Iāmquĕ dĕūs, pŏsĭtā fāllācĭs ĭmāgĭnĕ taūrī,
sē cōnfēssŭs ĕrāt Dīctaēăquĕ rūră tĕnēbāt,
cūm pătĕr īgnārūs Cādmō pērquīrĕrĕ rāptām
īmpĕrăt ēt poēnām, sī nōn īnvēnĕrĭt, āddīt
ēxsĭlĭūm, fāctō pĭŭs ēt scĕlĕrātŭs ĕōdēm.
Ōrbĕ pĕrērrātō (quĭs ĕnīm dēprēndĕrĕ pōssīt
fūrtă Iŏvīs?), prŏfŭgūs pătrĭāmque īrāmquĕ părēntīs
vītăt Ăgēnŏrĭdēs Phoēbīque ōrācŭlă sūpplēx
cōnsŭlĭt ēt quaē sīt tēllūs hăbĭtāndă rĕquīrīt.
"Bōs tĭbĭ" Phoēbŭs ăīt "sōlīs ōccūrrĕt ĭn ārvīs,
nūllūm pāssă iŭgūm cūrvīque īmmūnĭs ărātrī;
hāc dŭcĕ cārpĕ vĭās ēt, quā rĕquĭēvĕrĭt hērbā,
moēnĭă fāc cōndās Boēōtĭăque īllă vŏcātō."
Vīx bĕnĕ Cāstălĭō Cādmūs dēscēndĕrăt āntrō;
īncūstōdītām lēntē vĭdĕt īrĕ iŭvēncām,
nūllūm sērvĭtĭī sīgnūm cērvīcĕ gĕrēntēm.
Sūbsĕquĭtūr prēssōquĕ lĕgīt vēstīgĭă grēssū
aūctōrēmquĕ vĭaē Phoēbūm tăcĭtūrnŭs ădōrāt.
Iām vădă Cēphīsī Pănŏpēsque ēvāsĕrăt ārvă;
bōs stĕtĭt ēt, tōllēns spĕcĭōsām cōrnĭbŭs āltīs
ād caēlūm frōntēm, mūgītĭbŭs īmpŭlĭt aūrās
ātque ĭtă, rēspĭcĭēns cŏmĭtēs sŭă tērgă sĕquēntīs,
prōcŭbŭīt tĕnĕrāquĕ lătūs sūmmīsĭt ĭn hērbā.
Cādmŭs ăgīt grātēs pĕrĕgrīnaēque ōscŭlă tērraē
fīgĭt ĕt īgnōtōs mōntēs āgrōsquĕ sălūtāt.
Sācră Iŏvī fāctūrŭs ĕrāt; iŭbĕt īrĕ mĭnīstrōs
ēt pĕtĕre ē vīvīs lībāndās fōntĭbŭs ūndās.
Sīlvă vĕtūs stābāt nūllā vĭŏlātă sĕcūrī
ēt spĕcŭs īn mĕdĭā, vīrgīs āc vīmĭnĕ dēnsūs,
ēffĭcĭēns hŭmĭlēm lăpĭdūm cōmpāgĭbŭs ārcūm,
ūbĕrĭbūs fēcūndŭs ăquīs, ŭbĭ cōndĭtŭs āntrō
Mārtĭŭs ānguĭs ĕrāt, crīstīs praēsīgnĭs ĕt aūrō;
īgnĕ mĭcānt ŏcŭlī, cōrpūs tŭmĕt ōmnĕ vĕnēnō;
trēsquĕ vĭbrānt līnguaē, trĭplĭcī stānt ōrdĭnĕ dēntēs.
Quēm pōstquām Tўrĭā lūcūm dē gēntĕ prŏfēctī
īnfaūstō tĕtĭgērĕ grădū dēmīssăque ĭn ūndās
ūrnă dĕdīt sŏnĭtūm, lōngō căpŭt ēxtŭlĭt āntrō
caērŭlĕūs sērpēns hōrrēndăquĕ sībĭlă mīsīt.
Ēfflūxēre ūrnaē mănĭbūs sānguīsquĕ rĕlīquīt
cōrpŭs ĕt āttŏnĭtōs sŭbĭtūs trĕmŏr ōccŭpăt ārtūs.
Īllĕ vŏlūbĭlĭbūs squāmōsōs nēxĭbŭs ōrbēs
tōrquĕt ĕt īnmēnsōs sāltū sĭnŭātŭr ĭn ārcūs;
āc mĕdĭā plūs pārtĕ lĕvīs ērēctŭs ĭn aūrās
dēspĭcĭt ōmnĕ nĕmūs tāntōque ēst cōrpŏrĕ, quāntō,
sī tōtūm spēctēs, gĕmĭnās quī sēpărăt Ārctōs.
Nēc mŏră; Phoēnīcās, sīve īllī tēlă părābānt,
sīvĕ fŭgām, sīve īpsĕ tĭmōr prŏhĭbēbăt ŭtrūmquĕ,
ōccŭpăt; hōs mōrsū, lōngīs cōmplēxĭbŭs īllōs,
hōs nĕcăt ādflātū fūnēstī tābĕ vĕnēnī.
Fēcĕrăt ēxĭgŭās iām sōl āltīssĭmŭs ūmbrās;
quaē mŏră sīt sŏcĭīs mīrātŭr Ăgēnŏrĕ nātūs
vēstīgātquĕ vĭrōs. Tĕgŭmēn dērēptă lĕōnī
pēllĭs ĕrāt, tēlūm splēndēntī lāncĕă fērrō
ēt iăcŭlūm tēlōque ănĭmūs praēstāntĭŏr ōmnī.
Ūt nĕmŭs īntrāvīt lētātăquĕ cōrpŏră vīdīt
vīctōrēmquĕ sŭprā spătĭōsī cōrpŏrĭs hōstēm
trīstĭă sānguĭnĕā lāmbēntēm vūlnĕră līnguā:
"Aūt ūltōr vēstraē, fīdīssĭmă cōrpŏră, mōrtīs,
aūt cŏmĕs" īnquĭt "ĕrō." Dīxīt dēxtrāquĕ mŏlārēm
sūstŭlĭt ēt māgnūm māgnō cōnāmĭnĕ mīsīt.
Īllĭŭs īmpūlsū cūm tūrrĭbŭs ārdŭă cēlsīs
moēnĭă mōtă fŏrēnt, sērpēns sĭnĕ vūlnĕrĕ mānsīt
lōrīcaēquĕ mŏdō squāmīs dēfēnsŭs ĕt ātraē
dūrĭtĭā pēllīs vălĭdōs cŭtĕ rēppŭlĭt īctūs;
āt nōn dūrĭtĭā iăcŭlūm quŏquĕ vīcĭt ĕādēm,
quōd mĕdĭō lēntaē spīnaē cūrvāmĭnĕ fīxūm
cōnstĭtĭt ēt tōtūm dēscēndĭt ĭn īlĭă fērrūm.
Īllĕ dŏlōrĕ fĕrōx căpŭt īn sŭă tērgă rĕtōrsīt
vūlnĕrăque āspēxīt fīxūmque hāstīlĕ mŏmōrdīt;
īdque ŭbĭ vī mūltā pārtēm lăbĕfēcĭt ĭn ōmnēm,
vīx tērgo ērĭpŭīt; fērrūm tămĕn ōssĭbŭs haēsīt.
Tūm vērō, pōstquām sŏlĭtās āccēssĭt ăd īrās
caūsă rĕcēns, plēnīs tŭmŭērūnt gūttŭră vēnīs
spūmăquĕ pēstĭfĕrōs cīrcūmflŭĭt ālbĭdă rīctūs
tērrăquĕ rāsă sŏnāt squāmīs quīque hālĭtŭs ēxīt
ōrĕ nĭgēr Stўgĭō vĭtĭātās īnfĭcĭt aūrās.
Īpsĕ mŏdo īnmēnsūm spīrīs făcĭēntĭbŭs ōrbēm
cīngĭtŭr, īntērdūm lōngā trăbĕ rēctĭŏr āstāt,
īmpĕtĕ nūnc vāstō, ceū cōncĭtŭs īmbrĭbŭs āmnīs,
fērtŭr ĕt ōbstāntīs prōtūrbāt pēctŏrĕ sīlvās.
Cēdĭt Ăgēnŏrĭdēs paūlūm spŏlĭōquĕ lĕōnīs
sūstĭnĕt īncūrsūs īnstāntĭăque ōră rĕtārdāt
cūspĭdĕ praētēntā; fŭrĭt īlle ĕt ĭnānĭă dūrō
vūlnĕră dāt fērrō fīgītque ĭn ăcūmĭnĕ dēntēs.
Iāmquĕ vĕnēnĭfĕrō sānguīs mānārĕ pălātō
coēpĕrăt ēt vĭrĭdēs āspērgĭnĕ tīnxĕrăt hērbās;
sēd lĕvĕ vūlnŭs ĕrāt, quĭă sē rĕtrăhēbăt ăb īctū
laēsăquĕ cōllă dăbāt rētrō plāgāmquĕ sĕdērĕ
cēdēndo ārcēbāt nēc lōngĭŭs īrĕ sĭnēbāt;
dōnĕc Ăgēnŏrĭdēs cōniēctum īn gūttŭrĕ fērrūm
ūsquĕ sĕquēns prēssīt, dūm rētrō quērcŭs ĕūntī
ōbstĭtĭt ēt fīxa ēst părĭtēr cūm rōbŏrĕ cērvīx.
Pōndĕrĕ sērpēntīs cūrvāta ēst ārbŏr ĕt īmā
pārtĕ flăgēllārī gĕmŭīt sŭă rōbŏră caūdaē.
Dūm spătĭūm vīctōr vīctī cōnsīdĕrăt hōstīs,
vōx sŭbĭto aūdīta ēst (nĕque ĕrāt cōgnōscĕrĕ prōmptūm
ūndĕ, sĕd aūdīta ēst): "Quĭd, Ăgēnŏrĕ nātĕ, pĕrēmptūm
sērpēntēm spēctās? Ēt tū spēctābĕrĕ sērpēns."
Īllĕ dĭū păvĭdūs părĭtēr cūm mēntĕ cŏlōrēm
pērdĭdĕrāt gĕlĭdōquĕ cŏmaē tērrōrĕ rĭgēbānt.
Ēccĕ vĭrī faūtrīx sŭpĕrās dēlāpsă pĕr aūrās
Pāllăs ădēst mōtaēquĕ iŭbēt sūppōnĕrĕ tērraē
vīpĕrĕōs dēntēs, pŏpŭli īncrēmēntă fŭtūrī.
Pārĕt ĕt, ūt prēssō sūlcūm pătĕfēcĭt ărātrō,
spārgĭt hŭmī iūssōs, mōrtālĭă sēmĭnă, dēntēs.
Īndĕ, fĭdē māiūs, glaēbaē coēpērĕ mŏvērī
prīmăquĕ dē sūlcīs ăcĭēs āppārŭĭt hāstaē,
tēgmĭnă mōx căpĭtūm pīctō nūtāntĭă cōnō,
mōx ŭmĕrī pēctūsque ŏnĕrātăquĕ brācchĭă tēlīs
ēxsīstūnt crēscītquĕ sĕgēs clĭpĕātă vĭrōrūm;
sīc, ŭbĭ tōllūntūr fēstīs aūlaēă thĕātrīs,
sūrgĕrĕ sīgnă sŏlēnt prīmūmque ōstēndĕrĕ vūltūs,
cētĕră paūlātīm; plăcĭdōque ēdūctă tĕnōrĕ
tōtă pătēnt īmōquĕ pĕdēs īn mārgĭnĕ pōnūnt.
Tērrĭtŭs hōstĕ nŏvō Cādmūs căpĕre ārmă părābāt.
"Nē căpĕ," dē pŏpŭlō, quēm tērră crĕāvĕrăt, ūnūs
ēxclāmāt "nēc tē cīvīlĭbŭs īnsĕrĕ bēllīs."
Ātque ĭtă tērrĭgĕnīs rĭgĭdō dē frātrĭbŭs ūnūm
cōmmĭnŭs ēnsĕ fĕrīt; iăcŭlō cădĭt ēmĭnŭs īpsĕ.
Hūnc quŏquĕ quī lētō dĕdĕrāt nōn lōngĭŭs īllō
vīvĭt ĕt ēxspīrāt, mŏdŏ quās āccēpĕrăt, aūrās;
ēxēmplōquĕ părī fŭrĭt ōmnīs tūrbă sŭōquĕ
Mārtĕ cădūnt sŭbĭtī pēr mūtŭă vūlnĕră frātrēs.
Iāmquĕ brĕvīs vītaē spătĭūm sōrtītă iŭvēntūs
sānguĭnĕām tĕpĭdō plāngēbāt pēctŏrĕ mātrēm,
quīnquĕ sŭpērstĭtĭbūs, quōrūm fŭĭt ūnŭs Ĕchīōn.
Īs sŭă iēcĭt hŭmō mŏnĭtū Trītōnĭdĭs ārmă
frātērnaēquĕ fĭdēm pācīs pĕtĭītquĕ dĕdītquĕ.
Hōs ŏpĕrīs cŏmĭtēs hăbŭīt Sīdōnĭŭs hōspēs,
cūm pŏsŭīt iūssūs Phoēbēīs sōrtĭbŭs ūrbēm.
Iām stābānt Thēbaē, pŏtĕrās iām, Cādmĕ, vĭdērī
ēxsĭlĭō fēlīx; sŏcĕrī tĭbĭ Mārsquĕ Vĕnūsquĕ
cōntĭgĕrānt; hūc āddĕ gĕnūs dē cōniŭgĕ tāntā,
tōt nātās nātōsque ēt, pīgnŏră cāră, nĕpōtēs,
hōs quŏquĕ iām iŭvĕnēs; sēd scīlĭcĕt ūltĭmă sēmpēr
ēxspēctāndă dĭēs hŏmĭni ēst, dīcīquĕ bĕātūs
ānte ŏbĭtūm nēmō sūprēmăquĕ fūnĕră dēbēt.
Prīmă nĕpōs īntēr tōt rēs tĭbĭ, Cādmĕ, sĕcūndās
caūsă fŭīt lūctūs ălĭēnăquĕ cōrnŭă frōntī
āddĭtă vōsquĕ, cănēs, sătĭātaē sānguĭne ĕrīlī.
Āt bĕnĕ sī quaērās, Fōrtūnaē crīmĕn ĭn īllō,
nōn scĕlŭs īnvĕnĭēs; quŏd ĕnīm scĕlŭs ērrŏr hăbēbāt?
Mōns ĕrăt īnfēctūs vărĭārūm caēdĕ fĕrārūm;
iāmquĕ dĭēs mĕdĭūs rērūm cōntrāxĕrăt ūmbrās
ēt sōl ēx aēquō mētā dīstābăt ŭtrāquĕ,
cūm iŭvĕnīs plăcĭdō pēr dēvĭă lūstră văgāntēs
pārtĭcĭpēs ŏpĕrūm cōmpēllăt Hўāntĭŭs ōrĕ:
"Līnă mădēnt, cŏmĭtēs, fērrūmquĕ crŭōrĕ fĕrārūm
fōrtūnāmquĕ dĭēs hăbŭīt sătĭs; āltĕră lūcēm
cūm crŏcĕīs īnvēctă rŏtīs Aūrōră rĕdūcēt,
prōpŏsĭtūm rĕpĕtāmŭs ŏpūs; nūnc Phoēbŭs ŭtrāquĕ
dīstăt ĭdēm tērrā fīndītquĕ văpōrĭbŭs ārvă.
Sīstĭte ŏpūs praēsēns nōdōsăquĕ tōllĭtĕ līnă."
Iūssă vĭrī făcĭūnt īntērmīttūntquĕ lăbōrēm.
Vāllĭs ĕrāt pĭcĕīs ĕt ăcūtā dēnsă cŭprēssū,
nōmĭnĕ Gārgăphĭē, sūccīnctaē sācră Dĭānaē,
cūiŭs ĭn ēxtrēmo ēst āntrūm nĕmŏrālĕ rĕcēssū,
ārtĕ lăbōrātūm nūllā; sĭmŭlāvĕrăt ārtēm
īngĕnĭō nātūră sŭō; nām pūmĭcĕ vīvō
ēt lĕvĭbūs tōfīs nātīvūm dūxĕrăt ārcūm.
Fōns sŏnăt ā dēxtrā, tĕnŭī pērlūcĭdŭs ūndā,
mārgĭnĕ grāmĭnĕō pătŭlōs sūccīnctŭs hĭātūs.
Hīc dĕă sīlvārūm vēnātū fēssă sŏlēbāt
vīrgĭnĕōs ārtūs lĭquĭdō pērfūndĕrĕ rōrĕ.
Quō pōstquām sŭbĭīt, nŷmphārūm trādĭdĭt ūnī
ārmĭgĕraē iăcŭlūm phărĕtrāmque ārcūsquĕ rĕtēntōs;
āltĕră dēpŏsĭtaē sŭbĭēcīt brācchĭă pāllaē;
vīnclă dŭaē pĕdĭbūs dēmūnt; nām dōctĭŏr īllīs
Īsmēnīs Crŏcălē spārsōs pēr cōllă căpīllōs
cōllĭgĭt īn nōdūm, quāmvīs ĕrăt īpsă sŏlūtīs.
Ēxcĭpĭūnt lătĭcēm Nĕphĕlēque Hўălēquĕ Rhănīsquĕ
ēt Psĕcăs ēt Phĭălē fūndūntquĕ căpācĭbŭs ūrnīs.
Dūmque ĭbĭ pērlŭĭtūr sŏlĭtā Tītānĭă lŷmphā,
ēccĕ nĕpōs Cādmī, dīlātā pārtĕ lăbōrūm,
pēr nĕmŭs īgnōtūm nōn cērtīs pāssĭbŭs ērrāns
pērvĕnĭt īn lūcūm; sīc īllūm fātă fĕrēbānt.
Quī sĭmŭl īntrāvīt rōrāntĭă fōntĭbŭs āntră,
sīcŭt ĕrānt, vīsō nūdaē sŭă pēctŏră nŷmphaē
pērcūssērĕ vĭrō sŭbĭtīsque ŭlŭlātĭbŭs ōmnĕ
īmplēvērĕ nĕmūs cīrcūmfūsaēquĕ Dĭānām
cōrpŏrĭbūs tēxērĕ sŭīs; tămĕn āltĭŏr īllīs
īpsă dĕa ēst cōllōquĕ tĕnūs sŭpĕrēmĭnĕt ōmnīs.
Quī cŏlŏr īnfēctīs ādvērsī sōlĭs ăb īctū
nūbĭbŭs ēssĕ sŏlēt aūt pūrpŭrĕaē | aūrōraē
īs fŭĭt īn vūltū vīsaē sĭnĕ vēstĕ Dĭānaē.
Quaē, quāmquām cŏmĭtūm tūrbā stīpātă sŭārūm,
īn lātūs ŏblĭquūm tămĕn āstĭtĭt ōrăquĕ rētrō
flēxĭt ĕt, ūt vēllēt prōmptās hăbŭīssĕ săgīttās,
quās hăbŭīt sīc haūsĭt ăquās vūltūmquĕ vĭrīlēm
pērfūdīt spārgēnsquĕ cŏmās ūltrīcĭbŭs ūndīs
āddĭdĭt haēc clādīs praēnūntĭă vērbă fŭtūraē:
"Nūnc tĭbĭ mē pŏsĭtō vīsām vēlāmĭnĕ nārrēs,
sī pŏtĕrīs nārrārĕ, lĭcēt". Nēc plūră mĭnātă
dāt spārsō căpĭtī vīvācīs cōrnŭă cērvī,
dāt spătĭūm cōllō sūmmāsquĕ căcūmĭnăt aūrēs
cūm pĕdĭbūsquĕ mănūs, cūm lōngīs brācchĭă mūtāt
crūrĭbŭs ēt vēlāt măcŭlōsō vēllĕrĕ cōrpūs.
Āddĭtŭs ēt păvŏr ēst; fŭgĭt Aūtōnoēĭŭs hērōs
ēt sē tām cĕlĕrēm cūrsū mīrātŭr ĭn īpsō.
Ūt vērō vūltūs ēt cōrnŭă vīdĭt ĭn ūndā:
"Mē mĭsĕrūm!" dīctūrŭs ĕrāt; vōx nūllă sĕcūta ēst;
īngĕmŭīt; vōx īllă fŭīt; lăcrĭmaēquĕ pĕr ōră
nōn sŭă flūxērūnt; mēns tāntūm prīstĭnă mānsīt.
Quīd făcĭāt? Rĕpĕtātnĕ dŏmum ēt rēgālĭă tēctă
ān lătĕāt sīlvīs? Pŭdŏr hōc, tĭmŏr īmpĕdĭt īllūd.
Dūm dŭbĭtāt, vīdērĕ cănēs; prīmīquĕ Mĕlāmpūs
Īchnŏbătēsquĕ săgāx lātrātū sīgnă dĕdērĕ,
Gnōsĭŭs Īchnŏbătēs, Spārtānā gēntĕ Mĕlāmpūs.
Īndĕ rŭūnt ălĭī răpĭdā vēlōcĭŭs aūrā,
Pāmphăgŏs ēt Dōrceūs ĕt Ŏrībăsŏs, Ārcădĕs ōmnēs,
Nēbrŏphŏnōsquĕ vălēns ēt trūx cūm Laēlăpĕ Thērōn
ēt pĕdĭbūs Ptĕrĕlās ēt nārĭbŭs ūtĭlĭs Āgrē
Hŷlaēūsquĕ fĕrōx nūpēr pērcūssŭs ăb āprō
dēquĕ lŭpō cōncēptă Năpē pĕcŭdēsquĕ sĕcūtă
Poēmĕnĭs ēt nātīs cŏmĭtāta Hārpyīă dŭōbūs
ēt sūbstrīctă gĕrēns Sĭcўōnĭŭs īlĭă Lādōn
ēt Drŏmăs ēt Cănăchē Stīctēque ēt Tīgrĭs ĕt Ālcē
ēt nĭvĕīs Leūcōn ēt vīllīs Āsbŏlŭs ātrīs
praēvălĭdūsquĕ Lăcōn ēt cūrsū fōrtĭs Ăēllō
ēt Thŏŭs ēt Cўprĭō vēlōx cūm frātrĕ Lўcīscē
ēt nīgrām mĕdĭō frōntēm dīstīnctŭs ăb ālbō
Hārpălŏs ēt Mĕlăneūs hīrsūtăquĕ cōrpŏrĕ Lāchnē
ēt, pătrĕ Dīctaēō sēd mātrĕ Lăcōnĭdĕ nātī,
Lābrŏs ĕt Āgrĭŏdōs ĕt ăcūtaē vōcĭs Hўlāctōr
quōsquĕ rĕfērrĕ mŏra ēst. Ĕă tūrbă cŭpīdĭnĕ praēdaē
pēr rūpēs scŏpŭlōsque ădĭtūquĕ cărēntĭă sāxă,
quāque ēst dīffĭcĭlīs, quāque ēst vĭă nūllă, sĕcūntūr.
Īllĕ fŭgīt pēr quaē fŭĕrāt lŏcă saēpĕ sĕcūtūs,
heū! fămŭlōs fŭgĭt īpsĕ sŭōs. Clāmārĕ lĭbēbāt:
"Āctaēōn ĕgŏ sūm, dŏmĭnūm cōgnōscĭtĕ vēstrūm."
Vērba ănĭmō dēsūnt; rĕsŏnāt lātrātĭbŭs aēthēr.
Prīmă Mĕlānchaētēs īn tērgō vūlnĕră fēcīt,
prōxĭmă Thērŏdămās; Ŏrĕsītrŏphŏs haēsĭt ĭn ārmō;
tārdĭŭs ēxĭĕrānt, sēd pēr cōmpēndĭă mōntīs
āntĭcĭpātă vĭa ēst. Dŏmĭnūm rĕtĭnēntĭbŭs īllīs,
cētĕră tūrbă cŏīt cōnfērtque īn cōrpŏrĕ dēntēs.
Iām lŏcă vūlnĕrĭbūs dēsūnt; gĕmĭt īllĕ sŏnūmquĕ,
ētsī nōn hŏmĭnīs, quēm nōn tămĕn ēdĕrĕ pōssīt
cērvŭs, hăbēt maēstīsquĕ rĕplēt iŭgă nōtă quĕrēllīs;
ēt gĕnĭbūs prōnīs sūpplēx sĭmĭlīsquĕ rŏgāntī
cīrcūmfērt tăcĭtōs, tāmquām sŭă brācchĭă, vūltūs.
Āt cŏmĭtēs răpĭdūm sŏlĭtīs hōrtātĭbŭs āgmēn
īgnāri īnstīgānt ŏcŭlīsque Āctaēŏnă quaērūnt
ēt vĕlŭt ābsēntēm cērtātim "Āctaēŏnă" clāmānt
(ād nōmēn căpŭt īllĕ rĕfērt) ĕt ăbēssĕ quĕrūntūr
nēc căpĕre ōblātaē sēgnēm spēctācŭlă praēdaē.
Vēllĕt ăbēssĕ quĭdēm, sĕd ădēst; vēllētquĕ vĭdērĕ,
nōn ĕtĭām sēntīrĕ cănūm fĕră fāctă sŭōrūm.
Ūndĭquĕ cīrcūmstānt mērsīsque īn cōrpŏrĕ rōstrīs
dīlăcĕrānt fālsī dŏmĭnūm sŭb ĭmāgĭnĕ cērvī;
nēc nĭsĭ fīnītā pēr plūrĭmă vūlnĕră vītā
īră phărētrātaē fērtūr sătĭātă Dĭānaē.
Rūmŏr ĭn āmbĭgŭo ēst; ălĭīs vĭŏlēntĭŏr aēquō
vīsă dĕa ēst, ălĭī laūdānt dīgnāmquĕ sĕvērā
vīrgĭnĭtātĕ vŏcānt; pārs īnvĕnĭt ūtrăquĕ caūsās.
Sōlă Iŏvīs cōniūnx nōn tām, cūlpētnĕ prŏbētnĕ,
ēlŏquĭtūr quām clādĕ dŏmūs ăb Ăgēnŏrĕ dūctaē
gaūdĕt ĕt ā Tўrĭā cōllēctūm paēlĭcĕ trānsfērt
īn gĕnĕrīs sŏcĭōs ŏdĭūm. Sŭbĭt ēccĕ prĭōrī
caūsă rĕcēns grăvĭdāmquĕ dŏlēt dē sēmĭnĕ māgnī
ēssĕ Iŏvīs Sĕmĕlēn; dūm līnguam ād iūrgĭă sōlvīt:
"Prōfēcī quĭd ĕnīm tŏtĭēns pēr iūrgĭă?" dīxīt
"īpsă pĕtēndă mĭhi ēst; īpsām, sī māxĭmă Iūnō
rītĕ vŏcōr, pērdām, sī mē gēmmāntĭă dēxtrā
scēptră tĕnērĕ dĕcēt, sī sūm rēgīnă Iŏvīsquĕ
ēt sŏrŏr ēt cōniūnx, cērtē sŏrŏr. Āt, pŭtŏ, fūrto ēst
cōntēnta ēt thălămī brĕvĭs ēst īniūrĭă nōstrī.
Cōncĭpĭt: īd dĕĕrāt; mănĭfēstăquĕ crīmĭnă plēnō
fērt ŭtĕro ēt mātēr, quōd vīx mĭhĭ cōntĭgĭt, ūnō
dē Iŏvĕ vūlt fĭĕrī; tānta ēst fīdūcĭă fōrmaē.
Fāllăt ĕām fāxō; nēc sūm Sātūrnĭă, sī nōn
āb Iŏvĕ mērsă sŭō Stўgĭās pĕnĕtrābĭt ĭn ūndās."
Sūrgĭt ăb hīs sŏlĭō fūlvāquĕ rĕcōndĭtă nūbĕ
līmĕn ădīt Sĕmĕlēs; nēc nūbēs āntĕ rĕmōvīt
quām sĭmŭlāvĭt ănūm pŏsŭītque ād tēmpŏră cānōs
sūlcāvītquĕ cŭtēm rūgīs ēt cūrvă trĕmēntī
mēmbră tŭlīt pāssū; vōcēm quŏquĕ fēcĭt ănīlēm
īpsăque ĕrāt Bĕrŏē, Sĕmĕlēs Ĕpĭdaūrĭă nūtrīx.
Ērgo ŭbĭ cāptātō sērmōnĕ dĭūquĕ lŏquēndō
ād nōmēn vēnērĕ Iŏvīs, sūspīrăt ĕt: "Ōptō
Iūppĭtĕr ūt sĭt;" ăīt "mĕtŭō tămĕn ōmnĭă; mūltī
nōmĭnĕ dīvōrūm thălămōs ĭnĭērĕ pŭdīcōs.
Nēc tămĕn ēssĕ Iŏvēm sătĭs ēst; dēt pīgnŭs ămōrīs,
sī mŏdŏ vērŭs ĭs ēst; quāntūsque ēt quālĭs ăb āltā
Iūnōne ēxcĭpĭtūr, tāntūs tālīsquĕ, rŏgātō,
dēt tĭbĭ cōmplēxūs sŭăque ānte īnsīgnĭă sūmāt."
Tālĭbŭs īgnārām Iūnō Cādmēĭdă dīctīs
fōrmārāt; rŏgăt īllă Iŏvēm sĭnĕ nōmĭnĕ mūnūs.
Cuī dēūs:"Ēlĭge"; ăīt "nūllām pătĭērĕ rĕpūlsām;
quōquĕ măgīs crēdās, Stўgĭī quŏquĕ cōnscĭă sūntō
nūmĭnă tōrrēntīs; tĭmŏr ēt dĕŭs īllĕ dĕōrum ēst."
Laētă mălō nĭmĭūmquĕ pŏtēns pĕrĭtūrăque ămāntīs
ōbsĕquĭō Sĕmĕlē: "Quālēm Sātūrnĭă" dīxīt
"tē sŏlĕt āmplēctī, Vĕnĕrīs cūm foēdŭs ĭnītīs,
dā mĭhĭ tē tālēm." Vōlvīt dĕŭs ōră lŏquēntīs
ōpprĭmĕre; ēxĭĕrāt iām vōx prŏpĕrātă sŭb aūrās.
Īngĕmŭīt; nĕque ĕnīm nōn haēc ōptāssĕ nĕque īllĕ
nōn iūrāssĕ pŏtēst. Ērgō maēstīssĭmŭs āltūm
aēthĕră cōnscēndīt vūltūquĕ sĕquēntĭă trāxīt
nūbĭlă, quīs nīmbōs īnmīxtăquĕ fūlgŭră vēntīs
āddĭdĭt ēt tŏnĭtrūs ĕt ĭnēvītābĭlĕ fūlmēn.
Quā tămĕn ūsquĕ pŏtēst, vīrēs sĭbĭ dēmĕrĕ tēmptāt;
nēc, quō cēntĭmănūm dĕĭēcĕrăt īgnĕ Tўphoēă,
nūnc ārmātŭr ĕō; nĭmĭūm fĕrĭtātĭs ĭn īllo ēst.
Ēst ălĭūd lĕvĭūs fūlmēn, cuī dēxtră Cўclōpūm
saēvĭtĭaē flāmmaēquĕ mĭnūs, mĭnŭs āddĭdĭt īraē:
tēlă sĕcūndă vŏcānt sŭpĕrī; căpĭt īllă dŏmūmquĕ
īntrăt Ăgēnŏrĕām. Cōrpūs mōrtālĕ tŭmūltūs
nōn tŭlĭt aēthĕrĭōs dōnīsquĕ iŭgālĭbŭs ārsīt.
Īnpērfēctŭs ădhūc īnfāns gĕnĕtrīcĭs ăb ālvō
ērĭpĭtūr pătrĭōquĕ tĕnēr (sī crēdĕrĕ dīgnum ēst)
īnsŭĭtūr fĕmŏrī mātērnăquĕ tēmpŏră cōmplēt.
Fūrtim īllūm prīmīs Īnō mātērtĕră cūnīs
ēdŭcăt; īndĕ dătūm nŷmphaē Nŷsēĭdĕs āntrīs
ōccŭlŭērĕ sŭīs lāctīsque ălĭmēntă dĕdērĕ.
Dūmque ĕă pēr tērrās fātālī lēgĕ gĕrūntūr
tūtăquĕ bīs gĕnĭtī sūnt īncūnābŭlă Bācchī,
fōrtĕ Iŏvēm mĕmŏrānt, dīffūsūm nēctărĕ, cūrās
sēpŏsŭīssĕ grăvīs văcŭāque ăgĭtāssĕ rĕmīssōs
cūm Iūnōnĕ iŏcōs ēt: "Māiōr vēstră prŏfēcto ēst
quām quaē cōntīngīt mărĭbūs" dīxīssĕ "vŏlūptās."
Īllă nĕgāt. Plăcŭīt quaē sīt sēntēntĭă dōctī
quaērĕrĕ Tīrĕsĭaē; Vĕnŭs huīc ĕrăt ūtrăquĕ nōtă;
nām dŭŏ māgnōrūm vĭrĭdī cŏĕūntĭă sīlvā
cōrpŏră sērpēntūm băcŭlī vĭŏlāvĕrăt īctū;
dēquĕ vĭrō fāctūs, mīrābĭlĕ, fēmĭnă, sēptēm
ēgĕrăt aūtūmnōs; ōctāvō rūrsŭs ĕōsdēm
vīdĭt ĕt: "Ēst vēstraē sī tāntă pŏtēntĭă plāgaē"
dīxĭt "ŭt aūctōrīs sōrtem īn cōntrārĭă mūtēt,
nūnc quŏquĕ vōs fĕrĭām." Pērcūssīs ānguĭbŭs īsdēm,
fōrmă prĭōr rĕdĭīt gĕnĕtīvăquĕ vēnĭt ĭmāgō.
Ārbĭtĕr hīc ĭgĭtūr sūmptūs dē lītĕ iŏcōsă
dīctă Iŏvīs fīrmāt; grăvĭūs Sātūrnĭă iūstō
nēc prō mātĕrĭā fērtūr dŏlŭīssĕ sŭīquĕ
iūdĭcĭs aētērnā dāmnāvīt lūmĭnă nōctĕ.
Āt pătĕr ōmnĭpŏtēns (nĕque ĕnīm lĭcĕt īrrĭtă cuīquām
fāctă dĕī fēcīssĕ dĕō) prō lūmĭne ădēmptō
scīrĕ fŭtūră dĕdīt poēnāmquĕ lĕvāvĭt hŏnōrĕ.
Īllĕ pĕr Āŏnĭās fāmā cĕlĕbērrĭmŭs ūrbēs
īnrĕprĕhēnsă dăbāt pŏpŭlō rēspōnsă pĕtēntī.
Prīmă fĭdē vōcīsquĕ rătaē tēmptāmĭnă sūmpsīt
caērŭlă Līrĭŏpē, quām quōndām flūmĭnĕ cūrvō
īnplĭcŭīt claūsaēquĕ sŭīs Cēphīsŏs ĭn ūndīs
vīm tŭlĭt. Ēnīxa ēst ŭtĕrō pūlchērrĭmă plēnō
īnfāntēm nŷmphē, iām tūnc quī pōssĕt ămārī,
Nārcīssūmquĕ vŏcāt. Dē quō cōnsūltŭs, ăn ēssēt
tēmpŏră mātūraē vīsūrūs lōngă sĕnēctaē,
fātĭdĭcūs vātēs: "Sī sē nōn nōvĕrĭt" īnquīt.
Vānă dĭū vīsa ēst vōx aūgŭrĭs; ēxĭtŭs īllām
rēsquĕ prŏbāt lētīquĕ gĕnūs nŏvĭtāsquĕ fŭrōrīs.
Nāmquĕ tĕr ād quīnōs ūnūm Cēphīsĭŭs ānnūm
āddĭdĕrāt pŏtĕrātquĕ pŭēr iŭvĕnīsquĕ vĭdērī;
mūlti īllūm iŭvĕnēs, mūltaē cŭpĭērĕ pŭēllaē;
sēd (fŭĭt īn tĕnĕrā tām dūră sŭpērbĭă fōrmā)
nūlli īllūm iŭvĕnēs, nūllaē tĕtĭgērĕ pŭēllaē.
Ādspĭcĭt hūnc trĕpĭdōs ăgĭtāntem īn rētĭă cērvōs
vōcālīs nŷmphē, quaē nēc rĕtĭcērĕ lŏquēntī
nēc prĭŭs īpsă lŏquī dĭdĭcīt, rĕsŏnābĭlĭs Ēchō.
Cōrpŭs ădhūc Ēchō, nōn vōx ĕrăt; ēt tămĕn ūsūm
gārrŭlă nōn ălĭūm, quām nūnc hăbĕt, ōrĭs hăbēbāt,
rēddĕrĕ dē mūltīs ūt vērbă nŏvīssĭmă pōssēt.
Fēcĕrăt hōc Iūnō, quĭă, cūm dēprēndĕrĕ pōssēt
sūb Iŏvĕ saēpĕ sŭō nŷmphās īn mōntĕ iăcēntīs,
īllă dĕām lōngō prūdēns sērmōnĕ tĕnēbāt,
dūm fŭgĕrēnt nŷmphaē. Pōstquam hōc Sātūrnĭă sēnsīt:
"Hūiŭs" ăīt "līnguaē, quā sūm dēlūsă, pŏtēstās
pārvă tĭbī dăbĭtūr vōcīsquĕ brĕvīssĭmŭs ūsūs."
Rēquĕ mĭnās fīrmāt; tămĕn haēc īn fīnĕ lŏquēndī
īngĕmĭnāt vōcēs aūdītăquĕ vērbă rĕpōrtāt.
Ērgo ŭbĭ Nārcīssūm pēr dēvĭă rūră văgāntēm
vīdĭt ĕt īncālvīt, sĕquĭtūr vēstīgĭă fūrtīm,
quōquĕ măgīs sĕquĭtūr, flāmmā prŏpĭōrĕ călēscīt,
nōn ălĭtēr, quām cūm sūmmīs cīrcūmlĭtă taēdīs
ādmōtās răpĭūnt vīvācĭă sūlphŭră flāmmās.
Ō quŏtĭēns vŏlŭīt blāndīs āccēdĕrĕ dīctīs
ēt mōllēs ădhĭbērĕ prĕcēs! Nātūră rĕpūgnāt
nēc sĭnĭt, īncĭpĭāt: sēd, quōd sĭnĭt, īllă părāta ēst
ēxspēctārĕ sŏnōs, ād quōs sŭă vērbă rĕmīttāt.
Fōrtĕ pŭēr cŏmĭtūm sēdūctŭs ăb āgmĭnĕ fīdō
dīxĕrăt: "Ēcquĭs ădēst?", ĕt "ădēst" rēspōndĕrăt Ēchō.
Hīc stŭpĕt, ūtque ăcĭēm pārtēs dīmīttĭt ĭn ōmnēs,
vōcĕ "vĕnī" māgnā clāmāt: vŏcăt īllă vŏcāntēm.
Rēspĭcĭt ēt rūrsūs nūllō vĕnĭēntĕ "quĭd" īnquīt
"mē fŭgĭs?" ēt tŏtĭdēm, quōt dīxīt, vērbă rĕcēpīt.
Pērstăt ĕt āltērnaē dēcēptŭs ĭmāgĭnĕ vōcīs
"hūc cŏĕāmŭs" ăīt, nūllīquĕ lĭbēntĭŭs ūmquām
rēspōnsūră sŏnō "cŏĕāmūs" rēttŭlĭt Ēchō,
ēt vērbīs făvĕt īpsă sŭīs ēgrēssăquĕ sīlvā
ībăt, ŭt īnĭcĕrēt spērātō brācchĭă cōllō.
Īllĕ fŭgīt fūgiēnsquĕ "mănūs cōnplēxĭbŭs aūfēr!
Ānte" āīt "mŏrĭār, quām sīt tĭbĭ cōpĭă nōstrī".
Rēttŭlĭt īllă nĭhīl nĭsĭ "sīt tĭbĭ cōpĭă nōstrī".
Sprētă lătēt sīlvīs pŭdĭbūndăquĕ frōndĭbŭs ōră
prōtĕgĭt ēt sōlīs ēx īllō vīvĭt ĭn āntrīs;
sēd tămĕn haērĕt ămōr crēscītquĕ dŏlōrĕ rĕpūlsaē:
ēt tēnuānt vĭgĭlēs cōrpūs mĭsĕrābĭlĕ cūraē,
āddūcītquĕ cŭtēm măcĭēs, ĕt ĭn āĕră sūcūs
cōrpŏrĭs ōmnĭs ăbīt; vōx tāntum ātque ōssă sŭpērsūnt:
vōx mănĕt; ōssă fĕrūnt lăpĭdīs trāxīssĕ fĭgūrām.
Īndĕ lătēt sīlvīs nūllōque īn mōntĕ vĭdētūr,
ōmnĭbŭs aūdītūr: sŏnŭs ēst, quī vīvĭt ĭn īllā.
Sīc hānc, sīc ălĭās ūndīs aūt mōntĭbŭs ōrtās
lūsĕrăt hīc nŷmphās, sīc coētūs āntĕ vĭrīlēs.
Īndĕ mănūs ălĭquīs dēspēctŭs ăd aēthĕră tōllēns:
"Sīc ămĕt īpsĕ lĭcēt, sīc nōn pŏtĭātŭr ămātō."
Dīxĕrăt; ādsēnsīt prĕcĭbūs Rhāmnūsĭă iūstīs.
Fōns ĕrăt īnlīmīs, nĭtĭdīs ārgēntĕŭs ūndīs,
quēm nĕquĕ pāstōrēs nĕquĕ pāstaē mōntĕ căpēllaē
cōntĭgĕrānt ălĭūdvĕ pĕcūs, quēm nūllă vŏlūcrīs
nēc fĕră tūrbārāt nēc lāpsŭs ăb ārbŏrĕ rāmūs.
Grāmĕn ĕrāt cīrcā, quōd prōxĭmŭs ūmŏr ălēbāt,
sīlvăquĕ sōlĕ lŏcūm pāssūră tĕpēscĕrĕ nūllō.
Hīc pŭĕr, ēt stŭdĭō vēnāndī lāssŭs ĕt aēstū
prōcŭbŭīt făcĭēmquĕ lŏcī fōntēmquĕ sĕcūtūs.
Dūmquĕ sĭtīm sēdārĕ cŭpīt, sĭtĭs āltĕră crēvīt;
dūmquĕ bĭbīt, vīsaē cōrrēptŭs ĭmāgĭnĕ fōrmaē,
spēm sĭnĕ cōrpŏre ămāt; cōrpūs pŭtăt ēssĕ quŏd ūnda ēst.
Ādstŭpĕt īpsĕ sĭbī vūltūque īnmōtŭs ĕōdēm
haērĕt, ŭt ē Părĭō fōrmātūm mārmŏrĕ sīgnūm.
Spēctăt hŭmī pŏsĭtūs gĕmĭnūm, sŭă lūmĭnă, sīdūs
ēt dīgnōs Bācchō, dīgnōs ĕt Ăpōllĭnĕ crīnēs
īmpūbēsquĕ gĕnās ĕt ĕbūrnĕă cōllă dĕcūsquĕ
ōrĭs ĕt īn nĭvĕō mīxtūm cāndōrĕ rŭbōrēm
cūnctăquĕ mīrātūr quĭbŭs ēst mīrābĭlĭs īpsĕ.
Sē cŭpĭt īnprūdēns ēt quī prŏbăt īpsĕ prŏbātūr,
dūmquĕ pĕtīt pĕtĭtūr părĭtērque āccēndĭt ĕt ārdēt.
Īnrĭtă fāllācī quŏtĭēns dĕdĭt ōscŭlă fōntī!
Īn mĕdĭīs quŏtĭēns vīsūm cāptāntĭă cōllūm
brācchĭă mērsĭt ăquīs nēc sē dēprēndĭt ĭn īllīs!
Quīd vĭdĕāt, nēscīt; sēd quōd vĭdĕt, ūrĭtŭr īllō
ātque ŏcŭlōs īdēm, quī dēcĭpĭt, īncĭtăt ērrōr.
Crēdŭlĕ, quīd frūstrā sĭmŭlācră fŭgācĭă cāptās?
Quōd pĕtĭs ēst nūsquām; quŏd ămās, āvērtĕrĕ, pērdēs.
Īstă rĕpērcūssaē, quām cērnĭs, ĭmāgĭnĭs ūmbra ēst.
Nīl hăbĕt īstă sŭī; tēcūm vēnītquĕ mănētquĕ;
tēcūm dīscēdēt, sī tū dīscēdĕrĕ pōssīs.
Nōn īllūm Cĕrĕrīs, nōn īllūm cūră quĭētīs
ābstrăhĕre īndĕ pŏtēst; sĕd ŏpācā fūsŭs ĭn hērbā
spēctăt ĭnēxplētō mēndācēm lūmĭnĕ fōrmām
pērque ŏcŭlōs pĕrĭt īpsĕ sŭōs; paūlūmquĕ lĕvātūs,
ād cīrcūmstāntēs tēndēns sŭă brācchĭă sīlvās:
"Ēcquĭs, ĭō sīlvaē, crūdēlĭŭs" īnquĭt "ămāvīt?
Scītĭs ĕnim ēt mūltīs lătĕbra ōppōrtūnă fŭīstīs.
Ēcquēm, cūm vēstraē tŏt ăgāntūr saēcŭlă vītaē,
quī sīc tābŭĕrīt, lōngō mĕmĭnīstĭs ĭn aēvō?
Ēt plăcĕt ēt vĭdĕō; sēd quōd vĭdĕōquĕ plăcētquĕ
nōn tămĕn īnvĕnĭō; tāntūs tĕnĕt ērrŏr ămāntēm.
Quōquĕ măgīs dŏlĕām, nēc nōs mărĕ sēpărăt īngēns
nēc vĭă nēc mōntēs nēc claūsīs moēnĭă pōrtīs;
ēxĭgŭā prŏhĭbēmŭr ăquā. Cŭpĭt īpsĕ tĕnērī;
nām quŏtĭēns lĭquĭdīs pōrrēxĭmŭs ōscŭlă lŷmphīs,
hīc tŏtĭēns ād mē rĕsŭpīnō nītĭtŭr ōrĕ.
Pōssĕ pŭtēs tāngī; mĭnĭmum ēst quŏd ămāntĭbŭs ōbstāt.
Quīsquĭs ĕs, hūc ēxī; quīd mē, pŭĕr ūnĭcĕ, fāllīs?
Quōvĕ pĕtītŭs ăbīs? Cērtē nēc fōrmă nĕc aētās
ēst mĕă quām fŭgĭās ĕt ămārūnt mē quŏquĕ nŷmphaē.
Spēm mĭhĭ nēscĭŏ quām vūltū prōmīttĭs ămīcō;
cūmque ĕgŏ pōrrēxī tĭbĭ brācchĭă, pōrrĭgĭs ūltrō;
cūm rīsi, ārrīdēs. Lăcrĭmās quŏquĕ saēpĕ nŏtāvī
mē lăcrĭmāntĕ tŭās; nūtū quŏquĕ sīgnă rĕmīttīs;
ēt, quāntūm mōtū fōrmōsī sūspĭcŏr ōrīs,
vērbă rĕfērs aūrēs nōn pērvĕnĭēntĭă nōstrās.
Īste ĕgŏ sūm; sēnsī nēc mē mĕă fāllĭt ĭmāgŏ;
ūrŏr ămōrĕ mĕī, flāmmās mŏvĕōquĕ fĕrōquĕ.
Quīd făcĭām? Rŏgĕr ānnĕ rŏgēm? Quīd deīndĕ rŏgābō?
Quōd cŭpĭō mēcum ēst; ĭnŏpēm mē cōpĭă fēcīt.
Ō | ŭtĭnam ā nōstrō sēcēdĕrĕ cōrpŏrĕ pōssēm!
Vōtum ĭn ămāntĕ nŏvūm, vēllēm quŏd ămāmŭs ăbēssēt.
Iāmquĕ dŏlōr vīrēs ădĭmīt nēc tēmpŏră vītaē
lōngă mĕaē sŭpĕrānt prĭmŏque ēxtīngūŏr ĭn aēvō.
Nēc mĭhĭ mōrs grăvĭs ēst pŏsĭtūrō mōrtĕ dŏlōrēs;
hīc, quī dīlĭgĭtūr, vēllēm dĭŭtūrnĭŏr ēssēt.
Nūnc dŭŏ cōncōrdēs ănĭmā mŏrĭēmŭr ĭn ūnā."
Dīxĭt ĕt ād făcĭēm rĕdĭīt mălĕ sānŭs ĕāndēm
ēt lăcrĭmīs tūrbāvĭt ăquās ōbscūrăquĕ mōtō
rēddĭtă fōrmă lăcu ēst. Quām cūm vīdīssĕt ăbīrĕ:
"Quō rĕfŭgīs? Rĕmănē nēc mē, crūdēlĭs, ămāntēm
dēsĕrĕ;" clāmāvīt "lĭcĕāt quōd tāngĕrĕ nōn ēst
ādspĭcĕre ēt mĭsĕrō praēbēre ălĭmēntă fŭrōrī."
Dūmquĕ dŏlēt, sūmmā vēstēm dēdūxĭt ăb ōrā
nūdăquĕ mārmŏrĕīs pērcūssīt pēctŏră pālmīs.
Pēctŏră trāxērūnt rōseūm pērcūssă rŭbōrēm,
nōn ălĭtēr quām pōmă sŏlēnt, quaē, cāndĭdă pārtĕ,
pārtĕ rŭbēnt, aūt ūt vărĭīs sŏlĕt ūnă răcēmīs
dūcĕrĕ pūrpŭrĕūm nōndūm mātūră cŏlōrēm.
Quaē sĭmŭl āspēxīt lĭquĕfāctā rūrsŭs ĭn ūndā,
nōn tŭlĭt ūltĕrĭūs; sĕd, ŭt īntābēscĕrĕ flāvaē
īgnĕ lĕvī cēraē mātūtīnaēquĕ prŭīnaē
sōlĕ tĕpēntĕ sŏlēnt, sīc āttĕnŭātŭs ămōrĕ
līquĭtŭr ēt tēctō paūlātīm cārpĭtŭr īgnī.
Ēt nĕquĕ iām cŏlŏr ēst mīxtō cāndōrĕ rŭbōrī,
nēc vĭgŏr ēt vīrēs ēt quaē mŏdŏ vīsă plăcēbānt,
nēc cōrpūs rĕmănēt, quōndām quŏd ămāvĕrăt Ēchō.
Quaē tămĕn ūt vīdīt, quāmvīs īrātă mĕmōrquĕ,
īndŏlŭīt, quōtiēnsquĕ pŭēr mĭsĕrābĭlĭs "ēheū!"
dīxĕrăt, haēc rĕsŏnīs ĭtĕrābāt vōcĭbŭs "ēheū!"
cūmquĕ sŭōs mănĭbūs pērcūssĕrăt īllĕ lăcērtōs,
haēc quŏquĕ rēddēbāt sŏnĭtūm plāngōrĭs ĕūndēm.
Ūltĭmă vōx sŏlĭtām fŭĭt haēc spēctāntĭs ĭn ūndām:
"Heū frūstrā dīlēctĕ pŭēr!" tŏtĭdēmquĕ rĕmīsīt
vērbă lŏcūs; dīctōquĕ vălē "vāle!" īnquĭt ĕt Ēchō.
Īllĕ căpūt vĭrĭdī fēssūm sūbmīsĭt ĭn hērbā;
lūmĭnă mōrs claūsīt dŏmĭnī mīrāntĭă fōrmām.
Tūm quŏquĕ sē, pōstquam ēst īnfērnā sēdĕ rĕcēptūs,
īn Stўgĭā spēctābăt ăquā. Plānxērĕ sŏrōrēs
Nāĭdĕs ēt sēctōs frātrī pŏsŭērĕ căpīllōs;
plānxērūnt Drўădēs; plāngēntĭbŭs ādsŏnăt Ēchō.
Iāmquĕ rŏgūm quāssāsquĕ făcēs fĕrĕtrūmquĕ părābānt;
nūsquām cōrpŭs ĕrāt; crŏcĕūm prō cōrpŏrĕ flōrēm
īnvĕnĭūnt fŏlĭīs mĕdĭūm cīngēntĭbŭs ālbīs.
Cōgnĭtă rēs mĕrĭtām vātī pĕr Ăchāĭdăs ūrbēs
ādtŭlĕrāt fāmām nōmēnque ĕrăt aūgŭrĭs īngēns.
Spērnĭt Ĕchīŏnĭdēs tămĕn hūnc ēx ōmnĭbŭs ūnūs,
cōntēmptōr sŭpĕrūm, Pēntheūs praēsāgăquĕ rīdēt
vērbă sĕnīs tĕnĕbrāsque ēt clādēm lūcĭs ădēmptaē
ōbĭcĭt. Īllĕ mŏvēns ālbēntĭă tēmpŏră cānīs:
"Quām fēlīx ēssēs, sī tū quŏquĕ lūmĭnĭs hūiūs
ōrbŭs" ăīt "fĭĕrēs, nē Bācchĭcă sācră vĭdērēs!
Nāmquĕ dĭēs ădĕrīt, quām nōn prŏcŭl aūgŭrŏr ēssĕ,
quā nŏvŭs hūc vĕnĭāt, prōlēs Sĕmĕlēĭă, Lībēr;
quēm nĭsĭ tēmplōrūm fŭĕrīs dīgnātŭs hŏnōrĕ,
mīllĕ lăcēr spārgērĕ lŏcīs ēt sānguĭnĕ sīlvās
foēdābīs mātrēmquĕ tŭām mātrīsquĕ sŏrōrēs.
Ēvĕnĭēt; nĕque ĕnīm dīgnābĕrĕ nūmĕn hŏnōrĕ
mēquĕ sŭb hīs tĕnĕbrīs nĭmĭūm vīdīssĕ quĕrērīs."
Tālĭă dīcēntēm prōtūrbăt Ĕchīŏnĕ nātūs.
Dīctă fĭdēs sĕquĭtūr rēspōnsăquĕ vātĭs ăgūntūr;
Lībĕr ădēst fēstīsquĕ frĕmūnt ŭlŭlātĭbŭs āgrī;
tūrbă rŭīt mīxtaēquĕ vĭrīs mātrēsquĕ nŭrūsquĕ
vūlgūsquē prŏcĕrēsque īgnōta ād sācră fĕrūntūr.
"Quīs fŭrŏr, ānguĭgĕnaē, prōlēs Māvōrtĭă, vēstrās
āttŏnŭīt mēntēs?" Pēntheūs ăĭt "aērănĕ tāntūm
aērĕ rĕpūlsă vălēnt ĕt ădūncō tībĭă cōrnū
ēt măgĭcaē fraūdēs ēt quōs nōn bēllĭcŭs ēnsīs,
nōn tŭbă tērrŭĕrīt, nōn strīctīs āgmĭnă tēlīs,
fēmĭnĕaē vōcēs ēt mōta īnsānĭă vīnō
ōbscēnīquĕ grĕgēs ĕt ĭnānĭă tŷmpănă vīncānt?
Vōsnĕ, sĕnēs, mīrēr, quī lōngă pĕr aēquŏră vēctī
hāc Tўrŏn, hāc prŏfŭgōs pŏsŭīstīs sēdĕ Pĕnātēs,
nūnc sĭnĭtīs sĭnĕ Mārtĕ căpī? Vōsne, ācrĭŏr aētās,
ō iŭvĕnēs, prŏpĭōrquĕ mĕaē, quōs ārmă tĕnērĕ,
nōn thŷrsōs, gălĕāquĕ tĕgī, nōn frōndĕ, dĕcēbāt?
Ēstĕ, prĕcōr, mĕmŏrēs, quā sītīs stīrpĕ crĕātī
īllīūsque ănĭmōs, quī mūltōs pērdĭdĭt ūnūs,
sūmĭtĕ sērpēntīs; prō fōntĭbŭs īllĕ lăcūquĕ
īntĕrĭīt, āt vōs prō fāmā vīncĭtĕ vēstrā.
Īllĕ dĕdīt lētō fōrtēs, vōs pēllĭtĕ mōllēs
ēt pătrĭūm rĕtĭnētĕ dĕcūs. Sī fātă vĕtābānt
stārĕ dĭū Thēbās, ŭtĭnām tōrmēntă vĭrīquĕ
moēnĭă dīrŭĕrēnt fērrūmque īgnīsquĕ sŏnārēnt!
Ēssēmūs mĭsĕrī sĭnĕ crīmĭnĕ sōrsquĕ quĕrēndă,
nōn cēlāndă fŏrēt, lăcrĭmaēquĕ pŭdōrĕ cărērēnt.
Āt nūnc ā pŭĕrō Thēbaē căpĭēntŭr ĭnērmī,
quēm nĕquĕ bēllă iŭvānt nēc tēlă nĕc ūsŭs ĕquōrūm,
sēd mădĭdī mūrrā crīnēs mōllēsquĕ cŏrōnaē
pūrpŭrăque ēt pīctīs īntēxtūm vēstĭbŭs aūrūm.
Quēm quĭdem ĕgo āctūtūm, mŏdŏ vōs ābsīstĭtĕ, cōgām
ādsūmptūmquĕ pătrēm cōmmēntăquĕ sācră fătērī.
Ān sătĭs Ācrĭsĭo ēst ănĭmī cōntēmnĕrĕ vānūm
nūmĕn ĕt Ārgŏlĭcās vĕnĭēntī claūdĕrĕ pōrtās,
Pēnthĕă tērrēbīt cūm tōtīs ādvĕnă Thēbīs?
Ītĕ cĭtī (fămŭlīs hōc īmpĕrăt), ītĕ dŭcēmquĕ
āttrăhĭte hūc vīnctūm iūssīs mŏră sēgnĭs ăbēstō."
Hūnc ăvŭs, hūnc Ăthămās, hūnc cētĕră tūrbă sŭōrūm
cōrrĭpĭūnt dīctīs frūstrāque ĭnhĭbērĕ lăbōrānt.
Ācrĭŏr ādmŏnĭtu ēst īnrītātūrquĕ rĕtēntā
ēt crēscīt răbĭēs mŏdĕrāmĭnăque īpsă nŏcēbānt.
Sīc ĕgŏ tōrrēntēm, quā nīl ōbstābăt ĕūntī,
lēnĭŭs ēt mŏdĭcō strĕpĭtū dēcūrrĕrĕ vīdī;
āt quācūmquĕ trăbēs ōbstrūctăquĕ sāxă tĕnēbānt,
spūmĕŭs ēt fērvēns ĕt ăb ōbĭcĕ saēvĭŏr ībāt.
Ēccĕ crŭēntātī rĕdĕūnt ēt Bācchŭs ŭbi ēssēt
quaērēntī dŏmĭnō Bācchūm vīdīssĕ nĕgārūnt:
"Hunc" dixere "tamen comitem famulumque sacrorum
cēpĭmŭs;" ēt trādūnt mănĭbūs pōst tērgă lĭgātīs
sācră dĕī quēndām Tŷrrhēna ē gēntĕ sĕcūtūm.
Āspĭcĭt hūnc Pēntheūs ŏcŭlīs quōs īră trĕmēndōs
fēcĕrăt ēt, quāmquām poēnaē vīx tēmpŏră dīffērt:
"Ō pĕrĭtūrĕ tŭāque ălĭīs dŏcŭmēntă dătūrĕ
morte," ait "ede tuum nomen nomenque parentum
ēt pătrĭām mōrīsquĕ nŏvī cūr sācră frĕquēntēs."
Ille metu vacuus: "Nomen mihi" dixit "Acoetes,
pātrĭă Maēŏnĭa ēst, hŭmĭlī dē plēbĕ părēntēs.
Nōn mĭhĭ quaē dūrī cŏlĕrēnt, pătĕr ārvă iŭvēncī,
lānĭgĕrōsquĕ grĕgēs, nōn ūlla ārmēntă rĕlīquīt;
paūpĕr ĕt īpsĕ fŭīt līnōquĕ sŏlēbăt ĕt hāmīs
dēcĭpĕre ēt călămō sălĭēntīs dūcĕrĕ pīscēs.
Ārs īllī sŭă cēnsŭs ĕrāt. Cūm trādĕrĕt ārtēm:
`Āccĭpĕ quās hăbĕō, stŭdĭī sūccēssŏr ĕt hērēs,`
dīxĭt `ŏpēs;` mŏrĭēnsquĕ mĭhī nĭhĭl īllĕ rĕlīquīt
praētĕr ăquās; ūnum hōc pōssum āppēllārĕ, pătērnūm.
Mōx ĕgŏ, nē scŏpŭlīs haērērēm sēmpĕr ĭn īsdēm,
āddĭdĭcī rĕgĭmēn dēxtrā mŏdĕrāntĕ cărīnaē
flēctĕre ĕt Ōlĕnĭaē sīdūs plŭvĭālĕ Căpēllaē
Tāўgĕtēnque Hўădāsque ŏcŭlīs Ārctōnquĕ nŏtāvī
vēntōrūmquĕ dŏmōs ēt pōrtūs pūppĭbŭs āptōs.
Fōrtĕ pĕtēns Dēlūm Chīaē tēllūrĭs ăd ōrās
āpplĭcŏr ēt dēxtrīs āddūcōr lītŏră rēmīs
dōquĕ lĕvīs sāltūs ūdaēque īnmīttŏr hărēnaē.
Nōx ŭbĭ cōnsūmpta ēst (aūrōră rŭbēscĕrĕ prīmō
coēpĕrăt); ēxsūrgō lătĭcēsque īnfērrĕ rĕcēntīs
ādmŏnĕō mōnstrōquĕ vĭām quaē dūcăt ăd ūndās.
Īpsĕ, quĭd aūră mĭhī tŭmŭlō prōmīttăt ăb āltō,
prōspĭcĭō cŏmĭtēsquĕ vŏcō rĕpĕtōquĕ cărīnām.
"Ādsŭmŭs ēn!" īnquīt sŏcĭōrūm prīmŭs Ŏphēltēs;
ūtquĕ pŭtāt, praēdām dēsērtō nāctŭs ĭn āgrō,
vīrgĭnĕā pŭĕrūm dūcīt pēr lītŏră fōrmā.
Īllĕ mĕrō sōmnōquĕ grăvīs tĭtŭbārĕ vĭdētūr
vīxquĕ sĕquī; spēctō cūltūm făcĭēmquĕ grădūmquĕ;
nīl ĭbĭ, quōd crēdī pōssēt mōrtālĕ, vĭdēbām.
Ēt sēnsi ēt dīxī sŏcĭīs: "Quōd nūmĕn ĭn īstō
cōrpŏrĕ sīt, dŭbĭtō; sēd cōrpŏrĕ nūmĕn ĭn īsto ēst.
Quīsquĭs ĕs, ō făvĕās nōstrīsquĕ lăbōrĭbŭs ādsīs;
hīs quŏquĕ dēs vĕnĭām." "Prō nōbīs mīttĕ prĕcārī"
Dīctўs ăīt, quō nōn ălĭūs cōnscēndĕrĕ sūmmās
ōcĭŏr āntēmnās prēnsōquĕ rŭdēntĕ rĕlābī.
Hōc Lĭbўs, hōc flāvūs, prōraē tūtēlă, Mĕlānthūs,
hōc prŏbăt Ālcĭmĕdōn ēt, quī rĕquĭēmquĕ mŏdūmquĕ
vōcĕ dăbāt rēmīs, ănĭmōrum hōrtātŏr Ĕpōpeūs,
hōc ōmnēs ălĭī; praēdaē tām caēcă cŭpīdo ēst.
"Nōn tămĕn hānc sācrō vĭŏlārī pōndĕrĕ pīnūm
pērpĕtĭār;" dīxī "pārs hīc mĭhĭ māxĭmă iūrīs."
Īnque ădĭtu ōbsīstō. Fŭrĭt aūdācīssĭmŭs ōmnī
dē nŭmĕrō Lўcăbās, quī Tūscā pūlsŭs ăb ūrbĕ
ēxsĭlĭūm dīrā poēnām prō caēdĕ lŭēbāt.
Īs mĭhĭ, dūm rēstō, iŭvĕnālī gūttŭră pūgnō
rūpĭt ĕt ēxcūssūm mīsīssĕt ĭn aēquŏră, sī nōn
haēsīssēm, quāmvīs āmēns, īn fūnĕ rĕtēntūs.
Īmpĭă tūrbă prŏbāt fāctūm. Tūm dēnĭquĕ Bācchūs
Bācchŭs ĕnīm fŭĕrāt), vĕlŭtī clāmōrĕ sŏlūtūs
sīt sŏpŏr āquĕ mĕrō rĕdĕānt īn pēctŏră sēnsūs:
"Quīd făcĭtīs? Quīs clāmŏr" ăīt "quā, dīcĭtĕ, naūtaē,
hūc ŏpĕ pērvēnī? Quō mē dēfērrĕ părātīs?"
"Pōnĕ mĕtūm," Prōreūs "ēt quōs cōntīngĕrĕ pōrtūs
ēdĕ vĕlīs;" dīxīt "tērrā sīstērĕ pĕtītā."
"Nāxŏn" ăīt Lībēr "cūrsūs ādvērtĭtĕ vēstrōs.
Īllă mĭhī dŏmŭs ēst; vōbīs ĕrĭt hōspĭtă tēllūs."
Pēr mărĕ fāllācēs pērque ōmnĭă nūmĭnă iūrānt
sīc fŏrĕ mēquĕ iŭbēnt pīctaē dărĕ vēlă cărīnaē.
Dēxtrā Nāxŭs ĕrāt; dēxtrā mĭhĭ līntĕă dāntī:
"Quīd făcĭs, ō dēmēns? Quīs tē fŭrŏr?" īnquĭt Ŏphēltēs.
Prō sē quīsquĕ tĭmēt; "laēvām pĕtĕ" māxĭmă nūtū
pārs mĭhĭ sīgnĭfĭcāt; pārs quīd vĕlĭt aūrĕ sŭsūrrāt.
Ōbstĭpŭī: "Căpĭāt"que ălĭquīs mŏdĕrāmĭnă" dīxī
mēquĕ mĭnīstĕrĭō scĕlĕrīsque ārtīsquĕ rĕmōvī.
Īncrĕpŏr ā cūnctīs tōtūmque īnmūrmŭrăt āgmēn.
Ē quĭbŭs Aēthălĭōn: "Tē scīlĭcĕt ōmnĭs ĭn ūnō
nōstră sălūs pŏsĭta ēst" ăĭt ēt sŭbĭt īpsĕ mĕūmquĕ
ēxplĕt ŏpūs Nāxōquĕ pĕtīt dīvērsă rĕlīctā.
Tūm dĕŭs īllūdēns, tāmquām mŏdŏ dēnĭquĕ fraūdēm
sēnsĕrĭt, ē pūppī pōntūm prōspēctăt ădūncā
ēt flēntī sĭmĭlīs: "Nōn haēc mĭhĭ lītŏră, naūtaē,
prōmīsīstĭs" ăīt "nōn haēc mĭhĭ tērră rŏgāta ēst.
Quō mĕrŭī poēnām fāctō? Quaē glōrĭă vēstra ēst,
sī pŭĕrūm iŭvĕnēs, sī mūltī fāllĭtĭs ūnūm?"
Iāmdūdūm flēbām. Lăcrĭmās mănŭs īnpĭă nōstrās
rīdĕt ĕt īmpēllīt prŏpĕrāntĭbŭs aēquŏră rēmīs.
Pēr tĭbĭ nūnc īpsūm (nĕc ĕnīm praēsēntĭŏr īllō
ēst dĕŭs) ādiūrō tām mē tĭbĭ vēră rĕfērrĕ
quām vērī māiōră fĭdē; stĕtĭt aēquŏrĕ pūppīs
haūd ălĭtēr quām sī sīccūm nāvālĕ tĕnērēt.
Īlli ādmīrāntēs rēmōrum īn vērbĕrĕ pērstānt
vēlăquĕ dēdūcūnt gĕmĭnāque ŏpĕ cūrrĕrĕ tēmptānt;
īmpĕdĭūnt hĕdĕraē rēmōs nēxūquĕ rĕcūrvō
sērpūnt ēt grăvĭdīs dīstīngūnt vēlă cŏrŷmbīs.
Īpsĕ răcēmĭfĕrīs frōntēm cīrcūmdătŭs ūvīs
pāmpĭnĕīs ăgĭtāt vēlātām frōndĭbŭs hāstām;
quēm cīrcā tīgrēs sĭmŭlācrăque ĭnānĭă lŷncūm
pīctārūmquĕ iăcēnt fĕră cōrpŏră pānthērārūm.
Ēxsĭlŭērĕ vĭrī, sīve hōc īnsānĭă fēcīt
sīvĕ tĭmōr prīmūsquĕ Mĕdōn nīgrēscĕrĕ coēpīt
cōrpŏre ĕt ēxprēssō spīnaē cūrvāmĭnĕ flēctī.
Īncĭpĭt hīc Lўcăbās: "Īn quaē mīrācŭlă" dīxīt
vērtĕrĭs?" ēt lātī rīctūs ēt pāndă lŏquēntī
nārĭs ĕrāt squāmāmquĕ cŭtīs dūrātă trăhēbāt.
Āt Lĭbўs, ōbstāntīs dūm vūlt ōbvērtĕrĕ rēmōs,
īn spătĭūm rĕsĭlīrĕ mănūs brĕvĕ vīdĭt ĕt īllās
iām nōn ēssĕ mănūs, iām pīnnās pōssĕ vŏcārī.
Āltĕr, ăd īntōrtōs cŭpĭēns dărĕ brācchĭă frēmēns,
brācchĭă nōn hăbŭīt trūncōquĕ rĕpāndŭs ĭn ūndās
cōrpŏrĕ dēsīlvīt; fālcātă nŏvīssĭmă caūda ēst,
quālĭă dīmĭdĭaē sĭnŭāntūr cōrnŭă lūnaē.
Ūndĭquĕ dānt sāltūs mūltāque āspērgĭnĕ rōrānt
ēmērgūntque ĭtĕrūm rĕdĕūntquĕ sĭbi aēquŏră rūrsūs
īnquĕ chŏrī lūdūnt spĕcĭēm lāscīvăquĕ iāctānt
cōrpŏra ĕt āccēptūm pătŭlīs mărĕ nārĭbŭs ēfflānt.
Dē mŏdŏ vīgīntī, tŏt ĕnīm rătĭs īllă fĕrēbāt,
rēstābām sōlūs; păvĭdūm gĕlĭdūmquĕ trĕmēntī
cōrpŏrĕ vīxquĕ mĕūm fīrmāt dĕŭs: "Ēxcŭtĕ" dīcēns
"cōrdĕ mĕtūm Dīāmquĕ tĕnē." Dēlātŭs ĭn īllām,
āccēssī sācrīs Bācchēăquĕ sācră frĕquēntō."
"Praēbŭĭmūs lōngīs" Pēntheūs "āmbāgĭbŭs aūrēs"
īnquīt, "ūt ĭră mōră vĭrēs ābsūmĕrĕ pōssēt.
Praēcĭpĭtēm, fămŭlī, răpĭte hūnc crŭcĭātăquĕ dīrīs
cōrpŏră tōrmēntīs Stўgĭaē dēmīttĭtĕ nōctī."
Prōtĭnŭs ābstrāctūs sŏlĭdīs Tŷrrhēnŭs Ăcoētēs
claūdĭtŭr īn tēctīs ēt, dūm crūdēlĭă iūssaē
īnstrūmēntă nĕcīs fērūmque īgnēsquĕ părāntūr,
spōntĕ sŭā pătŭīssĕ fŏrēs lāpsāsquĕ lăcērtīs
spōntĕ sŭā fāma ēst, nūllō sōlvēntĕ, cătēnās.
Pērstăt Ĕchīŏnĭdēs; nēc iām iŭbĕt īrĕ, sĕd īpsĕ
vādĭt, ŭbi ēlēctūs făcĭēnda ād sācră Cĭthaērōn
cāntĭbŭs ēt clārā bācchāntūm vōcĕ sŏnābāt.
Ūt frĕmĭt ācĕr ĕquūs, cūm bēllĭcŭs aērĕ cănōrō
sīgnă dĕdīt tŭbĭcēn, pūgnaēque ādsūmĭt ămōrēm,
Pēnthĕă sīc īctūs lōngīs ŭlŭlātĭbŭs aēthēr
mōvĭt ĕt aūdītō clāmōrĕ rĕcāndŭĭt īră.
Mōntĕ fĕrē mĕdĭo ēst, cīngēntĭbŭs ūltĭmă sīlvīs,
pūrŭs ăb ārbŏrĭbūs spēctābĭlĭs ūndĭquĕ cāmpūs;
hīc ŏcŭlīs īllūm cērnēntēm sācră prŏfānīs
prīmă vĭdēt, prīma ēst īnsānō cōncĭtă cūrsū,
prīmă sŭūm mīssō vĭŏlāvīt Pēnthĕă thŷrsō
mātĕr ĕt: "Ō gĕmĭnaē" clāmāvĭt "ădēstĕ sŏrōrēs!
Īlle ăpĕr, īn nōstrīs ērrāt quī māxĭmŭs āgrīs,
īllĕ mĭhī fĕrĭēndŭs ăpēr." Rŭĭt ōmnĭs ĭn ūnūm
tūrbă fŭrēns; cūnctaē cŏĕūnt trĕpĭdūmquĕ sĕquūntūr,
iām trĕpĭdūm, iām vērbă mĭnūs vĭŏlēntă lŏquēntēm,
iām sē dāmnāntēm, iām sē pēccāssĕ fătēntēm.
Saūcĭŭs īllĕ tămēn: "Fĕr ŏpēm, mātērtĕră," dīxīt
Aūtŏnŏē! Mŏvĕānt ănĭmōs Āctaēŏnĭs ūmbraē."
īllă quĭs Āctaēōn nēscīt dēxtrāmquĕ prĕcāntīs
ābstŭlĭt; Īnōō lăcĕrāta ēst āltĕră rāptū.
Nōn hăbĕt īnfēlīx quaē mātrī brācchĭă tēndāt,
trūncă sĕd ōstēndēns dēiēctīs vūlnĕră mēmbrīs:
"Āspĭcĕ, mātĕr" ăīt. Vīsīs ŭlŭlāvĭt Ăgāvē
cōllăquĕ iāctāvīt mōvītquĕ pĕr āĕrā crīnēm
āvūlsūmquĕ căpūt dĭgĭtīs cōnplēxă crŭēntīs
clāmăt: "Ĭō cŏmĭtēs, ŏpŭs haēc vīctōrĭă nōstrum ēst!"
Nōn cĭtĭūs frōndēs aūtūmnī frīgŏrĕ tāctās
iāmquĕ măle haērēntēs āltā răpĭt ārbŏrĕ vēntūs
quām sūnt mēmbră vĭrī mănĭbūs dīrēptă nĕfāndīs.
Tālĭbŭs ēxēmplīs mŏnĭtaē nŏvă sācră frĕquēntānt
tūrăquĕ dānt sānctāsquĕ cŏlūnt Īsmēnĭdĕs ārās.
Iamque deus, posita fallacis imagine tauri,
se confessus erat Dictaeaque rura tenebat,
cum pater ignarus Cadmo perquirere raptam
imperat et poenam, si non invenerit, addit
exsilium, facto pius et sceleratus eodem.
Orbe pererrato (quis enim deprendere possit
furta Iovis?), profugus patriamque iramque parentis
vitat Agenorides Phoebique oracula supplex
consulit et quae sit tellus habitanda requirit.
"Bos tibi" Phoebus ait "solis occurret in arvis,
nullum passa iugum curvique immunis aratri;
hac duce carpe vias et, qua requieverit herba,
moenia fac condas Boeotiaque illa vocato."
Vix bene Castalio Cadmus descenderat antro;
incustoditam lente videt ire iuvencam,
nullum servitii signum cervice gerentem.
Subsequitur pressoque legit vestigia gressu
auctoremque viae Phoebum taciturnus adorat.
Iam vada Cephisi Panopesque evaserat arva;
bos stetit et, tollens speciosam cornibus altis
ad caelum frontem, mugitibus impulit auras
atque ita, respiciens comites sua terga sequentis,
procubuit teneraque latus summisit in herba.
Cadmus agit grates peregrinaeque oscula terrae
figit et ignotos montes agrosque salutat.
Sacra Iovi facturus erat; iubet ire ministros
et petere e vivis libandas fontibus undas.
Silva vetus stabat nulla violata securi
et specus in media, virgis ac vimine densus,
efficiens humilem lapidum compagibus arcum,
uberibus fecundus aquis, ubi conditus antro
Martius anguis erat, cristis praesignis et auro;
igne micant oculi, corpus tumet omne veneno;
tresque vibrant linguae, triplici stant ordine dentes.
Quem postquam Tyria lucum de gente profecti
infausto tetigere gradu demissaque in undas
urna dedit sonitum, longo caput extulit antro
caeruleus serpens horrendaque sibila misit.
Effluxere urnae manibus sanguisque reliquit
corpus et attonitos subitus tremor occupat artus.
Ille volubilibus squamosos nexibus orbes
torquet et inmensos saltu sinuatur in arcus;
ac media plus parte levis erectus in auras
despicit omne nemus tantoque est corpore, quanto,
si totum spectes, geminas qui separat Arctos.
Nec mora; Phoenicas, sive illi tela parabant,
sive fugam, sive ipse timor prohibebat utrumque,
occupat; hos morsu, longis complexibus illos,
hos necat adflatu funesti tabe veneni.
Fecerat exiguas iam sol altissimus umbras;
quae mora sit sociis miratur Agenore natus
vestigatque viros. Tegumen derepta leoni
pellis erat, telum splendenti lancea ferro
et iaculum teloque animus praestantior omni.
Ut nemus intravit letataque corpora vidit
victoremque supra spatiosi corporis hostem
tristia sanguinea lambentem vulnera lingua:
"Aut ultor vestrae, fidissima corpora, mortis,
aut comes" inquit "ero." Dixit dextraque molarem
sustulit et magnum magno conamine misit.
Illius impulsu cum turribus ardua celsis
moenia mota forent, serpens sine vulnere mansit
loricaeque modo squamis defensus et atrae
duritia pellis validos cute reppulit ictus;
at non duritia iaculum quoque vicit eadem,
quod medio lentae spinae curvamine fixum
constitit et totum descendit in ilia ferrum.
Ille dolore ferox caput in sua terga retorsit
vulneraque aspexit fixumque hastile momordit;
idque ubi vi multa partem labefecit in omnem,
vix tergo eripuit; ferrum tamen ossibus haesit.
Tum vero, postquam solitas accessit ad iras
causa recens, plenis tumuerunt guttura venis
spumaque pestiferos circumfluit albida rictus
terraque rasa sonat squamis quique halitus exit
ore niger Stygio vitiatas inficit auras.
Ipse modo inmensum spiris facientibus orbem
cingitur, interdum longa trabe rectior astat,
impete nunc vasto, ceu concitus imbribus amnis,
fertur et obstantis proturbat pectore silvas.
Cedit Agenorides paulum spolioque leonis
sustinet incursus instantiaque ora retardat
cuspide praetenta; furit ille et inania duro
vulnera dat ferro figitque in acumine dentes.
Iamque venenifero sanguis manare palato
coeperat et virides aspergine tinxerat herbas;
sed leve vulnus erat, quia se retrahebat ab ictu
laesaque colla dabat retro plagamque sedere
cedendo arcebat nec longius ire sinebat;
donec Agenorides coniectum in gutture ferrum
usque sequens pressit, dum retro quercus eunti
obstitit et fixa est pariter cum robore cervix.
Pondere serpentis curvata est arbor et ima
parte flagellari gemuit sua robora caudae.
Dum spatium victor victi considerat hostis,
vox subito audita est (neque erat cognoscere promptum
unde, sed audita est): "Quid, Agenore nate, peremptum
serpentem spectas? Et tu spectabere serpens."
Ille diu pavidus pariter cum mente colorem
perdiderat gelidoque comae terrore rigebant.
Ecce viri fautrix superas delapsa per auras
Pallas adest motaeque iubet supponere terrae
vipereos dentes, populi incrementa futuri.
Paret et, ut presso sulcum patefecit aratro,
spargit humi iussos, mortalia semina, dentes.
Inde, fide maius, glaebae coepere moveri
primaque de sulcis acies apparuit hastae,
tegmina mox capitum picto nutantia cono,
mox umeri pectusque onerataque bracchia telis
exsistunt crescitque seges clipeata virorum;
sic, ubi tolluntur festis aulaea theatris,
surgere signa solent primumque ostendere vultus,
cetera paulatim; placidoque educta tenore
tota patent imoque pedes in margine ponunt.
Territus hoste novo Cadmus capere arma parabat.
"Ne cape," de populo, quem terra creaverat, unus
exclamat "nec te civilibus insere bellis."
Atque ita terrigenis rigido de fratribus unum
comminus ense ferit; iaculo cadit eminus ipse.
Hunc quoque qui leto dederat non longius illo
vivit et exspirat, modo quas acceperat, auras;
exemploque pari furit omnis turba suoque
Marte cadunt subiti per mutua vulnera fratres.
Iamque brevis vitae spatium sortita iuventus
sanguineam tepido plangebat pectore matrem,
quinque superstitibus, quorum fuit unus Echion.
Is sua iecit humo monitu Tritonidis arma
fraternaeque fidem pacis petiitque deditque.
Hos operis comites habuit Sidonius hospes,
cum posuit iussus Phoebeis sortibus urbem.
Iam stabant Thebae, poteras iam, Cadme, videri
exsilio felix; soceri tibi Marsque Venusque
contigerant; huc adde genus de coniuge tanta,
tot natas natosque et, pignora cara, nepotes,
hos quoque iam iuvenes; sed scilicet ultima semper
exspectanda dies homini est, dicique beatus
ante obitum nemo supremaque funera debet.
Prima nepos inter tot res tibi, Cadme, secundas
causa fuit luctus alienaque cornua fronti
addita vosque, canes, satiatae sanguine erili.
At bene si quaeras, Fortunae crimen in illo,
non scelus invenies; quod enim scelus error habebat?
Mons erat infectus variarum caede ferarum;
iamque dies medius rerum contraxerat umbras
et sol ex aequo meta distabat utraque,
cum iuvenis placido per devia lustra vagantes
participes operum compellat Hyantius ore:
"Lina madent, comites, ferrumque cruore ferarum
fortunamque dies habuit satis; altera lucem
cum croceis invecta rotis Aurora reducet,
propositum repetamus opus; nunc Phoebus utraque
distat idem terra finditque vaporibus arva.
Sistite opus praesens nodosaque tollite lina."
Iussa viri faciunt intermittuntque laborem.
Vallis erat piceis et acuta densa cupressu,
nomine Gargaphie, succinctae sacra Dianae,
cuius in extremo est antrum nemorale recessu,
arte laboratum nulla; simulaverat artem
ingenio natura suo; nam pumice vivo
et levibus tofis nativum duxerat arcum.
Fons sonat a dextra, tenui perlucidus unda,
margine gramineo patulos succinctus hiatus.
Hic dea silvarum venatu fessa solebat
virgineos artus liquido perfundere rore.
Quo postquam subiit, nympharum tradidit uni
armigerae iaculum pharetramque arcusque retentos;
altera depositae subiecit bracchia pallae;
vincla duae pedibus demunt; nam doctior illis
Ismenis Crocale sparsos per colla capillos
colligit in nodum, quamvis erat ipsa solutis.
Excipiunt laticem Nepheleque Hyaleque Rhanisque
et Psecas et Phiale funduntque capacibus urnis.
Dumque ibi perluitur solita Titania lympha,
ecce nepos Cadmi, dilata parte laborum,
per nemus ignotum non certis passibus errans
pervenit in lucum; sic illum fata ferebant.
Qui simul intravit rorantia fontibus antra,
sicut erant, viso nudae sua pectora nymphae
percussere viro subitisque ululatibus omne
implevere nemus circumfusaeque Dianam
corporibus texere suis; tamen altior illis
ipsa dea est colloque tenus supereminet omnis.
Qui color infectis adversi solis ab ictu
nubibus esse solet aut purpureae | aurorae
is fuit in vultu visae sine veste Dianae.
Quae, quamquam comitum turba stipata suarum,
in latus obliquum tamen astitit oraque retro
flexit et, ut vellet promptas habuisse sagittas,
quas habuit sic hausit aquas vultumque virilem
perfudit spargensque comas ultricibus undis
addidit haec cladis praenuntia verba futurae:
"Nunc tibi me posito visam velamine narres,
si poteris narrare, licet". Nec plura minata
dat sparso capiti vivacis cornua cervi,
dat spatium collo summasque cacuminat aures
cum pedibusque manus, cum longis bracchia mutat
cruribus et velat maculoso vellere corpus.
Additus et pavor est; fugit Autonoeius heros
et se tam celerem cursu miratur in ipso.
Ut vero vultus et cornua vidit in unda:
"Me miserum!" dicturus erat; vox nulla secuta est;
ingemuit; vox illa fuit; lacrimaeque per ora
non sua fluxerunt; mens tantum pristina mansit.
Quid faciat? Repetatne domum et regalia tecta
an lateat silvis? Pudor hoc, timor impedit illud.
Dum dubitat, videre canes; primique Melampus
Ichnobatesque sagax latratu signa dedere,
Gnosius Ichnobates, Spartana gente Melampus.
Inde ruunt alii rapida velocius aura,
Pamphagos et Dorceus et Oribasos, Arcades omnes,
Nebrophonosque valens et trux cum Laelape Theron
et pedibus Pterelas et naribus utilis Agre
Hylaeusque ferox nuper percussus ab apro
deque lupo concepta Nape pecudesque secuta
Poemenis et natis comitata Harpyia duobus
et substricta gerens Sicyonius ilia Ladon
et Dromas et Canache Sticteque et Tigris et Alce
et niveis Leucon et villis Asbolus atris
praevalidusque Lacon et cursu fortis Aëllo
et Thous et Cyprio velox cum fratre Lycisce
et nigram medio frontem distinctus ab albo
Harpalos et Melaneus hirsutaque corpore Lachne
et, patre Dictaeo sed matre Laconide nati,
Labros et Agriodos et acutae vocis Hylactor
quosque referre mora est. Ea turba cupidine praedae
per rupes scopulosque adituque carentia saxa,
quaque est difficilis, quaque est via nulla, secuntur.
Ille fugit per quae fuerat loca saepe secutus,
heu! famulos fugit ipse suos. Clamare libebat:
"Actaeon ego sum, dominum cognoscite vestrum."
Verba animo desunt; resonat latratibus aether.
Prima Melanchaetes in tergo vulnera fecit,
proxima Therodamas; Oresitrophos haesit in armo;
tardius exierant, sed per compendia montis
anticipata via est. Dominum retinentibus illis,
cetera turba coit confertque in corpore dentes.
Iam loca vulneribus desunt; gemit ille sonumque,
etsi non hominis, quem non tamen edere possit
cervus, habet maestisque replet iuga nota querellis;
et genibus pronis supplex similisque roganti
circumfert tacitos, tamquam sua bracchia, vultus.
At comites rapidum solitis hortatibus agmen
ignari instigant oculisque Actaeona quaerunt
et velut absentem certatim "Actaeona" clamant
(ad nomen caput ille refert) et abesse queruntur
nec capere oblatae segnem spectacula praedae.
Vellet abesse quidem, sed adest; velletque videre,
non etiam sentire canum fera facta suorum.
Undique circumstant mersisque in corpore rostris
dilacerant falsi dominum sub imagine cervi;
nec nisi finita per plurima vulnera vita
ira pharetratae fertur satiata Dianae.
Rumor in ambiguo est; aliis violentior aequo
visa dea est, alii laudant dignamque severa
virginitate vocant; pars invenit utraque causas.
Sola Iovis coniunx non tam, culpetne probetne,
eloquitur quam clade domus ab Agenore ductae
gaudet et a Tyria collectum paelice transfert
in generis socios odium. Subit ecce priori
causa recens gravidamque dolet de semine magni
esse Iovis Semelen; dum linguam ad iurgia solvit:
"Profeci quid enim totiens per iurgia?" dixit
"ipsa petenda mihi est; ipsam, si maxima Iuno
rite vocor, perdam, si me gemmantia dextra
sceptra tenere decet, si sum regina Iovisque
et soror et coniunx, certe soror. At, puto, furto est
contenta et thalami brevis est iniuria nostri.
Concipit: id deerat; manifestaque crimina pleno
fert utero et mater, quod vix mihi contigit, uno
de Iove vult fieri; tanta est fiducia formae.
Fallat eam faxo; nec sum Saturnia, si non
ab Iove mersa suo Stygias penetrabit in undas."
Surgit ab his solio fulvaque recondita nube
limen adit Semeles; nec nubes ante removit
quam simulavit anum posuitque ad tempora canos
sulcavitque cutem rugis et curva trementi
membra tulit passu; vocem quoque fecit anilem
ipsaque erat Beroë, Semeles Epidauria nutrix.
Ergo ubi captato sermone diuque loquendo
ad nomen venere Iovis, suspirat et: "Opto
Iuppiter ut sit;" ait "metuo tamen omnia; multi
nomine divorum thalamos iniere pudicos.
Nec tamen esse Iovem satis est; det pignus amoris,
si modo verus is est; quantusque et qualis ab alta
Iunone excipitur, tantus talisque, rogato,
det tibi complexus suaque ante insignia sumat."
Talibus ignaram Iuno Cadmeida dictis
formarat; rogat illa Iovem sine nomine munus.
Cui deus:"Elige"; ait "nullam patiere repulsam;
quoque magis credas, Stygii quoque conscia sunto
numina torrentis; timor et deus ille deorum est."
Laeta malo nimiumque potens perituraque amantis
obsequio Semele: "Qualem Saturnia" dixit
"te solet amplecti, Veneris cum foedus initis,
da mihi te talem." Voluit deus ora loquentis
opprimere; exierat iam vox properata sub auras.
Ingemuit; neque enim non haec optasse neque ille
non iurasse potest. Ergo maestissimus altum
aethera conscendit vultuque sequentia traxit
nubila, quis nimbos inmixtaque fulgura ventis
addidit et tonitrus et inevitabile fulmen.
Qua tamen usque potest, vires sibi demere temptat;
nec, quo centimanum deiecerat igne Typhoea,
nunc armatur eo; nimium feritatis in illo est.
Est aliud levius fulmen, cui dextra Cyclopum
saevitiae flammaeque minus, minus addidit irae:
tela secunda vocant superi; capit illa domumque
intrat Agenoream. Corpus mortale tumultus
non tulit aetherios donisque iugalibus arsit.
Inperfectus adhuc infans genetricis ab alvo
eripitur patrioque tener (si credere dignum est)
insuitur femori maternaque tempora complet.
Furtim illum primis Ino matertera cunis
educat; inde datum nymphae Nyseides antris
occuluere suis lactisque alimenta dedere.
Dumque ea per terras fatali lege geruntur
tutaque bis geniti sunt incunabula Bacchi,
forte Iovem memorant, diffusum nectare, curas
seposuisse gravis vacuaque agitasse remissos
cum Iunone iocos et: "Maior vestra profecto est
quam quae contingit maribus" dixisse "voluptas."
Illa negat. Placuit quae sit sententia docti
quaerere Tiresiae; Venus huic erat utraque nota;
nam duo magnorum viridi coëuntia silva
corpora serpentum baculi violaverat ictu;
deque viro factus, mirabile, femina, septem
egerat autumnos; octavo rursus eosdem
vidit et: "Est vestrae si tanta potentia plagae"
dixit "ut auctoris sortem in contraria mutet,
nunc quoque vos feriam." Percussis anguibus isdem,
forma prior rediit genetivaque venit imago.
Arbiter hic igitur sumptus de lite iocosa
dicta Iovis firmat; gravius Saturnia iusto
nec pro materia fertur doluisse suique
iudicis aeterna damnavit lumina nocte.
At pater omnipotens (neque enim licet irrita cuiquam
facta dei fecisse deo) pro lumine adempto
scire futura dedit poenamque levavit honore.
Ille per Aonias fama celeberrimus urbes
inreprehensa dabat populo responsa petenti.
Prima fide vocisque ratae temptamina sumpsit
caerula Liriope, quam quondam flumine curvo
inplicuit clausaeque suis Cephisos in undis
vim tulit. Enixa est utero pulcherrima pleno
infantem nymphe, iam tunc qui posset amari,
Narcissumque vocat. De quo consultus, an esset
tempora maturae visurus longa senectae,
fatidicus vates: "Si se non noverit" inquit.
Vana diu visa est vox auguris; exitus illam
resque probat letique genus novitasque furoris.
Namque ter ad quinos unum Cephisius annum
addiderat poteratque puer iuvenisque videri;
multi illum iuvenes, multae cupiere puellae;
sed (fuit in tenera tam dura superbia forma)
nulli illum iuvenes, nullae tetigere puellae.
Adspicit hunc trepidos agitantem in retia cervos
vocalis nymphe, quae nec reticere loquenti
nec prius ipsa loqui didicit, resonabilis Echo.
Corpus adhuc Echo, non vox erat; et tamen usum
garrula non alium, quam nunc habet, oris habebat,
reddere de multis ut verba novissima posset.
Fecerat hoc Iuno, quia, cum deprendere posset
sub Iove saepe suo nymphas in monte iacentis,
illa deam longo prudens sermone tenebat,
dum fugerent nymphae. Postquam hoc Saturnia sensit:
"Huius" ait "linguae, qua sum delusa, potestas
parva tibi dabitur vocisque brevissimus usus."
Reque minas firmat; tamen haec in fine loquendi
ingeminat voces auditaque verba reportat.
Ergo ubi Narcissum per devia rura vagantem
vidit et incaluit, sequitur vestigia furtim,
quoque magis sequitur, flamma propiore calescit,
non aliter, quam cum summis circumlita taedis
admotas rapiunt vivacia sulphura flammas.
O quotiens voluit blandis accedere dictis
et molles adhibere preces! Natura repugnat
nec sinit, incipiat: sed, quod sinit, illa parata est
exspectare sonos, ad quos sua verba remittat.
Forte puer comitum seductus ab agmine fido
dixerat: "Ecquis adest?", et "adest" responderat Echo.
Hic stupet, utque aciem partes dimittit in omnes,
voce "veni" magna clamat: vocat illa vocantem.
Respicit et rursus nullo veniente "quid" inquit
"me fugis?" et totidem, quot dixit, verba recepit.
Perstat et alternae deceptus imagine vocis
"huc coëamus" ait, nullique libentius umquam
responsura sono "coëamus" rettulit Echo,
et verbis favet ipsa suis egressaque silva
ibat, ut iniceret sperato bracchia collo.
Ille fugit fugiensque "manus conplexibus aufer!
Ante" ait "moriar, quam sit tibi copia nostri".
Rettulit illa nihil nisi "sit tibi copia nostri".
Spreta latet silvis pudibundaque frondibus ora
protegit et solis ex illo vivit in antris;
sed tamen haeret amor crescitque dolore repulsae:
et tenuant vigiles corpus miserabile curae,
adducitque cutem macies, et in aëra sucus
corporis omnis abit; vox tantum atque ossa supersunt:
vox manet; ossa ferunt lapidis traxisse figuram.
Inde latet silvis nulloque in monte videtur,
omnibus auditur: sonus est, qui vivit in illa.
Sic hanc, sic alias undis aut montibus ortas
luserat hic nymphas, sic coetus ante viriles.
Inde manus aliquis despectus ad aethera tollens:
"Sic amet ipse licet, sic non potiatur amato."
Dixerat; adsensit precibus Rhamnusia iustis.
Fons erat inlimis, nitidis argenteus undis,
quem neque pastores neque pastae monte capellae
contigerant aliudve pecus, quem nulla volucris
nec fera turbarat nec lapsus ab arbore ramus.
Gramen erat circa, quod proximus umor alebat,
silvaque sole locum passura tepescere nullo.
Hic puer, et studio venandi lassus et aestu
procubuit faciemque loci fontemque secutus.
Dumque sitim sedare cupit, sitis altera crevit;
dumque bibit, visae correptus imagine formae,
spem sine corpore amat; corpus putat esse quod unda est.
Adstupet ipse sibi vultuque inmotus eodem
haeret, ut e Pario formatum marmore signum.
Spectat humi positus geminum, sua lumina, sidus
et dignos Baccho, dignos et Apolline crines
impubesque genas et eburnea colla decusque
oris et in niveo mixtum candore ruborem
cunctaque miratur quibus est mirabilis ipse.
Se cupit inprudens et qui probat ipse probatur,
dumque petit petitur pariterque accendit et ardet.
Inrita fallaci quotiens dedit oscula fonti!
In mediis quotiens visum captantia collum
bracchia mersit aquis nec se deprendit in illis!
Quid videat, nescit; sed quod videt, uritur illo
atque oculos idem, qui decipit, incitat error.
Credule, quid frustra simulacra fugacia captas?
Quod petis est nusquam; quod amas, avertere, perdes.
Ista repercussae, quam cernis, imaginis umbra est.
Nil habet ista sui; tecum venitque manetque;
tecum discedet, si tu discedere possis.
Non illum Cereris, non illum cura quietis
abstrahere inde potest; sed opaca fusus in herba
spectat inexpleto mendacem lumine formam
perque oculos perit ipse suos; paulumque levatus,
ad circumstantes tendens sua bracchia silvas:
"Ecquis, io silvae, crudelius" inquit "amavit?
Scitis enim et multis latebra opportuna fuistis.
Ecquem, cum vestrae tot agantur saecula vitae,
qui sic tabuerit, longo meministis in aevo?
Et placet et video; sed quod videoque placetque
non tamen invenio; tantus tenet error amantem.
Quoque magis doleam, nec nos mare separat ingens
nec via nec montes nec clausis moenia portis;
exigua prohibemur aqua. Cupit ipse teneri;
nam quotiens liquidis porreximus oscula lymphis,
hic totiens ad me resupino nititur ore.
Posse putes tangi; minimum est quod amantibus obstat.
Quisquis es, huc exi; quid me, puer unice, fallis?
Quove petitus abis? Certe nec forma nec aetas
est mea quam fugias et amarunt me quoque nymphae.
Spem mihi nescio quam vultu promittis amico;
cumque ego porrexi tibi bracchia, porrigis ultro;
cum risi, arrides. Lacrimas quoque saepe notavi
me lacrimante tuas; nutu quoque signa remittis;
et, quantum motu formosi suspicor oris,
verba refers aures non pervenientia nostras.
Iste ego sum; sensi nec me mea fallit imago;
uror amore mei, flammas moveoque feroque.
Quid faciam? Roger anne rogem? Quid deinde rogabo?
Quod cupio mecum est; inopem me copia fecit.
O | utinam a nostro secedere corpore possem!
Votum in amante novum, vellem quod amamus abesset.
Iamque dolor vires adimit nec tempora vitae
longa meae superant primoque extinguor in aevo.
Nec mihi mors gravis est posituro morte dolores;
hic, qui diligitur, vellem diuturnior esset.
Nunc duo concordes anima moriemur in una."
Dixit et ad faciem rediit male sanus eandem
et lacrimis turbavit aquas obscuraque moto
reddita forma lacu est. Quam cum vidisset abire:
"Quo refugis? Remane nec me, crudelis, amantem
desere;" clamavit "liceat quod tangere non est
adspicere et misero praebere alimenta furori."
Dumque dolet, summa vestem deduxit ab ora
nudaque marmoreis percussit pectora palmis.
Pectora traxerunt roseum percussa ruborem,
non aliter quam poma solent, quae, candida parte,
parte rubent, aut ut variis solet una racemis
ducere purpureum nondum matura colorem.
Quae simul aspexit liquefacta rursus in unda,
non tulit ulterius; sed, ut intabescere flavae
igne levi cerae matutinaeque pruinae
sole tepente solent, sic attenuatus amore
liquitur et tecto paulatim carpitur igni.
Et neque iam color est mixto candore rubori,
nec vigor et vires et quae modo visa placebant,
nec corpus remanet, quondam quod amaverat Echo.
Quae tamen ut vidit, quamvis irata memorque,
indoluit, quotiensque puer miserabilis "eheu!"
dixerat, haec resonis iterabat vocibus "eheu!"
cumque suos manibus percusserat ille lacertos,
haec quoque reddebat sonitum plangoris eundem.
Ultima vox solitam fuit haec spectantis in undam:
"Heu frustra dilecte puer!" totidemque remisit
verba locus; dictoque vale "vale!" inquit et Echo.
Ille caput viridi fessum submisit in herba;
lumina mors clausit domini mirantia formam.
Tum quoque se, postquam est inferna sede receptus,
in Stygia spectabat aqua. Planxere sorores
Naides et sectos fratri posuere capillos;
planxerunt Dryades; plangentibus adsonat Echo.
Iamque rogum quassasque faces feretrumque parabant;
nusquam corpus erat; croceum pro corpore florem
inveniunt foliis medium cingentibus albis.
Cognita res meritam vati per Achaidas urbes
adtulerat famam nomenque erat auguris ingens.
Spernit Echionides tamen hunc ex omnibus unus,
contemptor superum, Pentheus praesagaque ridet
verba senis tenebrasque et cladem lucis ademptae
obicit. Ille movens albentia tempora canis:
"Quam felix esses, si tu quoque luminis huius
orbus" ait "fieres, ne Bacchica sacra videres!
Namque dies aderit, quam non procul auguror esse,
qua novus huc veniat, proles Semeleia, Liber;
quem nisi templorum fueris dignatus honore,
mille lacer spargere locis et sanguine silvas
foedabis matremque tuam matrisque sorores.
Eveniet; neque enim dignabere numen honore
meque sub his tenebris nimium vidisse quereris."
Talia dicentem proturbat Echione natus.
Dicta fides sequitur responsaque vatis aguntur;
Liber adest festisque fremunt ululatibus agri;
turba ruit mixtaeque viris matresque nurusque
vulgusque proceresque ignota ad sacra feruntur.
"Quis furor, anguigenae, proles Mavortia, vestras
attonuit mentes?" Pentheus ait "aerane tantum
aere repulsa valent et adunco tibia cornu
et magicae fraudes et quos non bellicus ensis,
non tuba terruerit, non strictis agmina telis,
femineae voces et mota insania vino
obscenique greges et inania tympana vincant?
Vosne, senes, mirer, qui longa per aequora vecti
hac Tyron, hac profugos posuistis sede Penates,
nunc sinitis sine Marte capi? Vosne, acrior aetas,
o iuvenes, propiorque meae, quos arma tenere,
non thyrsos, galeaque tegi, non fronde, decebat?
Este, precor, memores, qua sitis stirpe creati
illiusque animos, qui multos perdidit unus,
sumite serpentis; pro fontibus ille lacuque
interiit, at vos pro fama vincite vestra.
Ille dedit leto fortes, vos pellite molles
et patrium retinete decus. Si fata vetabant
stare diu Thebas, utinam tormenta virique
moenia diruerent ferrumque ignisque sonarent!
Essemus miseri sine crimine sorsque querenda,
non celanda foret, lacrimaeque pudore carerent.
At nunc a puero Thebae capientur inermi,
quem neque bella iuvant nec tela nec usus equorum,
sed madidi murra crines mollesque coronae
purpuraque et pictis intextum vestibus aurum.
Quem quidem ego actutum, modo vos absistite, cogam
adsumptumque patrem commentaque sacra fateri.
An satis Acrisio est animi contemnere vanum
numen et Argolicas venienti claudere portas,
Penthea terrebit cum totis advena Thebis?
Ite citi (famulis hoc imperat), ite ducemque
attrahite huc vinctum iussis mora segnis abesto."
Hunc avus, hunc Athamas, hunc cetera turba suorum
corripiunt dictis frustraque inhibere laborant.
Acrior admonitu est inritaturque retenta
et crescit rabies moderaminaque ipsa nocebant.
Sic ego torrentem, qua nil obstabat eunti,
lenius et modico strepitu decurrere vidi;
at quacumque trabes obstructaque saxa tenebant,
spumeus et fervens et ab obice saevior ibat.
Ecce cruentati redeunt et Bacchus ubi esset
quaerenti domino Bacchum vidisse negarunt:
"Hunc" dixere "tamen comitem famulumque sacrorum
cepimus;" et tradunt manibus post terga ligatis
sacra dei quendam Tyrrhena e gente secutum.
Aspicit hunc Pentheus oculis quos ira tremendos
fecerat et, quamquam poenae vix tempora differt:
"O periture tuaque aliis documenta dature
morte," ait "ede tuum nomen nomenque parentum
et patriam morisque novi cur sacra frequentes."
Ille metu vacuus: "Nomen mihi" dixit "Acoetes,
patria Maeonia est, humili de plebe parentes.
Non mihi quae duri colerent, pater arva iuvenci,
lanigerosque greges, non ulla armenta reliquit;
pauper et ipse fuit linoque solebat et hamis
decipere et calamo salientis ducere pisces.
Ars illi sua census erat. Cum traderet artem:
`Accipe quas habeo, studii successor et heres,`
dixit `opes;` moriensque mihi nihil ille reliquit
praeter aquas; unum hoc possum appellare, paternum.
Mox ego, ne scopulis haererem semper in isdem,
addidici regimen dextra moderante carinae
flectere et Oleniae sidus pluviale Capellae
Taygetenque Hyadasque oculis Arctonque notavi
ventorumque domos et portus puppibus aptos.
Forte petens Delum Chiae telluris ad oras
applicor et dextris adducor litora remis
doque levis saltus udaeque inmittor harenae.
Nox ubi consumpta est (aurora rubescere primo
coeperat); exsurgo laticesque inferre recentis
admoneo monstroque viam quae ducat ad undas.
Ipse, quid aura mihi tumulo promittat ab alto,
prospicio comitesque voco repetoque carinam.
"Adsumus en!" inquit sociorum primus Opheltes;
utque putat, praedam deserto nactus in agro,
virginea puerum ducit per litora forma.
Ille mero somnoque gravis titubare videtur
vixque sequi; specto cultum faciemque gradumque;
nil ibi, quod credi posset mortale, videbam.
Et sensi et dixi sociis: "Quod numen in isto
corpore sit, dubito; sed corpore numen in isto est.
Quisquis es, o faveas nostrisque laboribus adsis;
his quoque des veniam." "Pro nobis mitte precari"
Dictys ait, quo non alius conscendere summas
ocior antemnas prensoque rudente relabi.
Hoc Libys, hoc flavus, prorae tutela, Melanthus,
hoc probat Alcimedon et, qui requiemque modumque
voce dabat remis, animorum hortator Epopeus,
hoc omnes alii; praedae tam caeca cupido est.
"Non tamen hanc sacro violari pondere pinum
perpetiar;" dixi "pars hic mihi maxima iuris."
Inque aditu obsisto. Furit audacissimus omni
de numero Lycabas, qui Tusca pulsus ab urbe
exsilium dira poenam pro caede luebat.
Is mihi, dum resto, iuvenali guttura pugno
rupit et excussum misisset in aequora, si non
haesissem, quamvis amens, in fune retentus.
Impia turba probat factum. Tum denique Bacchus
Bacchus enim fuerat), veluti clamore solutus
sit sopor aque mero redeant in pectora sensus:
"Quid facitis? Quis clamor" ait "qua, dicite, nautae,
huc ope perveni? Quo me deferre paratis?"
"Pone metum," Proreus "et quos contingere portus
ede velis;" dixit "terra sistere petita."
"Naxon" ait Liber "cursus advertite vestros.
Illa mihi domus est; vobis erit hospita tellus."
Per mare fallaces perque omnia numina iurant
sic fore meque iubent pictae dare vela carinae.
Dextra Naxus erat; dextra mihi lintea danti:
"Quid facis, o demens? Quis te furor?" inquit Opheltes.
Pro se quisque timet; "laevam pete" maxima nutu
pars mihi significat; pars quid velit aure susurrat.
Obstipui: "Capiat"que aliquis moderamina" dixi
meque ministerio scelerisque artisque removi.
Increpor a cunctis totumque inmurmurat agmen.
E quibus Aethalion: "Te scilicet omnis in uno
nostra salus posita est" ait et subit ipse meumque
explet opus Naxoque petit diversa relicta.
Tum deus illudens, tamquam modo denique fraudem
senserit, e puppi pontum prospectat adunca
et flenti similis: "Non haec mihi litora, nautae,
promisistis" ait "non haec mihi terra rogata est.
Quo merui poenam facto? Quae gloria vestra est,
si puerum iuvenes, si multi fallitis unum?"
Iamdudum flebam. Lacrimas manus inpia nostras
ridet et impellit properantibus aequora remis.
Per tibi nunc ipsum (nec enim praesentior illo
est deus) adiuro tam me tibi vera referre
quam veri maiora fide; stetit aequore puppis
haud aliter quam si siccum navale teneret.
Illi admirantes remorum in verbere perstant
velaque deducunt geminaque ope currere temptant;
impediunt hederae remos nexuque recurvo
serpunt et gravidis distingunt vela corymbis.
Ipse racemiferis frontem circumdatus uvis
pampineis agitat velatam frondibus hastam;
quem circa tigres simulacraque inania lyncum
pictarumque iacent fera corpora pantherarum.
Exsiluere viri, sive hoc insania fecit
sive timor primusque Medon nigrescere coepit
corpore et expresso spinae curvamine flecti.
Incipit hic Lycabas: "In quae miracula" dixit
verteris?" et lati rictus et panda loquenti
naris erat squamamque cutis durata trahebat.
At Libys, obstantis dum vult obvertere remos,
in spatium resilire manus breve vidit et illas
iam non esse manus, iam pinnas posse vocari.
Alter, ad intortos cupiens dare bracchia fremens,
bracchia non habuit truncoque repandus in undas
corpore desiluit; falcata novissima cauda est,
qualia dimidiae sinuantur cornua lunae.
Undique dant saltus multaque aspergine rorant
emerguntque iterum redeuntque sibi aequora rursus
inque chori ludunt speciem lascivaque iactant
corpora et acceptum patulis mare naribus efflant.
De modo viginti, tot enim ratis illa ferebat,
restabam solus; pavidum gelidumque trementi
corpore vixque meum firmat deus: "Excute" dicens
"corde metum Diamque tene." Delatus in illam,
accessi sacris Baccheaque sacra frequento."
"Praebuimus longis" Pentheus "ambagibus aures"
inquit, "ut ira mora vires absumere posset.
Praecipitem, famuli, rapite hunc cruciataque diris
corpora tormentis Stygiae demittite nocti."
Protinus abstractus solidis Tyrrhenus Acoetes
clauditur in tectis et, dum crudelia iussae
instrumenta necis ferumque ignesque parantur,
sponte sua patuisse fores lapsasque lacertis
sponte sua fama est, nullo solvente, catenas.
Perstat Echionides; nec iam iubet ire, sed ipse
vadit, ubi electus facienda ad sacra Cithaeron
cantibus et clara bacchantum voce sonabat.
Ut fremit acer equus, cum bellicus aere canoro
signa dedit tubicen, pugnaeque adsumit amorem,
Penthea sic ictus longis ululatibus aether
movit et audito clamore recanduit ira.
Monte fere medio est, cingentibus ultima silvis,
purus ab arboribus spectabilis undique campus;
hic oculis illum cernentem sacra profanis
prima videt, prima est insano concita cursu,
prima suum misso violavit Penthea thyrso
mater et: "O geminae" clamavit "adeste sorores!
Ille aper, in nostris errat qui maximus agris,
ille mihi feriendus aper." Ruit omnis in unum
turba furens; cunctae coëunt trepidumque sequuntur,
iam trepidum, iam verba minus violenta loquentem,
iam se damnantem, iam se peccasse fatentem.
Saucius ille tamen: "Fer opem, matertera," dixit
Autonoë! Moveant animos Actaeonis umbrae."
illa quis Actaeon nescit dextramque precantis
abstulit; Inoo lacerata est altera raptu.
Non habet infelix quae matri bracchia tendat,
trunca sed ostendens deiectis vulnera membris:
"Aspice, mater" ait. Visis ululavit Agave
collaque iactavit movitque per aëra crinem
avulsumque caput digitis conplexa cruentis
clamat: "Io comites, opus haec victoria nostrum est!"
Non citius frondes autumni frigore tactas
iamque male haerentes alta rapit arbore ventus
quam sunt membra viri manibus direpta nefandis.
Talibus exemplis monitae nova sacra frequentant
turaque dant sanctasque colunt Ismenides aras.