PAULINI - EPISTULAE AD AUSONIUM

2

I

AUSONIO PAULINUS

Quarta redit duris haec iam messoribus aestas,

et totiens cano bruma gelu riguit,

ex quo nulla tuo mihi littera venit ab ore,

nulla tua vidi scripta notata manu,

ante salutifero felix quam charta libello

dona negata diu multiplicata daret.

Trina etenim vario florebat epistula textu,

set numerosa triplex pagina carmen erat.

Dulcia multimodis quaedam subamara querellis,

anxia censurae miscuerat pietas.

Sed mihi mite patris plus quam censoris acerbum

sedit, et e blandis aspera penso animo.

Ista suo regerenda loco tamen et graviore

vindicis heroi sunt agitanda sono.

Interea levior paucis praecurret iambus

discreto referens mutua verba pede.

Nunc elegi salvere iubent dictaque salute,

ut fecere aliis orsa gradumque, silent.

II

Quid abdicatas in meam curam, pater,

redire Musas praecipis?

Negant Camenis nec patent Apollini

dicata Christo pectora.

Fuit ista quondam non ope, sed studio pari

tecum mihi concordia,

ciere surdum Delphica Phoebum specu,

vocare Musas numina,

fandique munus munere indultum dei

petere e nemoribus aut iugis.

Nunc alia mentem vis agit, maior deus,

aliosque mores postulat

sibi reposcens ab homine munus suum,

vivamus ut vitae patri.

Vacare vanis, otio aut negotio,

et fabulosis litteris

vetat; suis ut pareamus legibus

lucemque cernamus suam,

quam vis sophorum callida arsque rhetorum et

figmenta vatum nubilant,

qui corda falsis atque vanis imbuunt

tantumque linguas instruunt,

nihil adferentes, ut salutem conferant,

quod veritatem detegat.

Quid enim tenere vel bonum aut verum queant,

qui non tenent summae caput,

veri bonique fomitem et fontem deum,

quem nemo nisi in Christo videt?

Hic veritatis lumen est, vitae via,

vis, mens, manus, virtus patris,

sol aequitatis, fons bonorum, flos dei,

natus deo, mundi sator,

mortalitatis vita nostrae et mors necis.

Magister hic virtutium,

deusque nobis atque pro nobis homo,

nos induendus induit,

aeterna iungens homines inter et deum

in utrumque se commercia.

Hic ergo nostris ut suum praecordiis

vibraverit caelo iubar,

abstergit aegrum corporis pigri situm

habitumque mentis innovat:

exhaurit omne, quod iuvabat antea,

castae voluptatis vice,

totusque nostra iure domini vindicat

et corda et ora et tempora.

Se cogitari, intellegi, credi, legi,

se vult timeri et diligi.

Aestus inanes, quos movet vitae labor

praesentis aevi tramite,

abolet futura cum deo vitae fides.

Quae, quas videmur spernere,

non ut profanas abicit aut viles opes,

set ut magis caras monet

caelo reponi creditas Christo deo,

qui plura promisit datis,

contempta praesens vel mage deposita sibi

multo ut rependat faenore.

Sine fraude custos, aucta creditoribus

bonus aera reddet debitor

multaque spretam largior pecuniam

restituet usura deus.

Huic vacantem vel studentem et deditum,

in hoc reponentem omnia

ne quaeso segnem neve perversum putes

nec crimineris impium.

Pietas abesse Christiano qui potest?

Namque argumentum mutuum est

pietatis, esse Christianum, et impii,

non esse Christo subditum.

Hanc cum tenere discimus, possum tibi

non exhibere, id est patri,

cui cuncta sancta iura, cara nomina

debere me voluit deus?

Tibi disciplinas, dignitatem, litteras,

linguae, togae, famae decus

provectus, altus, institutus debeo,

patrone, praeceptor, pater.

Sed cur remotus tamdiu degam, arguis

pioque motu irasceris.

Conducit istud aut necesse est aut placet:

veniale, quidquid horum, erit.

Ignosce amanti, si geram quod expedit;

gratare, si vivam, ut libet.

III

Defore me patriis tota trieteride terris

atque alium legisse vagis erroribus orbem,

culta prius vestrae oblitum consortia vitae,

increpitas sanctis mota pietate querellis.

Amplector patrio venerandos pectore motus

et mihi gratandas salvis adfectibus iras.

Set reditum inde meum, genitor, te poscere mallem,

unde dari possit. Revocandum me tibi credam,

cum steriles fundas non ad divina precatus,

Castalidis supplex averso numine Musis?

Non his numinibus tibi me patriaeque reduces.

Surda vocas et nulla rogas (levis hoc feret aura,

quod datur in nihilum) sine numine nomina Musas.

Inrita ventosae rapiunt haec vota procellae,

quae non missa deo vacuis in nubibus haerent

nec penetrant superi stellantem regis in aulam.

Si tibi cura mei reditus, illum adspice et ora,

qui tonitru summi quatit ignea culmina caeli,

qui trifido igne micat nec inania murmura miscet

quique satis caelo soles largitur et imbres,

qui super omne, quod est, vel in omni totus ubique,

omnibus infuso rebus regit omnia Christo:

quo mentes tenet atque movet, quo tempora nostra

et loca disponit. Quod si contraria votis

constituat nostri, prece deflectendus in illa est,

quae volumus. Quid me accusas? Si displicet actus

quem gero agente deo, prius est, fiat reus auctor,

cui placet aut formare meos aut vertere sensus.

Nam mea si reputes, quae pristina, quae tibi nota,

sponte fatebor eum modo me non esse, sub illo

tempore qui fuerim, quo non perversus habebar

et perversus eram falsi caligine cernens,

stulta dei sapiens et mortis pabula vivens.

Quo magis ignosci mihi fas, quia promptius ex hoc

agnosci datur a summo genitore novari,

quod non more meo geritur: non, arbitror, istic

confessus dicar mutatae in prava notandum

errorem mentis, quoniam sim sponte professus

me non mente mea vitam mutasse priorem.

Mens nova mi, fateor, mens non mea: non mea quondam,

set mea nunc auctore deo, qui, si quid in actu

ingeniove meo sua dignum ad munia vidit,

gratia prima tibi, tibi gloria debita cedit,

cuius praeceptis partum est, quod Christus amaret.

Quare gratandum magis est tibi, quam queritandum,

quod tuus ille, tuis studiis et moribus ortus,

Paulinus, cui te non infitiare parentem,

nec modo, cum credis perversum, sic mea verti

consilia, ut sim promeritus Christi fore, dum sum

Ausonii. Feret ille tuae sua praemia laudi

deque tua primum tibi deferet arbore fructum.

Unde, precor, meliora putes nec maxima perdas

praemia detestando tuis bona fontibus orta.

Non etenim mihi mens vaga, sed neque participantum

vita fugax hominum, Lyciae qua scribis in antris

Pegaseum vixisse equitem, licet avia multi

numine agente colant, clari velut ante sophorum

pro studus musisque suis: ut nunc quoque, castis

qui Christum sumpsere animis, agitare frequentant,

non inopes animi neque de feritate legentes

desertis habitare locis; sed in ardua versi

sidera spectantesque deum verique profunda

perspicere intenti de vanis libera curis

otia amant strepitumque fori rerumque tumultus

cunctaque divinis inimica negotia donis,

et Christi imperiis et amore salutis, abhorrent

speque fideque deum sponsa mercede sequuntur,

quam referet certus non desperantibus auctor,

si modo non vincant vacuis praesentia rebus,

quaeque videt spernat, quae non videt ut mereatur

secreta ignitus penetrans caelestia sensus.

Namque caduca patent nostris, aeterna negantur

visibus; et nunc spe sequimur, quod mente videmus,

spernentes varias, rerum spectacula, formas

et male corporeos bona sollicitantia visus.

Attamen haec sedisse illis sententia visa est,

tota quibus iam lux patuit verique bonique,

venturi aeternum saecli et praesentis inane.

At mihi, non eadem cui gloria, cur eadem sit

fama? Fides voti par est, sed amoena colenti,

nunc etiam et blanda posito locupletis in acta

litoris, unde haec iam tam festinata locorum

invidia est? Utinam iustus me carpere livor

incipiat: Christi sub nomine probra placebunt.

Non patitur tenerum mens numine firma pudorem,

et laus hic contempta redit mihi iudice Christo.

Ne me igitur, venerande parens, his ut male versum

increpites studiis neque me vel coniuge carpas

vel mentis vitio: non anxia Bellerophontis

mens est nec Tanaquil mihi, sed Lucretia coniunx.

Nec mihi nunc patrii est, ut visa, oblivio caeli,

qui summum suspecto patrem, quem qui colit unum,

hic vere memor est caeli. Crede ergo, pater, nos

nec caeli inmemores nec vivere mentis egentes,

humanisque agitare locis. Studia ipsa piorum

testantur mores hominum; nec enim impia summum

gens poterit novisse deum: sint multa locorum,

multa hominum studiis inculta, expertia legum,

quae regio agresti ritu caret? Aut quid in istis

improbitas aliena nocet? Quod tu mihi vastos

Vasconiae saltus et ninguida Pyrenaei

obicis hospitia, in primo quasi limine fixus

Hispanae regionis agam nec sit locus usquam

rure vel urbe mihi, summum qua dives in orbem

usque patet mersos spectans Hispania soles.

Sed fuerit fortuna iugis habitasse latronum,

num lare barbarico rigui mutatus in ipsos,

inter quos habui, socia feritate colonos?

Non recipit mens pura malum neque levibus haerent

inspersae fibris maculae: si Vascone saltu

quisquis agit purus sceleris vitam, integer aeque

nulla ab inhumano morum contagia ducit

hospite. Sed mihi cur sit ab illo nomine crimen.

qui diversa colo, ut colui, loca iuncta superbis

urbibus et laetis hominum celeberrima cultis?

Ac si Vasconicis mihi vita fuisset in oris,

cur non more meo potius formata ferinos

poneret, in nostros migrans, gens barbara ritus?

Nam quod in eversis habitacula ponis Hibera

urbibus et deserta tuo legis oppida versu

montanamque mihi Calagorrim et Birbilim acutis

pendentem scopulis collemque iacentis Hilerdae

exprobras, velut his habitem laris exul et urbis

extra hominum tecta atque vias; - an credis Hiberae

has telluris opes, Hispani nescius orbis,

quo gravis ille poli sub pondere constitit Atlans,

ultima nunc eius mons portio metaque terrae,

discludit bimarem celso qui vertice Calpen?

Birbilis huic tantum, Calagorris, Hilerda notantur,

Caesarea est Augusta cui, cui Barcino amoena

et capite insigni despectans Tarraco pontum

Quid numerem egregias terris et moenibus urbes,

quas geminum felix Hispania tendit in aequor,

qua Betis Oceanum Tyrrhenumque auget Hiberus,

lataque distantis pelagi divortia conplet,

orbe suo finem ponens in limite mundi?

Anne tibi, o domine inlustris, si scribere sit mens,

qua regione habites, placeat reticere nitentem

Burdigalam et piceos malis describere Boios?

Cumque Maroialicis tua prodigis otia thermis

inter et umbrosos donas tibi vivere lucos,

laeta locis et mira colens habitacula tectis:

nigrantesne casas et texta mapalia culmo

dignaque pellitis habitas deserta Bigerris?

Quique superba tuae contemnis moenia Romae

consul, arenosas non dedignare Vasatas?

Vel quia Pictonicis tibi fertile rus viret arvis,

Raraunum Ausonias heu devenisse curules

conquerar, et trabeam veteri sordescere fano;

quae tamen augusta Latiaris in urbe Quirini

Caesareas inter parili titulo palmatas

fulget inadtrito longum venerabilis auro,

florentem retinens meriti vivacis honorem.

Aut cum Lucani retineris culmine fundi,

aemula Romuleis habitans fastigia tectis,

materiam praebente loco, qui proxima signat,

in Condatino diceris degere vico?

Multa iocis pateant, liceat quoque ludere fictis;

sed lingua mulcente gravem interlidere dentem,

ludere blanditiis urentibus et male dulces

fermentare iocos satirae mordacis aceto

saepe poëtarum, numquam decet esse parentum.

Namque fides pietasque petunt, ut, quod mala nectens

insinuat castis fama auribus, hoc bona voti

mens patris adfigi fixumque haerescere cordi

non sinat. Et vulgus scaevo rumore malignum

ante habitos mores, non semper flectere vitam

crimen habet: namque est laudi bene vertere. Cum me

inmutatum audis, studium officiumque require.

Si pravo rectum, si relligiosa profanis,

luxurie parcum, turpi mutatur honestum,

segnis, iners, obscurus ago, miserere sodalis

in mala perversi: blandum licet ira parentem

excitet, ut lapsum rectis instauret amicum

moribus et monitu reparet meliora severo.

At si forte itidem, quod legi et quod sequor, audis,

corda pio vovisse deo venerabile Christi

imperium docili pro credulitate sequentem,

persuasumque dei monitis aeterna parari

praemia mortali damnis praesentibus empta,

non reor id sancto sic displicuisse parenti,

mentis ut errorem credat sic vivere Christo,

ut Christus sanxit. Iuvat hoc nec paenitet huius

erroris. Stultus diversa sequentibus esse

nil moror, aeterno mea dum sententia regi

sit sapiens. Breve, quidquid homo est, homo corporis aegri,

temporis occidui et sine Christo pulvis et umbra:

quod probat aut damnat tanti est, quanti arbiter ipse.

Ipse obit atque illi suus est comitabilis error

cumque suo moriens sententia iudice transit.

Et nisi, dum tempus praesens datur, anxia nobis

cura sit ad domini praeceptum vivere Christi,

sera erit exutis homini querimonia membris,

dum levia humanae metuit convicia linguae,

non timuisse graves divini iudicis iras;

quem patris aeterni solio dextraque sedentem,

omnibus impositum regem et labentibus annis

venturum, ut cunctas aequato examine gentes

iudicet et variis referat sua praemia gestis,

credo equidem et metuens studio properante laboro,

si qua datur, ne morte prius quam crimine solvar.

Huius in adventum trepidis mihi credula fibris

corda tremunt gestitque anima id iam cauta futuri,

praemetuens, ne vincta aegris pro corpore curis

ponderibusque gravis rerum, si forte recluso

increpitet tuba vasta polo, non possit in auras

regis ad occursum levibus se tollere pinnis,

inter honora volans sanctorum milia caelo,

qui per inane levis neque mundi conpede vinctos

ardua in astra pedes facili molimine tollent

et teneris vecti per sidera nubibus ibunt,

caelestem ut medio venerentur in aëre regem

claraque adorato coniungant agmina Christo.

Hic metus est, labor iste, dies ne me ultimus atris

sopitum tenebris sterili deprendat in actu,

tempora sub vacuis ducentem perdita curis.

Nam quid agam, lentis si, dum coniveo votis,

Christus ab aetheria mihi proditus arce coruscet

et, subitis domini caelo venientis aperto

praestrictus radiis, obscurae tristia noctis

suffugia inlato confusus lumine quaeram?

Quod mihi ne pareret vel diffidentia veri,

vel praesentis amor vitae rerumque voluptas

curarumque labor, placuit praevertere casus

proposito et curas finire superstite vita

communemque adeo ventura in saecula rebus

exspectare trucem securo pectore mortem.

Si placet hoc, gratare tui spe divite amici:

si contra est, Christo tantum me linque probari.

IV

Continuata meae durare silentia linguae

te numquam tacito memoras placitamque latebris

desidiam exprobras neglectaeque insuper addis

crimen amicitiae formidatamque iugalem

obicis et durum iacis in mea viscera versum.

Parce, precor, lacerare tuum, nec amara paternis

admiscere velis, ceu melle absinthia, verbis.

Cura mihi semper fuit et manet officiis te

omnibus excolere, adfectu observare fideli.

Non umquam tenui saltim tua gratia naevo

conmaculata mihi est; ipso te laedere vultu

semper et incauta timui violare figura;

cumque tua accessi, venerans mea cautius ora

conposui et laeto formavi lumine frontem,

ne qua vel a tacito contractam pectore nubem

duceret in sanctum suspicio falsa parentem.

Hoc mea te domus exemplo coluitque colitque

inque tuum tantus nobis consensus amorem est,

quantus et in Christum conexa mente colendum.

Quis tua, quaeso, tuis obduxit pectora livor?

Quo rumore pium facilis tibi fama per aures

inrupit pepulitque animum contraque vetustam

experta pietate fidem nova vulnera movit,

laederet ut natis placidum male suada parentem?

Set mibi non fictae mens conscia simplicitatis

nec patris inculti pietas rea respuit omne

inmeritum et falso perstringi crimine non fert,

inmunis vero: gravius violatur iniquo

vulnere, tam tenera offensae, quam libera culpae.

Discussisse iugum quereris me, quo tibi doctis

iunctus eram studiis. Hoc nec gestasse quidem me

adsero. Namque pares subeunt iuga: nemo valentes

copulat infirmis neque sunt concordia frena,

si sit conpulsis mensura iugalibus inpar.

Si vitulum tauro vel equum committis onagro;

si confers fulicas cycnis et aëdona parrae,

castaneis corulos; aequas viburna cupressis;

me conpone tibi: vix Tullius et Maro tecum

sustineant aequale iugum. Si iungar amore,

D hoc tantum tibi me iactare audebo iugalem,

quo modicus sociis magno contendit habenis.

Dulcis amicitia aeterno mihi foedere tecum

et paribus semper redamandi legibus aequat.

Hoc nostra cervice iugum non scaeva resolvit

fabula, non terris absentia longa diremit,

nec perimet, toto licet abstrahar orbe vel aevo.

Numquam animo divisus agam: prius ipsa recedet

corpore vita meo, quam vester pectore vultus.

V

Ego te per omne quod datum mortalibus

et destinatum saeculum est,

claudente donec continebor corpore,

discernar orbe quamlibet,

nec orbe longe nec remotum lumine

tenebo fibris insitum:

videbo corde, mente conplectar pia

ubique praesentem mihi.

Et cum solutus corporali carcere

terraque provolavero,

quo me locarit axe communis pater,

illic quoque animo te geram;

neque finis idem, qui meo me corpore

et amore laxabit tuo.

Mens quippe, lapsis quae superstes artubus

de stirpe durat caeliti,

sensus necesse est simul et adfectus suos

teneat aeque ut vitam suam,

et ut mori, sic oblivisci non capit,

perenne vivax et memor.

Vale domine illustris.

I

AUSONIO PAULINUS

Quārtă rĕdīt dūrīs haēc iām mēssōrĭbŭs aēstās,

ēt tŏtĭēns cānō ‖ brūmă gĕlū rĭgŭīt,

ēx quō nūllă tŭō mĭhĭ līttĕră vēnĭt ăb ōrĕ,

nūllă tŭā vīdī ‖ scrīptă nŏtātă mănū,

āntĕ sălūtĭfĕrō fēlīx quām chārtă lĭbēllō

dōnă nĕgātă dĭū ‖ mūltĭplĭcātă dărēt.

Trīna ĕtĕnīm vărĭō flōrēbăt ĕpīstŭlă tēxtū,

sēt nŭmĕrōsă trĭplēx ‖ pāgĭnă cārmĕn ĕrāt.

Dūlcĭă mūltĭmŏdīs quaēdām sŭbămāră quĕrēllīs,

ānxĭă cēnsūraē ‖ mīscŭĕrāt pĭĕtās.

Sēd mĭhĭ mītĕ pătrīs plūs quām cēnsōrĭs ăcērbūm

sēdĭt, ĕt ē blāndīs ‖ āspĕră pēnso ănĭmō.

Īstă sŭō rĕgĕrēndă lŏcō tămĕn ēt grăvĭōrĕ

vīndĭcĭs hērōī ‖ sūnt ăgĭtāndă sŏnō.

Īntĕrĕā lĕvĭōr paūcīs praēcūrrĕt ĭāmbūs

dīscrētō rĕfĕrēns ‖ mūtŭă vērbă pĕdĕ.

Nūnc ĕlĕgī sālvērĕ iŭbēnt dīctāquĕ sălūtĕ,

ūt fēcēre ălĭīs ‖ ōrsă grădūmquĕ, sĭlēnt.

II

Quīd ābdĭcātās īn mĕām cūrām, pătēr,

rĕdīrĕ Mūsās praēcĭpīs?

Nĕgānt Cămēnīs nēc pătēnt Ăpōllĭnī

dĭcātă Chrīstō pēctŏră.

Fŭĭt īstă quōndām nŏn ŏpĕ, sēd stŭdĭō părī

tēcūm mĭhī cōncōrdĭă,

cĭērĕ sūrdūm Dēlphĭcā Phoēbūm spĕcū,

vŏcārĕ Mūsās nūmĭnă,

fāndīquĕ mūnūs mūnĕre īndūltūm dĕī

pĕtĕre ē nĕmōrĭbŭs aūt iŭgīs.

Nūnc ălĭă mēntēm vĭs ăgīt, māiōr dĕūs,

ălĭōsquĕ mŏrĕs pŏstŭlāt

sībī rĕpōscēns ăb hŏmĭnĕ mūnūs sŭūm,

vīvāmŭs ūt vĭtaē pătrī.

Văcārĕ vānīs, ōtĭo aūt nĕgōtĭō,

ēt fābŭlōsīs līttĕrīs

vĕtāt; sŭīs ūt pārĕāmūs lēgĭbūs

lūcēmquĕ cērnāmūs sŭām,

quām vīs sŏphōrūm cāllĭda ārsquĕ rhētŏrum ēt

fīgmēntă vātūm nūbĭlānt,

quī cōrdă fālsīs ātquĕ vānīs īmbŭūnt

tāntūmquĕ līnguās īnstrŭūnt,

nĭhĭl ādfĕrēntĕs, ūt sălūtēm cōnfĕrānt,

quōd vērĭtātēm dētĕgāt.

Quĭd ĕnīm tĕnērĕ vēl bōnum aūt vērūm quĕānt,

quī nōn tĕnēnt sūmmaē căpūt,

vērī bŏnīquĕ fōmĭtem ēt fōntēm dĕūm,

quēm nēmŏ nĭsi īn Chrīstō vĭdēt?

Hīc vērĭtātīs lūmĕn ĕst, vĭtaĕ vĭă,

vīs, mēns, mănūs, vīrtūs pătrīs,

sōl aēquĭtātīs, fōns bŏnōrūm, flōs dĕī,

nātūs dĕō, mūndī sătōr,

mōrtālĭtātīs vītă nōstrae ēt mōrs nĕcīs.

Măgīstĕr hīc vīrtūtĭūm,

dĕūsquĕ nōbīs ātquĕ prō nōbīs hŏmŏ,

nōs īndŭēndŭs īndŭīt,

aētērnă iūngēns hŏmĭnēs īntĕr ēt deŭm

īn utrumque se commercia.

Hĭc ērgŏ nōstrīs ūt sŭūm praēcōrdĭīs

vībrāvĕrīt caēlō iŭbār,

ābstērgĭt aēgrūm cōrpŏrīs pīgrī sĭtūm

hăbĭtūmquē mēntĭs īnnŏvāt:

ēxhaūrĭt ōmnĕ, quōd iŭvābăt āntĕā,

cāstaē vŏlūptātīs vĭcē,

tōtūsquĕ nōstră iūrĕ dŏmĭnĭ vīndĭcāt

ēt cōrda ĕt ōra ēt tēmpŏră.

Sē cōgĭtāri, īntēllĕgī, crēdī, lĕgī,

sē vūlt tĭmēri ēt dīlĭgī.

Aēstūs ĭnānēs, quōs mŏvēt vītaē lăbōr

praēsēntĭs aēvī trāmĭtĕ,

ăbŏlēt fŭtūră cūm dĕō vītaē fĭdēs.

Quaē, quās vĭdēmūr spērnĕrĕ,

nōn ūt prŏfānās ăbĭcĭt aūt vīlēs ŏpēs,

sĕt ūt măgīs cārās mŏnēt

caēlō rĕpōnī crēdĭtās Chrīstō dĕō,

quī plūră prōmīsīt dătīs,

cōntēmptă praēsēns vēl măgĕ dĕpōsĭtă sĭbī

mūlto ūt rĕpēndāt faēnŏrĕ.

Sĭnĕ fraūdĕ cūstŏs, aūctă crēdĭtōrĭbūs

bŏnŭs aēră rĕddĕt dēbĭtōr

mūltāquĕ sprētām lārgĭōr pĕcūnĭām

rēstĭtŭĕt ŭsūrā dĕūs.

Hŭīc văcāntēm vēl stŭdēntem ēt dēdĭtūm,

ĭn hōc rĕpōnēntem ōmnĭă

nē quaēsŏ sēgnēm nēvĕ pērvērsūm pŭtēs

nēc crīmĭnērĭs īmpĭūm.

Pĭĕtās ăbēssĕ Chrīstĭānō quī pŏtēst?

Nāmque ārgŭmēntūm mūtŭum ēst

pĭĕtātĭs, ēssĕ Chrīstĭānum, ĕt īmpĭī,

nōn ēssĕ Chrīstō sūbdĭtūm.

Hānc cūm tĕnērĕ dīscĭmūs, pōssūm tĭbī

nōn ēxhĭbēre, ĭd ēst pătrī,

cuī cūnctă sānctă iūră, cāră nōmĭnă

dĕbērĕ mĕ vŏlŭīt dĕūs?

Tĭbĭ dīscĭplīnās, dīgnĭtātēm, līttĕrās,

līnguaē, tŏgaē, fāmaē dĕcūs

prōvēctŭs, āltŭs, īnstĭtūtūs dēbĕō,

pătrōnĕ, praēcēptōr, pătēr.

Sēd cūr rĕmōtūs tāmdĭū dēgam, ārgŭīs

pĭōquĕ mōtu īrāscĕrīs.

Cōndūcĭt īstŭd aūt nĕcēsse ēst aūt plăcēt:

vĕnĭālĕ, quīdquīd hōrum, ĕrīt.

Īgnōsce ămāntī, sī gĕrām quŏd ēxpĕdīt;

grātārĕ, sī vīvam, ūt lĭbēt.

III

Dēfŏrĕ mē pătrĭīs tōtā trĭĕtērĭdĕ tērrīs

ātque ălĭūm lēgīssĕ văgīs ērrōrĭbŭs ōrbēm,

cūltă prĭūs vēstrae ōblītūm cōnsōrtĭă vītaē,

īncrĕpĭtās sānctīs mōtā pĭĕtātĕ quĕrēllīs.

Āmplēctōr pătrĭō vĕnĕrāndōs pēctŏrĕ mōtūs

ēt mĭhĭ grātāndās sālvīs ādfēctĭbŭs īrās.

Sēt rĕdĭtum īndĕ mĕūm, gĕnĭtōr, tē pōscĕrĕ māllēm,

ūndĕ dărī pōssīt. Rĕvŏcāndūm mē tĭbĭ crēdām,

cūm stĕrĭlēs fūndās nōn ād dīvīnă prĕcātūs,

Cāstălĭdīs sūpplēx āvērsō nūmĭnĕ Mūsīs?

Nōn hīs nūmĭnĭbūs tĭbĭ mē pătrĭaēquĕ rĕdūcēs.

Sūrdă vŏcās ēt nūllă rŏgās (lĕvĭs hōc fĕrĕt aūră,

quōd dătŭr īn nĭhĭlūm) sĭnĕ nūmĭnĕ nōmĭnă Mūsās.

Īnrĭtă vēntōsaē răpĭūnt haēc vōtă prŏcēllaē,

quaē nōn mīssă dĕō văcŭīs īn nūbĭbŭs haērēnt

nēc pĕnĕtrānt sŭpĕrī stēllāntēm rēgĭs ĭn aūlām.

Sī tĭbĭ cūră mĕī rĕdĭtūs, īllum ādspĭce ĕt ōrā,

quī tŏnĭtrū sūmmī quătĭt īgnĕă cūlmĭnă caēlī,

quī trĭfĭdo īgnĕ mĭcāt nĕc ĭnānĭă mūrmŭră mīscēt

quīquĕ sătīs caēlō sōlēs lārgītŭr ĕt īmbrēs,

quī sŭpĕr ōmnĕ, quŏd ēst, vĕl ĭn ōmnī tōtŭs ŭbīquĕ,

ōmnĭbŭs īnfūsō rēbūs rĕgĭt ōmnĭă Chrīstō:

quō mēntēs tĕnĕt ātquĕ mŏvēt, quō tēmpŏră nōstră

ēt lŏcă dīspōnīt. Quōd sī cōntrārĭă vōtīs

cōnstĭtŭāt nōstrī, prĕcĕ dēflēctēndŭs ĭn īlla ēst,

quaē vŏlŭmūs. Quīd me āccūsās? Sī dīsplĭcĕt āctūs

quēm gĕro ăgēntĕ dĕō, prĭŭs ēst, fīāt rĕŭs aūctōr,

cuī plăcĕt aūt fōrmārĕ mĕōs aūt vērtĕrĕ sēnsūs.

Nām mĕă sī rĕpŭtēs, quaē prīstĭnă, quaē tĭbĭ nōtă,

spōntĕ fătēbōr eūm mŏdŏ mē nōn ēssĕ, sŭb īllō

tēmpŏrĕ quī fŭĕrīm, quō nōn pērvērsŭs hăbēbār

ēt pērvērsŭs ĕrām fālsī cālīgĭnĕ cērnēns,

stūltă dĕī săpĭēns ēt mōrtīs pābŭlă vīvēns.

Quō măgĭs īgnōscī mĭhĭ fās, quĭă prōmptĭŭs ēx hōc

āgnōscī dătŭr ā sūmmō gĕnĭtōrĕ nŏvārī,

quōd nōn mōrĕ mĕō gĕrĭtūr: nōn, ārbĭtrŏr, īstīc

cōnfēssūs dīcār mūtātae īn prāvă nŏtāndūm

ērrōrēm mēntīs, quŏnĭām sīm spōntĕ prŏfēssūs

mē nōn mēntĕ mĕā vītām mūtāssĕ prĭōrēm.

Mēns nŏvă mī, fătĕōr, mēns nōn mĕă: nōn mĕă quōndām,

sēt mĕă nūnc aūctōrĕ dĕō, quī, sī quĭd ĭn āctū

īngĕnĭōvĕ mĕō sŭă dīgnum ād mūnĭă vīdīt,

grātĭă prīmă tĭbī, tĭbĭ glōrĭă dēbĭtă cēdīt,

cūiūs praēcēptīs pārtum ēst, quōd Chrīstŭs ămārēt.

Quārē grātāndūm măgĭs ēst tĭbĭ, quām quĕrĭtāndūm,

quōd tŭŭs īllĕ, tŭīs stŭdĭīs ēt mōrĭbŭs ōrtūs,

Paūlīnūs, cuī tē nōn īnfĭtĭārĕ părēntēm,

nēc mŏdŏ, cūm crēdīs pĕrŭērsūm, sīc mĕă vērtī

cōnsĭlĭa, ūt sīm prōmĕrĭtūs Chrīstī fŏrĕ, dūm sūm

Aūsŏnĭī. Fĕrĕt īllĕ tŭaē sŭă praēmĭă laūdī

dēquĕ tŭā prīmūm tĭbĭ dēfĕrĕt ārbŏrĕ frūctūm.

Ūndĕ, prĕcōr, mĕlĭōră pŭtēs nēc māxĭmă pērdās

praēmĭă dētēstāndŏ tŭīs bŏnă fōntĭbŭs ōrtă.

Nōn ĕtĕnīm mĭhĭ mēns văgă, sēd nĕquĕ pārtĭcĭpāntūm

vītă fŭgāx hŏmĭnūm, Lўcĭaē quā scrībĭs ĭn āntrīs

Pēgāseūm vīxīsse ĕquĭtēm, lĭcĕt āvĭă mūltī

nūmĭne ăgēntĕ cŏlānt, clārī vĕlŭt āntĕ sŏphōrūm

prō stūdūs mūsīsquĕ sŭīs: ūt nūnc quŏquĕ, cāstīs

quī Chrīstūm sūmpsēre ănĭmīs, ăgĭtārĕ frĕquēntānt,

nōn ĭnŏpēs ănĭmī nĕquĕ dē fĕrĭtātĕ lĕgēntēs

dēsērtīs hăbĭtārĕ lŏcīs; sĕd ĭn ārdŭă vērsī

sīdĕră spēctāntēsquĕ dĕūm vērīquĕ prŏfūndă

pērspĭcĕre īntēntī dē vānīs lībĕră cūrīs

ōtĭa ămānt strĕpĭtūmquĕ fŏrī rērūmquĕ tŭmūltūs

cūnctăquĕ dīvīnīs ĭnĭmīcă nĕgōtĭă dōnīs,

ēt Chrīsti īmpĕrĭīs ĕt ămōrĕ sălūtĭs, ăbhōrrēnt

spēquĕ fĭdēquĕ dĕūm spōnsā mērcēdĕ sĕquūntūr,

quām rĕfĕrēt cērtūs nōn dēspērāntĭbŭs aūctōr,

sī mŏdŏ nōn vīncānt văcŭīs praēsēntĭă rēbūs,

quaēquĕ vĭdēt spērnāt, quaē nōn vĭdĕt ūt mĕrĕātūr

sēcrēta īgnītūs pĕnĕtrāns caēlēstĭă sēnsūs.

Nāmquĕ cădūcă pătēnt nōstrīs, aētērnă nĕgāntūr

vīsĭbŭs; ēt nūnc spē sĕquĭmūr, quōd mēntĕ vĭdēmūs,

spērnēntēs vărĭās, rērūm spēctācŭlă, fōrmās

ēt mălĕ cōrpŏrĕōs bŏnă sōllĭcĭtāntĭă vīsūs.

Āttămĕn haēc sēdīsse īllīs sēntēntĭă vīsa ēst,

tōtă quĭbūs iām lūx pătŭīt vērīquĕ bŏnīquĕ,

vēntūri aētērnūm saēcli ēt praēsēntĭs ĭnānĕ.

Āt mĭhĭ, nōn ĕădēm cuī glōrĭă, cūr ĕădēm sīt

fāmă? Fĭdēs vōtī pār ēst, sĕd ămoēnă cŏlēntī,

nūnc ĕtĭam ēt blāndā pŏsĭtō lŏcŭplētĭs ĭn āctā

lītŏrĭs, ūnde haēc iām tām fēstīnātă lŏcōrūm

īnvĭdĭa ēst? Ŭtĭnām iūstūs mē cārpĕrĕ līvōr

īncĭpĭāt: Chrīstī sūb nōmĭnĕ prōbră plăcēbūnt.

Nōn pătĭtūr tĕnĕrūm mēns nūmĭnĕ fīrmă pŭdōrēm,

ēt laūs hīc cōntēmptă rĕdīt mĭhĭ iūdĭcĕ Chrīstō.

Nē me ĭgĭtūr, vĕnĕrāndĕ părēns, hīs ūt mălĕ vērsūm

īncrĕpĭtēs stŭdĭīs nĕquĕ mē vēl cōniŭgĕ cārpās

vēl mēntīs vĭtĭō: nōn ānxĭă Bēllĕrŏphōntīs

mēns ēst nēc Tănăquīl mĭhĭ, sēd Lūcrētĭă cōniūnx.

Nēc mĭhĭ nūnc pătrĭi ēst, ūt vīsa, ōblīvĭŏ caēlī,

quī sūmmūm sūspēctŏ pătrēm, quēm quī cŏlĭt ūnūm,

hīc vērē mĕmŏr ēst caēlī. Crēde ērgŏ, pătēr, nōs

nēc caēli īnmĕmŏrēs nēc vīvĕrĕ mēntĭs ĕgēntēs,

hūmānīsque ăgĭtārĕ lŏcīs. Stŭdĭa īpsă pĭōrūm

tēstāntūr mōrēs hŏmĭnūm; nĕc ĕnim īmpĭă sūmmūm

gēns pŏtĕrīt nōvīssĕ dĕūm: sīnt mūltă lŏcōrūm,

mūlta hŏmĭnūm stŭdĭīs īncūlta, ēxpērtĭă lēgūm,

quaē rĕgĭo āgrēstī rītū cărĕt? Aūt quĭd ĭn īstīs

īmprŏbĭtās ălĭēnă nŏcēt? Quōd tū mĭhĭ vāstōs

Vāscŏnĭaē sāltūs ēt nīngŭĭdā Pўrĕnaēī

ōbĭcĭs hōspĭtĭa, īn prīmō quăsĭ līmĭnĕ fīxūs

Hīspānaē rĕgĭōnĭs ăgām nēc sīt lŏcŭs ūsquām

rūrĕ vĕl ūrbĕ mĭhī, sūmmūm quā dīvĕs ĭn ōrbēm

ūsquĕ pătēt mērsōs spēctāns Hīspānĭă sōlēs.

Sēd fŭĕrīt fōrtūnă iŭgīs hăbĭtāssĕ lătrōnūm,

nūm lărĕ bārbărĭcō rĭgŭī mūtātŭs ĭn īpsōs,

īntēr quōs hăbŭī, sŏcĭā fĕrĭtātĕ cŏlōnōs?

Nōn rĕcĭpīt mēns pūră mălūm nĕquĕ lēvĭbŭs haērēnt

īnspērsaē fībrīs măcŭlaē: sī Vāscŏnĕ sāltū

quīsquĭs ăgīt pūrūs scĕlĕrīs vītam, īntĕgĕr aēquĕ

nūlla ăb ĭnhūmānō mōrūm cōntāgĭă dūcīt

hōspĭtĕ. Sēd mĭhĭ cūr sĭt ăb īllō nōmĭnĕ crīmēn.

quī dīvērsă cŏlo, ūt cŏlŭī, lŏcă iūnctă sŭpērbīs

ūrbĭbŭs ēt laētīs hŏmĭnūm cĕlĕbērrĭmă cūltīs?

Āc sī Vāscŏnĭcīs mĭhĭ vītă fŭīssĕt ĭn ōrīs,

cūr nōn mōrĕ mĕō pŏtĭūs fōrmātă fĕrīnōs

pōnĕrĕt, īn nōstrōs mīgrāns, gēns bārbără rītūs?

Nām quŏd ĭn ēvērsīs hăbĭtācŭlă pōnĭs Hĭbēră

ūrbĭbŭs ēt dēsērtă tŭō lĕgĭs ōppĭdă vērsū

mōntānāmquĕ mĭhī Călăgōrrim ēt Bīrbĭlim ăcūtīs

pēndēntēm scŏpŭlīs cōllēmquĕ iăcēntĭs Hĭlērdaē

ēxprōbrās, vĕlŭt hīs hăbĭtēm lărĭs ēxŭl ĕt ūrbīs

ēxtra hŏmĭnūm tēcta ātquĕ vĭās; - ān crēdĭs Hĭbēraē

hās tēllūrĭs ŏpēs, Hīspānī nēscĭŭs ōrbīs,

quō grăvĭs īllĕ pŏlī sūb pōndĕrĕ cōnstĭtĭt Ātlāns,

ūltĭmă nūnc ēiūs mōns pōrtĭŏ mētăquĕ tērraē,

dīsclūdīt bĭmărēm cēlsō quī vērtĭcĕ Cālpēn?

Bīrbĭlĭs huīc tāntūm, Călăgōrrĭs, Hĭlērdă nŏtāntūr,

Caēsărĕa ēst Aūgūstă cŭī, cuī Bārcĭno ămoēnă

ēt căpĭte īnsīgnī dēspēctāns Tārrăcŏ pōntūm.

Quīd nŭmĕrem ēgrĕgĭās tērrīs ēt moēnĭbŭs ūrbēs,

quās gĕmĭnūm fēlīx Hīspānĭă tēndĭt ĭn aēquōr,

quā Bĕtĭs Ōcĕănūm Tŷrrhēnūmque aūgĕt Hĭbērūs,

lātăquĕ dīstāntīs pĕlăgī dīvōrtĭă cōnplēt,

ōrbĕ sŭō fīnēm pōnēns īn līmĭtĕ mūndī?

Ānnĕ tĭbi, ō dŏmĭne īnlūstrīs, sī scrībĕrĕ sīt mēns,

quā rĕgĭōne hăbĭtēs, plăcĕāt rĕtĭcērĕ nĭtēntēm

Būrdĭgălam ēt pĭcĕōs mālīs dēscrībĕrĕ Bōiōs?

Cūmquĕ Mărōiălĭcīs tŭă prōdĭgĭs ōtĭă thērmīs

īntĕr ĕt ūmbrōsōs dōnās tĭbĭ vīvĕrĕ lūcōs,

laētă lŏcīs ēt mīră cŏlēns hăbĭtācŭlă tēctīs:

nīgrāntēsnĕ căsās ēt tēxtă măpālĭă cūlmō

dīgnăquĕ pēllītīs hăbĭtās dēsērtă Bĭgērrīs?

Quīquĕ sŭpērbă tŭaē cōntēmnīs moēnĭă Rōmaē

cōnsŭl, ărēnōsās nōn dēdīgnārĕ Văsātās?

Vēl quĭă Pīctŏnĭcīs tĭbĭ fērtĭlĕ rūs vĭrĕt ārvīs,

Rāraūnum Aūsŏnĭās heū dēvēnīssĕ cŭrūlēs

cōnquĕrăr, ēt trăbĕām vĕtĕrī sōrdēscĕrĕ fānō;

quaē tămĕn aūgūstā Lătĭārĭs ĭn ūrbĕ Quĭrīnī

Caēsărĕās īntēr părĭlī tĭtŭlō pālmātās

fūlgĕt ĭnādtrītō lōngūm vĕnĕrābĭlĭs aūrō,

flōrēntēm rĕtĭnēns mĕrĭtī vīvācĭs hŏnōrēm.

Aūt cūm Lūcānī rĕtĭnērīs cūlmĭnĕ fūndī,

aēmŭlă Rōmŭlĕīs hăbĭtāns fāstīgĭă tēctīs,

mātĕrĭām praēbēntĕ lŏcō, quī prōxĭmă sīgnāt,

īn Cōndātīnō dīcērīs dēgĕrĕ vīcō?

Mūltă iŏcīs pătĕānt, lĭcĕāt quŏquĕ lūdĕrĕ fīctīs;

sēd līnguā mūlcēntĕ grăvem īntērlīdĕrĕ dēntēm,

lūdĕrĕ blāndĭtĭīs ūrēntĭbŭs ēt mălĕ dūlcēs

fērmēntārĕ iŏcōs sătĭraē mōrdācĭs ăcētō

saēpĕ pŏētārūm, nūmquām dĕcĕt ēssĕ părēntūm.

Nāmquĕ fĭdēs pĭĕtāsquĕ pĕtūnt, ūt, quōd mălă nēctēns

īnsĭnŭāt cāstīs fāma aūrĭbŭs, hōc bŏnă vōtī

mēns pătrĭs ādfīgī fīxūmque haērēscĕrĕ cōrdī

nōn sĭnăt. Ēt vūlgūs scaēvō rūmōrĕ mălīgnūm

ānte hăbĭtōs mōrēs, nōn sēmpēr flēctĕrĕ vītām

crīmĕn hăbēt: nāmque ēst laūdī bĕnĕ vērtĕrĕ. Cūm mē

īnmūtātum aūdīs, stŭdĭum ōffĭcĭūmquĕ rĕquīrĕ.

Sī prāvō rēctūm, sī rēllĭgĭōsă prŏfānīs,

lūxŭrĭē pārcūm, tūrpī mūtātŭr hŏnēstūm,

sēgnĭs, ĭnērs, ōbscūrŭs ăgō, mĭsĕrērĕ sŏdālīs

īn mălă pērvērsī: blāndūm lĭcĕt īră părēntēm

ēxcĭtĕt, ūt lāpsūm rēctīs īnstaūrĕt ămīcūm

mōrĭbŭs ēt mŏnĭtū rĕpărēt mĕlĭōră sĕvērō.

Āt sī fōrte ĭtĭdēm, quōd lēgi ēt quōd sĕquŏr, aūdīs,

cōrdă pĭō vōvīssĕ dĕō vĕnĕrābĭlĕ Chrīstī

īmpĕrĭūm dŏcĭlī prō crēdŭlĭtātĕ sĕquēntēm,

pērsuāsūmquĕ dĕī mŏnĭtīs aētērnă părārī

praēmĭă mōrtālī dāmnīs praēsēntĭbŭs ēmptă,

nōn rĕŏr īd sānctō sīc dīsplĭcŭīssĕ părēntī,

mēntĭs ŭt ērrōrēm crēdāt sīc vīvĕrĕ Chrīstō,

ūt Chrīstūs sānxīt. Iŭvăt hōc nēc paēnĭtĕt hūiūs

ērrōrīs. Stūltūs dīvērsă sĕquēntĭbŭs ēssĕ

nīl mŏrŏr, aētērnō mĕă dūm sēntēntĭă rēgī

sīt săpĭēns. Brĕvĕ, quīdquĭd hŏmo ēst, hŏmŏ cōrpŏrĭs aēgrī,

tēmpŏrĭs ōccĭdŭi ēt sĭnĕ Chrīstō pūlvĭs ĕt ūmbră:

quōd prŏbăt aūt dāmnāt tānti ēst, quānti ārbĭtĕr īpsĕ.

Īpse ŏbĭt ātque īllī sŭŭs ēst cŏmĭtābĭlĭs ērrōr

cūmquĕ sŭō mŏrĭēns sēntēntĭă iūdĭcĕ trānsīt.

Ēt nĭsĭ, dūm tēmpūs praēsēns dătŭr, ānxĭă nōbīs

cūră sĭt ād dŏmĭnī praēcēptūm vīvĕrĕ Chrīstī,

sēra ĕrĭt ēxūtīs hŏmĭnī quĕrĭmōnĭă mēmbrīs,

dūm lĕvĭa hūmānaē mĕtŭīt cōnvīcĭă līnguaē,

nōn tĭmŭīssĕ grăvēs dīvīnī iūdĭcĭs īrās;

quēm pătrĭs aētērnī sŏlĭō dēxtrāquĕ sĕdēntēm,

ōmnĭbŭs īmpŏsĭtūm rēgem ēt lābēntĭbŭs ānnīs

vēntūrum, ūt cūnctās aēquāto ēxāmĭnĕ gēntēs

iūdĭcĕt ēt vărĭīs rĕfĕrāt sŭă praēmĭă gēstīs,

crēdo ĕquĭdem ēt mĕtŭēns stŭdĭō prŏpĕrāntĕ lăbōrō,

sī quă dătūr, nē mōrtĕ prĭūs quām crīmĭnĕ sōlvār.

Hūiŭs ĭn ādvēntūm trĕpĭdīs mĭhĭ crēdŭlă fībrīs

cōrdă trĕmūnt gēstītque ănĭma īd iām caūtă fŭtūrī,

praēmĕtŭēns, nē vīncta aēgrīs prō cōrpŏrĕ cūrīs

pōndĕrĭbūsquĕ grăvīs rērūm, sī fōrtĕ rĕclūsō

īncrĕpĭtēt tŭbă vāstă pŏlō, nōn pōssĭt ĭn aūrās

rēgĭs ăd ōccūrsūm lĕvĭbūs sē tōllĕrĕ pīnnīs,

īntĕr hŏnōră vŏlāns sānctōrūm mīlĭă caēlō,

quī pĕr ĭnānĕ lĕvīs nĕquĕ mūndī cōnpĕdĕ vīnctōs

ārdŭa ĭn āstră pĕdēs făcĭlī mōlīmĭnĕ tōllēnt

ēt tĕnĕrīs vēctī pēr sīdĕră nūbĭbŭs ībūnt,

caēlēstem ūt mĕdĭō vĕnĕrēntŭr ĭn āĕrĕ rēgēm

clārăque ădōrātō cōniūngānt āgmĭnă Chrīstō.

Hīc mĕtŭs ēst, lăbŏr īstĕ, dĭēs nē me ūltĭmŭs ātrīs

sōpītūm tĕnĕbrīs stĕrĭlī dēprēndăt ĭn āctū,

tēmpŏră sūb văcŭīs dūcēntēm pērdĭtă cūrīs.

Nām quĭd ăgām, lēntīs sī, dūm cōnīvĕŏ vōtīs,

Chrīstŭs ăb aēthĕrĭā mĭhĭ prōdĭtŭs ārcĕ cŏrūscēt

ēt, sŭbĭtīs dŏmĭnī caēlō vĕnĭēntĭs ăpērtō

praēstrīctūs rădĭīs, ōbscūraē trīstĭă nōctīs

sūffŭgĭa īnlātō cōnfūsūs lūmĭnĕ quaērām?

Quōd mĭhĭ nē părĕrēt vēl dīffīdēntĭă vērī,

vēl praēsēntĭs ămōr vītaē rērūmquĕ vŏlūptās

cūrārūmquĕ lăbōr, plăcŭīt praēvērtĕrĕ cāsūs

prōpŏsĭto ēt cūrās fīnīrĕ sŭpērstĭtĕ vītā

cōmmūnēmque ădĕō vēntūra īn saēcŭlă rēbūs

ēxspēctārĕ trŭcēm sēcūrō pēctŏrĕ mōrtēm.

Sī plăcĕt hōc, grātārĕ tŭī spē dīvĭte ămīcī:

sī cōntra ēst, Chrīstō tāntūm mē līnquĕ prŏbārī.

IV

Cōntĭnŭātă mĕaē dūrārĕ sĭlēntĭă līnguaē

tē nūmquām tăcĭtō mĕmŏrās plăcĭtāmquĕ lătēbrīs

dēsĭdĭam ēxprōbrās nēglēctaēque īnsŭpĕr āddīs

crīmĕn ămīcĭtĭaē fōrmīdātāmquĕ iŭgālēm

ōbĭcĭs ēt dūrūm iăcĭs īn mĕă vīscĕră vērsūm.

Pārcĕ, prĕcōr, lăcĕrārĕ tŭūm, nĕc ămāră pătērnīs

ādmīscērĕ vĕlīs, ceū mēlle ābsīnthĭă, vērbīs.

Cūră mĭhī sēmpēr fŭĭt ēt mănĕt ōffĭcĭīs tē

ōmnĭbŭs ēxcŏlĕre, ādfēctu ōbsērvārĕ fĭdēlī.

Nōn ūmquām tĕnŭī sāltīm tŭă grātĭă naēvō

cōnmăcŭlātă mĭhi ēst; īpsō tē laēdĕrĕ vūltū

sēmpĕr ĕt īncaūtā tĭmŭī vĭŏlārĕ fĭgūrā;

cūmquĕ tŭa āccēssī, vĕnĕrāns mĕă caūtĭŭs ōră

cōnpŏsŭi ēt laētō fōrmāvī lūmĭnĕ frōntēm,

nē quă vĕl ā tăcĭtō cōntrāctām pēctŏrĕ nūbēm

dūcĕrĕt īn sānctūm sūspīcĭŏ fālsă părēntēm.

Hōc mĕă tē dŏmŭs ēxēmplō cŏlŭītquĕ cŏlītquĕ

īnquĕ tŭūm tāntūs nōbīs cōnsēnsŭs ămōrem ēst,

quāntŭs ĕt īn Chrīstūm cōnēxā mēntĕ cŏlēndūm.

Quīs tŭă, quaēsŏ, tŭīs ōbdūxīt pēctŏră līvōr?

Quō rūmōrĕ pĭūm făcĭlīs tĭbĭ fāmă pĕr aūrēs

īnrūpīt pĕpŭlītque ănĭmūm cōntrāquĕ vĕtūstām

ēxpērtā pĭĕtātĕ fĭdēm nŏvă vūlnĕră mōvīt,

laēdĕrĕt ūt nātīs plăcĭdūm mălĕ suādă părēntēm?

Sēt mĭbĭ nōn fīctaē mēns cōnscĭă sīmplĭcĭtātīs

nēc pătrĭs īncūltī pĭĕtās rĕă rēspŭĭt ōmnĕ

īnmĕrĭtum ēt fālsō pērstrīngī crīmĭnĕ nōn fērt,

īnmūnīs vērō: grăvĭūs vĭŏlātŭr ĭnīquō

vūlnĕrĕ, tām tĕnĕra ōffēnsaē, quām lībĕră cūlpaē.

Dīscūssīssĕ iŭgūm quĕrĕrīs mē, quō tĭbĭ dōctīs

iūnctŭs ĕrām stŭdĭīs. Hōc nēc gēstāssĕ quĭdēm mē

ādsĕrŏ. Nāmquĕ părēs sŭbĕūnt iŭgă: nēmŏ vălēntēs

cōpŭlăt īnfīrmīs nĕquĕ sūnt cōncōrdĭă frēnă,

sī sīt cōnpūlsīs mēnsūră iŭgālĭbŭs īnpār.

Sī vĭtŭlūm taūrō vĕl ĕquūm cōmmīttĭs ŏnāgrō;

sī cōnfērs fŭlĭcās cŷcnīs ĕt ăēdŏnă pārraē,

cāstănĕīs cŏrŭlōs; aēquās vībūrnă cŭprēssīs;

mē cōnpōnĕ tĭbī: vīx Tūllĭŭs ēt Mărŏ tēcūm

sūstĭnĕānt aēquālĕ iŭgūm. Sī iūngăr ămōrĕ,

D hoc tantum tibi me iactare audebo iugalem,

quō mŏdĭcūs sŏcĭīs māgnō cōntēndĭt hăbēnīs.

Dūlcĭs ămīcĭtĭa aētērnō mĭhĭ foēdĕrĕ tēcūm

ēt părĭbūs sēmpēr rĕdămāndī lēgĭbŭs aēquāt.

Hōc nōstrā cērvīcĕ iŭgūm nōn scaēvă rĕsōlvīt

fābŭlă, nōn tērrīs ābsēntĭă lōngă dĭrēmīt,

nēc pĕrĭmēt, tōtō lĭcĕt ābstrăhăr ōrbĕ vĕl aēvō.

Nūmquam ănĭmō dīvīsŭs ăgām: prĭŭs īpsă rĕcēdēt

cōrpŏrĕ vītă mĕō, quām vēstēr pēctŏrĕ vūltūs.

V

Ĕgŏ tē pĕr ōmnĕ quōd dātūm mōrtālĭbūs

ēt dēstĭnātūm saēcŭlum ēst,

claūdēntĕ dōnēc cōntĭnēbōr cōrpŏrĕ,

dīscērnăr ōrbĕ quāmlĭbēt,

nĕc ōrbĕ lōngē nēc rĕmōtūm lūmĭnĕ

tĕnēbŏ fībrīs īnsĭtūm:

vĭdēbŏ cōrdĕ, mēntĕ cōnplēctār pĭā

ŭbīquĕ praēsēntēm mĭhī.

Ēt cūm sŏlūtūs cōrpŏrālī cārcĕrĕ

tērrāquĕ prōvŏlāvĕrō,

quō mē lŏcārĭt āxĕ cōmmūnīs pătēr,

īllīc quōquĕ te ănĭmō gĕrām;

nĕquĕ fīnĭs īdēm, quī mĕō mĕ cōrpŏrĕ

ĕt ămōrĕ lāxābīt tŭō.

Mēns quīppĕ, lāpsīs quaē sŭpērstĕs ārtŭbūs

dē stīrpĕ dūrāt caēlĭtī,

sēnsūs nĕcēsse ēst sĭmŭl ĕt ādfēctūs sŭōs

tĕnĕāt aēque ūt vītām sŭām,

ēt ūt mŏrī, sīc ōblĭvīscī nōn căpīt,

pĕrēnnĕ vīvāx ēt mĕmōr.

Vale domine illustris.