ULYXIS AD PENELOPEN RESPONSIO.
Pertulit ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
Solamen longis illa fuere malis.
Arguis ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet, Graiis odiosa puellis;
Iam cinis, et tantum flebile, Troia, solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
Non socii superant: omnia pontus habet.
Solus adhuc mecum, qui me tot casibus unus
Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Non ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
(Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
Aetolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
Sed si Tiresias tam laeti providus augur,
Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat,
Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
Felix Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
Aequora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
Sed labor in fine est. Occursum in litore vates
Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
ULYXIS AD PENELOPEN RESPONSIO.
Pērtŭlĭt ād mĭsĕrūm tāndēm tŭă cāsŭs Ŭlŷxēn,
Pēnĕlŏpē, chārtīs ‖ vērbă nŏtātă pĭīs.
Āgnōvī cārāmquĕ mănūm, gēmmāsquĕ fĭdēlēs:
Sōlāmēn lōngīs ‖ īllă fŭērĕ mălīs.
Ārgŭĭs ūt lēntūm: māllēm quŏquĕ fōrsĭtăn ēssĕ,
Quām tĭbĭ quaēquĕ tŭlī ‖ dīcĕrĕ, quaēquĕ fĕrām.
Nōn hŏc ŏbīēcīt mĭhĭ Graēcĭă, quūm mĕă fīctūs
Dētīnvīt pătrĭō ‖ lītŏrĕ vēlă fŭrōr.
Sēd thălămīs nēc vēllĕ tŭīs, nēc pōssĕ cărērĕ,
Caūsăquĕ fīngēndaē, ‖ tū mĭhĭ mēntĭs ĕrās.
Nīl tĭbĭ rēscrībām cūrae ēst, prŏpĕrēmquĕ vĕnīrĕ:
Dūm prŏpĕro, ādvērsī ‖ vēlă tŭlērĕ Nŏtī.
Nōn mē Troīă tĕnēt, Grāiīs ŏdĭōsă pŭēllīs;
Iām cĭnĭs, ēt tāntūm ‖ flēbĭlĕ, Troīă, sŏlūm.
Dēĭphŏbūsquĕ iăcēt; iăcĕt Āsĭŭs, ēt iăcĕt Hēctōr;
Ēt quīcūmquĕ tŭī ‖ caūsă tĭmōrĭs ĕrāt.
Ēvāsi ēt Thrācūm caēsō dŭcĕ proēlĭă Rhēsō,
Īn mĕă cāptīvīs ‖ cāstră rĕvēctŭs ĕquīs.
Tūtŭs ĕt ē mĕdĭā Phrўgĭaē Trītōnĭdĭs ārcĕ
Fātālīs pālmaē ‖ pīgnŏră cāptă tŭlī.
Nēc tĭmŭī cōmmīssŭs ĕquō, mălĕ sēdŭlă quāmvīs
Clāmābāt vātēs: ‖ «Ūrĭtĕ, Trōĕs, ĕquūm;
Ūrĭtĕ: mēndācī cēlāntūr rōbŏre Ăchīvī,
Ēt Phrўgăs īn mĭsĕrōs ‖ ūltĭmă bēllă fĕrūnt.»
Pērdĭdĕrāt tŭmŭlī sūprēmūm mūnŭs Ăchīllēs,
Sēd Thĕtĭdi ēst hŭmĕrīs ‖ rēddĭtŭs īllĕ mĕīs.
Nēc laūdēm Dănăī tāntō rĕnŭērĕ lăbōrī:
Ērēptī prĕtĭūm ‖ cōrpŏrĭs ārmă tŭlī.
Quīd rēfērt? pĕlăgō sūnt ōbrŭtă; nōn mĭhĭ clāssēs,
Nōn sŏcĭī sŭpĕrānt: ‖ ōmnĭă pōntŭs hăbēt.
Sōlŭs ădhūc mēcūm, quī mē tōt cāsĭbŭs ūnūs
Dūrāvīt, pătĭēns ‖ ād mălă, pērstăt Ămōr.
Īllūm nōn ăvĭdīs cănĭbūs Nīsēĭă vīrgŏ
Frēgīt; nōn tŭmĭdīs ‖ tōrtă Chărŷbdĭs ăquīs;
Nōn fĕrŭs Āntĭphătēs, nĕc ĭn ūnō cōrpŏrĕ dīssōrs
Pārthĕpŏpē, blāndīs ‖ īnsĭdĭōsă mŏdīs.
Nōn quōd Cōlchĭăcās ārtēs tēntāvĕrĭt hērbīs,
Nōn quōd sōlēmnēs ‖ āltĕră Dīvă tŏrōs.
Ūtrăquĕ sē nōbīs mōrtālĭă dēmĕrĕ fīlă
Spōndēbāt; Stўgĭās ‖ ūtrăquĕ pōssĕ vĭās.
Tē tămĕn, hāc ĕtĭām, sprētā mērcēdĕ, pĕtīvĭ,
Pāssūrūs tērrā ‖ tōt mălă, tōtquĕ mărī.
Sēd tū fēmĭnĕō nūnc fōrsān nōmĭnĕ tāctă,
Nōn sēcūră lĕgēs ‖ cētĕră vērbă mĕă;
Quaēquĕ mĭhī Cīrcē, quaē sīt mĭhĭ caūsă Călŷpsō,
Iāmdūdum īgnōtō ‖ sōllĭcĭtērĕ mĕtū.
Cērte ĕgŏ quum Āntĭnŏūm, Pŏlўbūmquĕ, Mĕdōntăquĕ lēgī,
Heū! tōtō sānguīs ‖ cōrpŏrĕ nūllŭs ĕrāt.
Tōt iŭvĕnēs īntēr, tōt vīnă lĭquēntĭă, sēmpēr
(Heī mĭhĭ! quō crēdām ‖ pīgnŏrĕ?) cāstă mănēs!
Cūrvĕ plăcēnt ūllī, sī sūnt īn flētĭbŭs ōră,
Dēpĕrĭt ēt lăcrўmīs ‖ nōn dĕcŏr īstĕ tĭbĭ?
Pāctă quŏque ēs thălămō, nĭsĭ mēndāx tēlă mŏrētūr;
Ēt coēptūm rĕvŏcēs ‖ cāllĭdă sēmpĕr ŏpūs.
Ārs pĭă! sēd quŏtĭēs ŏcŭlōs frūstrābĕrĕ lānā,
Sūccēssūm tŏtĭēs ‖ ārs dăbĭt īstă tĭbĭ?
Aū! mĕlĭūs, Pŏlўphēmĕ, tŭō sŭpĕrātŭs ĭn āntrō,
Fīnīssem īngrātōs ‖ ād mălă tāntă dĭēs!
Thrēĭcĭō mĕlĭūs cĕcĭdīssēm mīlĭtĕ vīctūs,
Īsmărŏn ērrāntēs ‖ quūm tĕnŭērĕ rătēs!
Crūdēlēmve īllō sătĭāssēm tēmpŏrĕ Dītēm,
Quō rĕdĭī Stўgĭīs ‖ fātă mŏrātŭs ăquīs!
Vīdi ŭbĭ (nēquīcquām quōd mē tŭă līttĕră cēlāt)
Sōspēs dīgrēssō ‖ quaē mĭhĭ mātĕr ĕrāt.
Rēttŭlĭt īllă dŏmūs ĕădēm mălă; mēquĕ quĕrēntēm
Fūgĭt, ăb āmplēxū ‖ tēr rĕsŏlūtă mĕō.
Phŷllăcĭdēn vīdī; cōntēmptīs sōrtĭbŭs īllĕ
Prīmŭs ĭn Hēctŏrĕās ‖ īntŭlĭt ārmă dŏmōs.
Fēlīx laūdātā cūm cōniŭgĕ! laētă pĕr ūmbrās
Īllă sŭūm fōrtēs ‖ īt cŏmĭtātă vĭrūm.
Nēcdum īllī Lăchĕsīs dīctōs nŭmĕrāvĕrăt ānnōs:
Sēd iŭvăt āntĕ sŭūm ‖ sīc cĕcĭdīssĕ dĭēm.
Vīdī, nēc lăcrўmās ŏcŭlī tĕnŭērĕ cădēntēs,
Dēfōrmem Ātrīdēn ‖ (heī mĭhĭ!) caēdĕ nŏvā.
Īllūm Trōiă vĭrūm nōn laēsĕrăt; īllĕ fŭrēntēm
Naūplĭŏn, Eūbŏĭcōs ‖ trānsĭĕrātquĕ sĭnūs.
Quīd rēfērt? ănĭmām pēr vūlnĕră mīllĕ prŏfūdīt,
Iām rĕdŭcī sōlvēns ‖ dēbĭtă vōtă Iŏvī.
Tŷndărĭs hās īllī laētās prō foēdĕrĕ poēnās
Strūxĕrăt, ēxtērnōs ‖ īpsă sĕcūtă vĭrōs.
Āh! mĭhĭ quīd prōdēst (cāptīvās Teūcrĭdăs īntēr
Quūm stārēt cōniūx ‖ Hēctŏrĭs ātquĕ sŏrōr,
Dēfēctīs Hĕcŭbēn pŏtĭūs lēgīssĕ sŭb ānnīs,
Nē tĭbĭ sūspēctūs ‖ pēllĭcĭs ēssĕt ămōr?
Prīmă mĕīs ōmēn mĕtŭēndūm pūppĭbŭs īllă
Fēcīt, nōn mēmbrīs ‖ īpsă rĕpērtă sŭīs.
Lātrātū mĭsĕrās fīnīvīt moēstă quĕrēlās,
Ēt stĕtĭt īn răbĭdām ‖ prōtĭnŭs āctă cănēm.
Prōdĭgĭō tālī plăcĭdūm Thĕtĭs ābstŭlĭt aēquōr,
Aētŏlŭs īnfūsīs ‖ īncŭbŭītquĕ Nŏtīs.
Pērvăgŭs hīnc tōtō nōn fēlīx dīffĕrŏr ōrbĕ,
Ēt, quōcūmquĕ vŏcāt ‖ flūctŭs ĕt aūră, fĕrōr.
Sēd sī Tīrĕsĭās tām laētī prōvĭdŭs aūgūr,
Quām vērāx vātēs ‖ īn mălă nōstră fŭīt,
Ēt tērra ēt pĕlăgō, quīdquīd mĭhĭ trīstĕ cănēbāt,
Ēmēnsūs fātō ‖ iām mĕlĭōrĕ văgōr.
Iām mĭhĭ nēscĭŏ quō cŏmĭtēm se īn lītŏrĕ iūngīt
Pāllăs, ĕt hōspĭtĭbūs ‖ pēr lŏcă tūtă trăhīt.
Nūnc prīmūm Pāllās vērsaē pōst fūnĕră Troīaē
Vīsă mĭhī: mĕdĭūm ‖ tēmpŏrĭs īră tŭlīt.
Quīdquĭd Ŏīlīdēs cōmmīsĕrăt, ōmnĭbŭs ūnūs
Pēccāvīt: Dănăīs ‖ ōmnĭbŭs īră nŏcēns.
Nēc tē, Tŷdīdē, cūiūs mŏdŏ nōvĕrăt ārmă,
Ēxĭmĭt: ērrātō ‖ tū quŏque ăb ōrbĕ vĕnīs.
Nōn Tĕlămōnĕ sătūm cāptā dē cōniŭgĕ Teūcrūm;
Nōn īpsūm, prō quō ‖ mīllĕ fŭērĕ rătēs.
Fēlīx Plīsthĕnĭdē! quācūmque īn sōrtĕ fŭīstī
Cōniŭgĕ cūră cărā, ‖ nōn grăvĭs īllă fŭīt.
Seū vēntī fēcērĕ mŏrās, sīve aēquŏră vōbīs,
Ād nūlla ēst vēstēr ‖ dāmnă rĕtēntŭs ămōr.
Ōscŭlă nēc vēntī cērtē tĕnŭērĕ, nĕc ūndaē;
Prōmptăque ĭn āmplēxūs ‖ brāchĭă sēmpĕr ĕrānt.
Sīc ŭtĭnam ērrārēm! făcĕrēs tū mōllĭă, cōniūx;
Aēquŏră; tē sŏcĭā, ‖ nīl, mĭhĭ trīstĕ fŏrēt.
Nūnc quŏquĕ, Tēlĕmăchō tēcūm mĭhĭ sōspĭtĕ lēctō,
Ōmnĭă sūnt ănĭmō ‖ iām lĕvĭōră mălă.
Quēm tămĕn īnfēstās rūrsūs quĕrŏr īrĕ pĕr ūndās,
Hērcŭlĕām Spārtēn, ‖ Nēstŏrĕāmquĕ Pўlōn.
Īngrāta ēst pĭĕtās, cuī tāntă pĕrīcŭlă sūbsūnt;
Nām mălĕ cōmmīssūs ‖ flūctĭbŭs īpsĕ fŭīt.
Sēd lăbŏr īn fīne ēst. Ōccūrsum īn lītŏrĕ vātēs
Dīxĭt: «Ĭn āmplēxūs, ‖ cārĕ, fĕrērĕ tŭōs.
Nōscēndūs sōlī vĕnĭām tĭbĭ: tū prĕmĕ sōlērs
Laētĭtĭam, ēt tăcĭtō ‖ gaūdĭă cōndĕ sĭnū.
Nōn vī cērtāndūm, nĕc ăpērta īn bēllă rŭēndūm.»
Sīc cĕcĭnīt laūrūs ‖ īllĕ mŏnērĕ sŭās.
Fōrsĭtăn āntĕ dăpēs, īntērquĕ văcāntĭă vīnă,
Ūltōrīs phărĕtrīs ‖ ūtĭlĕ tēmpŭs ĕrīt,
Ēt mŏdŏ dēspēctūm sŭbĭtō mīrēntŭr Ŭlŷxēn.
Heū! prĕcŏr, ūt prŏpĕrēt ‖ vēllĕ vĕnīrĕ dĭēs,
Āntīquī rĕnŏvēt quī laētūs foēdĕră lēctī,
Ēt tāndem īncĭpĭās ‖ cōniŭgĕ, cāră, frŭī!