1

Velocem potius reditum mirabere, lector,

tam cito Romuleis posse carere bonis.

Quid longum toto Romam uenerantibus aeuo?

Nil umquam longum est quod sine fine placet.

O quantum et quotiens possum numerare beatos

nasci felici qui meruere solo!

Qui Romanorum procerum generosa propago

ingenitum cumulant urbis honore decus!

Semina uirtutum demissa et tradita caelo

non potuere aliis dignius esse locis.

Felices etiam qui proxima munera primis

sortiti Latias obtinuere domos!

Religiosa patet peregrinae Curia laudi,

nec putat externos quos decet esse suos;

ordinis imperio collegarumque fruuntur

et partem Genii quem uenerantur habent:

quale per aetherios mundani uerticis axes

concilium summi credimus esse dei.

At mea dilectis fortuna reuellitur oris,

indigenamque suum Gallica rura uocant.

Illa quidem longis nimium deformia bellis,

sed quam grata minus, tam miseranda magis.

Securos leuius crimen contemnere ciues:

priuatam repetunt publica damna fidem.

Praesentes lacrimas tectis debemus auitis:

prodest admonitus saepe dolore labor.

Nec fas ulterius longas nescire ruinas

quas mora suspensae multiplicauit opis:

iam tempus laceris post saeua incendia fundis

uel pastorales aedificare casas.

Ipsi quin etiam fontes si mittere uocem

ipsaque si possent arbuta nostra loqui,

cessantem iustis poterant urgere querelis

et desideriis addere uela meis.

Iam iam laxatis carae complexibus urbis

uincimur et serum uix toleramus iter.

Electum pelagus, quoniam terrena uiarum

plana madent fluuiis, cautibus alta rigent.

Postquam Tuscus ager postquamque Aurelius agger,

perpessus Geticas ense uel igne manus,

non siluas domibus, non flumina ponte coërcet,

incerto satius credere uela mari.

Crebra relinquendis infigimus oscula portis:

inuiti superant limina sacra pedes.

Oramus ueniam lacrimis et laude litamus,

in quantum fletus currere uerba sinit:

"exaudi, regina tui pulcherrima mundi,

inter sidereos Roma recepta polos,

exaudi, genetrix hominum genetrixque deorum,

non procul a caelo per tua templa sumus:

te canimus semperque, sinent dum fata, canemus:

sospes nemo potest immemor esse tui.

Obruerint citius scelerata obliuia solem,

quam tuus ex nostro corde recedat honos.

Nam solis radiis aequalia munera tendis,

qua circumfusus fluctuat Oceanus.

Voluitur ipse tibi, qui continet omnia, Phoebus

eque tuis ortos in tua condit equos.

Te non flammigeris Libye tardauit harenis,

non armata suo reppulit Vrsa gelu:

quantum uitalis natura tetendit in axes,

tantum uirtuti peruia terra tuae.

Fecisti patriam diuersis gentibus unam:

profuit iniustis te dominante capi.

Dumque offers uictis proprii consortia iuris,

urbem fecisti quod prius orbis erat.

"Auctores generis Venerem Martemque fatemur,

Aeneadum matrem Romulidumque patrem:

mitigat armatas uictrix clementia uires,

conuenit in mores nomen utrumque tuos:

hinc tibi certandi bona parcendique uoluptas:

quos timuit superat, quos superauit amat.

Inuentrix oleae colitur uinique repertor

et qui primus humo pressit aratra puer;

aras Paeoniam meruit medicina per artem,

factus et Alcides nobilitate deus:

tu quoque, legiferis mundum complexa triumphis,

foedere communi uiuere cuncta facis.

Te, dea, te celebrat Romanus ubique recessus

pacificoque gerit libera colla iugo.

Omnia perpetuo quae seruant sidera motu,

nullum uiderunt pulchrius imperium.

Quid simile Assyriis conectere contigit armis?

Medi finitimos condomuere suos;

magni Parthorum reges Macetumque tyranni

mutua per uarias iura dedere uices.

Nec tibi nascenti plures animaeque manusque,

sed plus consilii iudiciique fuit.

Iustis bellorum causis nec pace superba

nobilis ad summas gloria uenit opes.

Quod regnas minus est quam quod regnare mereris:

excedis factis grandia fata tuis.

Percensere labor densis decora alta tropaeis

ut si quis stellas pernumerare uelit;

confunduntque uagos delubra micantia uisus:

ipsos crediderim sic habitare deos.

Quid loquar aërio pendentes fornice riuos,

qua uix imbriferas tolleret Iris aquas?

Hos potius dicas creuisse in sidera montes;

tale giganteum Graecia laudet opus.

Intercepta tuis conduntur flumina muris;

consumunt totos celsa lauacra lacus.

Nec minus et propriis celebrantur roscida uenis

totaque natiuo moenia fonte sonant.

Frigidus aestiuas hinc temperat halitus auras,

innocuamque leuat purior unda sitim.

Nempe tibi subitus calidarum gurges aquarum

rupit Tarpeias hoste premente uias.

Si foret aeternus, casum fortasse putarem:

auxilio fluxit, qui rediturus erat.

Quid loquar inclusas inter laquearia siluas,

uernula qua uario carmine ludit auis?

Vere tuo numquam mulceri desinit annus;

deliciasque tuas uicta tuetur hiemps.

"Erige crinales lauros seniumque sacrati

uerticis in uirides, Roma, refinge comas.

Aurea turrigero radient diademata cono,

perpetuosque ignes aureus umbo uomat!

Abscondat tristem deleta iniuria casum:

contemptus solidet uulnera clausa dolor.

Aduersis sollemne tuis sperare secunda:

exemplo caeli ditia damna subis.

Astrorum flammae renouant occasibus ortus;

lunam finiri cernis, ut incipiat.

uictoris Brenni non distulit Allia poenam;

Samnis seruitio foedera saeua luit;

post multas Pyrrhum clades superata fugasti;

fleuit successus Hannibal ipse suos:

quae mergi nequeunt nisu maiore resurgunt

exsiliuntque imis altius acta uadis;

utque nouas uires fax inclinata resumit,

clarior ex humili sorte superna petis.

Porrige uicturas Romana in saecula leges,

solaque fatales non uereare colos,

quamuis sedecies denis et mille peractis

annus praeterea iam tibi nonus eat.

Quae restant nullis obnoxia tempora metis,

dum stabunt terrae, dum polus astra feret!

Illud te reparat quod cetera regna resoluit:

ordo renascendi est crescere posse malis.

"Ergo age, sacrilegae tandem cadat hostia gentis:

submittant trepidi perfida colla Getae.

Ditia pacatae dent uectigalia terrae:

impleat augustos barbara praeda sinus.

Aeternum tibi Rhenus aret, tibi Nilus inundet,

altricemque suam fertilis orbis alat.

Quin et fecundas tibi conferat Africa messes,

sole suo diues, sed magis imbre tuo.

Interea et Latiis consurgant horrea sulcis,

pinguiaque Hesperio nectare prela fluant.

Ipse triumphali redimitus harundine Thybris

Romuleis famulas usibus aptet aquas;

atque opulenta tibi placidis commercia ripis

deuehat hinc ruris, subuehat inde maris.

"Pande, precor, gemino placatum Castore pontum;

temperet aequoream dux Cytherea uiam,

si non displicui, regerem cum iura Quirini,

si colui sanctos consuluique patres;

nam quod nulla meum strinxerunt crimina ferrum,

non sit praefecti gloria, sed populi.

Siue datur patriis uitam componere terris,

siue oculis umquam restituere meis,

fortunatus agam uotoque beatior omni,

semper digneris si meminisse mei."

His dictis iter arripimus: comitantur amici

dicere non possunt lumina sicca "uale."

Iamque aliis Romam redeuntibus haeret eunti

Rufius, Albini gloria uiua patris;

qui Volusi antiquo deriuat stemmate nomen

et reges Rutulos teste Marone refert.

Huius facundae commissa palatia linguae:

primaeuus meruit principis ore loqui.

Rexerat ante puer populos pro consule Poenos;

aequalis Tyriis terror amorque fuit.

Sedula promisit summos instantia fasces:

si fas est meritis fidere, consul erit.

Inuitum tristis tandem remeare coëgi:

corpore diuisos mens tamen una tenet.

Tum demum ad naues gradior, qua fronte bicorni

diuiduus Tiberis dexteriora secat.

Laeuus inaccessis fluuius uitatur harenis

hospitis Aeneae gloria sola manet.

Et iam nocturnis spatium laxauerat horis

Phoebus Chelarum pallidiore polo.

Cunctamur temptare salum portuque sedemus,

nec piget oppositis otia ferre moris,

occidua infido dum saeuit gurgite Plias

dumque procellosi temporis ira calet.

Respectare iuuat uicinam saepius urbem

et montes uisu deficiente sequi,

quaque duces oculi grata regione fruuntur,

dum se, quod cupiunt, cernere posse putant.

Nec locus ille mihi cognoscitur indice fumo,

qui dominas arces et caput orbis habet

(quamquam signa leuis fumi commendat Homerus,

dilecto quotiens surgit in astra solo);

sed caeli plaga candidior tractusque serenus

signat septenis culmina clara iugis.

Illic perpetui soles atque ipse uidetur

quem sibi Roma facit purior esse dies.

Saepius attonitae resonant Circensibus aures;

nuntiat accensus plena theatra fauor:

pulsato notae redduntur ab aethere uoces,

uel quia perueniunt uel quia fingit amor.

Explorata fides pelagi ter quinque diebus,

dum melior lunae se daret aura nouae.

Tum discessurus studiis urbique remitto

Palladium, generis spemque decusque mei.

Facundus iuuenis Gallorum nuper ab aruis

missus Romani discere iura Fori.

Ille meae secum dulcissima uincula curae,

filius affectu, stirpe propinquus, habet:

cuius Aremoricas pater Exsuperantius oras

nunc postliminium pacis amare docet;

leges restituit libertatemque reducit

et seruos famulis non sinit esse suis.

Soluimus Aurorae dubio, quo tempore primum

agnosci patitur redditus arua color.

Progredimur paruis per litora proxima cymbis,

quorum perfugio crebra pateret humus.

Aestiuos penetrent oneraria carbasa fluctus:

tutior autumnus mobilitate fugae.

Alsia praelegitur tellus, Pyrgique recedunt

nunc uillae grandes, oppida parua prius.

Iam Caeretanos demonstrat nauita fines:

aeuo deposuit nomen Agylla uetus.

Stringimus hinc effractum et fluctu et tempore Castrum:

index semiruti porta uetusta loci.

Praesidet, exigui formatus imagine saxi,

qui pastorali cornua fronte gerit:

multa licet priscum nomen deleuerit aetas,

hoc Inui castrum fama fuisse putat,

seu Pan Tyrrhenis mutauit Maenala siluis

siue sinus patrios incola Faunus init;

dum renouat largo mortalia semina fetu,

fingitur in uenerem pronior esse deus.

Ad Centumcellas forti defleximus Austro:

tranquilla puppes in statione sedent.

Molibus aequoreum concluditur amphitheatrum,

angustosque aditus insula facta tegit;

attollit geminas turres bifidoque meatu

faucibus artatis pandit utrumque latus.

Nec posuisse satis laxo naualia portu;

ne uaga uel tutas uentilet aura rates,

interior medias sinus inuitatus in aedes

instabilem fixis aëra nescit aquis;

qualis in Euboicis captiua natatibus unda

sustinet alterno bracchia lenta sinu.

Nosse iuuat tauri dictas de nomine thermas;

nec mora difficilis milibus ire tribus.

Non illic gustu latices uitiantur amaro

lymphaue fumifico sulphure tincta calet:

purus odor mollisque sapor dubitare lauantem

cogit qua melius parte petantur aquae.

Credere si dignum famae, flagrantia taurus

inuestigato fonte lauacra dedit,

ut solet excussis pugnam praeludere glaebis,

stipite cum rigido cornua prona terit:

siue deus, faciem mentitus et ora iuuenci,

noluit ardentis dona latere soli;

qualis Agenorei rapturus gaudia furti

per freta uirgineum sollicitauit onus.

Ardua non solos deceant miracula Graios!

Auctorem pecudem fons Heliconis habet:

elicitas simili credamus origine lymphas,

Musarum ut latices ungula fodit equi.

Haec quoque Pieriis spiracula comparat antris

carmine Messallae nobilitatus ager;

intrantemque capit discedentemque moratur

postibus affixum dulce poëma sacris.

Hic est qui primo seriem de consule ducit,

usque ad Publicolas si redeamus auos;

hic et praefecti nutu praetoria rexit.

Sed menti et linguae gloria maior inest.

Hic docuit qualem poscat facundia sedem:

ut bonus esse uelit, quisque disertus erit.

Roscida puniceo fulsere crepuscula caelo:

pandimus obliquo lintea flexa sinu.

Paulisper litus fugimus Munione uadosum:

suspecto trepidant ostia parua salo.

Inde Grauiscarum fastigia rara uidemus,

quas premit aestiuae saepe paludis odor;

sed nemorosa uiret densis uicinia lucis,

pineaque extremis fluctuat umbra fretis.

Cernimus antiquas nullo custode ruinas

et desolatae moenia foeda Cosae.

Ridiculam cladis pudet inter seria causam

promere, sed risum dissimulare piget.

Dicuntur ciues quondam migrare coacti

muribus infestos deseruisse Lares!

Credere maluerim Pygmaeae damna cohortis

et coniuratos in sua bella grues.

Haud procul hinc petitur signatus ab Hercule portus:

uergentem sequitur mollior aura diem.

Inter castrorum uestigia sermo retexit

Sardoam Lepido praecipitante fugam;

litore namque Cosae cognatos depulit hostes

uirtutem Catuli Roma secuta ducis.

Ille tamen Lepidus peior ciuilibus armis

qui gessit sociis impia bella tribus,

qui libertatem Mutinensi Marte receptam

obruit auxiliis urbe pauente nouis.

Insidias paci moliri tertius ausus

tristibus excepit congrua fata reis.

Quartus, Caesareo dum uult irrepere regno,

incesti poenam soluit adulterii.

Nunc quoque - sed melius de nostris fama queretur:

iudex posteritas semina dira notet.

Nominibus certos credam decurrere mores?

Moribus an potius nomina certa dari?

Quicquid id est, mirus Latiis annalibus ordo,

quod Lepidum totiens reccidit ense malum.

Necdum discussis pelago permittimur umbris:

natus uicino uertice uentus adest.

Tenditur in medias mons Argentarius undas

ancipitique iugo caerula curua premit;

transuersos colles bis ternis milibus artat;

circuitu ponti ter duodena patet:

qualis per geminos fluctus Ephyreius Isthmos

Ionias bimari litore findit aquas.

Vix circumuehimur sparsae dispendia rupis,

nec sinuosa graui cura labore caret:

mutantur totiens uario spiramina flexu:

quae modo profuerant uela repente nocent.

Eminus Igilii siluosa cacumina miror,

quam fraudare nefas laudis honore suae.

Haec proprios nuper tutata est insula saltus,

siue loci ingenio seu domini genio,

gurgite cum modico uictricibus obstitit armis

tamquam longinquo dissociata mari:

haec multos lacera suscepit ab urbe fugatos,

hic fessis posito certa timore salus.

Plurima terreno populauerat aequora bello

contra naturam classe timendus eques:

unum mira fides uario discrimine portum

tam prope Romanis, tam procul esse Getis.

Tangimus Vmbronem; non est ignobile flumen,

quod tuto trepidas excipit ore rates:

tam facilis pronis semper patet alueus undis,

in pontum quotiens saeua procella ruit.

Hic ego tranquillae uolui succedere ripae;

sed nautas auidos longius ire sequor.

Sic festinantem uentusque diesque reliquit:

nec proferre pedem nec reuocare licet.

Litorea noctis requiem metamur harena:

dat uespertinos myrtea silua focos:

paruula subiectis facimus tentoria remis:

transuersus subito culmine contus erat.

Lux aderat: tonsis progressi stare uidemur,

sed cursum prorae terra relicta probat.

Occurrit Chalybum memorabilis Ilua metallis,

qua nihil uberius Norica glaeba tulit;

non Biturix largo potior strictura camino,

nec quae Sardonico caespite massa fluit.

Plus confert populis ferri fecunda creatrix

quam Tartessiaci glarea fulua Tagi.

Materies uitiis aurum letale parandis:

auri caecus amor ducit in omne nefas:

aurea legitimas expugnant munera taedas,

uirgineosque sinus aureus imber emit:

auro uicta fides munitas decipit urbes:

auri flagitiis ambitus ipse furit.

At contra ferro squalentia rura coluntur;

ferro uiuendi prima reperta uia est:

saecula semideum, ferrati nescia Martis,

ferro crudeles sustinuere feras:

humanis manibus non sufficit usus inermis,

si non sint aliae ferrea tela manus.

His mecum pigri solabar taedia uenti,

dum resonat uariis uile celeuma modis.

Lassatum cohibet uicina Faleria cursum,

quamquam uix medium Phoebus haberet iter.

Et tum forte hilares per compita rustica pagi

mulcebant sacris pectora fessa iocis:

illo quippe die tandem reuocatus Osiris

excitat in fruges germina laeta nouas.

Egressi uillam petimus lucoque uagamur:

stagna placent septo deliciosa uado.

Ludere lasciuos intra uiuaria pisces

gurgitis inclusi laxior unda sinit.

Sed male pensauit requiem stationis amoenae

hospite conductor durior Antiphate!

Namque loci querulus curam Iudaeus agebat,

humanis animal dissociale cibis:

uexatos frutices, pulsatas imputat algas,

damnaque libatae grandia clamat aquae.

Reddimus obscaenae conuicia debita genti

quae genitale caput propudiosa metit:

radix stultitiae, cui frigida sabbata cordi,

sed cor frigidius religione sua.

Septima quaeque dies turpi damnata ueterno,

tamquam lassati mollis imago dei.

Cetera mendacis deliramenta catastae

nec puerum in somnis credere posse reor.

Atque utinam numquam Iudaea subacta fuisset

Pompeii bellis imperiisque Titi!

Latius excisae pestis contagia serpunt,

uictoresque suos natio uicta premit.

Aduersus surgit Boreas; sed nos quoque remis

surgere certamus, dum tegit astra dies.

Proxima securum reserat Populonia litus,

qua naturalem ducit in arua sinum.

Non illic positas extollit in aethera moles

lumine nocturno conspicienda Pharos;

sed speculam ualidae rupis sortita uetustas,

qua fluctus domitos arduus urget apex,

castellum geminos hominum fundauit in usus,

praesidium terris iudiciumque fretis.

Agnosci nequeunt aeui monumenta prioris:

grandia consumpsit moenia tempus edax.

Sola manent interceptis uestigia muris:

ruderibus latis tecta sepulta iacent.

Non indignemur mortalia corpora solui:

cernimus exemplis oppida posse mori.

Laetior hic nostras crebrescit fama per aures:

consilium Romam paene redire fuit.

Hic praefecturam sacrae cognoscimus urbis

delatam meritis, dulcis amice, tuis.

Optarem uerum complecti carmine nomen,

sed quosdam refugit regula dura pedes.

Cognomen uersu ueniet, carissime Rufi:

illo te dudum pagina nostra canit.

Festa dies pridemque meos dignata Penates

poste coronato uota secunda colat:

exornent uirides communia gaudia rami:

prouecta est animae portio magna meae.

Sic mihi, sic potius, placeat geminata potestas:

per quem malueram, rursus honore fruor.

Currere curamus uelis Aquilone reuerso,

cum primum roseo fulsit Eous equo.

Incipit obscuros ostendere Corsica montes,

nubiferumque caput concolor umbra leuat:

sic dubitanda solet gracili uanescere cornu

defessisque oculis luna reperta latet.

Haec ponti breuitas auxit mendacia famae:

armentale ferunt quippe natasse pecus,

tempore Cyrnaeas quo primum uenit in oras

forte secuta uagum femina Corsa bouem.

Processu pelagi iam se Capraria tollit;

squalet lucifugis insula plena uiris.

Ipsi se monachos Graio cognomine dicunt,

quod soli nullo uiuere teste uolunt.

Munera Fortunae metuunt, dum damna uerentur:

quisquam sponte miser, ne miser esse queat?

Quaenam peruersi rabies tam stulta cerebri,

dum mala formides, nec bona posse pati?

Siue suas repetunt factorum ergastula poenas,

tristia seu nigro uiscera felle tument,

sic nimiae bilis morbum adsignauit Homerus

Bellerophonteis sollicitudinibus:

nam iuueni offenso saeui post tela doloris

dicitur humanum displicuisse genus.

In Volaterranum, uero Vada nomine, tractum

ingressus dubii tramitis alta lego:

despectat prorae custos clauumque sequentem

dirigit et puppim uoce monente regit.

Incertas gemina discriminat, arbore fauces

defixasque offert limes uterque sudes:

illis proceras mos est adnectere lauros

conspicuas ramis et fruticante coma,

ut praebente algam densi symplegade limi

seruet inoffensas semita clara notas.

Illic me rapidus consistere Corus adegit,

qualis siluarum frangere lustra solet.

Vix tuti domibus saeuos tolerauimus imbres:

Albini patuit proxima uilla mei.

Namque meus, quem Roma meo subiunxit honori,

per quem iura meae continuata togae.

Non exspectatos pensauit laudibus annos;

uitae flore puer, sed grauitate senex.

Mutua germanos iunxit reuerentia mores,

et fauor alternis creuit amicitiis.

Praetulit ille meas, cum uincere posset, habenas;

at decessoris maior amore fuit.

Subiectas uillae uacat adspectare salinas;

namque hoc censetur nomine salsa palus,

qua mare terrenis decliue canalibus intrat

multifidosque lacus paruula fossa rigat.

Ast ubi flagrantes admouit Sirius ignes,

cum pallent herbae, cum sitit omnis ager,

tum cataractarum claustris excluditur aequor,

ut fixos latices torrida duret humus.

Concipiunt acrem natiua coagula Phoebum,

et grauis aestiuo crusta calore coit;

haud aliter quam cum glacie riget horridus Hister

grandiaque adstricto flumine plaustra uehit.

Rimetur solitus naturae expendere causas

inque pari dispar fomite quaerat opus:

uincta fluenta gelu concepto sole liquescunt,

et rursus liquidae sole gelantur aquae.

O, quam saepe malis generatur origo bonorum!

Tempestas dulcem fecit amara moram;

Victorinus enim, nostrae pars maxima mentis,

congressu expleuit mutua uota suo.

Errantem Tuscis considere compulit agris

et colere externos capta Tolosa Lares.

Nec tantum duris nituit sapientia rebus:

pectore non alio prosperiora tulit.

Conscius Oceanus uirtutum, conscia Thule

et quaecumque ferox arua Britannus arat,

qua praefectorum uicibus frenata potestas

perpetuum magni faenus amoris habet.

Extremum pars illa quidem discedit in orbem,

sed tamquam media rector in urbe fuit.

Plus palmae est illos inter uoluisse placere,

inter quos minor est displicuisse pudor.

Illustris nuper sacrae Comes additus aulae

contempsit summos ruris amore gradus. -

Hunc ego complexus uentorum aduersa fefelli,

dum uideor patriae iam mihi parte frui.

Lutea protulerat sudos Aurora iugales:

antemnas tendi litoris aura iubet.

Inconcussa uehit tranquillus aplustria flatus;

mollia securo uela rudente tremunt.

Adsurgit ponti medio circumflua Gorgon

inter Pisanum Cyrnaicumque latus.

Auersor scopulos, damni monumenta recentis;

perditus hic uiuo funere ciuis erat.

Noster enim nuper iuuenis maioribus amplis,

nec censu inferior coniugioue minor,

impulsus furiis homines terrasque reliquit

et turpem latebram credulus exsul adit.

Infelix putat illuuie caelestia pasci

seque premit laesis saeuior ipse deis.

Num, rogo, deterior Circaeis secta uenenis?

Tunc mutabantur corpora, nunc animi.

Inde Triturritam petimus: sic uilla uocatur,

quae iacet expulsis insula paene fretis.

Namque manu iunctis procedit in aequora saxis,

quique domum posuit condidit ante solum.

Contiguum stupui portum, quem fama frequentat

Pisarum emporio diuitiisque maris.

Mira loci facies: pelago pulsantur aperto

inque omnes uentos litora nuda patent;

non ullus tegitur per bracchia tuta recessus,

Aeolias possit qui prohibere minas;

sed procera suo praetexitur alga profundo

molliter offensae non nocitura rati,

et tamen insanas cedendo interligat undas;

nec sinit ex alto grande uolumen agi.

Tempora nauigii clarus reparauerat Eurus;

sed mihi Protadium uisere cura fuit:

quem qui forte uelit certis cognoscere signis,

uirtutis specimen corde uidere putet:

nec magis efficiet similem pictura colore

quam quae de meritis mixta figura uenit.

Adspicienda procul certo prudentia uultu,

formaque iustitiae suspicienda micat.

Sit fortasse minus, si laudet Gallia ciuem:

testis Roma sui praesulis esse potest.

Substituit patriis mediocres Vmbria sedes:

uirtus fortunam fecit utramque parem.

Mens inuicta uiri pro magnis parua tuetur,

pro paruis animo magna fuere suo.

Exiguus regum uictores caespes habebat,

et Cincinnatos iugera pauca dabant.

Haec etiam nobis non inferiora feruntur

uomere Serrani Fabriciique foco.

Puppibus ergo meis fida in statione locatis

ipse uehor Pisas qua solet ire pedes.

Praebet equos, offert etiam carpenta tribunus,

ex commilitio carus et ipse mihi,

officiis regerem cum regia tecta magister

armigerasque pii principis excubias.

Alpheae ueterem contemplor originis urbem,

quam cingunt geminis Arnus et Ausur aquis;

conum pyramidis coëflumina ducunt:

intratur modico frons patefacta solo;

sed proprium retinet communi in gurgite nomen,

et pontum solus scilicet Arnus adit.

Ante diu quam Troiugenas fortuna Penates

Laurentinorum regibus insereret,

Elide deductas suscepit Etruria Pisas,

nominis iudicio testificata genus.

Hic oblata mihi sancti genitoris imago,

Pisani proprio quam posuere foro.

Laudibus amissi cogor lacrimare parentis:

fluxerunt madidis gaudia maesta genis.

Namque pater quondam Tyrrhenis praefuit aruis,

fascibus et senis credita iura dedit.

Narrabat, memini, multos emensus honores

Tuscorum regimen plus placuisse sibi;

nam neque opum curam, quamuis sit magna, sacrarum

nec ius quaesturae grata fuisse magis;

ipsam, si fas est, postponere praefecturam

pronior in Tuscos non dubitabat amor.

Nec fallebatur, tam carus et ipse probatis:

aeternas grates mutua cura canit;

constantemque sibi pariter mitemque fuisse

insinuant natis qui meminere senes.

Ipsum me gradibus non degenerasse parentis

gaudent, et duplici sedulitate fouent.

Haec eadem, cum Flaminiae regionibus irem,

splendoris patrii saepe reperta fides:

famam Lachanii ueneratur numinis instar

inter terrigenas Lydia tota suos.

Grata bonis priscos retinet prouincia mores

dignaque rectores semper habere bonos,

qualis nunc Decius, Lucilli nobile pignus,

per Coryti populos arua beata regit.

Nec mirum, magni si redditus indole nati

felix tam simili posteritate pater.

Huius uulnificis satira ludente Camenis

nec Turnus potior nec Iuuenalis erit.

Restituit ueterem censoria lima pudorem;

dumque malos carpit, praecipit esse bonos.

Non olim sacri iustissimus arbiter auri

circumsistentes reppulit Harpyias? -

Harpyias, quarum discerpitur unguibus orbis,

quae pede glutineo quod tetigere trahunt,

quae luscum faciunt Argum, quae Lyncea caecum,

inter custodes publica furta uolant;

sed non Lucillum Briareia praeda fefellit,

totque simul manibus restitit una manus.

Iamque Triturritam Pisaca ex urbe reuersus

aptabam nitido pendula uela Noto,

cum subitis tectus nimbis insorduit aether;

sparserunt radios nubila rupta uagos.

Substitimus. Quis enim sub tempestate maligna

insanituris audeat ire fretis?

Otia uicinis terimus naualia siluis,

sectandisque iuuat membra mouere feris.

Instrumenta parat uenandi uillicus hospes

atque olidum doctas nosse cubile canes.

Funditur insidiis et rara fraude plagarum

terribilisque cadit fulmine dentis aper,

quem Meleagrei uereantur adire lacerti,

qui laxet nodos Amphitryoniadae.

Tum responsuros persultat bucina colles,

fitque reportando carmine praeda leuis.

Interea madidis non desinit Africus alis

continuos picea nube negare dies.

Iam matutinis Hyades occasibus udae:

iam latet hiberno conditus imbre Lepus,

exiguum radiis sed magnis fluctibus astrum,

quo madidam nullus nauita linquit humum

namque procelloso subiungitur Oarioni

aestiferumque Canem roscida praeda fugit.

Vidimus excitis pontum flauescere harenis

atque eructato uertice rura tegi;

qualiter Oceanus mediis infunditur agris,

destituenda uago cum premit arua salo,

siue alio refluus nostro colliditur orbe

siue corusca suis sidera pascit aquis.

Vēlōcēm pŏtĭūs rĕdĭtūm mīrābĕrĕ, lēctōr,

tām cĭtŏ Rōmŭlĕīs ‖ pōssĕ cărērĕ bŏnīs.

Quīd lōngūm tōtō Rōmām vĕnĕrāntĭbŭs aēvō?

Nīl ūmquām lōngum ēst ‖ quōd sĭnĕ fīnĕ plăcēt.

Ō quāntum ēt quŏtĭēns pōssūm nŭmĕrārĕ bĕātōs

nāscī fēlīcī ‖ quī mĕrŭērĕ sŏlō!

Quī Rōmānōrūm prŏcĕrūm gĕnĕrōsă prŏpāgŏ

īngĕnĭtūm cŭmŭlānt ‖ ūrbĭs hŏnōrĕ dĕcūs!

Sēmĭnă vīrtūtūm dēmīssa ēt trādĭtă caēlō

nōn pŏtŭēre ălĭīs ‖ dīgnĭŭs ēssĕ lŏcīs.

Fēlīcēs ĕtĭām quī prōxĭmă mūnĕră prīmīs

sōrtītī Lătĭās ‖ ōbtĭnŭērĕ dŏmōs!

Rēlĭgĭōsă pătēt pĕrĕgrīnaē Cūrĭă laūdī,

nēc pŭtăt ēxtērnōs ‖ quōs dĕcĕt ēssĕ sŭōs;

ōrdĭnĭs īmpĕrĭō cōllēgārūmquĕ frŭūntūr

ēt pārtēm Gĕnĭī ‖ quēm vĕnĕrāntŭr hăbēnt:

quālĕ pĕr aēthĕrĭōs mūndānī vērtĭcĭs āxēs

cōncĭlĭūm sūmmī ‖ crēdĭmŭs ēssĕ dĕī.

Āt mĕă dīlēctīs fōrtūnă rĕvēllĭtŭr ōrīs,

īndĭgĕnāmquĕ sŭūm ‖ Gāllĭcă rūră vŏcānt.

Īllă quĭdēm lōngīs nĭmĭūm dēfōrmĭă bēllīs,

sēd quām grātă mĭnūs, ‖ tām mĭsĕrāndă măgīs.

Sēcūrōs lĕvĭūs crīmēn cōntēmnĕrĕ cīvēs:

prīvātām rĕpĕtūnt ‖ pūblĭcă dāmnă fĭdēm.

Praēsēntēs lăcrĭmās tēctīs dēbēmŭs ăvītīs:

prōdēst ādmŏnĭtūs ‖ saēpĕ dŏlōrĕ lăbōr.

Nēc fās ūltĕrĭūs lōngās nēscīrĕ rŭīnās

quās mŏră sūspēnsaē ‖ mūltĭplĭcāvĭt ŏpīs:

iām tēmpūs lăcĕrīs pōst saēva īncēndĭă fūndīs

vēl pāstōrālēs ‖ aēdĭfĭcārĕ căsās.

Īpsī quīn ĕtĭām fōntēs sī mīttĕrĕ vōcēm

īpsăquĕ sī pōssēnt ‖ ārbŭtă nōstră lŏquī,

cēssāntēm iūstīs pŏtĕrānt ūrgērĕ quĕrēlīs

ēt dēsīdĕrĭīs ‖ āddĕrĕ vēlă mĕīs.

Iām iām lāxātīs cāraē cōmplēxĭbŭs ūrbīs

vīncĭmŭr ēt sērūm ‖ vīx tŏlĕrāmŭs ĭtēr.

Ēlēctūm pĕlăgūs, quŏnĭām tērrēnă vĭārūm

plānă mădēnt flŭvĭīs, ‖ caūtĭbŭs āltă rĭgēnt.

Pōstquām Tūscŭs ăgēr pōstquāmque Aūrēlĭŭs āggēr,

pērpēssūs Gĕtĭcās ‖ ēnsĕ vĕl īgnĕ mănūs,

nōn sīlvās dŏmĭbūs, nōn flūmĭnă pōntĕ cŏērcēt,

īncērtō sătĭūs ‖ crēdĕrĕ vēlă mărī.

Crēbră rĕlīnquēndīs īnfīgĭmŭs ōscŭlă pōrtīs:

īnvītī sŭpĕrānt ‖ līmĭnă sācră pĕdēs.

Ōrāmūs vĕnĭām lăcrĭmīs ēt laūdĕ lĭtāmūs,

īn quāntūm flētūs ‖ cūrrĕrĕ vērbă sĭnīt:

"ēxaūdī, rēgīnă tŭī pūlchērrĭmă mūndī,

īntēr sīdĕrĕōs ‖ Rōmă rĕcēptă pŏlōs,

ēxaūdī, gĕnĕtrīx hŏmĭnūm gĕnĕtrīxquĕ dĕōrūm,

nōn prŏcŭl ā caēlō ‖ pēr tŭă tēmplă sŭmūs:

tē cănĭmūs sēmpērquĕ, sĭnēnt dūm fātă, cănēmūs:

sōspēs nēmŏ pŏtēst ‖ īmmĕmŏr ēssĕ tŭī.

Ōbrŭĕrīnt cĭtĭūs scĕlĕrāta ōblīvĭă sōlēm,

quām tŭŭs ēx nōstrō ‖ cōrdĕ rĕcēdăt hŏnōs.

Nām sōlīs rădĭīs aēquālĭă mūnĕră tēndīs,

quā cīrcūmfūsūs ‖ flūctŭăt Ōcĕănūs.

Vōlvĭtŭr īpsĕ tĭbī, quī cōntĭnĕt ōmnĭă, Phoēbūs

ēquĕ tŭīs ōrtōs ‖ īn tŭă cōndĭt ĕquōs.

Tē nōn flāmmĭgĕrīs Lĭbўē tārdāvĭt hărēnīs,

nōn ārmātă sŭō ‖ rēppŭlĭt Ūrsă gĕlū:

quāntūm vītālīs nātūră tĕtēndĭt ĭn āxēs,

tāntūm vīrtūtī ‖ pērvĭă tērră tŭaē.

Fēcīstī pătrĭām dīvērsīs gēntĭbŭs ūnām:

prōfŭĭt īniūstīs ‖ tē dŏmĭnāntĕ căpī.

Dūmque ōffērs vīctīs prŏprĭī cōnsōrtĭă iūrīs,

ūrbēm fēcīstī ‖ quōd prĭŭs ōrbĭs ĕrāt.

"Aūctōrēs gĕnĕrīs Vĕnĕrēm Mārtēmquĕ fătēmūr,

Aēnĕădūm mātrēm ‖ Rōmŭlĭdūmquĕ pătrēm:

mītĭgăt ārmātās vīctrīx clēmēntĭă vīrēs,

cōnvĕnĭt īn mōrēs ‖ nōmĕn ŭtrūmquĕ tŭōs:

hīnc tĭbĭ cērtāndī bŏnă pārcēndīquĕ vŏlūptās:

quōs tĭmŭīt sŭpĕrāt, ‖ quōs sŭpĕrāvĭt ămāt.

Īnvēntrīx ŏlĕaē cŏlĭtūr vīnīquĕ rĕpērtōr

ēt quī prīmŭs hŭmō ‖ prēssĭt ărātră pŭēr;

ārās Paēŏnĭām mĕrŭīt mĕdĭcīnă pĕr ārtēm,

fāctŭs ĕt Ālcīdēs ‖ nōbĭlĭtātĕ dĕūs:

tū quŏquĕ, lēgĭfĕrīs mūndūm cōmplēxă trĭūmphīs,

foēdĕrĕ cōmmūnī ‖ vīvĕrĕ cūnctă făcīs.

Tē, dĕă, tē cĕlĕbrāt Rōmānŭs ŭbīquĕ rĕcēssūs

pācĭfĭcōquĕ gĕrīt ‖ lībĕră cōllă iŭgō.

Ōmnĭă pērpĕtŭō quaē sērvānt sīdĕră mōtū,

nūllūm vīdērūnt ‖ pūlchrĭŭs īmpĕrĭūm.

Quīd sĭmĭle Āssўrĭīs cōnēctĕrĕ cōntĭgĭt ārmīs?

Mēdī fīnĭtĭmōs ‖ cōndŏmŭērĕ sŭōs;

māgnī Pārthōrūm rēgēs Măcĕtūmquĕ tўrānnī

mūtŭă pēr vărĭās ‖ iūră dĕdērĕ vĭcēs.

Nēc tĭbĭ nāscēntī plūrēs ănĭmaēquĕ mănūsquĕ,

sēd plūs cōnsĭlĭī ‖ iūdĭcĭīquĕ fŭīt.

Iūstīs bēllōrūm caūsīs nēc pācĕ sŭpērbā

nōbĭlĭs ād sūmmās ‖ glōrĭă vēnĭt ŏpēs.

Quōd rēgnās mĭnŭs ēst quām quōd rēgnārĕ mĕrērīs:

ēxcēdīs fāctīs ‖ grāndĭă fātă tŭīs.

Pērcēnsērĕ lăbōr dēnsīs dĕcŏra āltă trŏpaēīs

ūt sī quīs stēllās ‖ pērnŭmĕrārĕ vĕlīt;

cōnfūndūntquĕ văgōs dēlūbră mĭcāntĭă vīsūs:

īpsōs crēdĭdĕrīm ‖ sīc hăbĭtārĕ dĕōs.

Quīd lŏquăr āĕrĭō pēndēntēs fōrnĭcĕ rīvōs,

quā vīx īmbrĭfĕrās ‖ tōllĕrĕt Īrĭs ăquās?

Hōs pŏtĭūs dīcās crēvīsse īn sīdĕră mōntēs;

tālĕ gĭgāntēūm ‖ Graēcĭă laūdĕt ŏpūs.

Īntērcēptă tŭīs cōndūntūr flūmĭnă mūrīs;

cōnsūmūnt tōtōs ‖ cēlsă lăvācră lăcūs.

Nēc mĭnŭs ēt prŏprĭīs cĕlĕbrāntūr rōscĭdă vēnīs

tōtăquĕ nātīvō ‖ moēnĭă fōntĕ sŏnānt.

Frīgĭdŭs aēstīvās hīnc tēmpĕrăt hālĭtŭs aūrās,

īnnŏcŭāmquĕ lĕvāt ‖ pūrĭŏr ūndă sĭtīm.

Nēmpĕ tĭbī sŭbĭtūs călĭdārūm gūrgĕs ăquārūm

rūpīt Tārpēiās ‖ hōstĕ prĕmēntĕ vĭās.

Sī fŏrĕt aētērnūs, cāsūm fōrtāssĕ pŭtārēm:

aūxĭlĭō flūxīt, ‖ quī rĕdĭtūrŭs ĕrāt.

Quīd lŏquăr īnclūsās īntēr lăquĕārĭă sīlvās,

vērnŭlă quā vărĭō ‖ cārmĭnĕ lūdĭt ăvīs?

Vērĕ tŭō nūmquām mūlcērī dēsĭnĭt ānnūs;

dēlĭcĭāsquĕ tŭās ‖ vīctă tŭētŭr hĭēmps.

"Ērĭgĕ crīnālēs laūrōs sĕnĭūmquĕ săcrātī

vērtĭcĭs īn vĭrĭdēs, ‖ Rōmă, rĕfīngĕ cŏmās.

Aūrĕă tūrrĭgĕrō rădĭēnt dĭădēmătă cōnō,

pērpĕtŭōsque īgnēs ‖ aūrĕŭs ūmbŏ vŏmāt!

Ābscōndāt trīstēm dēlēta īniūrĭă cāsūm:

cōntēmptūs sŏlĭdēt ‖ vūlnĕră claūsă dŏlōr.

Ādvērsīs sōllēmnĕ tŭīs spērārĕ sĕcūndă:

ēxēmplō caēlī ‖ dītĭă dāmnă sŭbīs.

Āstrōrūm flāmmaē rĕnŏvānt ōccāsĭbŭs ōrtūs;

lūnām fīnīrī ‖ cērnĭs, ŭt īncĭpĭāt.

vīctōrīs Brēnnī nōn dīstŭlĭt Āllĭă poēnām;

Sāmnīs sērvĭtĭō ‖ foēdĕră saēvă lŭīt;

pōst mūltās Pŷrrhūm clādēs sŭpĕrātă fŭgāstī;

flēvīt sūccēssūs ‖ Hānnĭbăl īpsĕ sŭōs:

quaē mērgī nĕquĕūnt nīsū māiōrĕ rĕsūrgūnt

ēxsĭlĭūntque īmīs ‖ āltĭŭs āctă vădīs;

ūtquĕ nŏvās vīrēs fāx īnclīnātă rĕsūmīt,

clārĭŏr ēx hŭmĭlī ‖ sōrtĕ sŭpērnă pĕtīs.

Pōrrĭgĕ vīctūrās Rōmāna īn saēcŭlă lēgēs,

sōlăquĕ fātālēs ‖ nōn vĕrĕārĕ cŏlōs,

quāmvīs sēdĕcĭēs dēnīs ēt mīllĕ pĕrāctīs

ānnūs praētĕrĕā ‖ iām tĭbĭ nōnŭs ĕāt.

Quaē rēstānt nūllīs ōbnōxĭă tēmpŏră mētīs,

dūm stābūnt tērraē, ‖ dūm pŏlŭs āstră fĕrēt!

Īllūd tē rĕpărāt quōd cētĕră rēgnă rĕsōlvīt:

ōrdŏ rĕnāscēndi ēst ‖ crēscĕrĕ pōssĕ mălīs.

"Ērgo ăgĕ, sācrĭlĕgaē tāndēm cădăt hōstĭă gēntīs:

sūbmīttānt trĕpĭdī ‖ pērfĭdă cōllă Gĕtaē.

Dītĭă pācātaē dēnt vēctīgālĭă tērraē:

īmplĕăt aūgūstōs ‖ bārbără praēdă sĭnūs.

Aētērnūm tĭbĭ Rhēnŭs ărēt, tĭbĭ Nīlŭs ĭnūndēt,

āltrīcēmquĕ sŭām ‖ fērtĭlĭs ōrbĭs ălāt.

Quīn ēt fēcūndās tĭbĭ cōnfĕrăt Āfrĭcă mēssēs,

sōlĕ sŭō dīvēs, ‖ sēd măgĭs īmbrĕ tŭō.

Īntĕrĕa ēt Lătĭīs cōnsūrgānt hōrrĕă sūlcīs,

pīnguĭăque Hēspĕrĭō ‖ nēctărĕ prēlă flŭānt.

Īpsĕ trĭūmphālī rĕdĭmītŭs hărūndĭnĕ Thŷbrīs

Rōmŭlĕīs fămŭlās ‖ ūsĭbŭs āptĕt ăquās;

ātque ŏpŭlēntă tĭbī plăcĭdīs cōmmērcĭă rīpīs

dēvĕhăt hīnc rūrīs, ‖ sūbvĕhăt īndĕ mărīs.

"Pāndĕ, prĕcōr, gĕmĭnō plācātūm Cāstŏrĕ pōntūm;

tēmpĕrĕt aēquŏrĕām ‖ dūx Cўthĕrēă vĭām,

sī nōn dīsplĭcŭī, rĕgĕrēm cūm iūră Quĭrīnī,

sī cŏlŭī sānctōs ‖ cōnsŭlŭīquĕ pătrēs;

nām quōd nūllă mĕūm strīnxērūnt crīmĭnă fērrūm,

nōn sīt praēfēctī ‖ glōrĭă, sēd pŏpŭlī.

Sīvĕ dătūr pătrĭīs vītām cōmpōnĕrĕ tērrīs,

sīve ŏcŭlīs ūmquām ‖ rēstĭtŭērĕ mĕīs,

fōrtūnātŭs ăgām vōtōquĕ bĕātĭŏr ōmnī,

sēmpēr dīgnērīs ‖ sī mĕmĭnīssĕ mĕī."

Hīs dīctīs ĭtĕr ārrĭpĭmūs: cŏmĭtāntŭr ămīcī

dīcĕrĕ nōn pōssūnt ‖ lūmĭnă sīccă "vălē."

Iāmque ălĭīs Rōmām rĕdĕūntĭbŭs haērĕt ĕūntī

Rūfĭŭs, Ālbīnī ‖ glōrĭă vīvă pătrīs;

quī Vŏlŭsi āntīquō dērīvāt stēmmătĕ nōmēn

ēt rēgēs Rŭtŭlōs ‖ tēstĕ Mărōnĕ rĕfērt.

Hūiūs fācūndaē cōmmīssă pălātĭă līnguaē:

prīmaēvūs mĕrŭīt ‖ prīncĭpĭs ōrĕ lŏquī.

Rēxĕrăt āntĕ pŭēr pŏpŭlōs prō cōnsŭlĕ Poēnōs;

aēquālīs Tўrĭīs ‖ tērrŏr ămōrquĕ fŭīt.

Sēdŭlă prōmīsīt sūmmōs īnstāntĭă fāscēs:

sī fās ēst mĕrĭtīs ‖ fīdĕrĕ, cōnsŭl ĕrīt.

Īnvītūm trīstīs tāndēm rĕmĕārĕ cŏēgī:

cōrpŏrĕ dīvīsōs ‖ mēns tămĕn ūnă tĕnēt.

Tūm dēmum ād nāvēs grădĭōr, quā frōntĕ bĭcōrnī

dīvĭdŭūs Tĭbĕrīs ‖ dēxtĕrĭōră sĕcāt.

Laēvŭs ĭnāccēssīs flŭvĭūs vītātŭr hărēnīs

hōspĭtĭs Aēnēaē ‖ glōrĭă sōlă mănēt.

Ēt iām nōctūrnīs spătĭūm lāxāvĕrăt hōrīs

Phoēbūs Chēlārūm ‖ pāllĭdĭōrĕ pŏlō.

Cūnctāmūr tēmptārĕ sălūm pōrtūquĕ sĕdēmūs,

nēc pĭgĕt ōppŏsĭtīs ‖ ōtĭă fērrĕ mŏrīs,

ōccĭdŭa īnfīdō dūm saēvīt gūrgĭtĕ Plīās

dūmquĕ prŏcēllōsī ‖ tēmpŏrĭs īră călēt.

Rēspēctārĕ iŭvāt vīcīnām saēpĭŭs ūrbēm

ēt mōntēs vīsū ‖ dēfĭcĭēntĕ sĕquī,

quāquĕ dŭcēs ŏcŭlī grātā rĕgĭōnĕ frŭūntūr,

dūm sē, quōd cŭpĭūnt, ‖ cērnĕrĕ pōssĕ pŭtānt.

Nēc lŏcŭs īllĕ mĭhī cōgnōscĭtŭr īndĭcĕ fūmō,

quī dŏmĭnās ārcēs ‖ ēt căpŭt ōrbĭs hăbēt

(quāmquām sīgnă lĕvīs fūmī cōmmēndăt Hŏmērūs,

dīlēctō quŏtĭēns ‖ sūrgĭt ĭn āstră sŏlō);

sēd caēlī plăgă cāndĭdĭōr trāctūsquĕ sĕrēnūs

sīgnāt sēptēnīs ‖ cūlmĭnă clāră iŭgīs.

Īllīc pērpĕtŭī sōlēs ātque īpsĕ vĭdētūr

quēm sĭbĭ Rōmă făcīt ‖ pūrĭŏr ēssĕ dĭēs.

Saēpĭŭs āttŏnĭtaē rĕsŏnānt Cīrcēnsĭbŭs aūrēs;

nūntĭăt āccēnsūs ‖ plēnă thĕātră făvōr:

pūlsātō nōtaē rēddūntŭr ăb aēthĕrĕ vōcēs,

vēl quĭă pērvĕnĭūnt ‖ vēl quĭă fīngĭt ămōr.

Ēxplōrātă fĭdēs pĕlăgī tēr quīnquĕ dĭēbūs,

dūm mĕlĭōr lūnaē ‖ sē dărĕt aūră nŏvaē.

Tūm dīscēssūrūs stŭdĭīs ūrbīquĕ rĕmīttō

Pāllădĭūm, gĕnĕrīs ‖ spēmquĕ dĕcūsquĕ mĕī.

Fācūndūs iŭvĕnīs Gāllōrūm nūpĕr ăb ārvīs

mīssūs Rōmānī ‖ dīscĕrĕ iūră Fŏrī.

Īllĕ mĕaē sēcūm dūlcīssĭmă vīncŭlă cūraē,

fīlĭŭs āffēctū, ‖ stīrpĕ prŏpīnquŭs, hăbēt:

cūiŭs Ărēmŏrĭcās pătĕr Ēxsŭpĕrāntĭŭs ōrās

nūnc pōstlīmĭnĭūm ‖ pācĭs ămārĕ dŏcēt;

lēgēs rēstĭtŭīt lībērtātēmquĕ rĕdūcīt

ēt sērvōs fămŭlīs ‖ nōn sĭnĭt ēssĕ sŭīs.

Sōlvĭmŭs Aūrōraē dŭbĭō, quō tēmpŏrĕ prīmūm

āgnōscī pătĭtūr ‖ rēddĭtŭs ārvă cŏlōr.

Prōgrĕdĭmūr pārvīs pēr lītŏră prōxĭmă cŷmbīs,

quōrūm pērfŭgĭō ‖ crēbră pătērĕt hŭmūs.

Aēstīvōs pĕnĕtrēnt ŏnĕrārĭă cārbăsă flūctūs:

tūtĭŏr aūtūmnūs ‖ mōbĭlĭtātĕ fŭgaē.

Ālsĭă praēlĕgĭtūr tēllūs, Pŷrgīquĕ rĕcēdūnt

nūnc vīllaē grāndēs, ‖ ōppĭdă pārvă prĭūs.

Iām Caērētānōs dēmōnstrāt nāvĭtă fīnēs:

aēvō dēpŏsŭīt ‖ nōmĕn Ăgŷllă vĕtūs.

Strīngĭmŭs hīnc ēffrāctum ēt flūctu ēt tēmpŏrĕ Cāstrūm:

īndēx sēmĭrŭtī ‖ pōrtă vĕtūstă lŏcī.

Praēsĭdĕt, ēxĭgŭī fōrmātŭs ĭmāgĭnĕ sāxī,

quī pāstōrālī ‖ cōrnŭă frōntĕ gĕrīt:

mūltă lĭcēt prīscūm nōmēn dēlēvĕrĭt aētās,

hōc Ĭnŭī cāstrūm ‖ fāmă fŭīssĕ pŭtāt,

seū Pān Tŷrrhēnīs mūtāvīt Maēnălă sīlvīs

sīvĕ sĭnūs pătrĭōs ‖ īncŏlă Faūnŭs ĭnīt;

dūm rĕnŏvāt lārgō mōrtālĭă sēmĭnă fētū,

fīngĭtŭr īn vĕnĕrēm ‖ prōnĭŏr ēssĕ dĕūs.

Ād Cēntūmcēllās fōrtī dēflēxĭmŭs Aūstrō:

trānquīllā pūppēs ‖ īn stătĭōnĕ sĕdēnt.

Mōlĭbŭs aēquŏrĕūm cōnclūdĭtŭr āmphĭthĕātrūm,

āngūstōsque ădĭtūs ‖ īnsŭlă fāctă tĕgīt;

āttōllīt gĕmĭnās tūrrēs bĭfĭdōquĕ mĕātū

faūcĭbŭs ārtātīs ‖ pāndĭt ŭtrūmquĕ lătūs.

Nēc pŏsŭīssĕ sătīs lāxō nāvālĭă pōrtū;

nē văgă vēl tūtās ‖ vēntĭlĕt aūră rătēs,

īntĕrĭōr mĕdĭās sĭnŭs īnvītātŭs ĭn aēdēs

īnstăbĭlēm fīxīs ‖ āĕră nēscĭt ăquīs;

quālĭs ĭn Eūbŏĭcīs cāptīvă nătātĭbŭs ūndă

sūstĭnĕt āltērnō ‖ brācchĭă lēntă sĭnū.

Nōssĕ iŭvāt taūrī dīctās dē nōmĭnĕ thērmās;

nēc mŏră dīffĭcĭlīs ‖ mīlĭbŭs īrĕ trĭbūs.

Nōn īllīc gūstū lătĭcēs vĭtĭāntŭr ămārō

lŷmphăvĕ fūmĭfĭcō ‖ sūlphŭrĕ tīnctă călēt:

pūrŭs ŏdōr mōllīsquĕ săpōr dŭbĭtārĕ lăvāntēm

cōgīt quā mĕlĭūs ‖ pārtĕ pĕtāntŭr ăquaē.

Crēdĕrĕ sī dīgnūm fāmaē, flāgrāntĭă taūrūs

īnvēstīgātō ‖ fōntĕ lăvācră dĕdīt,

ūt sŏlĕt ēxcūssīs pūgnām praēlūdĕrĕ glaēbīs,

stīpĭtĕ cūm rĭgĭdō ‖ cōrnŭă prōnă tĕrīt:

sīvĕ dĕūs, făcĭēm mēntītŭs ĕt ōră iŭvēncī,

nōlŭĭt ārdēntīs ‖ dōnă lătērĕ sŏlī;

quālĭs Ăgēnŏrĕī rāptūrūs gaūdĭă fūrtī

pēr frĕtă vīrgĭnĕūm ‖ sōllĭcĭtāvĭt ŏnūs.

Ārdŭă nōn sōlōs dĕcĕānt mīrācŭlă Grāiōs!

Aūctōrēm pĕcŭdēm ‖ fōns Hĕlĭcōnĭs hăbēt:

ēlĭcĭtās sĭmĭlī crēdāmŭs ŏrīgĭnĕ lŷmphās,

Mūsārum ūt lătĭcēs ‖ ūngŭlă fōdĭt ĕquī.

Haēc quŏquĕ Pīĕrĭīs spīrācŭlă cōmpărăt āntrīs

cārmĭnĕ Mēssāllaē ‖ nōbĭlĭtātŭs ăgēr;

īntrāntēmquĕ căpīt dīscēdēntēmquĕ mŏrātūr

pōstĭbŭs āffīxūm ‖ dūlcĕ pŏēmă săcrīs.

Hīc ēst quī prīmō sĕrĭēm dē cōnsŭlĕ dūcīt,

ūsque ād Pūblĭcŏlās ‖ sī rĕdĕāmŭs ăvōs;

hīc ēt praēfēctī nūtū praētōrĭă rēxīt.

Sēd mēnti ēt līnguaē ‖ glōrĭă māiŏr ĭnēst.

Hīc dŏcŭīt quālēm pōscāt fācūndĭă sēdēm:

ūt bŏnŭs ēssĕ vĕlīt, ‖ quīsquĕ dĭsērtŭs ĕrīt.

Rōscĭdă pūnĭcĕō fūlsērĕ crĕpūscŭlă caēlō:

pāndĭmŭs ōblīquō ‖ līntĕă flēxă sĭnū.

Paūlīspēr lītūs fŭgĭmūs Mŭnĭōnĕ vădōsūm:

sūspēctō trĕpĭdānt ‖ ōstĭă pārvă sălō.

Īndĕ Grăvīscārūm fāstīgĭă rāră vĭdēmūs,

quās prĕmĭt aēstīvaē ‖ saēpĕ pălūdĭs ŏdōr;

sēd nĕmŏrōsă vĭrēt dēnsīs vīcīnĭă lūcīs,

pīnĕăque ēxtrēmīs ‖ flūctŭăt ūmbră frĕtīs.

Cērnĭmŭs āntīquās nūllō cūstōdĕ rŭīnās

ēt dēsōlātaē ‖ moēnĭă foēdă Cŏsaē.

Rīdĭcŭlām clādīs pŭdĕt īntēr sērĭă caūsām

prōmĕrĕ, sēd rīsūm ‖ dīssĭmŭlārĕ pĭgēt.

Dīcūntūr cīvēs quōndām mīgrārĕ cŏāctī

mūrĭbŭs īnfēstōs ‖ dēsĕrŭīssĕ Lărēs!

Crēdĕrĕ mālŭĕrīm Pŷgmaēaē dāmnă cŏhōrtīs

ēt cōniūrātōs ‖ īn sŭă bēllă grŭēs.

Haūd prŏcŭl hīnc pĕtĭtūr sīgnātŭs ăb Hērcŭlĕ pōrtūs:

vērgēntēm sĕquĭtūr ‖ mōllĭŏr aūră dĭēm.

Īntēr cāstrōrūm vēstīgĭă sērmŏ rĕtēxīt

Sārdōām Lĕpĭdō ‖ praēcĭpĭtāntĕ fŭgām;

lītŏrĕ nāmquĕ Cŏsaē cōgnātōs dēpŭlĭt hōstēs

vīrtūtēm Cătŭlī ‖ Rōmă sĕcūtă dŭcīs.

Īllĕ tămēn Lĕpĭdūs pēiōr cīvīlĭbŭs ārmīs

quī gēssīt sŏcĭīs ‖ īmpĭă bēllă trĭbūs,

quī lībērtātēm Mŭtĭnēnsī Mārtĕ rĕcēptām

ōbrŭĭt aūxĭlĭīs ‖ ūrbĕ păvēntĕ nŏvīs.

Īnsĭdĭās pācī mōlīrī tērtĭŭs aūsūs

trīstĭbŭs ēxcēpīt ‖ cōngrŭă fātă rĕīs.

Quārtūs, Caēsărĕō dūm vūlt īrrēpĕrĕ rēgnō,

īncēstī poēnām ‖ sōlvĭt ădūltĕrĭī.

Nūnc quŏquĕ - sēd mĕlĭūs dē nōstrīs fāmă quĕrētūr:

iūdēx pōstĕrĭtās ‖ sēmĭnă dīră nŏtēt.

Nōmĭnĭbūs cērtōs crēdām dēcūrrĕrĕ mōrēs?

Mōrĭbŭs ān pŏtĭūs ‖ nōmĭnă cērtă dărī?

Quīcquĭd ĭd ēst, mīrūs Lătĭīs ānnālĭbŭs ōrdŏ,

quōd Lĕpĭdūm tŏtĭēns ‖ rēccĭdĭt ēnsĕ mălūm.

Nēcdūm dīscūssīs pĕlăgō pērmīttĭmŭr ūmbrīs:

nātūs vīcīnō ‖ vērtĭcĕ vēntŭs ădēst.

Tēndĭtŭr īn mĕdĭās mōns Ārgēntārĭŭs ūndās

āncĭpĭtīquĕ iŭgō ‖ caērŭlă cūrvă prĕmīt;

trānsvērsōs cōllēs bīs tērnīs mīlĭbŭs ārtāt;

cīrcŭĭtū pōntī ‖ tēr dŭŏdēnă pătēt:

quālīs pēr gĕmĭnōs flūctūs Ĕphўrēĭŭs Īsthmōs

Īŏnĭās bĭmărī ‖ lītŏrĕ fīndĭt ăquās.

Vīx cīrcūmvĕhĭmūr spārsaē dīspēndĭă rūpīs,

nēc sĭnŭōsă grăvī ‖ cūră lăbōrĕ cărēt:

mūtāntūr tŏtĭēns vărĭō spīrāmĭnă flēxū:

quaē mŏdŏ prōfŭĕrānt ‖ vēlă rĕpēntĕ nŏcēnt.

Ēmĭnŭs Īgĭlĭī sīlvōsă căcūmĭnă mīrōr,

quām fraūdārĕ nĕfās ‖ laūdĭs hŏnōrĕ sŭaē.

Haēc prŏprĭōs nūpēr tūtāta ēst īnsŭlă sāltūs,

sīvĕ lŏci īngĕnĭō ‖ seū dŏmĭnī gĕnĭō,

gūrgĭtĕ cūm mŏdĭcō vīctrīcĭbŭs ōbstĭtĭt ārmīs

tāmquām lōngīnquō ‖ dīssŏcĭātă mărī:

haēc mūltōs lăcĕrā sūscēpĭt ăb ūrbĕ fŭgātōs,

hīc fēssīs pŏsĭtō ‖ cērtă tĭmōrĕ sălūs.

Plūrĭmă tērrēnō pŏpŭlāvĕrăt aēquŏră bēllō

cōntrā nātūrām ‖ clāssĕ tĭmēndŭs ĕquēs:

ūnūm mīră fĭdēs vărĭō dīscrīmĭnĕ pōrtūm

tām prŏpĕ Rōmānīs, ‖ tām prŏcŭl ēssĕ Gĕtīs.

Tāngĭmŭs Ūmbrōnēm; nōn ēst īgnōbĭlĕ flūmēn,

quōd tūtō trĕpĭdās ‖ ēxcĭpĭt ōrĕ rătēs:

tām făcĭlīs prōnīs sēmpēr pătĕt ālvĕŭs ūndīs,

īn pōntūm quŏtĭēns ‖ saēvă prŏcēllă rŭīt.

Hīc ĕgŏ trānquīllaē vŏlŭī sūccēdĕrĕ rīpaē;

sēd naūtās ăvĭdōs ‖ lōngĭŭs īrĕ sĕquōr.

Sīc fēstīnāntēm vēntūsquĕ dĭēsquĕ rĕlīquīt:

nēc prōfērrĕ pĕdēm ‖ nēc rĕvŏcārĕ lĭcēt.

Lītŏrĕā nōctīs rĕquĭēm mētāmŭr hărēnā:

dāt vēspērtīnōs ‖ mŷrtĕă sīlvă fŏcōs:

pārvŭlă sūbiēctīs făcĭmūs tēntōrĭă rēmīs:

trānsvērsūs sŭbĭtō ‖ cūlmĭnĕ cōntŭs ĕrāt.

Lūx ădĕrāt: tōnsīs prōgrēssī stārĕ vĭdēmūr,

sēd cūrsūm prōraē ‖ tērră rĕlīctă prŏbāt.

Ōccūrrīt Chălўbūm mĕmŏrābĭlĭs Īlvă mĕtāllīs,

quā nĭhĭl ūbĕrĭūs ‖ Nōrĭcă glaēbă tŭlīt;

nōn Bĭtŭrīx lārgō pŏtĭōr strīctūră cămīnō,

nēc quaē Sārdŏnĭcō ‖ caēspĭtĕ māssă flŭīt.

Plūs cōnfērt pŏpŭlīs fērrī fēcūndă crĕātrīx

quām Tārtēssĭăcī ‖ glārĕă fūlvă Tăgī.

Mātĕrĭēs vĭtĭīs aūrūm lētālĕ părāndīs:

aūrī caēcŭs ămōr ‖ dūcĭt ĭn ōmnĕ nĕfās:

aūrĕă lēgĭtĭmās ēxpūgnānt mūnĕră taēdās,

vīrgĭnĕōsquĕ sĭnūs ‖ aūrĕŭs īmbĕr ĕmīt:

aūrō vīctă fĭdēs mūnītās dēcĭpĭt ūrbēs:

aūrī flāgĭtĭīs ‖ āmbĭtŭs īpsĕ fŭrīt.

Āt cōntrā fērrō squālēntĭă rūră cŏlūntūr;

fērrō vīvēndī ‖ prīmă rĕpērtă vĭa ēst:

saēcŭlă sēmĭdĕūm, fērrātī nēscĭă Mārtīs,

fērrō crūdēlēs ‖ sūstĭnŭērĕ fĕrās:

hūmānīs mănĭbūs nōn sūffĭcĭt ūsŭs ĭnērmīs,

sī nōn sīnt ălĭaē ‖ fērrĕă tēlă mănūs.

Hīs mēcūm pīgrī sōlābār taēdĭă vēntī,

dūm rĕsŏnāt vărĭīs ‖ vīlĕ cĕleūmă mŏdīs.

Lāssātūm cŏhĭbēt vīcīnă Fălērĭă cūrsūm,

quāmquām vīx mĕdĭūm ‖ Phoēbŭs hăbērĕt ĭtēr.

Ēt tūm fōrte hĭlărēs pēr cōmpĭtă rūstĭcă pāgī

mūlcēbānt sācrīs ‖ pēctŏră fēssă iŏcīs:

īllō quīppĕ dĭē tāndēm rĕvŏcātŭs Ŏsīrīs

ēxcĭtăt īn frūgēs ‖ gērmĭnă laētă nŏvās.

Ēgrēssī vīllām pĕtĭmūs lūcōquĕ văgāmūr:

stāgnă plăcēnt sēptō ‖ dēlĭcĭōsă vădō.

Lūdĕrĕ lāscīvōs īntrā vīvārĭă pīscēs

gūrgĭtĭs īnclūsī ‖ lāxĭŏr ūndă sĭnīt.

Sēd mălĕ pēnsāvīt rĕquĭēm stătĭōnĭs ămoēnaē

hōspĭtĕ cōndūctōr ‖ dūrĭŏr Āntĭphătĕ!

Nāmquĕ lŏcī quĕrŭlūs cūrām Iūdaēŭs ăgēbāt,

hūmānīs ănĭmāl ‖ dīssŏcĭālĕ cĭbīs:

vēxātōs frŭtĭcēs, pūlsātās īmpŭtăt ālgās,

dāmnăquĕ lībātaē ‖ grāndĭă clāmăt ăquaē.

Rēddĭmŭs ōbscaēnaē cōnvīcĭă dēbĭtă gēntī

quaē gĕnĭtālĕ căpūt ‖ prōpŭdĭōsă mĕtīt:

rādīx stūltĭtĭaē, cuī frīgĭdă sābbătă cōrdī,

sēd cōr frīgĭdĭūs ‖ rēlĭgĭōnĕ sŭā.

Sēptĭmă quaēquĕ dĭēs tūrpī dāmnātă vĕtērnō,

tāmquām lāssātī ‖ mōllĭs ĭmāgŏ dĕī.

Cētĕră mēndācīs dēlīrāmēntă cătāstaē

nēc pŭĕrum īn sōmnīs ‖ crēdĕrĕ pōssĕ rĕōr.

Ātque ŭtĭnām nūmquām Iūdaēă sŭbāctă fŭīssēt

Pōmpēiī bēllīs ‖ īmpĕrĭīsquĕ Tĭtī!

Lātĭŭs ēxcīsaē pēstīs cōntāgĭă sērpūnt,

vīctōrēsquĕ sŭōs ‖ nātĭŏ vīctă prĕmīt.

Ādvērsūs sūrgīt Bŏrĕās; sēd nōs quŏquĕ rēmīs

sūrgĕrĕ cērtāmūs, ‖ dūm tĕgĭt āstră dĭēs.

Prōxĭmă sēcūrūm rĕsĕrāt Pŏpŭlōnĭă lītūs,

quā nātūrālēm ‖ dūcĭt ĭn ārvă sĭnūm.

Nōn īllīc pŏsĭtās ēxtōllĭt ĭn aēthĕră mōlēs

lūmĭnĕ nōctūrnō ‖ cōnspĭcĭēndă Phărōs;

sēd spĕcŭlām vălĭdaē rūpīs sōrtītă vĕtūstās,

quā flūctūs dŏmĭtōs ‖ ārdŭŭs ūrgĕt ăpēx,

cāstēllūm gĕmĭnōs hŏmĭnūm fūndāvĭt ĭn ūsūs,

praēsĭdĭūm tērrīs ‖ iūdĭcĭūmquĕ frĕtīs.

Āgnōscī nĕquĕūnt aēvī mŏnŭmēntă prĭōrīs:

grāndĭă cōnsūmpsīt ‖ moēnĭă tēmpŭs ĕdāx.

Sōlă mănēnt īntērcēptīs vēstīgĭă mūrīs:

rūdĕrĭbūs lātīs ‖ tēctă sĕpūltă iăcēnt.

Nōn īndīgnēmūr mōrtālĭă cōrpŏră sōlvī:

cērnĭmŭs ēxēmplīs ‖ ōppĭdă pōssĕ mŏrī.

Laētĭŏr hīc nōstrās crēbrēscīt fāmă pĕr aūrēs:

cōnsĭlĭūm Rōmām ‖ paēnĕ rĕdīrĕ fŭīt.

Hīc praēfēctūrām sācraē cōgnōscĭmŭs ūrbīs

dēlātām mĕrĭtīs, ‖ dūlcĭs ămīcĕ, tŭīs.

Ōptārēm vērūm cōmplēctī cārmĭnĕ nōmēn,

sēd quōsdām rĕfŭgīt ‖ rēgŭlă dūră pĕdēs.

Cōgnōmēn vērsū vĕnĭēt, cārīssĭmĕ Rūfī:

īllō tē dūdūm ‖ pāgĭnă nōstră cănīt.

Fēstă dĭēs prīdēmquĕ mĕōs dīgnātă Pĕnātēs

pōstĕ cŏrōnātō ‖ vōtă sĕcūndă cŏlāt:

ēxōrnēnt vĭrĭdēs cōmmūnĭă gaūdĭă rāmī:

prōvēcta ēst ănĭmaē ‖ pōrtĭŏ māgnă mĕaē.

Sīc mĭhĭ, sīc pŏtĭūs, plăcĕāt gĕmĭnātă pŏtēstās:

pēr quēm mālŭĕrām, ‖ rūrsŭs hŏnōrĕ frŭōr.

Cūrrĕrĕ cūrāmūs vēlīs Ăquĭlōnĕ rĕvērsō,

cūm prīmūm rŏsĕō ‖ fūlsĭt Ĕōŭs ĕquō.

Īncĭpĭt ōbscūrōs ōstēndĕrĕ Cōrsĭcă mōntēs,

nūbĭfĕrūmquĕ căpūt ‖ cōncŏlŏr ūmbră lĕvāt:

sīc dŭbĭtāndă sŏlēt grăcĭlī vānēscĕrĕ cōrnū

dēfēssīsque ŏcŭlīs ‖ lūnă rĕpērtă lătēt.

Haēc pōntī brĕvĭtās aūxīt mēndācĭă fāmaē:

ārmēntālĕ fĕrūnt ‖ quīppĕ nătāssĕ pĕcūs,

tēmpŏrĕ Cŷrnaēās quō prīmūm vēnĭt ĭn ōrās

fōrtĕ sĕcūtă văgūm ‖ fēmĭnă Cōrsă bŏvēm.

Prōcēssū pĕlăgī iām sē Cāprārĭă tōllīt;

squālēt lūcĭfŭgīs ‖ īnsŭlă plēnă vĭrīs.

Īpsī sē mŏnăchōs Grāiō cōgnōmĭnĕ dīcūnt,

quōd sōlī nūllō ‖ vīvĕrĕ tēstĕ vŏlūnt.

Mūnĕră Fōrtūnaē mĕtŭūnt, dūm dāmnă vĕrēntūr:

quīsquām spōntĕ mĭsēr, ‖ nē mĭsĕr ēssĕ quĕāt?

Quaēnām pērvērsī răbĭēs tām stūltă cĕrēbrī,

dūm mălă fōrmīdēs, ‖ nēc bŏnă pōssĕ pătī?

Sīvĕ sŭās rĕpĕtūnt fāctōrum ērgāstŭlă poēnās,

trīstĭă seū nīgrō ‖ vīscĕră fēllĕ tŭmēnt,

sīc nĭmĭaē bīlīs mōrbum ādsīgnāvĭt Hŏmērūs

Bēllĕrŏphōntēīs ‖ sōllĭcĭtūdĭnĭbūs:

nām iŭvĕni ōffēnsō saēvī pōst tēlă dŏlōrīs

dīcĭtŭr hūmānūm ‖ dīsplĭcŭīssĕ gĕnūs.

Īn Vŏlătērrānūm, vērō Vădă nōmĭnĕ, trāctūm

īngrēssūs dŭbĭī ‖ trāmĭtĭs āltă lĕgō:

dēspēctāt prōraē cūstōs clāvūmquĕ sĕquēntēm

dīrĭgĭt ēt pūppīm ‖ vōcĕ mŏnēntĕ rĕgīt.

Īncērtās gĕmĭnā dīscrīmĭnăt, ārbŏrĕ faūcēs

dēfīxāsque ōffērt ‖ līmĕs ŭtērquĕ sŭdēs:

īllīs prōcērās mōs ēst ādnēctĕrĕ laūrōs

cōnspĭcŭās rāmīs ‖ ēt frŭtĭcāntĕ cŏmā,

ūt praēbēnte ālgām dēnsī sŷmplēgădĕ līmī

sērvĕt ĭnōffēnsās ‖ sēmĭtă clāră nŏtās.

Īllīc mē răpĭdūs cōnsīstĕrĕ Cōrŭs ădēgīt,

quālīs sīlvārūm ‖ frāngĕrĕ lūstră sŏlēt.

Vīx tūtī dŏmĭbūs saēvōs tŏlĕrāvĭmŭs īmbrēs:

Ālbīnī pătŭīt ‖ prōxĭmă vīllă mĕī.

Nāmquĕ mĕūs, quēm Rōmă mĕō sūbiūnxĭt hŏnōrī,

pēr quēm iūră mĕaē ‖ cōntĭnŭātă tŏgaē.

Nōn ēxspēctātōs pēnsāvīt laūdĭbŭs ānnōs;

vītaē flōrĕ pŭēr, ‖ sēd grăvĭtātĕ sĕnēx.

Mūtŭă gērmānōs iūnxīt rĕvĕrēntĭă mōrēs,

ēt făvŏr āltērnīs ‖ crēvĭt ămīcĭtĭīs.

Praētŭlĭt īllĕ mĕās, cūm vīncĕrĕ pōssĕt, hăbēnās;

āt dēcēssōrīs ‖ māiŏr ămōrĕ fŭīt.

Sūbiēctās vīllaē văcăt ādspēctārĕ sălīnās;

nāmque hōc cēnsētūr ‖ nōmĭnĕ sālsă pălūs,

quā mărĕ tērrēnīs dēclīvĕ cănālĭbŭs īntrāt

mūltĭfĭdōsquĕ lăcūs ‖ pārvŭlă fōssă rĭgāt.

Āst ŭbĭ flāgrāntēs ādmōvīt Sīrĭŭs īgnēs,

cūm pāllēnt hērbaē, ‖ cūm sĭtĭt ōmnĭs ăgēr,

tūm cătărāctārūm claūstrīs ēxclūdĭtŭr aēquōr,

ūt fīxōs lătĭcēs ‖ tōrrĭdă dūrĕt hŭmūs.

Cōncĭpĭūnt ācrēm nātīvă cŏāgŭlă Phoēbūm,

ēt grăvĭs aēstīvō ‖ crūstă călōrĕ cŏīt;

haūd ălĭtēr quām cūm glăcĭē rĭgĕt hōrrĭdŭs Hīstēr

grāndĭăque ādstrīctō ‖ flūmĭnĕ plaūstră vĕhīt.

Rīmētūr sŏlĭtūs nātūrae ēxpēndĕrĕ caūsās

īnquĕ părī dīspār ‖ fōmĭtĕ quaērăt ŏpūs:

vīnctă flŭēntă gĕlū cōncēptō sōlĕ lĭquēscūnt,

ēt rūrsūs lĭquĭdaē ‖ sōlĕ gĕlāntŭr ăquaē.

Ō, quām saēpĕ mălīs gĕnĕrātŭr ŏrīgŏ bŏnōrūm!

Tēmpēstās dūlcēm ‖ fēcĭt ămāră mŏrām;

Vīctōrīnŭs ĕnīm, nōstraē pārs māxĭmă mēntīs,

cōngrēssu ēxplēvīt ‖ mūtŭă vōtă sŭō.

Ērrāntēm Tūscīs cōnsīdĕrĕ cōmpŭlĭt āgrīs

ēt cŏlĕre ēxtērnōs ‖ cāptă Tŏlōsă Lărēs.

Nēc tāntūm dūrīs nĭtŭīt săpĭēntĭă rēbūs:

pēctŏrĕ nōn ălĭō ‖ prōspĕrĭōră tŭlīt.

Cōnscĭŭs Ōcĕănūs vīrtūtūm, cōnscĭă Thūlē

ēt quaēcūmquĕ fĕrōx ‖ ārvă Brĭtānnŭs ărāt,

quā praēfēctōrūm vĭcĭbūs frēnātă pŏtēstās

pērpĕtŭūm māgnī ‖ faēnŭs ămōrĭs hăbēt.

Ēxtrēmūm pārs īllă quĭdēm dīscēdĭt ĭn ōrbēm,

sēd tāmquām mĕdĭā ‖ rēctŏr ĭn ūrbĕ fŭīt.

Plūs pālmae ēst īllōs īntēr vŏlŭīssĕ plăcērĕ,

īntēr quōs mĭnŏr ēst ‖ dīsplĭcŭīssĕ pŭdōr.

Īllūstrīs nūpēr sācraē Cŏmĕs āddĭtŭs aūlaē

cōntēmpsīt sūmmōs ‖ rūrĭs ămōrĕ grădūs. -

Hūnc ĕgŏ cōmplēxūs vēntōrum ādvērsă fĕfēllī,

dūm vĭdĕōr pătrĭaē ‖ iām mĭhĭ pārtĕ frŭī.

Lūtĕă prōtŭlĕrāt sūdōs Aūrōră iŭgālēs:

āntēmnās tēndī ‖ lītŏrĭs aūră iŭbēt.

Īncōncūssă vĕhīt trānquīllŭs ăplūstrĭă flātūs;

mōllĭă sēcūrō ‖ vēlă rŭdēntĕ trĕmūnt.

Ādsūrgīt pōntī mĕdĭō cīrcūmflŭă Gōrgōn

īntēr Pīsānūm ‖ Cŷrnăĭcūmquĕ lătūs.

Āvērsōr scŏpŭlōs, dāmnī mŏnŭmēntă rĕcēntīs;

pērdĭtŭs hīc vīvō ‖ fūnĕrĕ cīvĭs ĕrāt.

Nōstĕr ĕnīm nūpēr iŭvĕnīs māiōrĭbŭs āmplīs,

nēc cēnsu īnfĕrĭōr ‖ cōniŭgĭōvĕ mĭnōr,

īmpūlsūs fŭrĭīs hŏmĭnēs tērrāsquĕ rĕlīquīt

ēt tūrpēm lătĕbrām ‖ crēdŭlŭs ēxsŭl ădīt.

Īnfēlīx pŭtăt īllŭvĭē caēlēstĭă pāscī

sēquĕ prĕmīt laēsīs ‖ saēvĭŏr īpsĕ dĕīs.

Nūm, rŏgŏ, dētĕrĭōr Cīrcaēīs sēctă vĕnēnīs?

Tūnc mūtābāntūr ‖ cōrpŏră, nūnc ănĭmī.

Īndĕ Trĭtūrrītām pĕtĭmūs: sīc vīllă vŏcātūr,

quaē iăcĕt ēxpūlsīs ‖ īnsŭlă paēnĕ frĕtīs.

Nāmquĕ mănū iūnctīs prōcēdĭt ĭn aēquŏră sāxīs,

quīquĕ dŏmūm pŏsŭīt ‖ cōndĭdĭt āntĕ sŏlūm.

Cōntĭgŭūm stŭpŭī pōrtūm, quēm fāmă frĕquēntāt

Pīsārum ēmpŏrĭō ‖ dīvĭtĭīsquĕ mărīs.

Mīră lŏcī făcĭēs: pĕlăgō pūlsāntŭr ăpērtō

īnque ōmnēs vēntōs ‖ lītŏră nūdă pătēnt;

nōn ūllūs tĕgĭtūr pēr brācchĭă tūtă rĕcēssūs,

Aēŏlĭās pōssīt ‖ quī prŏhĭbērĕ mĭnās;

sēd prōcēră sŭō praētēxĭtŭr ālgă prŏfūndō

mōllĭtĕr ōffēnsaē ‖ nōn nŏcĭtūră rătī,

ēt tămĕn īnsānās cēdēndo īntērlĭgăt ūndās;

nēc sĭnĭt ēx āltō ‖ grāndĕ vŏlūmĕn ăgī.

Tēmpŏră nāvĭgĭī clārūs rĕpărāvĕrăt Eūrūs;

sēd mĭhĭ Prōtădĭūm ‖ vīsĕrĕ cūră fŭīt:

quēm quī fōrtĕ vĕlīt cērtīs cōgnōscĕrĕ sīgnīs,

vīrtūtīs spĕcĭmēn ‖ cōrdĕ vĭdērĕ pŭtēt:

nēc măgĭs ēffĭcĭēt sĭmĭlēm pīctūră cŏlōrĕ

quām quaē dē mĕrĭtīs ‖ mīxtă fĭgūră vĕnīt.

Ādspĭcĭēndă prŏcūl cērtō prūdēntĭă vūltū,

fōrmăquĕ iūstĭtĭaē ‖ sūspĭcĭēndă mĭcāt.

Sīt fōrtāssĕ mĭnūs, sī laūdēt Gāllĭă cīvēm:

tēstīs Rōmă sŭī ‖ praēsŭlĭs ēssĕ pŏtēst.

Sūbstĭtŭīt pătrĭīs mĕdĭōcrēs Ūmbrĭă sēdēs:

vīrtūs fōrtūnām ‖ fēcĭt ŭtrāmquĕ părēm.

Mēns īnvīctă vĭrī prō māgnīs pārvă tŭētūr,

prō pārvīs ănĭmō ‖ māgnă fŭērĕ sŭō.

Ēxĭgŭūs rēgūm vīctōrēs caēspĕs hăbēbāt,

ēt Cīncīnnātōs ‖ iūgĕră paūcă dăbānt.

Haēc ĕtĭām nōbīs nōn īnfĕrĭōră fĕrūntūr

vōmĕrĕ Sērrānī ‖ Fābrĭcĭīquĕ fŏcō.

Pūppĭbŭs ērgŏ mĕīs fīda īn stătĭōnĕ lŏcātīs

īpsĕ vĕhōr Pīsās ‖ quā sŏlĕt īrĕ pĕdēs.

Praēbĕt ĕquōs, ōffērt ĕtĭām cārpēntă trĭbūnūs,

ēx cōmmīlĭtĭō ‖ cārŭs ĕt īpsĕ mĭhĭ,

ōffĭcĭīs rĕgĕrēm cūm rēgĭă tēctă măgīstēr

ārmĭgĕrāsquĕ pĭī ‖ prīncĭpĭs ēxcŭbĭās.

Ālphēaē vĕtĕrēm cōntēmplŏr ŏrīgĭnĭs ūrbēm,

quām cīngūnt gĕmĭnīs ‖ Ārnŭs ĕt Aūsŭr ăquīs;

cōnūm pŷrămĭdīs cŏĕūntĭă flūmĭnă dūcūnt:

īntrātūr mŏdĭcō ‖ frōns pătĕfāctă sŏlō;

sēd prŏprĭūm rĕtĭnēt cōmmūni īn gūrgĭtĕ nōmēn,

ēt pōntūm sōlūs ‖ scīlĭcĕt Ārnŭs ădīt.

Āntĕ dĭū quām Trōiŭgĕnās fōrtūnă Pĕnātēs

Laūrēntīnōrūm ‖ rēgĭbŭs īnsĕrĕrēt,

Ēlĭdĕ dēdūctās sūscēpĭt Ĕtrūrĭă Pīsās,

nōmĭnĭs iūdĭcĭō ‖ tēstĭfĭcātă gĕnūs.

Hīc ōblātă mĭhī sānctī gĕnĭtōrĭs ĭmāgŏ,

Pīsānī prŏprĭō ‖ quām pŏsŭērĕ fŏrō.

Laūdĭbŭs āmīssī cōgōr lăcrĭmārĕ părēntīs:

flūxērūnt mădĭdīs ‖ gaūdĭă maēstă gĕnīs.

Nāmquĕ pătēr quōndām Tŷrrhēnīs praēfŭĭt ārvīs,

fāscĭbŭs ēt sēnīs ‖ crēdĭtă iūră dĕdīt.

Nārrābāt, mĕmĭnī, mūltōs ēmēnsŭs hŏnōrēs

Tūscōrūm rĕgĭmēn ‖ plūs plăcŭīssĕ sĭbĭ;

nām nĕque ŏpūm cūrām, quāmvīs sīt māgnă, săcrārūm

nēc iūs quaēstūraē ‖ grātă fŭīssĕ măgīs;

īpsām, sī fās ēst, pōstpōnĕrĕ praēfēctūrām

prōnĭŏr īn Tūscōs ‖ nōn dŭbĭtābăt ămōr.

Nēc fāllēbātūr, tām cārŭs ĕt īpsĕ prŏbātīs:

aētērnās grātēs ‖ mūtŭă cūră cănīt;

cōnstāntēmquĕ sĭbī părĭtēr mītēmquĕ fŭīssĕ

īnsĭnŭānt nātīs ‖ quī mĕmĭnērĕ sĕnēs.

Īpsūm mē grădĭbūs nōn dēgĕnĕrāssĕ părēntīs

gaūdēnt, ēt dŭplĭcī ‖ sēdŭlĭtātĕ fŏvēnt.

Haēc ĕădēm, cūm Flāmĭnĭaē rĕgĭōnĭbŭs īrēm,

splēndōrīs pătrĭī ‖ saēpĕ rĕpērtă fĭdēs:

fāmām Lāchănĭī vĕnĕrātūr nūmĭnĭs īnstār

īntēr tērrĭgĕnās ‖ Lŷdĭă tōtă sŭōs.

Grātă bŏnīs prīscōs rĕtĭnēt prōvīncĭă mōrēs

dīgnăquĕ rēctōrēs ‖ sēmpĕr hăbērĕ bŏnōs,

quālīs nūnc Dĕcĭūs, Lūcīllī nōbĭlĕ pīgnūs,

pēr Cŏrўtī pŏpŭlōs ‖ ārvă bĕātă rĕgīt.

Nēc mīrūm, māgnī sī rēddĭtŭs īndŏlĕ nātī

fēlīx tām sĭmĭlī ‖ pōstĕrĭtātĕ pătēr.

Hūiūs vūlnĭfĭcīs sătĭrā lūdēntĕ Cămēnīs

nēc Tūrnūs pŏtĭōr ‖ nēc Iŭvĕnālĭs ĕrīt.

Rēstĭtŭīt vĕtĕrēm cēnsōrĭă līmă pŭdōrēm;

dūmquĕ mălōs cārpīt, ‖ praēcĭpĭt ēssĕ bŏnōs.

Nōn ōlīm sācrī iūstīssĭmŭs ārbĭtĕr aūrī

cīrcūmsīstēntēs ‖ rēppŭlĭt Hārpўĭās? -

Hārpўĭās, quārūm dīscērpĭtŭr ūnguĭbŭs ōrbīs,

quaē pĕdĕ glūtĭnĕō ‖ quōd tĕtĭgērĕ trăhūnt,

quaē lūscūm făcĭūnt Ārgūm, quaē Lŷncĕă caēcūm,

īntēr cūstōdēs ‖ pūblĭcă fūrtă vŏlānt;

sēd nōn Lūcīllūm Brĭărēĭă praēdă fĕfēllīt,

tōtquĕ sĭmūl mănĭbūs ‖ rēstĭtĭt ūnă mănūs.

Iāmquĕ Trĭtūrrītām Pīsāca ēx ūrbĕ rĕvērsūs

āptābām nĭtĭdō ‖ pēndŭlă vēlă Nŏtō,

cūm sŭbĭtīs tēctūs nīmbīs īnsōrdŭĭt aēthēr;

spārsērūnt rădĭōs ‖ nūbĭlă rūptă văgōs.

Sūbstĭtĭmūs. Quĭs ĕnīm sūb tēmpēstātĕ mălīgnā

īnsānītūrīs ‖ aūdĕăt īrĕ frĕtīs?

Ōtĭă vīcīnīs tĕrĭmūs nāvālĭă sīlvīs,

sēctāndīsquĕ iŭvāt ‖ mēmbră mŏvērĕ fĕrīs.

Īnstrūmēntă părāt vēnāndī vīllĭcŭs hōspēs

ātque ŏlĭdūm dōctās ‖ nōssĕ cŭbīlĕ cănēs.

Fūndĭtŭr īnsĭdĭīs ēt rārā fraūdĕ plăgārūm

tērrĭbĭlīsquĕ cădīt ‖ fūlmĭnĕ dēntĭs ăpēr,

quēm Mĕlĕāgrēī vĕrĕāntŭr ădīrĕ lăcērtī,

quī lāxēt nōdōs ‖ Āmphĭtrўōnĭădaē.

Tūm rēspōnsūrōs pērsūltāt būcĭnă cōllēs,

fītquĕ rĕpōrtāndō ‖ cārmĭnĕ praēdă lĕvīs.

Īntĕrĕā mădĭdīs nōn dēsĭnĭt Āfrĭcŭs ālīs

cōntĭnŭōs pĭcĕā ‖ nūbĕ nĕgārĕ dĭēs.

Iām mātūtīnīs Hўădēs ōccāsĭbŭs ūdaē:

iām lătĕt hībērnō ‖ cōndĭtŭs īmbrĕ Lĕpūs,

ēxĭgŭūm rădĭīs sēd māgnīs flūctĭbŭs āstrūm,

quō mădĭdām nūllūs ‖ nāvĭtă līnquĭt hŭmūm

nāmquĕ prŏcēllōsō sūbiūngĭtŭr Ōărĭōnī

aēstĭfĕrūmquĕ Cănēm ‖ rōscĭdă praēdă fŭgīt.

Vīdĭmŭs ēxcītīs pōntūm flāvēscĕre hărēnīs

ātque ērūctātō ‖ vērtĭcĕ rūră tĕgī;

quālĭtĕr Ōcĕănūs mĕdĭīs īnfūndĭtŭr āgrīs,

dēstĭtŭēndă văgō ‖ cūm prĕmĭt ārvă sălō,

sīve ălĭō rĕflŭūs nōstrō cōllīdĭtŭr ōrbĕ

sīvĕ cŏrūscă sŭīs ‖ sīdĕră pāscĭt ăquīs.