,

nurus Augusti, Caesaris uxor,

cuius nomen clarum toto

fulsit in orbe,

utero totiens enixa graui

pignora pacis,

mox exilium, uerbera, saeuas

passa catenas, funera, luctus,

tandem letum cruciata diu.

Felix thalamis Liuia Drusi

natisque ferum ruit in facinus

poenamque suam.

Iulia matris fata secuta est:

post longa tamen tempora ferro

caesa est, quamuis crimine nullo.

Quid non potuit quondam genetrix

tua quae rexit principis aulam

cara marito partuque potens?

Eadem famulo subiecta suo

cecidit diri militis ense.

Quid cui licuit regnum caeli

sperare, parens tanta Neronis?

Non funesta uiolata manu

remigis ante,

mox et ferro lacerata diu

saeui iacuit uictima nati?

OC. Me quoque tristes mittit ad umbras

ferus et manes ecce tyrannus.

Quid iam frustra miseranda moror?

Rapite ad letum quis ius in nos

Fortuna dedit.

Testor superos - quid agis, demens?

Parce precari quis inuisa es

numina diuum: Tartara testor

Erebique deas scelerum ultrices

et te, genitor,

dignum tali morte et poena:

non inuisa est mors ista mihi.

Armate ratem, date uela fretis

uentisque, petat puppis rector

Pandatariae litora terrae.

CHO. Lenes aurae zephyrique leues,

tectam quondam nube aetheria

qui uexistis raptam saeuae

uirginis aris Iphigeniam,

hanc quoque tristi procul a poena

portate, precor, templa ad Triuiae.

Vrbe est nostra mitior Aulis

et Taurorum barbara tellus:

hospitis illic caede litatur

numen superum;

ciuis gaudet Roma cruore.