0

Avia Pieridum peragro loca nullius ante

trita solo. Iuvat integros accedere fontis

atque haurire, iuvatque novos decerpere flores

insignemque meo capiti petere inde coronam

unde prius nulli velarint tempora Musae;

primum quod magnis doceo de rebus et artis

religionum animum nodis exsolvere pergo,

deinde quod obscura de re tam lucida pango

carmina, musaeo contingens cuncta lepore.

Id quoque enim non ab nulla ratione videtur.

Nam veluti pueris absinthia taetra medentes

cum dare conantur, prius oras pocula circum

contingunt mellis dulci flavoque liquore,

ut puerorum aetas improvida ludificetur

labrorum tenus, interea perpotet amarum

absinthi laticem deceptaque non capiatur,

sed potius tali pacto recreata valescat,

sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur

tristior esse quibus non est tractata, retroque

vulgus abhorret ab hac, volui tibi suaviloquenti

carmine Pierio rationem exponere nostram

et quasi musaeo dulci contingere melle,

si tibi forte animum tali ratione tenere

versibus in nostris possem, dum percipis omnem

naturam rerum ac persentis utilitatem.

Sed quoniam docui cunctarum exordia rerum

qualia sint et quam variis distantia formis

sponte sua volitent aeterno percita motu,

quoque modo possint res ex his quaeque creari,

atque animi quoniam docui natura quid esset

et quibus e rebus cum corpore compta vigeret

quove modo distracta rediret in ordia prima,

nunc agere incipiam tibi, quod vehementer ad has res

attinet, esse ea quae rerum simulacra vocamus;

quae, quasi membranae summo de corpore rerum

dereptae, volitant ultroque citroque per auras,

atque eadem nobis vigilantibus obvia mentis

terrificant atque in somnis, cum saepe figuras

contuimur miras simulacraque luce carentum,

quae nos horrifice languentis saepe sopore

excierunt, ne forte animas Acherunte reamur

effugere aut umbras inter vivos volitare

neve aliquid nostri post mortem posse relinqui,

cum corpus simul atque animi natura perempta

in sua discessum dederint primordia quaeque.

Dico igitur rerum effigias tenuisque figuras

mittier ab rebus summo de corpore rerum,

quae quasi membranae vel cortex nominitandast,

quod speciem ac formam similem gerit eius imago

cuiuscumque cluet da corpore fusa vagari.

Id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde.

Principio quoniam mittunt in rebus apertis

corpora res multae, partim diffusa solute,

robora ceu fumum mittunt ignesque vaporem,

et partim contexta magis condensaque, ut olim

cum teretes ponunt tunicas aestate cicadae,

et vituli cum membranas de corpore summo

nascentes mittunt, et item cum lubrica serpens

exuit in spinis vestem; iam saepe videmus

illorum spoliis vepris volitantibus auctas.

Quae quoniam fiunt, tenuis quoque debet imago

ab rebus mitti summo de corpore rerum.

Nam cur illa cadant magis ab rebusque recedant

quam quae tenuia sunt, hiscendist nulla potestas;

praesertim cum sint in summis corpora rebus

multa minuta, iaci quae possint ordine eodem

quo fuerint et formai servare figuram,

et multo citius, quanto minus indupediri

pauca queunt et ‹quae› sunt prima fronte locata.

Nam certe iacere ac largiri multa videmus,

non solum ex alto penitusque, ut diximus ante,

verum de summis ipsum quoque saepe colorem.

Et vulgo faciunt id lutea russaque vela

et ferrugina, cum magnis intenta theatris

per malos vulgata trabesque trementia flutant.

Namque ibi concessum caveai subter et omnem

scaenai speciem, †patrum matrumque deorum†

inficiunt coguntque suo fluitare colore.

Et quanto circum mage sunt inclusa theatri

moenia, tam magis haec intus perfusa lepore

omnia corrident correpta luce diei.

Ergo lintea de summo cum corpore fucum

mittunt, effigias quoque debent mittere tenuis

res quaeque, ex summo quoniam iaculantur utraque.

Sunt igitur iam formarum vestigia certa

quae vulgo volitant subtili praedita filo

nec singillatim possunt secreta videri.

Praeterea omnis odor fumus vapor atque aliae res

consimiles ideo diffusae ‹e› rebus abundant,

ex alto quia dum veniunt intrinsecus ortae,

scinduntur per iter flexum, nec recta viarum

ostia sunt qua contendant exire coortae.

At contra tenuis summi membrana coloris

cum iacitur, nil est quod eam discerpere possit,

in promptu quoniam est in prima fronte locata.

Postremo speculis in aqua splendoreque in omni

quaecumque apparent nobis simulacra, necessest,

quandoquidem simili specie sunt praedita rerum,

ex ‹ea› imaginibus missis consistere rerum.

[Nam cur illa cadant magis ab rebusque recedant

quam quae tenuia sunt, hiscendist nulla potestas;]

Sunt igitur tenues formae rerum similesque

effigiae, singillatim quas cernere nemo

cum possit, tamen assiduo crebroque repulsu

reiectae reddunt speculorum ex aequore visum,

nec ratione alia servari posse videntur,

tanto opere ut similes reddantur cuique figurae.

Nunc age quam tenui natura constet imago

percipe. Et in primis, quoniam primordia tantum

sunt infra nostros sensus tantoque minora

quam quae primum oculi coeptant non posse tueri,

nunc tamen id quoque uti confirmem, exordia rerum

cunctarum quam sint subtilia percipe paucis.

Primum animalia sunt iam partim tantula, quorum

tertia pars nulla possit ratione videri.

Horum intestinum quodvis quale esse putandumst?

Quid cordis globus aut oculi? Quid membra? Quid artus?

Quantula sunt? Quid praeterea primordia quaeque

unde anima atque animi constet natura necessumst?

Nonne vides quam sint subtilia quamque minuta?

Praeterea quaecumque suo de corpore odorem

exspirant acrem, panaces absinthia taetra

habrotonique graves et tristia centaurea,

quorum unum quidvis leviter si forte duobus

***

quin potius noscas rerum simulacra vagari

multa modis multis nulla vi cassaque sensu?

Sed ne forte putes ea demum sola vagari,

quaecumque ab rebus rerum simulacra recedunt,

sunt etiam quae sponte sua gignuntur et ipsa

constituuntur in hoc caelo qui dicitur aër,

quae multis formata modis sublime feruntur

nec speciem mutare suam liquentia cessant

et cuiusque modi formarum vertere in oras;

ut nubis facile interdum concrescere in alto

cernimus et mundi speciem violare serenam

aëra mulcentis motu. Nam saepe Gigantum

ora volare videntur et umbram ducere late,

interdum magni montes avulsaque saxa

montibus anteire et solem succedere praeter,

inde alios trahere atque inducere belua nimbos.

Nunc ea quam facili et celeri ratione genantur

perpetuoque fluant ab rebus lapsaque cedant

***

semper enim summum quicquid de rebus abundat

quod iaculentur. Et hoc alias cum pervenit in res,

transit, ut in primis vitrum. Sed ubi aspera saxa

aut in materiam ligni pervenit, ubi iam

scinditur ut nullum simulacrum reddere possit.

At cum splendida quae constant opposta fuerunt

densaque, ut in primis speculum est, nil accidit horum.

Nam neque, uti vitrum, possunt transire, neque autem

scindi; quam meminit levor praestare salutem.

Quapropter fit ut hinc nobis simulacra redundent.

Et quamvis subito quovis in tempore quamque

rem contra speculum ponas, apparet imago;

perpetuo fluere ut noscas e corpore summo

texturas rerum tenuis tenuisque figuras.

Ergo multa brevi spatio simulacra genuntur,

ut merito celer his rebus dicatur origo.

Et quasi multa brevi spatio summittere debet

lumina sol ut perpetuo sint omnia plena,

sic ab rebus item simili ratione necessest

temporis in puncto rerum simulacra ferantur

multa modis multis in cunctas undique partis;

quandoquidem speculum quocumque obvertimus oris,

res ibi respondent simili forma atque colore.

Praeterea modo cum fuerit liquidissima caeli

tempestas, perquam subito fit turbida foede,

undique uti tenebras omnis Acherunta rearis

liquisse et magnas caeli complesse cavernas,

usque adeo taetra nimborum nocte coorta

impendent atrae formidinis ora superne;

quorum quantula pars sit imago dicere nemost

qui possit neque eam rationem reddere dictis.

Nunc age, quam celeri motu simulacra ferantur

et quae mobilitas ollis tranantibus auras

reddita sit, longo spatio ut brevis hora teratur,

in quem quaeque locum diverso numine tendunt,

suavidicis potius quam multis versibus edam;

parvus ut est cycni melior canor, ille gruum quam

clamor in aetheriis dispersus nubibus austri.

Principio persaepe levis res atque minutis

corporibus factas celeris licet esse videre.

In quo iam genere est solis lux et vapor eius

propterea quia sunt e primis facta minutis

quae quasi cuduntur perque aëris intervallum

non dubitant transire sequenti concita plaga.

Suppeditatur enim confestim lumine lumen

et quasi protelo stimulatur fulgere fulgur.

Quapropter simulacra pari ratione necessest

immemorabile per spatium transcurrere posse

temporis in puncto, primum quod parvula causa

est procul a tergo quae provehat atque propellat,

quod superest, ubi tam volucri levitate ferantur;

deinde quod usque adeo textura praedita rara

mittuntur, facile ut quasvis penetrare queant res

et quasi permanare per aëris intervallum.

Praeterea si quae penitus corpuscula rerum

ex altoque foras mittuntur, solis uti lux

ac vapor, haec puncto cernuntur lapsa diei

per totum caeli spatium diffundere sese,

perque volare mare ac terras caelumque rigare,

quid quae sunt igitur iam prima fronte parata,

cum iaciuntur et emissum res nulla moratur?

Nonne vides citius debere et longius ire

multiplexque loci spatium transcurrere eodem

tempore quo solis pervulgant lumina caelum?

Hoc etiam in primis specimen verum esse videtur

quam celeri motu rerum simulacra ferantur,

quod simul ac primum sub diu splendor aquai

ponitur, extemplo caelo stellante serena

sidera respondent in aqua radiantia mundi.

Iamne vides igitur quam puncto tempore imago

aetheris ex oris in terrarum accidat oras?

Quare etiam atque etiam mitti fateare necessest

corpora quae feriant oculos visumque lacessant.

Perpetuoque fluunt certis ab rebus odores;

frigus ut a fluviis, calor ab sole, aestus ab undis

aequoris exesor moerorum litora circum.

Nec variae cessant voces volitare per auras.

Denique in os salsi venit umor saepe saporis,

cum mare versamur propter, dilutaque contra

cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror.

Usque adeo omnibus ab rebus res quaeque fluenter

fertur et in cunctas dimittitur undique partis

nec mora nec requies interdatur ulla fluendi,

perpetuo quoniam sentimus, et omnia semper

cernere odorari licet et sentire sonare.

Praeterea quoniam manibus tractata figura

in tenebris quaedam cognoscitur esse eadem quae

cernitur in luce et claro candore, necessest

consimili causa tactum visumque moveri.

Nunc igitur si quadratum temptamus et id nos

commovet in tenebris, in luci quae poterit res

accidere ad speciem quadrata, nisi eius imago?

Esse in imaginibus quapropter causa videtur

cernundi neque posse sine his res ulla videri.

Nunc ea quae dico rerum simulacra feruntur

undique et in cunctas iaciuntur didita partis.

Verum nos oculis quia solis cernere quimus,

propterea fit uti, speciem quo vertimus, omnes

res ibi eam contra feriant forma atque colore.

Et quantum quaeque ab nobis res absit, imago

efficit ut videamus et internoscere curat.

Nam cum mittitur, extemplo protrudit agitque

aëra qui inter se cumque est oculosque locatus,

isque ita per nostras acies perlabitur omnis

et quasi perterget pupillas atque ita transit.

propterea fit uti videamus quam procul absit

res quaeque. Et quanto plus aëris ante agitatur

et nostros oculos perterget longior aura,

tam procul esse magis res quaeque remota videtur.

Scilicet haec summe celeri ratione geruntur,

quale sit ut videamus et una quam procul absit.

Illud in his rebus minime mirabile habendumst,

cur, ea quae feriant oculos simulacra videri

singula cum nequeant, res ipsae perspiciantur.

Ventus enim quoque paulatim cum verberat et cum

acre fluit frigus, non privam quamque solemus

particulam venti sentire et frigoris eius,

sed magis unorsum, fierique perinde videmus

corpore tum plagas in nostro tamquam aliquae res

verberet atque sui det sensum corporis extra.

Praeterea lapidem digito cum tundimus, ipsum

tangimus extremum saxi summumque colorem,

nec sentimus eum tactu, verum magis ipsam

duritiem penitus saxi sentimus in alto.

Nunc age, cur ultra speculum videatur imago

percipe; nam certe penitus semota videtur.

Quod genus illa foris quae vere transpiciuntur,

ianua cum per se transpectum praebet apertum,

multa facitque foris ex aedibus ut videantur.

Is quoque enim duplici geminoque fit aëre visus.

Primus enim citra postis tum cernitur aër,

inde fores ipsae dextra laevaque sequuntur,

post extraria lux oculos perterget et aër

alter et illa foris quae vere transpiciuntur.

Sic ubi se primum speculi proiecit imago,

dum venit ad nostras acies, protrudit agitque

aëra qui inter se cumquest oculosque locatus,

et facit ut prius hunc omnem sentire queamus

quam speculum. Sed ubi speculum quoque sensimus ipsum,

continuo a nobis in idem quae fertur imago

pervenit et nostros oculos reiecta revisit

atque alium prae se propellens aëra volvit

et facit ut prius hunc quam se videamus, eoque

distare ab speculo tantum semota videtur.

Quare etiam atque etiam minime mirarier est par,

***

illis quae reddunt speculorum ex aequore visum,

aëribus binis quoniam res confit utraque.

Nunc ea quae nobis membrorum dextera pars est,

in speculis fit ut in laeva videatur eo quod

planitiem ad speculi veniens cum offendit imago,

non convertitur incolumis, sed recta retrorsum

sic eliditur, ut siquis, prius arida quam sit

cretea persona, allidat pilaeve trabive,

atque ea continuo rectam si fronte figuram

servet et elisam retro sese exprimat ipsa.

Fiet ita, ante oculus fuerit qui dexter, ut idem

nunc sit laevus, et a laevo sit mutua dexter.

Fit quoque de speculo in speculum ut tradatur imago,

quinque etiam sex‹ve› ut fieri simulacra suerint.

Nam quaecumque retro parte interiore latebunt,

inde tamen, quamvis torte penitusque remota,

omnia per flexos aditus educta licebit

pluribus haec speculis videantur in aedibus esse.

Usque adeo ‹e› speculo in speculum translucet imago,

et cum laeva data est, fit rursum ut dextera fiat,

inde retro rursum redit et convertit eodem.

Quin etiam quaecumque latuscula sunt speculorum

assimili lateris flexura praedita nostri,

dextera ea propter nobis simulacra remittunt,

aut quia de speculo in speculum transfertur imago,

inde ad nos elisa bis advolat, aut etiam quod

circum agitur, cum venit, imago propterea quod

flexa figura docet speculi convertier ad nos.

Indugredi porro pariter simulacra pedemque

ponere nobiscum credas gestumque imitari

propterea quia, de speculi qua parte recedas,

continuo nequeunt illinc simulacra reverti;

omnia quandoquidem cogit natura referri

ac resilire ab rebus ad aequos reddita flexus.

Splendida porro oculi fugitant vitantque tueri.

Sol etiam caecat, contra si tendere pergas,

propterea quia vis magnast ipsius et alte

aëra per purum graviter simulacra feruntur

et feriunt oculos turbantia composituras.

Praeterea splendor quicumque est acer adurit

saepe oculos ideo quod semina possidet ignis

multa, dolorem oculis quae gignunt insinuando.

Lurida praeterea fiunt quaecumque tuentur

arquati, quia luroris de corpore eorum

semina multa fluunt simulacris obvia rerum,

multaque sunt oculis in eorum denique mixta,

quae contage sua palloribus omnia pingunt.

E tenebris autem quae sunt in luce tuemur

propterea quia, cum propior caliginis aër

ater init oculos prior et possedit apertos,

insequitur candens confestim lucidus aër

qui quasi purgat eos ac nigras discutit umbras

aëris illius. Nam multis partibus hic est

mobilior multisque minutior et mage pollens.

Qui simul atque vias oculorum luce replevit

atque patefecit quas ante obsederat aër

‹ater›, continuo rerum simulacra sequuntur

quae sita sunt in luce, lacessuntque ut videamus.

Quod contra facere in tenebris e luce nequimus

propterea quia posterior caliginis aër

crassior insequitur qui cuncta foramina complet

obsiditque vias oculorum, ne simulacra

possint ullarum rerum coniecta movere.

Quadratas procul turris cum cernimus urbis,

propterea fit uti videantur saepe rotundae,

angulus obtusus quia longe cernitur omnis

sive etiam potius non cernitur ac perit eius

plaga nec ad nostras acies perlabitur ictus,

aëra per multum quia dum simulacra feruntur,

cogit hebescere eum crebris offensibus aër.

Hoc ubi suffugit sensum simul angulus omnis,

fit quasi ut ad tornum saxorum structa terantur,

non tamen ut coram quae sunt vereque rotunda,

sed quasi adumbratim paulum simulata videntur.

Umbra videtur item nobis in sole moveri

et vestigia nostra sequi gestumque imitari;

aëra si credis privatum lumine posse

indugredi, motus hominum gestumque sequentem.

Nam nil esse potest aliud nisi lumine cassus

aër id quod nos umbram perhibere suemus.

Nimirum quia terra locis ex ordine certis

lumine privatur solis quacumque meantes

officimus, repletur item quod linquimus eius,

propterea fit uti videatur, quae fuit umbra

corporis, e regione eadem nos usque secuta.

Semper enim nova se radiorum lumina fundunt

primaque dispereunt, quasi in ignem lana trahatur.

Propterea facile et spoliatur lumine terra

et repletur item nigrasque sibi abluit umbras.

Nec tamen hic oculos falli concedimus hilum.

Nam quocumque loco sit lux atque umbra tueri

illorum est; eadem vero sint lumina necne,

umbraque quae fuit hic eadem nunc transeat illuc,

an potius fiat paulo quod diximus ante,

hoc animi demum ratio discernere debet,

nec possunt oculi naturam noscere rerum.

Proinde animi vitium hoc oculis adfingere noli.

Qua vehimur navi, fertur, cum stare videtur;

quae manet in statione, ea praeter creditur ire.

Et fugere ad puppim colles campique videntur

quos agimus praeter navem velisque volamus.

Sidera cessare aetheriis adfixa cavernis

cuncta videntur, et assiduo sunt omnia motu,

quandoquidem longos obitus exorta revisunt,

cum permensa suo sunt caelum corpore claro.

Solque pari ratione manere et luna videntur

in statione, ea quae ferri res indicat ipsa.

Exstantesque procul medio de gurgite montes

classibus inter quos liber patet exitus ingens,

insula coniunctis tamen ex his una videtur.

Atria versari et circum cursare columnae

usque adeo fit uti pueris videantur, ubi ipsi

desierunt verti, vix ut iam credere possint

non supra sese ruere omnia tecta minari.

Iamque rubrum tremulis iubar ignibus erigere alte

cum coeptat natura supraque extollere montis,

quos tibi tum supra sol montis esse videtur

comminus ipse suo contingens fervidus igni,

vix absunt nobis missus bis mille sagittae,

vix etiam cursus quingentos saepe veruti.

Inter eos solemque iacet immania ponti

aequora substrata aetheriis ingentibus oris,

interiectaque sunt terrarum milia multa

quae variae retinent gentes et saecla ferarum.

At collectus aquae digitum non altior unum,

qui lapides inter sistit per strata viarum,

despectum praebet sub terras impete tanto,

a terris quantum caeli patet altus hiatus;

nubila despicere et caelum ut videare videre ‹et›

corpora mirando sub terras abdita caelo.

Denique ubi in medio nobis equus acer obhaesit

flumine et in rapidas amnis despeximus undas,

stantis equi corpus transversum ferre videtur

vis et in adversum flumen contrudere raptim,

et quocumque oculos traiecimus omnia ferri

et fluere assimili nobis ratione videntur.

Porticus aequali quamvis est denique ductu

stansque in perpetuum paribus suffulta columnis,

longa tamen parte ab summa cum tota videtur,

paulatim trahit angusti fastigia coni,

tecta solo iungens atque omnia dextera laevis

donec in obscurum coni conduxit acumen.

In pelago nautis ex undis ortus in undis

sol fit uti videatur obire et condere lumen;

quippe ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur;

ne leviter credas labefactari undique sensus.

At maris ignaris in portu clauda videntur

navigia aplustris fractis obnitier undae.

Nam quaecumque supra rorem salis edita pars est

remorum, recta est, et recta superne guberna.

Quae demersa liquorem obeunt, refracta videntur

omnia converti sursumque supina reverti

et reflexa prope in summo fluitare liquore.

Raraque per caelum cum venti nubila portant

tempore nocturno, tum splendida signa videntur

labier adversum nimbos atque ire superne

longe aliam in partem ac vera ratione feruntur.

At si forte oculo manus uni subdita subter

pressit eum, quodam sensu fit uti videantur

omnia quae tuimur fieri tum bina tuendo,

bina lucernarum florentia lumina flammis

binaque per totas aedes geminare supellex

et duplices hominum facies et corpora bina.

Denique cum suavi devinxit membra sopore

somnus et in summa corpus iacet omne quiete,

tum vigilare tamen nobis et membra movere

nostra videmur, et in noctis caligine caeca

cernere censemus solem lumenque diurnum,

conclusoque loco caelum mare flumina montis

mutare et campos pedibus transire videmur,

et sonitus audire, severa silentia noctis

undique cum constent, et reddere dicta tacentes.

Cetera de genere hoc mirande multa videmus,

quae violare fidem quasi sensibus omnia quaerunt,

nequiquam, quoniam pars horum maxima fallit

propter opinatus animi quos addimus ipsi,

pro visis ut sint quae non sunt sensibu' visa.

Nam nil aegrius est quam res secernere apertas

ab dubiis, animus quas ab se protinus addit.

Denique nil sciri siquis putat, id quoque nescit

an sciri possit, quoniam nil scire fatetur.

Hunc igitur contra mittam contendere causam,

qui capite ipse sua in statuit vestigia sese.

Et tamen hoc quoque uti concedam scire, at id ipsum

quaeram, cum in rebus veri nil viderit ante,

unde sciat quid sit scire et nescire vicissim,

notitiam veri quae res falsique crearit

et dubium certo quae res differre probarit.

Invenies primis ab sensibus esse creatam

notitiem veri neque sensus posse refelli.

Nam maiore fide debet reperirier illud,

sponte sua veris quod possit vincere falsa.

Quid maiore fide porro quam sensus haberi

debet? An ab sensu falso ratio orta valebit

dicere eos contra, quae tota ab sensibus orta est?

Qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa fit omnis.

An poterunt oculos aures reprehendere, an auris

tactus? An hunc porro tactum sapor arguet oris,

an confutabunt nares oculive revincent?

Non, ut opinor, ita est. Nam sorsum cuique potestas

divisast, sua vis cuiquest, ideoque necesse est

et quod molle sit et gelidum fervensque seorsum

et sorsum varios rerum sentire colores

et quaecumque coloribu' sint coniuncta videre.

Sorsus item sapor oris habet vim, sorsus odores

nascuntur, sorsum sonitus. Ideoque necesse est

non possint alios alii convincere sensus.

Nec porro poterunt ipsi reprehendere sese,

aequa fides quoniam debebit semper haberi.

Proinde quod in quoquest his visum tempore, verumst.

Et si non poterit ratio dissolvere causam,

cur ea quae fuerint iuxtim quadrata, procul sint

visa rotunda, tamen praestat rationis egentem

reddere mendose causas utriusque figurae,

quam manibus manifesta suis emittere quoquam

et violare fidem primam et convellere tota

fundamenta quibus nixatur vita salusque.

Non modo enim ratio ruat omnis, vita quoque ipsa

concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis

praecipitesque locos vitare et cetera quae sint

in genere hoc fugienda, sequi contraria quae sint.

Illa tibi est igitur verborum copia cassa

omnis quae contra sensus instructa paratast.

Denique ut in fabrica, si pravast regula prima,

normaque si fallax rectis regionibus exit,

et libella aliqua si ex parti claudicat hilum,

omnia mendose fieri atque obstipa necesse est

prava cubantia prona supina atque absona tecta,

iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque

prodita iudiciis fallacibus omnia primis,

sic igitur ratio tibi rerum prava necessest

falsaque sit, falsis quaecumque ab sensibus ortast.

Nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem

sentiat, haudquaquam ratio scruposa relicta est.

Principio auditur sonus et vox omnis, in auris

insinuata suo pepulere ubi corpore sensum.

Corpoream ‹vocem› quoque enim constare fatendumst

et sonitum, quoniam possunt impellere sensus.

Praeterea radit vox fauces saepe facitque

asperiora foras gradiens arteria clamor.

Quippe per angustum turba maiore coorta

ire foras ubi coeperunt primordia vocum,

scilicet expletis quoque ianua raditur oris.

Haud igitur dubiumst quin voces verbaque constent

corporeis e principiis, ut laedere possint.

Nec te fallit item quid corporis auferat et quid

detrahat ex hominum nervis ac viribus ipsis

perpetuus sermo nigrai noctis ad umbram

aurorae perductus ab exoriente nitore,

praesertim si cum summost clamore profusus.

Ergo corpoream vocem constare necessest,

multa loquens quoniam amittit de corpore partem.

Asperitas autem vocis fit ab asperitate

principiorum et item levor levore creatur.

Nec simili penetrant auris primordia forma,

cum tuba depresso graviter sub murmure mugit

et reboat raucum retro cita barbita bombum,

et iam Dauliades natae hortis ex Heliconis

cum liquidam tollunt lugubri voce querelam.

Hasce igitur penitus voces cum corpore nostro

exprimimus rectoque foras emittimus ore,

mobilis articulat verborum daedala lingua

formaturaque labrorum pro parte figurat.

Hoc ubi non longum spatiumst unde una profecta

perveniat vox quaeque, necessest verba quoque ipsa

plane exaudiri discernique articulatim.

Servat enim formaturam servatque figuram.

At si interpositum spatium sit longius aequo,

aëra per multum confundi verba necessest

et conturbari vocem, dum transvolat auras.

Ergo fit, sonitum ut possis sentire neque illam

internoscere, verborum sententia quae sit:

usque adeo confusa venit vox inque pedita.

Praeterea verbum saepe unum perciet auris

omnibus in populo, missum praeconis ab ore.

In multas igitur voces vox una repente

diffugit, in privas quoniam se dividit auris

obsignans formam verbis clarumque sonorem.

At quae pars vocum non auris incidit ipsas,

praeterlata perit frustra diffusa per auras.

Pars solidis allisa locis reiecta sonorem

reddit et interdum frustratur imagine verbi.

Quae bene cum videas, rationem reddere possis

tute tibi atque aliis, quo pacto per loca sola

saxa paris formas verborum ex ordine reddant,

palantis comites cum montis inter opacos

quaerimus et magna dispersos voce ciemus.

Sex etiam aut septem loca vidi reddere voces,

unam cum iaceres: ita colles collibus ipsi

verba repulsantes iterabant docta referri.

Haec loca capripedes satyros nymphasque tenere

finitimi fingunt et faunos esse loquuntur

quorum noctivago strepitu ludoque iocanti

adfirmant vulgo taciturna silentia rumpi

chordarumque sonos fieri dulcisque querelas,

tibia quas fundit digitis pulsata canentum,

et genus agricolum late sentiscere, cum Pan

pinea semiferi capitis velamina quassans

unco saepe labro calamos percurrit hiantis,

fistula silvestrem ne cesset fundere musam.

Cetera de genere hoc monstra ac portenta loquuntur,

ne loca deserta ab divis quoque forte putentur

sola tenere. Ideo iactant miracula dictis

aut aliqua ratione alia ducuntur, ut omne

humanum genus est avidum nimis auricularum.

Quod superest, non est mirandum qua ratione,

per loca quae nequeunt oculi res cernere apertas,

haec loca per voces veniant aurisque lacessant.

Colloquium clausis foribus quoque saepe videmus,

nimirum quia vox per flexa foramina rerum

incolumis transire potest, simulacra renutant.

Perscinduntur enim, nisi recta foramina tranant,

qualia sunt vitri, species qua transvolat omnis.

Praeterea partis in cunctas dividitur vox,

ex aliis aliae quoniam gignuntur, ubi una

dissiluit semel in multas exorta, quasi ignis

saepe solet scintilla suos se spargere in ignis.

Ergo replentur loca vocibus abdita retro,

omnia quae circum fervunt sonituque cientur.

At simulacra viis derectis omnia tendunt

ut sunt missa semel; quapropter cernere nemo

saepta supra potis est, at voces accipere extra.

Et tamen ipsa quoque haec, dum transit clausa ‹domorum›

vox obtunditur atque auris confusa penetrat

et sonitum potius quam verba audire videmur.

Nec, qui sentimus sucum, lingua atque palatum

plusculum habent in se rationis plus operaeve.

Principio sucum sentimus in ore, cibum cum

mandendo exprimimus, ceu plenam spongiam aquai

siquis forte manu premere ac siccare coëpit.

Inde quod exprimimus per caulas omne palati

diditur et rarae per flexa foramina linguae.

Hoc ubi levia sunt manantis corpora suci,

suaviter attingunt et suaviter omnia tractant

umida linguai circum sudantia templa.

At contra pungunt sensum lacerantque coorta,

quanto quaeque magis sunt asperitate repleta.

Deinde voluptas est e suco fine palati;

cum vero deorsum per fauces praecipitavit,

nulla voluptas est, dum diditur omnis in artus.

Nec refert quicquam quo victu corpus alatur,

dummodo quod capias concoctum didere possis

artubus et stomachi umidulum servare tenorem.

Nunc aliis alius qui sit cibus atque venenum

expediam, quareve, aliis quod triste et amarumst,

hoc tamen esse aliis possit perdulce videri.

Tantaque ‹in› his rebus distantia differitasquest,

ut quod ali cibus est aliis fuat acre venenum.

†Est itaque ut† serpens, hominis quae tacta salivis

disperit ac sese mandendo conficit ipsa.

Praeterea nobis veratrum est acre venenum,

at capris adipes et coturnicibus auget.

Ut quibus id fiat rebus cognoscere possis,

principio meminisse decet quae diximus ante,

semina multimodis in rebus mixta teneri.

Porro omnes quaecumque cibum capiunt animantes,

ut sunt dissimiles extrinsecus et generatim

extima membrorum circumcaesura coërcet,

proinde et seminibus constant variante figura.

Semina cum porro distent, differre necessest

intervalla viasque, foramina quae perhibemus,

omnibus in membris et in ore ipsoque palato.

Esse minora igitur quaedam maioraque debent,

esse triquetra aliis, ‹aliis› quadrata necessest,

multa rotunda, modis multis multangula quaedam.

Namque figurarum ratio ut motusque reposcunt,

proinde foraminibus debent differre figurae,

et variae viae proinde ac textura coërcet.

Hoc ubi quod suave est aliis aliis fit amarum,

illi, cui suave est, levissima corpora debent

contractabiliter caulas intrare palati,

at contra quibus est eadem res intus acerba,

aspera nimirum penetrant hamataque fauces.

Nunc facile est ex his rebus cognoscere quaeque.

Quippe ubi cui febris bili superante coorta est

aut alia ratione aliquast vis excita morbi,

perturbantur ibi iam totum corpus et omnes

commutantur ibi positurae principiorum;

fit prius ad sensum ‹ut› quae corpora conveniebant

nunc non conveniant, et cetera sint magis apta,

quae penetrata queunt sensum progignere acerbum.

Utraque enim sunt in mellis commixta sapore;

id quod iam supera tibi saepe ostendimus ante.

Nunc age quo pacto naris adiectus odoris

tangat agam. Primum res multas esse necessest

unde fluens volvat varius se fluctus odorum,

et fluere et mitti vulgo spargique putandumst;

verum aliis alius magis est animantibus aptus

dissimilis propter formas. Ideoque per auras

mellis apes quamvis longe ducuntur odore,

vulturiique cadaveribus. Tum fissa ferarum

ungula quo tulerit gressum promissa canum vis

ducit, et humanum longe praesentit odorem

Romulidarum arcis servator candidus anser.

Sic aliis alius nidor datus ad sua quemque

pabula ducit et a taetro resilire veneno

cogit, eoque modo servantur saecla ferarum.

Hic odor ipse igitur, naris quicumque lacessit,

est alio ut possit permitti longius alter.

Sed tamen haud quisquam tam longe fertur eorum

quam sonitus, quam vox, mitto iam dicere quam res

quae feriunt oculorum acies visumque lacessunt.

Errabundus enim tarde venit ac perit ante

paulatim facilis distractus in aëris auras;

ex alto primum quia vix emittitur ex re:

nem penitus fluere atque recedere rebus odores

significat quod fracta magis redolere videntur

omnia, quod contrita, quod igni collabefacta:

deinde videre licet maioribus esse creatum

principiis quam vox, quoniam per saxea saepta

non penetrat, qua vox vulgo sonitusque feruntur.

Quare etiam quod olet non tam facile esse videbis

investigare in qua sit regione locatum.

Refrigescit enim cunctando plaga per auras

nec calida ad sensum decurrunt nuntia rerum.

Errant saepe canes itaque et vestigia quaerunt.

Nec tamen hoc solis in odoribus atque saporum

in generest, sed item species rerum atque colores

non ita conveniunt ad sensus omnibus omnes,

ut non sint aliis quaedam magis acria visu.

Quin etiam gallum, noctem explaudentibus alis

auroram clara consuetum voce vocare,

noenu queunt rabidi contra constare leones

inque tueri: ita continuo meminere fugai,

nimirum quia sunt gallorum in corpore quaedam

semina, quae cum sunt oculis immissa leonum,

pupillas interfodiunt acremque dolorem

praebent, ut nequeant contra durare feroces;

cum tamen haec nostras acies nil laedere possint,

aut quia non penetrant aut quod penetrantibus illis

exitus ex oculis liber datur, in remorando

laedere ne possint ex ulla lumina parte.

Nunc age quae moveant animum res accipe, et unde

quae veniunt veniant in mentem percipe paucis.

Principio hoc dico, rerum simulacra vagari

multa modis multis in cunctas undique partis

tenuia, quae facile inter se iunguntur in auris,

obvia cum veniunt, ut aranea bratteaque auri.

Quippe etenim multo magis haec sunt tenuia textu

quam quae percipiunt oculos visumque lacessunt,

corporis haec quoniam penetrant per rara cientque

tenuem animi naturam intus sensumque lacessunt.

Centauros itaque et Scyllarum membra videmus

Cerbereasque canum facies simulacraque eorum

quorum morte obita tellus amplectitur ossa;

omne genus quoniam passim simulacra feruntur,

partim sponte sua quae fiunt aëre in ipso,

partim quae variis ab rebus cumque recedunt

et quae confiunt ex horum facta figuris.

Nam certe ex vivo Centauri non fit imago,

nulla fuit quoniam talis natura animantis,

verum ubi equi atque hominis casu convenit imago,

haerescit facile extemplo, quod diximus ante,

propter subtilem naturam et tenuia texta.

Cetera de genere hoc eadem ratione creantur.

Quae cum mobiliter summa levitate feruntur,

ut prius ostendi, facile uno commovet ictu

quaelibet una animum nobis subtilis imago;

tenuis enim mens est et mire mobilis ipsa.

Haec fieri ut memoro, facile hinc cognoscere possis.

Quatenus hoc simile est illi, quod mente videmus

atque oculis, simili fieri ratione necessest.

Nunc igitur quoniam docui me forte leonem

cernere per simulacra, oculos quaecumque lacessunt,

scire licet mentem simili ratione moveri,

per simulacra leonem ‹et› cetera quae videt aeque

nec minus atque oculi, nisi quod mage tenuia cernit.

Nec ratione alia, cum somnus membra profudit,

mens animi vigilat, nisi quod simulacra lacessunt

haec eadem nostros animos quae cum vigilamus,

usque adeo, certe ut videamur cernere eum quem

relicta vita iam mors et terra potitast.

Hoc ideo fieri cogit natura, quod omnes

corporis offecti sensus per membra quiescunt

nec possunt falsum veris convincere rebus.

Praeterea meminisse iacet languetque sopore

nec dissentit eum mortis letique potitum

iam pridem, quem mens vivum se cernere credit.

Quod superest, non est mirum simulacra moveri

bracchiaque in numerum iactare et cetera membra.

Nam fit ut in somnis facere hoc videatur imago;

quippe ubi prima perit alioque est altera nata

inde statu, prior hic gestum mutasse videtur.

Scilicet id fieri celeri ratione putandumst:

tanta est mobilitas et rerum copia tanta

tantaque sensibili quovis est tempore in uno

copia particularum, ut possit suppeditare.

Multaque in his rebus quaeruntur multaque nobis

clarandumst, plane si res exponere avemus.

Quaeritur in primis quare, quod cuique libido

venerit, extemplo mens cogitet eius id ipsum.

Anne voluntatem nostram simulacra tuentur

et simul ac volumus nobis occurrit imago,

si mare, si terram cordist, si denique caelum?

Conventus hominum pompam convivia pugnas,

omnia sub verbone creat natura paratque?

Cum praesertim aliis eadem in regione locoque

longe dissimilis animus res cogitet omnis.

Quid porro, in numerum procedere cum simulacra

cernimus in somnis et mollia membra movere,

mollia mobiliter cum alternis bracchia mittunt

et repetunt oculis gestum pede convenienti?

Scilicet arte madent simulacra et docta vagantur,

nocturno facere ut possint in tempore ludos.

An magis illud erit verum? Quia tempore in uno,

quod sentimus, id est, cum vox emittitur una,

tempora multa latent, ratio quae comperit esse,

propterea fit uti quovis in tempore quaeque

praesto sint simulacra locis in quisque parata:

tanta est mobilitas et rerum copia tanta.

Hoc, ubi prima perit alioque est altera nata

inde statu, prior hic gestum mutasse videtur.

Et quia tenuia sunt, nisi quae contendit, acute

cernere non potis est animus; proinde omnia quae sunt

praeterea pereunt, nisi ‹si ad› quae se ipse paravit.

Ipse parat sese porro speratque futurum

ut videat quod consequitur rem quamque; fit ergo.

Nonne vides oculos etiam, cum tenuia quae sunt

cernere coeperunt, contendere se atque parare,

nec sine eo fieri posse ut cernamus acute?

Et tamen in rebus quoque apertis noscere possis,

si non advertas animum, proinde esse quasi omni

tempore semotum fuerit longeque remotum.

Cur igitur mirumst, animus si cetera perdit

praeterquam quibus est in rebus deditus ipse?

Deinde adopinamur de signis maxima parvis

ac nos in fraudem induimus frustraminis ipsi.

Fit quoque ut interdum non suppeditetur imago

eiusdem generis, sed femina quae fuit ante,

in manibus vir uti factus videatur adesse,

aut alia ex alia facies aetasque sequatur.

Quod ne miremur sopor atque oblivia curant.

Illud in his rebus vitium vehementer avessis

effugere, errorem vitareque praemetuenter,

lumina ne facias oculorum clara creata,

prospicere ut possimus, et ut proferre queamus

proceros passus, ideo fastigia posse

surarum ac feminum pedibus fundata plicari,

bracchia tum porro validis ex apta lacertis

esse manusque datas utraque ‹ex› parte ministras,

ut facere ad vitam possemus quae foret usus.

Cetera de genere hoc inter quaecumque pretantur

omnia perversa praepostera sunt ratione,

nil ideo quoniam natumst in corpore ut uti

possemus, sed quod natumst id procreat usum.

Nec fuit ante videre oculorum lumina nata

nec dictis orare prius quam lingua creatast,

sed potius longe linguae praecessit origo

sermonem multoque creatae sunt prius aures

quam sonus est auditus, et omnia denique membra

ante fuere, ut opinor, eorum quam foret usus.

Haud igitur potuere utendi crescere causa.

At contra conferre manu certamina pugnae

et lacerare artus foedareque membra cruore

ante fuit multo quam lucida tela volarent,

et vulnus vitare prius natura coëgit

quam daret obiectum parmai laeva per artem.

Scilicet et fessum corpus mandare quieti

multo antiquius est quam lecti mollia strata,

et sedare sitim prius est quam pocula natum.

Haec igitur possent utendi cognita causa

credier ex usu quae sunt vitaque reperta.

Illa quidem sorsum sunt omnia quae prius ipsa

nata dedere suae post notitiam utilitatis.

Quo genere in primis sensus et membra videmus;

quare etiam atque etiam procul est ut credere possis

utilitatis ob officium potuisse creari.

[Illud item non est mirandum, corporis ipsa

quod natura cibum quaerit cuiusque animantis.

Quippe etenim fluere atque recedere corpora rebus

multa modis multis docui, sed plurima debent

ex animalibu'. ‹Quae› quia sunt exercita motu,

multaque per sudorem ex alto pressa feruntur,

multa per os exhalantur, cum languida anhelant,

his igitur rebus rarescit corpus et omnis

subruitur natura; dolor quam consequitur rem.

Propterea capitur cibus ut suffulciat artus

et recreet viris interdatus atque patentem

per membra ac venas ut amorem obturet edendi.

Umor item discedit in omnia quae loca cumque

poscunt umorem; glomerataque multa vaporis

corpora, quae stomacho praebent incendia nostro,

dissipat adveniens liquor ac restinguit ut ignem,

urere ne possit calor amplius aridus artus.

Sic igitur tibi anhela sitis de corpore nostro

abluitur, sic expletur ieiuna cupido.]

Nunc qui fiat uti passus proferre queamus,

cum volumus, varieque datum sit membra movere,

et quae res tantum hoc oneris protrudere nostri

corporis insuerit, dicam: tu percipe dicta.

Dico animo nostro primum simulacra meandi

accidere atque animum pulsare, ut diximus ante.

Inde voluntas fit; neque enim facere incipit ullam

rem quisquam, ‹quam› mens providit quid velit ante.

Id quod providet, illius rei constat imago.

Ergo animus cum sese ita commovet ut velit ire

inque gredi, ferit extemplo quae in corpore toto

per membra atque artus animai dissita vis est.

Et facilest factu, quoniam coniuncta tenetur.

Inde ea proporro corpus ferit, atque ita tota

paulatim moles protruditur atque movetur.

Praeterea tum rarescit quoque corpus et aër

(scilicet ut debet qui semper mobilis exstat)

per patefacta venit penetratque foramina largus

et dispergitur ad partis ita quasque minutas

corporis. Hic igitur rebus fit utrimque duabus,

corpus ut, ac navis velis ventoque, feratur.

Nec tamen illud in his rebus mirabile constat,

tantula quod tantum corpus corpuscula possunt

contorquere et onus totum convertere nostrum.

Quippe etenim ventus subtili corpore tenuis

trudit agens magnam magno molimine navem

et manus una regit quantovis impete euntem

atque gubernaclum contorquet quolibet unum,

multaque per trocleas et tympana pondere magno

commovet atque levi sustollit machina nisu.

Nunc quibus ille modis somnus per membra quietem

irriget atque animi curas e pectore solvat,

suavidicis potius quam multis versibus edam;

parvus ut est cycni melior canor, ille gruum quam

clamor in aetheriis dispersus nubibus austri.

Tu mihi da tenuis auris animumque sagacem,

ne fieri negites quae dicam posse retroque

vera repulsanti discedas pectore dicta,

tutemet in culpa cum sis neque cernere possis.

Principio somnus fit ubi est distracta per artus

vis animae partimque foras eiecta recessit

et partim contrusa magis concessit in altum.

Dissolvuntur enim tum demum membra fluuntque.

Nam dubium non est, animai quin opera sit

sensus hic in nobis, quem cum sopor impedit esse,

tum nobis animam perturbatam esse putandumst

eiectamque foras; non omnem, namque iaceret

aeterno corpus perfusum frigore leti.

Quippe ubi nulla latens animai pars remaneret

in membris, cinere ut multa latet obrutus ignis,

unde reconflari sensus per membra repente

posset, ut ex igni caeco consurgere flamma?

Sed quibus haec rebus novitas confiat et unde

perturbari anima et corpus languescere possit,

expediam: tu fac ne ventis verba profundam.

Principio externa corpus de parte necessum est,

aëriis quoniam vicinum tangitur auris,

tundier atque eius crebro pulsarier ictu,

proptereaque fere res omnes aut corio sunt

aut etiam conchis aut callo aut cortice tectae.

Interiorem etiam partem spirantibus aër

verberat hic idem, cum ducitur atque reflatur.

Quare utrimque secus cum corpus vapulet et cum

perveniant plagae per parva foramina nobis

corporis ad primas partis elementaque prima,

fit quasi paulatim nobis per membra ruina.

Conturbantur enim positurae principiorum

corporis atque animi. Fit uti pars inde animai

eiciatur et introrsum pars abdita cedat,

pars etiam distracta per artus non queat esse

coniuncta inter se neque motu mutua fungi;

inter enim saepit coetus natura viasque;

ergo sensus abit mutatis motibus alte.

Et quoniam non est quasi quod suffulciat artus,

debile fit corpus languescuntque omnia membra,

bracchia palpebraeque cadunt poplitesque cubanti

saepe tamen summittuntur virisque resolvunt.

Deinde cibum sequitur somnus, quia, quae facit aër,

haec eadem cibus, in venas dum diditur omnis,

efficit. Et multo sopor ille gravissimus exstat

quem satur ac lassus capias, quia plurima tum se

corpora conturbant magno contusa labore.

Fit ratione eadem coniectus partim animai

altior atque foras eiectus largior eius,

et divisior inter se ac distractior intust.

Et quo quisque fere studio devinctus adhaeret

aut quibus in rebus multum sumus ante morati

atque in ea ratione fuit contenta magis mens,

in somnis eadem plerumque videmur obire;

causidici causas agere et componere leges,

induperatores pugnare ac proelia obire,

nautae contractum cum ventis degere duellum,

nos agere hoc autem et naturam quaerere rerum

semper et inventam patriis exponere chartis.

Cetera sic studia atque artis plerumque videntur

in somnis animos hominum frustrata tenere.

Et quicumque dies multos ex ordine ludis

assiduas dederunt operas, plerumque videmus,

cum iam destiterunt ea sensibus usurpare,

reliquas tamen esse vias in mente patentis,

qua possint eadem rerum simulacra venire.

Per multos itaque illa dies eadem obversantur

ante oculos, etiam vigilantes ut videantur

cernere saltantis et mollia membra moventis

et citharae liquidum carmen chordasque loquentis

auribus accipere et consessum cernere eundem

scaenaique simul varios splendere decores.

Usque adeo magni refert studium atque voluptas,

et quibus in rebus consuerint esse operati

non homines solum sed vero animalia cuncta.

Quippe videbis equos fortis, cum membra iacebunt,

in somnis sudare tamen spirareque semper

et quasi de palma summas contendere viris

aut quasi carceribus patefactis †saepe quiete†

venantumque canes in molli saepe quiete

iactant crura tamen subito vocesque repente

mittunt et crebro redducunt naribus auras,

ut vestigia si teneant inventa ferarum,

expergefactique sequuntur inania saepe

cervorum simulacra, fugae quasi dedita cernant,

donec discussis redeant erroribus ad se.

At consueta domi catulorum blanda propago

discutere et corpus de terra corripere instant

proinde quasi ignotas facies atque ora tuantur.

Et quo quaeque magis sunt aspera seminiorum,

tam magis in somnis eadem saevire necessust.

At variae fugiunt volucres pinnisque repente

sollicitant divum nocturno tempore lucos,

accipitres somno in leni si proelia pugnas

edere sunt persectantes visaeque volantes.

Porro hominum mentes, magnis quae motibus edunt

magna, itidem saepe in somnis faciuntque geruntque,

reges expugnant, capiuntur, proelia miscent,

tollunt clamorem, quasi si iugulentur, ibidem.

Multi depugnant gemitusque doloribus edunt

et quasi pantherae morsu saevive leonis

mandantur magnis clamoribus omnia complent.

Multi de magnis per somnum rebu' loquuntur

indicioque sui facti persaepe fuere.

Multi mortem obeunt. Multi, de montibus altis

ut qui praecipitent ad terram corpore toto,

exterrentur et ex somno quasi mentibu' capti

vix ad se redeunt permoti corporis aestu.

Flumen item sitiens aut fontem propter amoenum

assidet et totum prope faucibus occupat amnem.

Puri saepe lacum propter si ac dolia curta

somno devincti credunt se extollere vestem,

totius umorem saccatum corpori' fundunt,

cum Babylonica magnifico splendore rigantur.

Tum quibus aetatis freta primitus insinuatur

semen, ubi ipsa dies membris matura creavit,

conveniunt simulacra foris e corpore quoque

nuntia praeclari vultus pulchrique coloris,

qui ciet irritans loca turgida semine multo,

ut quasi transactis saepe omnibu' rebu' profundant

fluminis ingentis fluctus vestemque cruentent.

Sollicitatur id ‹in› nobis, quod diximus ante,

semen, adulta aetas cum primum roborat artus.

Namque alias aliud res commovet atque lacessit;

ex homine humanum semen viet una hominis vis.

Quod simul atque suis eiectum e sedibus exit,

per membra atque artus decedit corpore toto

in loca conveniens nervorum certa cietque

continuo partis genitalis corporis ipsas.

Irritata tument loca semine fitque voluntas

eicere id quo se contendit dira libido,

idque petit corpus, mens unde est saucia amore.

Namque omnes plerumque cadunt in vulnus et illam

emicat in partem sanguis unde icimur ictu,

et si comminus est, hostem ruber occupat umor.

Sic igitur Veneris qui telis accipit ictus,

sive puer membris muliebribus hunc iaculatur

seu mulier toto iactans e corpore amorem,

unde feritur, eo tendit gestitque coire

et iacere umorem in corpus de corpore ductum.

Namque voluptatem praesagit muta cupido.

Haec Venus est nobis; hinc autemst nomen amoris,

hinc illaec primum Veneris dulcedinis in cor

stillavit gutta et successit frigida cura.

Nam si abest quod ames, praesto simulacra tamen sunt

illius et nomen dulce obversatur ad auris.

Sed fugitare decet simulacra et pabula amoris

absterrere sibi atque alio convertere mentem

et iacere umorem collectum in corpora quaeque

nec retinere, semel conversum unius amore,

et servare sibi curam certumque dolorem.

Ulcus enim vivescit et inveterascit alendo

inque dies gliscit furor atque aerumna gravescit,

si non prima novis conturbes vulnera plagis

vulgivagaque vagus Venere ante recentia cures

aut alio possis animi traducere motus.

Nec Veneris fructu caret is qui vitat amorem,

sed potius quae sunt sine poena commoda sumit.

Nam certe purast sanis magis inde voluptas

quam miseris. Etenim potiundi tempore in ipso

fluctuant incertis erroribus ardor amantum

nec constat quid primum oculis manibusque fruantur.

Quod periere, premunt arte faciuntque dolorem

corporis et dentis inlidunt saepe labellis

osculaque adfligunt, quia non est pura voluptas

et stimuli subsunt qui instigant laedere id ipsum

quodcumque est, rabies unde illaec germina surgunt.

Sed levior poenas frangit Venus inter amorem

blandaque refrenat morsus admixta voluptas.

Namque in eo spes est, unde est ardoris origo,

restingui quoque posse ab eodem corpore flammam.

Quod fieri contra totum natura repugnat;

unaque res haec est, cuius quam plurima habemus,

tam magis ardescit dira cuppedine pectus.

Nam cibus atque umor membris assumitur intus;

quae quoniam certas possunt obsidere partis,

hoc facile expletur laticum frugumque cupido.

Ex hominis vero facie pulchroque colore

nil datur in corpus praeter simulacra fruendum

tenuia; quae vento spes raptast saepe misella.

Ut bibere in somnis sitiens cum quaerit et umor

non datur, ardorem qui membris stinguere possit,

sed laticum simulacra petit frustraque laborat

in medioque sitit torrenti flumine potans,

sic in amore Venus simulacris ludit amantis

nec satiare queunt spectando corpora coram

nec manibus quicquam teneris abradere membris

possunt errantes incerti corpore toto.

Denique cum membris collatis flore fruuntur

aetatis, iam cum praesagit gaudia corpus

atque in eost Venus ut muliebria conserat arva,

adfigunt avide corpus iunguntque salivas

oris et inspirant pressantes dentibus ora,

nequiquam, quoniam nil inde abradere possunt

nec penetrare et abire in corpus corpore toto;

nam facere interdum velle et certare videntur:

usque adeo cupide in Veneris compagibus haerent,

membra voluptatis dum vi labefacta quiescunt.

Tandem ubi se erupit nervis collecta cupido,

parva fit ardoris violenti pausa parumper.

Inde redit rabies eadem et furor ille revisit,

cum sibi quid cupiant ipsi contingere quaerunt,

nec reperire malum id possunt quae machina vincat:

usque adeo incerti tabescunt vulnere caeco.

Adde quod absumunt viris pereuntque labore,

adde quod alterius sub nutu degitur aetas.

Labitur interea res et Babylonica fiunt,

languent officia atque aegrotat fama vacillans.

†Unguenta† et pulchra in pedibus Sicyonia rident

scilicet et grandes viridi cum luce zmaragdi

auro includuntur teriturque thalassina vestis

assidue et Veneris sudorem exercita potat.

Et bene parta patrum fiunt anademata, mitrae,

interdum in pallam atque Alidensia Ciaque vertunt.

Eximia veste et victu convivia, ludi,

pocula crebra, unguenta coronae serta parantur,

nequiquam, quoniam medio de fronte leporum

surgit amari aliquid quod ipsis floribus angat,

aut cum conscius ipse animus se forte remordet

desidiose agere aetatem lustrisque perire,

aut quod in ambiguo verbum iaculata reliquit

quod cupido adfixum cordi vivescit ut ignis,

aut nimium iactare oculos aliumve tueri

quod putat in vultuque videt vestigia risus.

Atque in amore mala haec proprio summeque secundo

inveniuntur; in adverso vero atque inopi sunt,

prendere quae possis oculorum lumine operto,

innumerabilia; ut melius vigilare sit ante,

qua docui ratione, cavereque ne inliciaris.

Nam vitare, plagas in amoris ne iaciamur,

non ita difficile est quam captum retibus ipsis

exire et validos Veneris perrumpere nodos.

Et tamen implicitus quoque possis inque peditus

effugere infestum, nisi tute tibi obvius obstes

et praetermittas animi vitia omnia primum

aut quae corpori' sunt eius, quam praepetis ac vis.

Nam faciunt homines plerumque cupidine caeci

et tribuunt ea quae non sunt his commoda vere.

Multimodis igitur pravas turpisque videmus

esse in deliciis summoque in honore vigere.

Atque alios alii irrident Veneremque suadent

ut placent, quoniam foedo adflictentur amore,

nec sua respiciunt miseri mala maxima saepe.

Nigra melichrus est, immunda et fetida acosmos,

caesia Palladium, nervosa et lignea dorcas,

parvula, pumilio, chariton mia, tota merum sal,

magna atque immanis cataplexis plenaque honoris.

Balba loqui non quit, traulizi, muta pudens est;

at flagrans odiosa loquacula lampadium fit.

Ischnon eromenion tum fit, cum vivere non quit

prae macie; rhadine verost iam mortua tussi.

At tumida et mammosa Ceres est ipsa ab Iaccho,

simula Silena ac Saturast, labeosa philema.

Cetera de genere hoc longum est si dicere coner.

Sed tamen esto iam quantovis oris honore,

cui Veneris membris vis omnibus exoriatur:

nempe aliae quoque sunt; nempe hac sine viximus ante;

nempe eadem facit, et scimus facere, omnia turpi,

et miseram taetris se suffit odoribus ipsa

quam famulae longe fugitant furtimque cachinnant.

At lacrimans exclusus amator limina saepe

floribus et sertis operit postisque superbos

unguit amaracino et foribus miser oscula figit;

quem si, iam admissum, venientem offenderit aura

una modo, causas abeundi quaerat honestas,

et meditata diu cadat alte sumpta querela,

stultitiaque ibi se damnet, tribuisse quod illi

plus videat quam mortali concedere par est.

Nec Veneres nostras hoc fallit; quo magis ipsae

omnia summo opere hos vitae postscaenia celant

quos retinere volunt adstrictosque esse in amore,

nequiquam, quoniam tu animo tamen omnia possis

protrahere in lucem atque omnis inquirere risus

et, si bello animost et non odiosa, vicissim

praetermittere ‹et› humanis concedere rebus.

Nec mulier semper ficto suspirat amore

quae complexa viri corpus cum corpore iungit

et tenet assuctis umectans oscula labris.

Nam facit ex animo saepe et communia quaerens

gaudia sollicitat spatium decurrere amoris.

Nec ratione alia volucres armenta feraeque

et pecudes et equae maribus subsidere possent,

si non, ipsa quod illarum subat ardet abundans

natura et Venerem salientum laeta retractat.

Nonne vides etiam quos mutua saepe voluptas

vinxit, ut in vinclis communibus excrucientur?

In triviis quam saepe canes, discedere aventes

diversi cupide summis ex viribu' tendunt,

cum interea validis Veneris compagibus haerent!

Quod facerent numquam nisi mutua gaudia nossent

quae iacere in fraudem possent vinctosque tenere.

Quare etiam atque etiam, ut dico, est communi' voluptas.

Et commiscendo cum semine forte virilem

femina vim vincit subita vi corripuitque,

tum similes matrum materno semine fiunt,

ut patribus patri. Sed quos utriusque figurae

esse vides, iuxtim miscentis vulta parentum,

corpore de patrio et materno sanguine crescunt,

semina cum Veneris stimulis excita per artus

obvia conflixit conspirans mutuus ardor,

et neque utrum superavit eorum nec superatumst.

Fit quoque ut interdum similes consistere avorum

possint et referant proavorum saepe figuras

propterea quia multa modis primordia multis

mixta suo celant in corpore saepe parentes,

quae patribus patres tradunt a stirpe profecta;

inde Venus varia producit sorte figuras

maiorumque refert vultus vocesque comasque;

quandoquidem nilo magis haec ‹de› semine certo

fiunt quam facies et corpora membraque nobis.

Et muliebre oritur patrio de semine saeclum

maternoque mares exsistunt corpore creti.

Semper enim partus duplici de semine constat,

atque utri similest magis id quodcumque creatur,

eius habet plus parte aequa; quod cernere possis,

sive virum subolos sivest muliebris origo.

Nec divina satum genitalem numina cuiquam

absterrent, pater a gnatis ne dulcibus umquam

appelletur et ut sterili Venere exigat aevum;

quod plerumque putant et multo sanguine maesti

conspergunt aras adolentque altaria donis,

ut gravidas reddant uxores semine largo.

Nequiquam divum numen sortisque fatigant.

Nam steriles nimium crasso sunt semine partim

et liquido praeter iustum tenuique vicissim.

Tenue locis quia non potis est adfigere adhaesum,

liquitur extemplo et revocatum cedit abortu.

Crassius his porro quoniam concretius aequo

mittitur, aut non tam prolixo provolat ictu

aut penetrare locos aeque nequit aut penetratum

aegre admiscetur muliebri semine semen.

Nam multum harmoniae Veneris differre videntur.

Atque alias alii complent magis ex aliisque

succipiunt aliae pondus magis inque gravescunt.

Et multae steriles Hymenaeis ante fuerunt

pluribus et nactae post sunt tamen unde puellos

suscipere et partu possent ditescere dulci.

Et quibus ante domi fecundae saepe nequissent

uxores parere, inventast illis quoque compar

natura, ut possent gnatis munire senectam.

Usque adeo magni refert, ut semina possint

seminibus commisceri genitaliter apta,

crassaque conveniant liquidis et liquida crassus.

Atque in eo refert quo victu vita colatur;

namque aliis rebus concrescunt semina membris

atque aliis extenuantur tabentque vicissim.

Et quibus ipsa modis tractetur blanda voluptas,

id quoque permagni refert; nam more ferarum

quadrupedumque magis ritu plerumque putantur

concipere uxores, quia sic loca sumere possunt,

pectoribus positis, sublatis semina lumbis.

Nec molles opu' sunt motus uxoribus hilum.

Nam mulier prohibet se concipere atque repugnat,

clunibus ipsa viri Venerem si laeta retractat

atque exossato ciet omni pectore fluctus;

eicit enim sulcum recta regione viaque

vomeris atque locis avertit seminis ictum.

Idque sua causa consuerunt scorta moveri,

ne complerentur crebro gravidaeque iacerent

et simul ipsa viris Venus ut concinnior esset;

coniugibus quod nil nostris opus esse videtur.

Nec divinitus interdum Venerisque sagittis

deteriore fit ut forma muliercula ametur.

Nam facit ipsa suis interdum femina factis

morigerisque modis ut munde corpore culto,

ut facile insuescat ‹te› secum degere vitam.

Quod superest, consuetudo concinnat amorem;

nam leviter quamvis quod crebro tunditur ictu,

vincitur in longo spatio tamen atque labescit.

Nonne vides etiam guttas in saxa cadentis

umoris longo in spatio pertundere saxa?

Āvĭă Pīĕrĭdūm pĕrăgrō lŏcă nūllĭŭs āntĕ

trītă sŏlō. Iŭvăt īntēgrōs āccēdĕrĕ fōntīs

ātque haūrīrĕ, iŭvātquĕ nŏvōs dēcērpĕrĕ flōrēs

īnsīgnēmquĕ mĕō căpĭtī pĕtĕre īndĕ cŏrōnām

ūndĕ prĭūs nūllī vēlārīnt tēmpŏră Mūsaē;

prīmūm quōd māgnīs dŏcĕō dē rēbŭs ĕt ārtīs

rēlĭgiŏnum ānīmūm nōdīs ēxsōlvĕrĕ pērgō,

deīndĕ quŏd ōbscūrā dē rē tām lūcĭdă pāngō

cārmĭnă, mūsaēō cōntīngēns cūnctă lĕpōrĕ.

Īd quŏque ĕnīm nōn āb nūllā rătĭōnĕ vĭdētūr.

Nām vĕlŭtī pŭĕrīs ābsīnthĭă taētră mĕdēntēs

cūm dărĕ cōnāntūr, prĭŭs ōrās pōcŭlă cīrcūm

cōntīngūnt mēllīs dūlcī flāvōquĕ lĭquōrĕ,

ūt pŭĕrōrum aētās īmprōvĭdă lūdĭfĭcētūr

lābrōrūm tĕnŭs, īntĕrĕā pērpōtĕt ămārūm

ābsīnthī lătĭcēm dēcēptăquĕ nōn căpĭātūr,

sēd pŏtĭūs tālī pāctō rĕcrĕātă vălēscāt,

sīc ĕgŏ nūnc, quŏnĭam haēc rătĭō plērūmquĕ vĭdētūr

trīstĭŏr ēssĕ quĭbūs nōn ēst trāctātă, rĕtrōquĕ

vūlgŭs ăbhōrrĕt ăb hāc, vŏlŭī tĭbĭ suāvĭlŏquēntī

cārmĭnĕ Pīĕrĭō rătĭōnem ēxpōnĕrĕ nōstrām

ēt quăsĭ mūsaēō dūlcī cōntīngĕrĕ mēllĕ,

sī tĭbĭ fōrte ănĭmūm tālī rătĭōnĕ tĕnērĕ

vērsĭbŭs īn nōstrīs pōssēm, dūm pērcĭpĭs ōmnēm

nātūrām rērum āc pērsēntīs ūtĭlĭtātēm.

Sēd quŏnĭām dŏcŭī cūnctārum ēxōrdĭă rērūm

quālĭă sīnt ēt quām vărĭīs dīstāntĭă fōrmīs

spōntĕ sŭā vŏlĭtēnt aētērnō pērcĭtă mōtū,

quōquĕ mŏdō pōssīnt rēs ēx hīs quaēquĕ crĕārī,

ātque ănĭmī quŏnĭām dŏcŭī nātūră quĭd ēssēt

ēt quĭbŭs ē rēbūs cūm cōrpŏrĕ cōmptă vĭgērēt

quōvĕ mŏdō dīstrāctă rĕdīrĕt ĭn ōrdĭă prīmă,

nūnc ăgĕre īncĭpĭām tĭbĭ, quōd vĕhĕmēntĕr ăd hās rēs

āttĭnĕt, ēsse ĕă quaē rērūm sĭmŭlācră vŏcāmūs;

quaē, quăsĭ mēmbrānaē sūmmō dē cōrpŏrĕ rērūm

dērēptaē, vŏlĭtānt ūltrōquĕ cĭtrōquĕ pĕr aūrās,

ātque ĕădēm nōbīs vĭgĭlāntĭbŭs ōbvĭă mēntīs

tērrĭfĭcānt ātque īn sōmnīs, cūm saēpĕ fĭgūrās

cōntŭĭmūr mīrās sĭmŭlācrăquĕ lūcĕ cărēntūm,

quaē nōs hōrrĭfĭcē lānguēntīs saēpĕ sŏpōrĕ

ēxcĭĕrūnt, nē fōrte ănĭmās Ăchĕrūntĕ rĕāmūr

ēffŭgĕre aūt ūmbrās īntēr vīvōs vŏlĭtārĕ

nēve ălĭquīd nōstrī pōst mōrtēm pōssĕ rĕlīnquī,

cūm cōrpūs sĭmŭl ātque ănĭmī nātūră pĕrēmptă

īn sŭă dīscēssūm dĕdĕrīnt prīmōrdĭă quaēquĕ.

Dīco ĭgĭtūr rērum ēffĭgĭās tĕnŭīsquĕ fĭgūrās

mīttĭĕr āb rēbūs sūmmō dē cōrpŏrĕ rērūm,

quaē quăsĭ mēmbrānaē vēl cōrtēx nōmĭnĭtāndāst,

quōd spĕcĭem āc fōrmām sĭmĭlēm gĕrĭt ēiŭs ĭmāgō

cūiūscūmquĕ clŭēt dē cōrpŏrĕ fūsă văgārī.

Īd lĭcĕt hīnc quāmvīs hĕbĕtī cōgnōscĕrĕ cōrdĕ.

Prīncĭpĭō quŏnĭām mīttūnt īn rēbŭs ăpērtīs

cōrpŏră rēs mūltaē, pārtīm dīffūsă sŏlūtē,

rōbŏră ceū fūmūm mīttūnt īgnēsquĕ văpōrēm,

ēt pārtīm cōntēxtă măgīs cōndēnsăque, ŭt ōlīm

cūm tĕrĕtēs pōnūnt tŭnĭcās aēstātĕ cĭcādaē,

ēt vĭtŭlī cūm mēmbrānās dē cōrpŏrĕ sūmmō

nāscēntēs mīttūnt, ĕt ĭtēm cūm lūbrĭcă sērpēns

ēxŭĭt īn spīnīs vēstēm; iām saēpĕ vĭdēmūs

īllōrūm spŏlĭīs vēprīs vŏlĭtāntĭbŭs aūctās.

Quaē quŏnĭām fīūnt, tĕnŭīs quŏquĕ dēbĕt ĭmāgō

āb rēbūs mīttī sūmmō dē cōrpŏrĕ rērūm.

Nām cūr īllă cădānt măgĭs āb rēbūsquĕ rĕcēdānt

quām quaē tēnŭiă sūnt, hīscēndīst nūllă pŏtēstās;

praēsērtīm cūm sīnt īn sūmmīs cōrpŏră rēbūs

mūltă mĭnūtă, iăcī quaē pōssīnt ōrdĭne ĕōdēm

quō fŭĕrīnt ēt fōrmāī sērvārĕ fĭgūrām,

ēt mūltō cĭtĭūs, quāntō mĭnŭs īndŭpĕdīrī

paūcă quĕūnt ēt ‹quaē› sūnt prīmā frōntĕ lŏcātă.

Nām cērtē iăcĕre āc lārgīrī mūltă vĭdēmūs,

nōn sōlum ēx āltō pĕnĭtūsque, ūt dīxĭmŭs āntĕ,

vērūm dē sūmmīs īpsūm quŏquĕ saēpĕ cŏlōrēm.

Ēt vūlgō făcĭūnt īd lūtĕă rūssăquĕ vēlă

ēt fērrūgĭnă, cūm māgnīs īntēntă thĕātrīs

pēr mālōs vūlgātă trăbēsquĕ trĕmēntĭă flūtānt.

Nāmque ĭbĭ cōncēssūm căvĕāī sūbtĕr ĕt ōmnēm

scaēnāī spĕcĭēm, †pātrūm mātrūmquĕ dĕōrūm†

īnfĭcĭūnt cōgūntquĕ sŭō flŭĭtārĕ cŏlōrĕ.

Ēt quāntō cīrcūm măgĕ sūnt īnclūsă thĕātrī

moēnĭă, tām măgĭs haēc īntūs pērfūsă lĕpōrĕ

ōmnĭă cōrrīdēnt cōrrēptā lūcĕ dĭēī.

Ērgō līntĕă dē sūmmō cūm cōrpŏrĕ fūcūm

mīttūnt, ēffĭgĭās quŏquĕ dēbēnt mīttĕrĕ tēnuīs

rēs quaēque, ēx sūmmō quŏnĭām iăcŭlāntŭr ŭtrāquĕ.

Sūnt ĭgĭtūr iām fōrmārūm vēstīgĭă cērtă

quaē vūlgō vŏlĭtānt sūbtīlī praēdĭtă fīlō

nēc sīngīllātīm pōssūnt sēcrētă vĭdērī.

Praētĕrĕa ōmnĭs ŏdōr fūmūs văpŏr ātque ălĭaē rēs

cōnsĭmĭlēs ĭdĕō dīffūsae ‹ē› rēbŭs ăbūndānt,

ēx āltō quĭă dūm vĕnĭūnt īntrīnsĕcŭs ōrtaē,

scīndūntūr pĕr ĭtēr flēxūm, nēc rēctă vĭārūm

ōstĭă sūnt quā cōntēndānt ēxīrĕ cŏōrtaē.

Āt cōntrā tĕnŭīs sūmmī mēmbrānă cŏlōrīs

cūm iăcĭtūr, nīl ēst quŏd ĕām dīscērpĕrĕ pōssīt,

īn prōmptū quŏnĭam ēst īn prīmā frōntĕ lŏcātă.

Pōstrēmō spĕcŭlīs ĭn ăquā splēndōrĕque ĭn ōmnī

quaēcūmque āppārēnt nōbīs sĭmŭlācră, nĕcēssēst,

quāndŏquĭdēm sĭmĭlī spĕcĭē sūnt praēdĭtă rērūm,

ēx ‹ĕa› ĭmāgĭnĭbūs mīssīs cōnsīstĕrĕ rērūm.

[Nām cūr īllă cădānt măgĭs āb rēbūsquĕ rĕcēdānt

quām quaē tēnŭiă sūnt, hīscēndīst nūllă pŏtēstās;]

Sūnt ĭgĭtūr tĕnŭēs fōrmaē rērūm sĭmĭlēsquĕ

ēffĭgĭaē, sīngīllātīm quās cērnĕrĕ nēmō

cūm pōssīt, tămĕn āssĭdŭō crēbrōquĕ rĕpūlsū

rēiēctaē rēddūnt spĕcŭlōrum ēx aēquŏrĕ vīsūm,

nēc rătĭōne ălĭā sērvārī pōssĕ vĭdēntūr,

tānto ŏpĕre ūt sĭmĭlēs rēddāntūr cuīquĕ fĭgūraē.

Nūnc ăgĕ quām tĕnŭī nātūrā cōnstĕt ĭmāgō

pērcĭpe. Ĕt īn prīmīs, quŏnĭām prīmōrdĭă tāntūm

sūnt īnfrā nōstrōs sēnsūs tāntōquĕ mĭnōră

quām quaē prīmum ŏcŭlī coēptānt nōn pōssĕ tŭērī,

nūnc tămĕn īd quŏque ŭtī cōnfīrmem, ēxōrdĭă rērūm

cūnctārūm quām sīnt sūbtīlĭă pērcĭpĕ paūcīs.

Prīmum ănĭmālĭă sūnt iām pārtīm tāntŭlă, quōrūm

tērtĭă pārs nūllā pōssīt rătĭōnĕ vĭdērī.

Hōrum īntēstīnūm quōdvīs quāle ēssĕ pŭtāndūmst?

Quīd cōrdīs glŏbŭs aūt ŏcŭlī? Quīd mēmbră? Quĭd ārtūs?

Quāntŭlă sūnt? Quīd praētĕrĕā prīmōrdĭă quaēquĕ

ūnde ănĭma ātque ănĭmī cōnstēt nātūră nĕcēssūmst?

Nōnnĕ vĭdēs quām sīnt sūbtīlĭă quāmquĕ mĭnūtă?

Praētĕrĕā quaēcūmquĕ sŭō dē cōrpŏre ŏdōrēm

ēxspīrānt ācrēm, pănăcēs ābsīnthĭă taētră

hābrŏtŏnīquĕ grăvēs ēt trīstĭă cēntaūrēă,

quōrum ūnūm quīdvīs lĕvĭtēr sī fōrtĕ dŭōbūs

***

quīn pŏtĭūs nōscās rērūm sĭmŭlācră văgārī

mūltă mŏdīs mūltīs nūllā vī cāssăquĕ sēnsū?

Sēd nē fōrtĕ pŭtēs ĕă dēmūm sōlă văgārī,

quaēcūmque āb rēbūs rērūm sĭmŭlācră rĕcēdūnt,

sūnt ĕtĭām quaē spōntĕ sŭā gīgnūntŭr ĕt īpsă

cōnstĭtŭūntŭr ĭn hōc caēlō quī dīcĭtŭr āēr,

quaē mūltīs fōrmātă mŏdīs sūblīmĕ fĕrūntūr

nēc spĕcĭēm mūtārĕ sŭām līquēntĭă cēssānt

ēt cūiūsquĕ mŏdī fōrmārūm vērtĕre ĭn ōrās;

ūt nūbīs făcĭle īntērdūm cōncrēscĕre ĭn āltō

cērnĭmŭs ēt mūndī spĕcĭēm vĭŏlārĕ sĕrēnām

āĕră mūlcēntīs mōtū. Nām saēpĕ Gĭgāntūm

ōră vŏlārĕ vĭdēntŭr ĕt ūmbrām dūcĕrĕ lātē,

īntērdūm māgnī mōntēs āvūlsăquĕ sāxă

mōntĭbŭs āntĕĭre ēt sōlēm sūccēdĕrĕ praētēr,

īnde ălĭōs trăhĕre ātque īndūcĕrĕ bēlŭă nīmbōs.

Nūnc ĕă quām făcĭli ēt cĕlĕrī rătĭōnĕ gĕnāntūr

pērpĕtŭōquĕ flŭānt āb rēbūs lāpsăquĕ cēdānt

***

sēmpĕr ĕnīm sūmmūm quīcquīd dē rēbŭs ăbūndāt

quōd iăcŭlēntŭr. Ĕt hōc ălĭās cūm pērvĕnĭt īn rēs,

trānsĭt, ŭt īn prīmīs vītrūm. Sĕd ŭbi āspĕră sāxă

aūt īn mātĕrĭām līgnī pērvēnĭt, ŭbī iām

scīndĭtŭr ūt nūllūm sĭmŭlācrūm rēddĕrĕ pōssīt.

Āt cūm splēndĭdă quaē cōnstānt ōppōstă fŭērūnt

dēnsăque, ŭt īn prīmīs spĕcŭlum ēst, nīl āccĭdĭt hōrūm.

Nām nĕque, ŭtī vītrūm, pōssūnt trānsīrĕ, nĕque aūtēm

scīndī; quām mĕmĭnīt lēvōr praēstārĕ sălūtēm.

Quāprōptēr fĭt ŭt hīnc nōbīs sĭmŭlācră rĕdūndēnt.

Ēt quāmvīs sŭbĭtō quōvīs īn tēmpŏrĕ quāmquĕ

rēm cōntrā spĕcŭlūm pōnās, āppārĕt ĭmāgō;

pērpĕtŭō flŭĕre ūt nōscās ē cōrpŏrĕ sūmmō

tēxtūrās rērūm tĕnŭīs tĕnŭīsquĕ fĭgūrās.

Ērgō mūltă brĕvī spătĭō sĭmŭlācră gĕnūntūr,

ūt mĕrĭtō cĕlĕr hīs rēbūs dīcātŭr ŏrīgō.

Ēt quăsĭ mūltă brĕvī spătĭō sūmmīttĕrĕ dēbēt

lūmĭnă sōl ūt pērpĕtŭō sīnt ōmnĭă plēnă,

sīc āb rēbŭs ĭtēm sĭmĭlī rătĭōnĕ nĕcēssēst

tēmpŏrĭs īn pūnctō rērūm sĭmŭlācră fĕrāntūr

mūltă mŏdīs mūltīs īn cūnctās ūndĭquĕ pārtīs;

quāndŏquĭdēm spĕcŭlūm quōcūmque ōbvērtĭmŭs ōrīs,

rēs ĭbĭ rēspōndēnt sĭmĭlī fōrma ātquĕ cŏlōrĕ.

Praētĕrĕā mŏdŏ cūm fŭĕrīt lĭquĭdīssĭmă caēlī

tēmpēstās, pērquām sŭbĭtō fīt tūrbĭdă foēdē,

ūndĭque ŭtī tĕnĕbrās ōmnīs Ăchĕrūntă rĕārīs

līquīsse ēt māgnās caēlī cōmplēssĕ căvērnās,

ūsque ădĕō taētrā nīmbōrūm nōctĕ cŏōrtā

īmpēndēnt ātraē fōrmīdĭnĭs ōră sŭpērnē;

quōrūm quāntŭlă pārs sĭt ĭmāgō dīcĕrĕ nēmōst

quī pōssīt nĕque ĕām rătĭōnēm rēddĕrĕ dīctīs.

Nūnc ăgĕ, quām cĕlĕrī mōtū sĭmŭlācră fĕrāntūr

ēt quaē mōbĭlĭtās ōllīs trānāntĭbŭs aūrās

rēddĭtă sīt, lōngō spătĭo ūt brĕvĭs hōră tĕrātūr,

īn quēm quaēquĕ lŏcūm dīvērsō nūmĭnĕ tēndūnt,

suāvĭdĭcīs pŏtĭūs quām mūltīs vērsĭbŭs ēdām;

pārvŭs ŭt ēst cŷcnī mĕlĭōr cănŏr, īllĕ grŭūm quām

clāmŏr ĭn aēthĕrĭīs dīspērsūs nūbĭbŭs aūstrī.

Prīncĭpĭō pērsaēpĕ lĕvīs rēs ātquĕ mĭnūtīs

cōrpŏrĭbūs fāctās cĕlĕrīs lĭcĕt ēssĕ vĭdērĕ.

Īn quō iām gĕnĕre ēst sōlīs lūx ēt văpŏr ēiūs

prōptĕrĕā quĭă sūnt ē prīmīs fāctă mĭnūtīs

quaē quăsĭ cūdūntūr pērque āĕrĭs īntērvāllūm

nōn dŭbĭtānt trānsīrĕ sĕquēntī cōncĭtă plāgā.

Sūppĕdĭtātŭr ĕnīm cōnfēstīm lūmĭnĕ lūmēn

ēt quăsĭ prōtēlō stĭmŭlātūr fūlgĕrĕ fūlgūr.

Quāprōptēr sĭmŭlācră părī rătĭōnĕ nĕcēssēst

īmmĕmŏrābĭlĕ pēr spătĭūm trānscūrrĕrĕ pōssĕ

tēmpŏrĭs īn pūnctō, prīmūm quōd pārvŭlă caūsă

ēst prŏcŭl ā tērgō quaē prōvĕhăt ātquĕ prŏpēllāt,

quōd sŭpĕrēst, ŭbĭ tām vŏlŭcrī lĕvĭtātĕ fĕrāntūr;

deīndĕ quŏd ūsque ădĕō tēxtūrā praēdĭtă rārā

mīttūntūr, făcĭle ūt quāsvīs pĕnĕtrārĕ quĕānt rēs

ēt quăsĭ pērmānārĕ pĕr āĕrĭs īntērvāllūm.

Praētĕrĕā sī quaē pĕnĭtūs cōrpūscŭlă rērūm

ēx āltōquĕ fŏrās mīttūntūr, sōlĭs ŭtī lūx

āc văpŏr, haēc pūnctō cērnūntūr lāpsă dĭēī

pēr tōtūm caēlī spătĭūm dīffūndĕrĕ sēsē,

pērquĕ vŏlārĕ măre āc tērrās caēlūmquĕ rĭgārĕ,

quīd quaē sūnt ĭgĭtūr iām prīmā frōntĕ părātă,

cūm iāciūntŭr ĕt ēmīssūm rēs nūllă mŏrātūr?

Nōnnĕ vĭdēs cĭtĭūs dēbēre ēt lōngĭŭs īrĕ

mūltīplēxquĕ lŏcī spătĭūm trānscūrrĕre ĕōdēm

tēmpŏrĕ quō sōlīs pērvūlgānt lūmĭnă caēlūm?

Hōc ĕtĭam īn prīmīs spĕcĭmēn vērum ēssĕ vĭdētūr

quām cĕlĕrī mōtū rērūm sĭmŭlācră fĕrāntūr,

quōd sĭmŭl āc prīmūm sūb dīū splēndŏr ăquāī

pōnĭtŭr, ēxtēmplō caēlō stēllāntĕ sĕrēnă

sīdĕră rēspōndēnt ĭn ăquā rădĭāntĭă mūndī.

Iāmnĕ vĭdēs ĭgĭtūr quām pūnctō tēmpŏre ĭmāgō

aēthĕrĭs ēx ōrīs īn tērrārum āccĭdăt ōrās?

Quāre ĕtĭam ātque ĕtĭām mīttī fătĕārĕ nĕcēssēst

cōrpŏră quaē fĕrĭānt ŏcŭlōs vīsūmquĕ lăcēssānt.

Pērpĕtŭōquĕ flŭūnt cērtīs āb rēbŭs ŏdōrēs;

frīgŭs ŭt ā flŭvĭīs, călŏr āb sōle, aēstŭs ăb ūndīs

aēquŏrĭs ēxēsōr moērōrūm lītŏră cīrcūm.

Nēc vărĭaē cēssānt vōcēs vŏlĭtārĕ pĕr aūrās.

Dēnĭque ĭn ōs sālsī vĕnĭt ūmōr saēpĕ săpōrīs,

cūm mărĕ vērsāmūr prōptēr, dīlūtăquĕ cōntrā

cūm tŭĭmūr mīscēri ābsīnthĭă, tāngĭt ămārōr.

Ūsque ădĕo ōmnĭbŭs āb rēbūs rēs quaēquĕ flŭēntēr

fērtŭr ĕt īn cūnctās dīmīttĭtŭr ūndĭquĕ pārtīs

nēc mŏră nēc rĕquĭēs īntērdătŭr ūllă flŭēndī,

pērpĕtŭō quŏnĭām sēntīmŭs, ĕt ōmnĭă sēmpēr

cērnĕre ŏdōrārī lĭcĕt ēt sēntīrĕ sŏnārĕ.

Praētĕrĕā quŏnĭām mănĭbūs trāctātă fĭgūră

īn tĕnĕbrīs quaēdām cōgnōscĭtŭr ēsse ĕădēm quaē

cērnĭtŭr īn lūce ēt clārō cāndōrĕ, nĕcēssēst

cōnsĭmĭlī caūsā tāctūm vīsūmquĕ mŏvērī.

Nūnc ĭgĭtūr sī quādrātūm tēmptāmŭs ĕt īd nōs

cōmmŏvĕt īn tĕnĕbrīs, īn lūcī quaē pŏtĕrīt rēs

āccĭdĕre ād spĕcĭēm quādrātă, nĭsi ēiŭs ĭmāgō?

Ēsse ĭn ĭmāgĭnĭbūs quāprōptēr caūsă vĭdētūr

cērnūndī nĕquĕ pōssĕ sĭne hīs rēs ūllă vĭdērī.

Nūnc ĕă quaē dīcō rērūm sĭmŭlācră fĕrūntūr

ūndĭque ĕt īn cūnctās iăcĭūntūr dīdĭtă pārtīs.

Vērūm nōs ŏcŭlīs quĭă sōlīs cērnĕrĕ quīmūs,

prōptĕrĕā fĭt ŭtī, spĕcĭēm quō vērtĭmŭs, ōmnēs

rēs ĭbi ĕām cōntrā fĕrĭānt fōrma ātquĕ cŏlōrĕ.

Ēt quāntūm quaēque āb nōbīs rēs ābsĭt, ĭmāgō

ēffĭcĭt ūt vĭdĕāmŭs ĕt īntērnōscĕrĕ cūrāt.

Nām cūm mīttĭtŭr, ēxtēmplō prōtrūdĭt ăgītquĕ

āĕră qui īntēr sē cūmque ēst ŏcŭlōsquĕ lŏcātūs,

īsque ĭtă pēr nōstrās ăcĭēs pērlābĭtŭr ōmnīs

ēt quăsĭ pērtērgēt pūpīllās ātque ĭtă trānsīt.

prōptĕrĕā fĭt ŭtī vĭdĕāmūs quām prŏcŭl ābsīt

rēs quaēque. Ēt quāntō plūs āĕrĭs ānte ăgĭtātūr

ēt nōstrōs ŏcŭlōs pērtērgēt lōngĭŏr aūră,

tām prŏcŭl ēssĕ măgīs rēs quaēquĕ rĕmōtă vĭdētūr.

Scīlĭcĕt haēc sūmmē cĕlĕrī rătĭōnĕ gĕrūntūr,

quālĕ sĭt ūt vĭdĕāmŭs ĕt ūnā quām prŏcŭl ābsīt.

Īllŭd ĭn hīs rēbūs mĭnĭmē mīrābĭle hăbēndūmst,

cūr, ĕă quaē fĕrĭānt ŏcŭlōs sĭmŭlācră vĭdērī

sīngŭlă cūm nĕquĕānt, rēs īpsaē pērspĭcĭāntūr.

Vēntŭs ĕnīm quŏquĕ paūlātīm cūm vērbĕrăt ēt cūm

ācrĕ flŭīt frīgūs, nōn prīvām quāmquĕ sŏlēmūs

pārtĭcŭlām vēntī sēntīre ēt frīgŏrĭs ēiūs,

sēd măgĭs ūnōrsūm, fĭĕrīquĕ pĕrīndĕ vĭdēmūs

cōrpŏrĕ tūm plāgās īn nōstrō tāmquam ălĭquaē rēs

vērbĕrĕt ātquĕ sŭī dēt sēnsūm cōrpŏrĭs ēxtrā.

Praētĕrĕā lăpĭdēm dĭgĭtō cūm tūndĭmŭs, īpsūm

tāngĭmŭs ēxtrēmūm sāxī sūmmūmquĕ cŏlōrēm,

nēc sēntīmūs eūm tāctū, vērūm măgĭs īpsām

dūrĭtĭēm pĕnĭtūs sāxī sēntīmŭs ĭn āltō.

Nūnc ăgĕ, cūr ūltrā spĕcŭlūm vĭdĕātŭr ĭmāgō

pērcĭpĕ; nām cērtē pĕnĭtūs sēmōtă vĭdētūr.

Quōd gĕnŭs īllă fŏrīs quaē vērē trānspĭcĭūntūr,

iānŭă cūm pēr sē trānspēctūm praēbĕt ăpērtūm,

mūltă făcītquĕ fŏrīs ēx aēdĭbŭs ūt vĭdĕāntūr.

Īs quŏque ĕnīm dŭplĭcī gĕmĭnōquĕ fĭt āĕrĕ vīsūs.

Prīmŭs ĕnīm cītrā pōstīs tūm cērnĭtŭr āēr,

īndĕ fŏrēs īpsaē dēxtrā laēvāquĕ sĕquūntūr,

pōst ēxtrārĭă lūx ŏcŭlōs pērtērgĕt ĕt āēr

āltĕr ĕt īllă fŏrīs quaē vērē trānspĭcĭūntūr.

Sīc ŭbĭ sē prīmūm spĕcŭlī prōiēcĭt ĭmāgō,

dūm vĕnĭt ād nōstrās ăcĭēs, prōtrūdĭt ăgītquĕ

āĕră qui īntēr sē cūmquēst ŏcŭlōsquĕ lŏcātūs,

ēt făcĭt ūt prĭŭs hūnc ōmnēm sēntīrĕ quĕāmūs

quām spĕcŭlūm. Sĕd ŭbī spĕcŭlūm quŏquĕ sēnsĭmŭs īpsūm,

cōntĭnŭo ā nōbīs ĭn ĭdēm quaē fērtŭr ĭmāgō

pērvĕnĭt ēt nōstrōs ŏcŭlōs rēiēctă rĕvīsīt

ātque ălĭūm praē sē prōpēllēns āĕră vōlvīt

ēt făcĭt ūt prĭŭs hūnc quām sē vĭdĕāmŭs, ĕōquĕ

dīstāre āb spĕcŭlō tāntūm sēmōtă vĭdētūr.

Quāre ĕtĭam ātque ĕtĭām mĭnĭmē mīrārĭĕr ēst pār,

***

īllīs quaē rēddūnt spĕcŭlōrum ēx aēquŏrĕ vīsūm,

āĕrĭbūs bīnīs quŏnĭām rēs cōnfĭt ŭtrāquĕ.

Nūnc ĕă quaē nōbīs mēmbrōrūm dēxtĕră pārs ēst,

īn spĕcŭlīs fĭt ŭt īn laēvā vĭdĕātŭr ĕō quōd

plānĭtĭem ād spĕcŭlī vĕnĭēns cum ōffēndĭt ĭmāgō,

nōn cōnvērtĭtŭr īncŏlŭmīs, sēd rēctă rĕtrōrsūm

sīc ēlīdĭtŭr, ūt sīquīs, prĭŭs ārĭdă quām sīt

crētĕă pērsōna, āllīdāt pīlaēvĕ trăbīvĕ,

ātque ĕă cōntĭnŭō rēctām sī frōntĕ fĭgūrām

sērvĕt ĕt ēlīsām rētrō sēse ēxprĭmăt īpsă.

Fīĕt ĭta, ānte ŏcŭlūs fŭĕrīt quī dēxtĕr, ŭt īdēm

nūnc sīt laēvŭs, ĕt ā laēvō sīt mūtŭă dēxtēr.

Fīt quŏquĕ dē spĕcŭlo īn spĕcŭlum ūt trādātŭr ĭmāgō,

quīnque ĕtĭām sēx‹ve› ūt fĭĕrī sĭmŭlācră sŭērīnt.

Nām quaēcūmquĕ rĕtrō pārte īntĕrĭōrĕ lătēbūnt,

īndĕ tămēn, quāmvīs tōrtē pĕnĭtūsquĕ rĕmōtă,

ōmnĭă pēr flēxōs ădĭtūs ēdūctă lĭcēbīt

plūrĭbŭs haēc spĕcŭlīs vīdeāntŭr ĭn aēdĭbŭs ēssĕ.

Ūsque ădĕo ‹ē› spĕcŭlo īn spĕcŭlūm trānslūcĕt ĭmāgō,

ēt cūm laēvă dăta ēst, fīt rūrsum ūt dēxtĕră fīāt,

īndĕ rĕtrō rūrsūm rĕdĭt ēt cōnvērtĭt ĕōdēm.

Quīn ĕtĭām quaēcūmquĕ lătūscŭlă sūnt spĕcŭlōrūm

āssĭmĭlī lătĕrīs flēxūrā praēdĭtă nōstrī,

dēxtĕra ĕā prōptēr nōbīs sĭmŭlācră rĕmīttūnt,

aūt quĭă dē spĕcŭlo īn spĕcŭlūm trānsfērtŭr ĭmāgō,

īnde ād nōs ēlīsă bĭs ādvŏlăt, aūt ĕtĭām quōd

cīrcum ăgĭtūr, cūm vēnĭt, ĭmāgō prōptĕrĕā quōd

flēxă fĭgūră dŏcēt spĕcŭlī cōnvērtĭĕr ād nōs.

Īndŭgrĕdī pōrrō părĭtēr sĭmŭlācră pĕdēmquĕ

pōnĕrĕ nōbīscūm crēdās gēstūmque ĭmĭtārī

prōptĕrĕā quĭă, dē spĕcŭlī quā pārtĕ rĕcēdās,

cōntĭnŭō nĕquĕūnt īllīnc sĭmŭlācră rĕvērtī;

ōmnĭă quāndŏquĭdēm cōgīt nātūră rĕfērrī

āc rĕsĭlīre āb rēbŭs ăd aēquōs rēddĭtă flēxūs.

Splēndĭdă pōrro ŏcŭlī fŭgĭtānt vītāntquĕ tŭērī.

Sōl ĕtĭām caēcāt, cōntrā sī tēndĕrĕ pērgās,

prōptĕrĕā quĭă vīs māgnāst īpsīŭs ĕt āltē

āĕră pēr pūrūm grăvĭtēr sĭmŭlācră fĕrūntūr

ēt fĕrĭūnt ŏcŭlōs tūrbāntĭă cōmpŏsĭtūrās.

Praētĕrĕā splēndōr quīcūmque ēst ācĕr ădūrīt

saēpe ŏcŭlōs ĭdĕō quōd sēmĭnă pōssĭdĕt īgnīs

mūltă, dŏlōrem ŏcŭlīs quaē gīgnūnt īnsĭnŭāndō.

Lūrĭdă praētĕrĕā fīūnt quaēcūmquĕ tŭēntūr

ārquātī, quĭă lūrōrīs dē cōrpŏre ĕōrūm

sēmĭnă mūltă flŭūnt sĭmŭlācrīs ōbvĭă rērūm,

mūltăquĕ sūnt ŏcŭlīs ĭn ĕōrūm dēnĭquĕ mīxtă,

quaē cōntāgĕ sŭā pāllōrĭbŭs ōmnĭă pīngūnt.

Ē tĕnĕbrīs aūtēm quaē sūnt īn lūcĕ tŭēmūr

prōptĕrĕā quĭă, cūm prŏpĭōr cālīgĭnĭs āēr

ātĕr ĭnīt ŏcŭlōs prĭŏr ēt pōssēdĭt ăpērtōs,

īnsĕquĭtūr cāndēns cōnfēstīm lūcĭdŭs āēr

quī quăsĭ pūrgăt ĕōs āc nīgrās dīscŭtĭt ūmbrās

āĕrĭs īllīūs. Nām mūltīs pārtĭbŭs hīc ēst

mōbĭlĭōr mūltīsquĕ mĭnūtĭŏr ēt măgĕ pōllēns.

Quī sĭmŭl ātquĕ vĭās ŏcŭlōrūm lūcĕ rĕplēvīt

ātquĕ pătēfēcīt quās ānte ōbsēdĕrăt āēr

‹ātēr›, cōntĭnŭō rērūm sĭmŭlācră sĕquūntūr

quaē sĭtă sūnt īn lūcĕ, lăcēssūntque ūt vĭdĕāmūs.

Quōd cōntrā făcĕre īn tĕnĕbrīs ē lūcĕ nĕquīmūs

prōptĕrĕā quĭă pōstĕrĭōr cālīgĭnĭs āēr

crāssĭŏr īnsĕquĭtūr quī cūnctă fŏrāmĭnă cōmplēt

ōbsīdītquĕ vĭās ŏcŭlōrūm, nē sĭmŭlācră

pōssīnt ūllārūm rērūm cōniēctă mŏvērĕ.

Quādrātās prōcūl tūrrīs cūm cērnĭmŭs ūrbīs,

prōptĕrĕā fĭt ŭtī vĭdĕāntūr saēpĕ rŏtūndaē,

āngŭlŭs ōbtūsūs quĭă lōngē cērnĭtŭr ōmnīs

sīve ĕtĭām pŏtĭūs nōn cērnĭtŭr āc pĕrĭt ēiūs

plāgă nĕc ād nōstrās ăcĭēs pērlābĭtŭr īctūs,

āĕră pēr mūltūm quĭă dūm sĭmŭlācră fĕrūntūr,

cōgĭt hĕbēscēre eūm crēbrīs ōffēnsĭbŭs āēr.

Hōc ŭbĭ sūffūgīt sēnsūm sĭmŭl āngŭlŭs ōmnīs,

fīt quăsi ŭt ād tōrnūm sāxōrūm strūctă tĕrāntūr,

nōn tămĕn ūt cōrām quaē sūnt vērēquĕ rŏtūndă,

sēd quăsi ădūmbrātīm paūlūm sĭmŭlātă vĭdēntūr.

Ūmbră vĭdētŭr ĭtēm nōbīs īn sōlĕ mŏvērī

ēt vēstīgĭă nōstră sĕquī gēstūmque ĭmĭtārī;

āĕră sī crēdīs prīvātūm lūmĭnĕ pōssĕ

īndŭgrĕdī, mōtūs hŏmĭnūm gēstūmquĕ sĕquēntēm.

Nām nīl ēssĕ pŏtēst ălĭūd nĭsĭ lūmĭnĕ cāssūs

āēr īd quōd nōs ūmbrām pĕrhĭbērĕ sŭēmūs.

Nīmīrūm quĭă tērră lŏcīs ēx ōrdĭnĕ cērtīs

lūmĭnĕ prīvātūr sōlīs quācūmquĕ mĕāntēs

ōffĭcĭmūs, rēplētŭr ĭtēm quōd līnquĭmŭs ēiūs,

prōptĕrĕā fĭt ŭtī vĭdĕātūr, quaē fŭĭt ūmbră

cōrpŏrĭs, ē rĕgĭōne ĕădēm nōs ūsquĕ sĕcūtă.

Sēmpĕr ĕnīm nŏvă sē rădĭōrūm lūmĭnă fūndūnt

prīmăquĕ dīspĕrĕūnt, quăsi ĭn īgnēm lānă trăhātūr.

Prōptĕrĕā făcĭle ēt spŏlĭātūr lūmĭnĕ tērră

ēt rēplētŭr ĭtēm nīgrāsquĕ sĭbi āblŭĭt ūmbrās.

Nēc tămĕn hīc ŏcŭlōs fāllī cōncēdĭmŭs hīlūm.

Nām quōcūmquĕ lŏcō sīt lūx ātque ūmbră tŭērī

īllōrum ēst; ĕădēm vērō sīnt lūmĭnă nēcnĕ,

ūmbrăquĕ quaē fŭĭt hīc ĕădēm nūnc trānsĕăt īllūc,

ān pŏtĭūs fīāt paūlō quōd dīxĭmŭs āntĕ,

hōc ănĭmī dēmūm rătĭō dīscērnĕrĕ dēbēt,

nēc pōssūnt ŏcŭlī nātūrām nōscĕrĕ rērūm.

Proīnde ănĭmī vĭtĭum hōc ŏcŭlīs ādfīngĕrĕ nōlī.

Quā vĕhĭmūr nāvī, fērtūr, cūm stārĕ vĭdētūr;

quaē mănĕt īn stătĭōne, ĕă praētēr crēdĭtŭr īrĕ.

Ēt fŭgĕre ād pūppīm cōllēs cāmpīquĕ vĭdēntūr

quōs ăgĭmūs praētēr nāvēm vēlīsquĕ vŏlāmūs.

Sīdĕră cēssāre aēthĕrĭīs ādfīxă căvērnīs

cūnctă vĭdēntŭr, ĕt āssĭdŭō sūnt ōmnĭă mōtū,

quāndŏquĭdēm lōngōs ŏbĭtūs ēxōrtă rĕvīsūnt,

cūm pērmēnsă sŭō sūnt caēlūm cōrpŏrĕ clārō.

Sōlquĕ părī rătĭōnĕ mănēre ēt lūnă vĭdēntūr

īn stătĭōne, ĕă quaē fērrī rēs īndĭcăt īpsă.

Ēxstāntēsquĕ prŏcūl mĕdĭō dē gūrgĭtĕ mōntēs

clāssĭbŭs īntēr quōs lībēr pătĕt ēxĭtŭs īngēns,

īnsŭlă cōniūnctīs tămĕn ēx hīs ūnă vĭdētūr.

Ātrĭă vērsāri ēt cīrcūm cūrsārĕ cŏlūmnaē

ūsque ădĕō fĭt ŭtī pŭĕrīs vĭdĕāntŭr, ŭbi īpsī

dēsĭĕrūnt vērtī, vīx ūt iām crēdĕrĕ pōssīnt

nōn sūprā sēsē rŭĕre ōmnĭă tēctă mĭnārī.

Iāmquĕ rŭbrūm trĕmŭlīs iŭbăr īgnĭbŭs ērĭgĕre āltē

cūm coēptāt nātūră sŭprāque ēxtōllĕrĕ mōntīs,

quōs tĭbĭ tūm sūprā sōl mōntīs ēssĕ vĭdētūr

cōmmĭnŭs īpsĕ sŭō cōntīngēns fērvĭdŭs īgnī,

vīx ābsūnt nōbīs mīssūs bīs mīllĕ săgīttaē,

vīx ĕtĭām cūrsūs quīngēntōs saēpĕ vĕrūtī.

Īntĕr ĕōs sōlēmquĕ iăcēt īmmānĭă pōntī

aēquŏră sūbstrāta aēthĕrĭīs īngēntĭbŭs ōrīs,

īntēriēctăquĕ sūnt tērrārūm mīlĭă mūltă

quaē vărĭaē rĕtĭnēnt gēntēs ēt saēclă fĕrārūm.

Āt cōllēctŭs ăquaē dĭgĭtūm nōn āltĭŏr ūnūm,

quī lăpĭdēs īntēr sīstīt pēr strātă vĭārūm,

dēspēctūm praēbēt sūb tērrās īmpĕtĕ tāntō,

ā tērrīs quāntūm caēlī pătĕt āltŭs hĭātūs;

nūbĭlă dēspĭcĕre ēt caēlŭm ūt vĭdĕārĕ vĭdēre ‹ēt›

cōrpŏră mīrāndō sūb tērrās ābdĭtă caēlō.

Dēnĭque ŭbi īn mĕdĭō nŏbĭs ēqŭŭs ācĕr ŏbhaēsīt

flūmĭne ĕt īn răpĭdās āmnīs dēspēxĭmŭs ūndās,

stāntĭs ĕquī cōrpūs trānsvērsūm fērrĕ vĭdētūr

vīs ĕt ĭn ādvērsūm flūmēn cōntrūdĕrĕ rāptīm,

ēt quōcūmque ŏcŭlōs trăĭēcĭmŭs ōmnĭă fērrī

ēt flŭĕre āssĭmĭlī nōbīs rătĭōnĕ vĭdēntūr.

Pōrtĭcŭs aēquālī quāmvīs ēst dēnĭquĕ dūctū

stānsque īn pērpĕtŭūm părĭbūs sūffūltă cŏlūmnīs,

lōngă tămēn pārte āb sūmmā cūm tōtă vĭdētūr,

paūlātīm trăhĭt āngūstī fāstīgĭă cōnī,

tēctă sŏlō iūngēns ātque ōmnĭă dēxtĕră laēvīs

dōnĕc ĭn ōbscūrūm cōnī cōndūxĭt ăcūmēn.

Īn pĕlăgō naūtīs ēx ūndīs ōrtŭs ĭn ūndīs

sōl fĭt ŭtī vĭdĕātŭr ŏbīre ēt cōndĕrĕ lūmēn;

quīppe ŭbĭ nīl ălĭūd nĭsi ăquām caēlūmquĕ tŭēntūr;

nē lĕvĭtēr crēdās lăbĕfāctāri ūndĭquĕ sēnsūs.

Āt mărĭs īgnārīs īn pōrtū claūdă vĭdēntūr

nāvĭgĭa āplūstrīs frāctīs ōbnītĭĕr ūndaē.

Nām quaēcūmquĕ sŭprā rōrēm sălĭs ēdĭtă pārs ēst

rēmōrūm, rēcta ēst, ēt rēctă sŭpērnĕ gŭbērnă.

Quaē dēmērsă lĭquōrem ŏbĕūnt, rēfrāctă vĭdēntūr

ōmnĭă cōnvērtī sūrsūmquĕ sŭpīnă rĕvērtī

ēt rēflēxā prōpe īn sūmmō flŭĭtārĕ lĭquōrĕ.

Rārăquĕ pēr caēlūm cūm vēntī nūbĭlă pōrtānt

tēmpŏrĕ nōctūrnō, tūm splēndĭdă sīgnă vĭdēntūr

lābĭĕr ādvērsūm nīmbōs ātque īrĕ sŭpērnĕ

lōnge ălĭam īn pārtem āc vērā rătĭōnĕ fĕrūntūr.

Āt sī fōrte ŏcŭlō mănŭs ūnī sūbdĭtă sūbtēr

prēssĭt ĕūm, quōdām sēnsū fĭt ŭtī vĭdĕāntūr

ōmnĭă quaē tŭĭmūr fĭĕrī tūm bīnă tŭēndō,

bīnă lŭcērnārūm flōrēntĭă lūmĭnă flāmmīs

bīnăquĕ pēr tōtās aēdēs gĕmĭnārĕ sŭpēllēx

ēt dŭplĭcēs hŏmĭnūm făcĭēs ēt cōrpŏră bīnă.

Dēnĭquĕ cūm suāvī dēvīnxīt mēmbră sŏpōrĕ

sōmnŭs ĕt īn sūmmā cōrpūs iăcĕt ōmnĕ quĭētĕ,

tūm vĭgĭlārĕ tămēn nōbīs ēt mēmbră mŏvērĕ

nōstră vĭdēmŭr, ĕt īn nōctīs cālīgĭnĕ caēcā

cērnĕrĕ cēnsēmūs sōlēm lūmēnquĕ dĭūrnūm,

cōnclūsōquĕ lŏcō caēlūm mărĕ flūmĭnă mōntīs

mūtāre ēt cāmpōs pĕdĭbūs trānsīrĕ vĭdēmūr,

ēt sŏnĭtūs aūdīrĕ, sĕvēră sĭlēntĭă nōctīs

ūndĭquĕ cūm cōnstēnt, ēt rēddĕrĕ dīctă tăcēntēs.

Cētĕră dē gĕnĕre hōc mīrāndē mūltă vĭdēmūs,

quaē vĭŏlārĕ fĭdēm quăsĭ sēnsĭbŭs ōmnĭă quaērūnt,

nēquīquām, quŏnĭām pārs hōrūm māxĭmă fāllīt

prōptĕr ŏpīnātūs ănĭmī quōs āddĭmŭs īpsī,

prō vīsīs ūt sīnt quaē nōn sūnt sēnsĭbŭ' vīsă.

Nām nīl aēgrĭŭs ēst quām rēs sēcērnĕre ăpērtās

āb dŭbĭīs, ănĭmūs quās āb sē prōtĭnŭs āddīt.

Dēnĭquĕ nīl scīrī sīquīs pŭtăt, īd quŏquĕ nēscīt

ān scīrī pōssīt, quŏnĭām nīl scīrĕ fătētūr.

Hūnc ĭgĭtūr cōntrā mīttām cōntēndĕrĕ caūsām,

quī căpĭte īpsĕ sŭa īn stătŭīt vēstīgĭă sēsē.

Ēt tămĕn hōc quŏque ŭtī cōncēdām scīre, ăt ĭd īpsūm

quaērām, cum īn rēbūs vērī nīl vīdĕrĭt āntĕ,

ūndĕ scĭāt quīd sīt scīre ēt nēscīrĕ vĭcīssīm,

nōtĭtĭām vērī quaē rēs fālsīquĕ crĕārīt

ēt dŭbĭūm cērtō quaē rēs dīffērrĕ prŏbārīt.

Īnvĕnĭēs prīmīs āb sēnsĭbŭs ēssĕ crĕātām

nōtĭtĭēm vērī nĕquĕ sēnsūs pōssĕ rĕfēllī.

Nām māiōrĕ fĭdē dēbēt rĕpĕrīrĭĕr īllūd,

spōntĕ sŭā vērīs quōd pōssīt vīncĕrĕ fālsă.

Quīd māiōrĕ fĭdē pōrrō quām sēnsŭs hăbērī

dēbĕt? Ăn āb sēnsū fālsō rătĭo ōrtă vălēbīt

dīcĕre ĕōs cōntrā, quaē tōta āb sēnsĭbŭs ōrta ēst?

Quī nĭsĭ sūnt vērī, rătĭō quŏquĕ fālsă fĭt ōmnīs.

Ān pŏtĕrūnt ŏcŭlōs aūrēs rĕprĕhēndĕre, ăn aūrīs

tāctŭs? Ăn hūnc pōrrō tāctūm săpŏr ārgŭĕt ōrīs,

ān cōnfūtābūnt nārēs ŏcŭlīvĕ rĕvīncēnt?

Nōn, ŭt ŏpīnŏr, ĭta ēst. Nām sōrsūm cuīquĕ pŏtēstās

dīvīsāst, sŭă vīs cuīquēst, ĭdĕōquĕ nĕcēsse ēst

ēt quōd mōllĕ sĭt ēt gĕlĭdūm fērvēnsquĕ sĕōrsūm

ēt sōrsūm vărĭōs rērūm sēntīrĕ cŏlōrēs

ēt quaēcūmquĕ cŏlōrĭbŭ' sīnt cōniūnctă vĭdērĕ.

Sōrsŭs ĭtēm săpŏr ōrĭs hăbēt vīm, sōrsŭs ŏdōrēs

nāscūntūr, sōrsūm sŏnĭtūs. Ĭdĕōquĕ nĕcēsse ēst

nōn pōssīnt ălĭōs ălĭī cōnvīncĕrĕ sēnsūs.

Nēc pōrrō pŏtĕrūnt īpsī rĕprĕhēndĕrĕ sēsē,

aēquă fĭdēs quŏnĭām dēbēbīt sēmpĕr hăbērī.

Proīndĕ quŏd īn quōquēst hīs vīsūm tēmpŏrĕ, vērūmst.

Ēt sī nōn pŏtĕrīt rătĭō dīssōlvĕrĕ caūsām,

cūr ĕă quaē fŭĕrīnt iūxtīm quādrātă, prŏcūl sīnt

vīsă rŏtūndă, tămēn praēstāt rătĭōnĭs ĕgēntēm

rēddĕrĕ mēndōsē caūsās ŭtrĭūsquĕ fĭgūraē,

quām mănĭbūs mănĭfēstă sŭīs ēmīttĕrĕ quōquām

ēt vĭŏlārĕ fĭdēm prīmam ēt cōnvēllĕrĕ tōtă

fūndāmēntă quĭbūs nīxātūr vītă sălūsquĕ.

Nōn mŏdo ĕnīm rătĭō rŭăt ōmnīs, vītă quŏque īpsă

cōncĭdăt ēxtēmplō, nĭsĭ crēdĕrĕ sēnsĭbŭs aūsīs

praēcĭpĭtēsquĕ lŏcōs vītāre ēt cētĕră quaē sīnt

īn gĕnĕre hōc fŭgĭēndă, sĕquī cōntrārĭă quaē sīnt.

Īllă tĭbi ēst ĭgĭtūr vērbōrūm cōpĭă cāssă

ōmnīs quaē cōntrā sēnsūs īnstrūctă părātāst.

Dēnĭque ŭt īn făbrĭcā, sī prāvāst rēgŭlă prīmă,

nōrmăquĕ sī fāllāx rēctīs rĕgĭōnĭbŭs ēxīt,

ēt lībēlla ălĭquā si ēx pārtī claūdĭcăt hīlūm,

ōmnĭă mēndōsē fĭĕri ātque ōbstīpă nĕcēsse ēst

prāvă cŭbāntĭă prōnă sŭpīna ātque ābsŏnă tēctă,

iām rŭĕre ūt quaēdām vĭdĕāntūr vēllĕ, rŭāntquĕ

prōdĭtă iūdĭcĭīs fāllācĭbŭs ōmnĭă prīmīs,

sīc ĭgĭtūr rătĭō tĭbĭ rērūm prāvă nĕcēssēst

fālsăquĕ sīt, fālsīs quaēcūmque āb sēnsĭbŭs ōrtāst.

Nūnc ălĭī sēnsūs quō pāctō quīsquĕ sŭām rēm

sēntĭăt, haūdquāquām rătĭō scrūpōsă rĕlīcta ēst.

Prīncĭpĭo aūdītūr sŏnŭs ēt vōx ōmnĭs, ĭn aūrīs

īnsīnvātă sŭō pĕpŭlēre ŭbĭ cōrpŏrĕ sēnsūm.

Cōrpŏrĕām ‹vōcēm› quŏque ĕnīm cōnstārĕ fătēndūmst

ēt sŏnĭtūm, quŏnĭām pōssūnt īmpēllĕrĕ sēnsūs.

Praētĕrĕā rādīt vōx faūcēs saēpĕ făcītquĕ

āspĕrĭōră fŏrās grădĭēns ārtērĭă clāmōr.

Quīppĕ pĕr āngūstūm tūrbā māiōrĕ cŏōrtā

īrĕ fŏrās ŭbĭ coēpērūnt prīmōrdĭă vōcūm,

scīlĭcĕt ēxplētīs quŏquĕ iānŭă rādĭtŭr ōrīs.

Haūd ĭgĭtūr dŭbĭūmst quīn vōcēs vērbăquĕ cōnstēnt

cōrpŏrĕīs ē prīncĭpĭīs, ūt laēdĕrĕ pōssīnt.

Nēc tē fāllĭt ĭtēm quīd cōrpŏrĭs aūfĕrăt ēt quīd

dētrăhăt ēx hŏmĭnūm nērvīs āc vīrĭbŭs īpsīs

pērpĕtŭūs sērmō nīgrāī nōctĭs ăd ūmbrām

aūrōraē pērdūctŭs ăb ēxŏrĭēntĕ nĭtōrĕ,

praēsērtīm sī cūm sūmmōst clāmōrĕ prŏfūsūs.

Ērgō cōrpŏrĕām vōcēm cōnstārĕ nĕcēssēst,

mūltă lŏquēns quŏnĭam āmīttīt dē cōrpŏrĕ pārtēm.

Āspĕrĭtās aūtēm vōcīs fĭt ăb āspĕrĭtātĕ

prīncĭpĭōrum ĕt ĭtēm lēvōr lēvōrĕ crĕātūr.

Nēc sĭmĭlī pĕnĕtrānt aūrīs prīmōrdĭă fōrmā,

cūm tŭbă dēprēssō grăvĭtēr sūb mūrmŭrĕ mūgīt

ēt rĕbŏāt raūcūm rētrō cĭtă bārbĭtă bōmbūm,

ēt iām Daūlĭădēs nātae hōrtīs ēx Hĕlĭcōnīs

cūm lĭquĭdām tōllūnt lūgūbrī vōcĕ quĕrēlām.

Hāsce ĭgĭtūr pĕnĭtūs vōcēs cūm cōrpŏrĕ nōstrō

ēxprĭmĭmūs rēctōquĕ fŏrās ēmīttĭmŭs ōrĕ,

mōbĭlĭs ārtĭcŭlāt vērbōrūm daēdălă līnguă

fōrmātūrăquĕ lābrōrūm prō pārtĕ fĭgūrāt.

Hōc ŭbĭ nōn lōngūm spătĭūmst ūnde ūnă prŏfēctă

pērvĕnĭāt vōx quaēquĕ, nĕcēssēst vērbă quŏque īpsă

plāne ēxaūdīrī dīscērnīque ārtĭcŭlātīm.

Sērvăt ĕnīm fōrmātūrām sērvātquĕ fĭgūrām.

Āt si īntērpŏsĭtūm spătĭūm sīt lōngĭŭs aēquō,

āĕră pēr mūltūm cōnfūndī vērbă nĕcēssēst

ēt cōntūrbārī vōcēm, dūm trānsvŏlăt aūrās.

Ērgō fīt, sŏnĭtum ūt pōssīs sēntīrĕ nĕque īllām

īntērnōscĕrĕ, vērbōrūm sēntēntĭă quaē sīt:

ūsque ădĕō cōnfūsă vĕnīt vōx īnquĕ pĕdītă.

Praētĕrĕā vērbūm saēpe ūnūm pērcĭĕt aūrīs

ōmnĭbŭs īn pŏpŭlō, mīssūm praēcōnĭs ăb ōrĕ.

Īn mūltās ĭgĭtūr vōcēs vōx ūnă rĕpēntĕ

dīffŭgĭt, īn prīvās quŏnĭām sē dīvĭdĭt aūrīs

ōbsīgnāns fōrmām vērbīs clārūmquĕ sŏnōrēm.

Āt quaē pārs vōcūm nōn aūrīs īncĭdĭt īpsās,

praētērlātā pērīt frūstrā dīffūsă pĕr aūrās.

Pārs sŏlĭdīs āllīsă lŏcīs rēiēctă sŏnōrēm

rēddĭt ĕt īntērdūm frūstrātŭr ĭmāgĭnĕ vērbī.

Quaē bĕnĕ cūm vĭdĕās, rătĭōnēm rēddĕrĕ pōssīs

tūtĕ tĭbi ātque ălĭīs, quō pāctō pēr lŏcă sōlă

sāxă părīs fōrmās vērbōrum ēx ōrdĭnĕ rēddānt,

pālāntīs cŏmĭtēs cūm mōntīs īntĕr ŏpācōs

quaērĭmŭs ēt māgnā dīspērsōs vōcĕ cĭēmūs.

Sēx ĕtĭam aūt sēptēm lŏcă vīdī rēddĕrĕ vōcēs,

ūnām cūm iăcĕrēs: ĭtă cōllēs cōllĭbŭs īpsī

vērbă rĕpūlsāntēs ĭtĕrābānt dōctă rĕfērrī.

Haēc lŏcă cāprĭpĕdēs sătўrōs nŷmphāsquĕ tĕnērĕ

fīnĭtĭmī fīngūnt ēt faūnōs ēssĕ lŏquūntūr

quōrūm nōctĭvăgō strĕpĭtū lūdōquĕ iŏcāntī

ādfīrmānt vūlgō tăcĭtūrnă sĭlēntĭă rūmpī

chōrdārūmquĕ sŏnōs fĭĕrī dūlcīsquĕ quĕrēlās,

tībĭă quās fūndīt dĭgĭtīs pūlsātă cănēntūm,

ēt gĕnŭs āgrĭcŏlūm lātē sēntīscĕrĕ, cūm Pān

pīnĕă sēmĭfĕrī căpĭtīs vēlāmĭnă quāssāns

ūncō saēpĕ lăbrō călămōs pērcūrrĭt hĭāntīs,

fīstŭlă sīlvēstrēm nē cēssēt fūndĕrĕ mūsām.

Cētĕră dē gĕnĕre hōc mōnstra āc pōrtēntă lŏquūntūr,

nē lŏcă dēsērta āb dīvīs quŏquĕ fōrtĕ pŭtēntūr

sōlă tĕnēre. Ĭdĕō iāctānt mīrācŭlă dīctīs

aūt ălĭquā rătĭōne ălĭā dūcūntŭr, ŭt ōmnĕ

hūmānūm gĕnŭs ēst ăvĭdūm nĭmĭs aūrĭcŭlārūm.

Quōd sŭpĕrēst, nōn ēst mīrāndūm quā rătĭōnĕ,

pēr lŏcă quaē nĕquĕūnt ŏcŭlī rēs cērnĕre ăpērtās,

haēc lŏcă pēr vōcēs vĕnĭānt aūrīsquĕ lăcēssānt.

Cōllŏquĭūm claūsīs fŏrĭbūs quŏquĕ saēpĕ vĭdēmūs,

nīmīrūm quĭă vōx pēr flēxă fŏrāmĭnă rērūm

īncŏlŭmīs trānsīrĕ pŏtēst, sĭmŭlācră rĕnūtānt.

Pērscīndūntūr ēnīm, nĭsĭ rēctă fŏrāmĭnă trānānt,

quālĭă sūnt vītrī, spĕcĭēs quā trānsvŏlăt ōmnīs.

Praētĕrĕā pārtīs īn cūnctās dīvĭdĭtūr vōx,

ēx ălĭīs ălĭaē quŏnĭām gīgnūntŭr, ŭbi ūnă

dīssĭlŭīt sĕmĕl īn mūltās ēxōrtă, quăsi īgnīs

saēpĕ sŏlēt scīntīllă sŭōs sē spārgĕre ĭn īgnīs.

Ērgō rēplēntūr lŏcă vōcĭbŭs ābdĭtă rētrō,

ōmnĭă quaē cīrcūm fērvūnt sŏnĭtūquĕ cĭēntūr.

Āt sĭmŭlācră vĭīs dērēctīs ōmnĭă tēndūnt

ūt sūnt mīssă sĕmēl; quāprōptēr cērnĕrĕ nēmō

saēptă sŭprā pŏtĭs ēst, āt vōcēs āccĭpĕre ēxtrā.

Ēt tămĕn īpsă quŏque haēc, dūm trānsīt claūsă ‹dŏmōrūm›

vōx ōbtūndĭtŭr ātque aūrīs cōnfūsă pĕnētrāt

ēt sŏnĭtūm pŏtĭūs quām vērba aūdīrĕ vĭdēmūr.

Nēc, quī sēntīmūs sūcūm, līngua ātquĕ pălātūm

plūscŭlum hăbēnt īn sē rătĭōnīs plūs ŏpĕraēvĕ.

Prīncĭpĭō sūcūm sēntīmŭs ĭn ōrĕ, cĭbūm cūm

māndēndo ēxprĭmĭmūs, ceū plēnām spōngĭam ăquāī

sīquīs fōrtĕ mănū prĕmĕre āc sīccārĕ cŏēpīt.

Īndĕ quŏd ēxprĭmĭmūs pēr caūlās ōmnĕ pălātī

dīdĭtŭr ēt rāraē pēr flēxă fŏrāmĭnă līnguaē.

Hōc ŭbĭ lēvĭă sūnt mānāntīs cōrpŏră sūcī,

suāvĭtĕr āttīngūnt ēt suāvĭtĕr ōmnĭă trāctānt

ūmĭdă līnguāī cīrcūm sūdāntĭă tēmplă.

Āt cōntrā pūngūnt sēnsūm lăcĕrāntquĕ cŏōrtă,

quāntō quaēquĕ măgīs sūnt āspĕrĭtātĕ rĕplētă.

Deīndĕ vŏlūptās ēst ē sūcō fīnĕ pălātī;

cūm vĕrŏ dēōrsūm pēr faūcēs praēcĭpĭtāvīt,

nūllă vŏlūptās ēst, dūm dīdĭtŭr ōmnĭs ĭn ārtūs.

Nēc rēfērt quīcquām quō vīctū cōrpŭs ălātūr,

dūmmŏdŏ quōd căpĭās cōncōctūm dīdĕrĕ pōssīs

ārtŭbŭs ēt stŏmăchi ūmĭdŭlūm sērvārĕ tĕnōrēm.

Nūnc ălĭīs ălĭūs quī sīt cĭbŭs ātquĕ vĕnēnūm

ēxpĕdĭām, quārēve, ălĭīs quōd trīste ĕt ămārūmst,

hōc tămĕn ēsse ălĭīs pōssīt pērdūlcĕ vĭdērī.

Tāntăque ‹ĭn› hīs rēbūs dīstāntĭă dīffĕrĭtāsquēst,

ūt quŏd ălī cĭbŭs ēst ălĭīs fŭăt ācrĕ vĕnēnūm.

†Ēst ĭtăque ūt† sērpēns, hŏmĭnīs quaē tāctă sălīvīs

dīspĕrĭt āc sēsē māndēndō cōnfĭcĭt īpsă.

Praētĕrĕā nōbīs vērātrum ēst ācrĕ vĕnēnūm,

āt cāprīs ădĭpēs ēt cōtūrnīcĭbŭs aūgēt.

Ūt quĭbŭs īd fīāt rēbūs cōgnōscĕrĕ pōssīs,

prīncĭpĭō mĕmĭnīssĕ dĕcēt quaē dīxĭmŭs āntĕ,

sēmĭnă mūltĭmŏdīs īn rēbūs mīxtă tĕnērī.

Pōrro ōmnēs quaēcūmquĕ cĭbūm căpĭūnt ănĭmāntēs,

ūt sūnt dīssĭmĭlēs ēxtrīnsĕcŭs ēt gĕnĕrātīm

ēxtĭmă mēmbrōrūm cīrcūmcaēsūră cŏērcēt,

proīnde ēt sēmĭnĭbūs cōnstānt vāriāntĕ fĭgūrā.

Sēmĭnă cūm pōrrō dīstēnt, dīffērrĕ nĕcēssēst

īntērvāllă vĭāsquĕ, fŏrāmĭnă quaē pĕrhĭbēmūs,

ōmnĭbŭs īn mēmbrīs ĕt ĭn ōre īpsōquĕ pălātō.

Ēssĕ mĭnōra ĭgĭtūr quaēdām māiōrăquĕ dēbēnt,

ēssĕ trĭquētra ălĭīs, ‹ălĭīs› quādrātă nĕcēssēst,

mūltă rŏtūndă, mŏdīs mūltīs mūltāngŭlă quaēdām.

Nāmquĕ fĭgūrārūm rătĭo ūt mōtūsquĕ rĕpōscūnt,

proīndĕ fŏrāmĭnĭbūs dēbēnt dīffērrĕ fĭgūraē,

ēt vărĭaē vīaē proīnde āc tēxtūră cŏērcēt.

Hōc ŭbĭ quōd suāve ēst ălĭīs ălĭīs fĭt ămārūm,

īllī, cuī suāve ēst, lēvīssĭmă cōrpŏră dēbēnt

cōntrāctābĭlĭtēr caūlās īntrārĕ pălātī,

āt cōntrā quĭbŭs ēst ĕădēm rēs īntŭs ăcērbă,

āspĕră nīmīrūm pĕnĕtrānt hāmātăquĕ faūcēs.

Nūnc făcĭle ēst ēx hīs rēbūs cōgnōscĕrĕ quaēquĕ.

Quīppe ŭbĭ cuī fēbrīs bīlī sŭpĕrāntĕ cŏōrta ēst

aūt ălĭā rătĭōne ălĭquāst vīs ēxcĭtă mōrbī,

pērtūrbāntŭr ĭbī iām tōtūm cōrpŭs ĕt ōmnēs

cōmmūtāntŭr ĭbī pŏsĭtūraē prīncĭpĭōrūm;

fīt prĭŭs ād sēnsum ‹ūt› quaē cōrpŏră cōnvĕnĭēbānt

nūnc nōn cōnvĕnĭānt, ēt cētĕră sīnt măgĭs āptă,

quaē pĕnĕtrātă quĕūnt sēnsūm prōgīgnĕre ăcērbūm.

Ūtrăque ĕnīm sūnt īn mēllīs cōmmīxtă săpōrĕ;

īd quōd iām sŭpĕrā tĭbĭ saēpe ōstēndĭmŭs āntĕ.

Nūnc ăgĕ quō pāctō nārīs ādiēctŭs ŏdōrīs

tāngăt ăgām. Prīmūm rēs mūltās ēssĕ nĕcēssēst

ūndē fluēns vōlvāt vărĭūs sē flūctŭs ŏdōrūm,

ēt flŭĕre ēt mīttī vūlgō spārgīquĕ pŭtāndūmst;

vērum ălĭīs ălĭūs măgĭs ēst ănĭmāntĭbŭs āptūs

dīssĭmĭlīs prōptēr fōrmās. Ĭdĕōquĕ pĕr aūrās

mēllĭs ăpēs quāmvīs lōngē dūcūntŭr ŏdōrĕ,

vūltŭrĭīquĕ cădāvĕrĭbūs. Tūm fīssă fĕrārūm

ūngŭlă quō tŭlĕrīt grēssūm prōmīssă cănūm vīs

dūcĭt, ĕt hūmānūm lōngē praēsēntĭt ŏdōrēm

Rōmŭlĭdārum ārcīs sērvātōr cāndĭdŭs ānsēr.

Sīc ălĭīs ălĭūs nīdōr dătŭs ād sŭă quēmquĕ

pābŭlă dūcĭt ĕt ā taētrō rĕsĭlīrĕ vĕnēnō

cōgĭt, ĕōquĕ mŏdō sērvāntūr saēclă fĕrārūm.

Hīc ŏdŏr īpse ĭgĭtūr, nārīs quīcūmquĕ lăcēssīt,

ēst ălĭo ūt pōssīt pērmīttī lōngĭŭs āltēr.

Sēd tămĕn haūd quīsquām tām lōngē fērtŭr ĕōrūm

quām sŏnĭtūs, quām vōx, mīttō iām dīcĕrĕ quām rēs

quaē fĕrĭūnt ŏcŭlōrum ăcĭēs vīsūmquĕ lăcēssūnt.

Ērrābūndŭs ĕnīm tārdē vĕnĭt āc pĕrĭt āntĕ

paūlātīm făcĭlīs dīstrāctŭs ĭn āĕrĭs aūrās;

ēx āltō prīmūm quĭă vīx ēmīttĭtŭr ēx rē:

nēm pĕnĭtūs flŭĕre ātquĕ rĕcēdĕrĕ rēbŭs ŏdōrēs

sīgnĭfĭcāt quōd frāctă măgīs rĕdŏlērĕ vĭdēntūr

ōmnĭă, quōd cōntrītă, quŏd īgnī cōllăbĕfāctă:

deīndĕ vĭdērĕ lĭcēt māiōrĭbŭs ēssĕ crĕātūm

prīncĭpĭīs quām vōx, quŏnĭām pēr sāxĕă saēptă

nōn pĕnĕtrāt, quā vōx vūlgō sŏnĭtūsquĕ fĕrūntūr.

Quāre ĕtĭām quŏd ŏlēt nōn tām făcĭle ēssĕ vĭdēbīs

īnvēstīgāre īn quā sīt rĕgĭōnĕ lŏcātūm.

Rēfrīgēscīt ēnīm cūnctāndō plāgă pĕr aūrās

nēc călĭda ād sēnsūm dēcūrrūnt nūntĭă rērūm.

Ērrānt saēpĕ cănēs ĭtăque ēt vēstīgĭă quaērūnt.

Nēc tămĕn hōc sōlīs ĭn ŏdōrĭbŭs ātquĕ săpōrūm

īn gĕnĕrēst, sĕd ĭtēm spĕcĭēs rērum ātquĕ cŏlōrēs

nōn ĭtă cōnvĕnĭūnt ād sēnsūs ōmnĭbŭs ōmnēs,

ūt nōn sīnt ălĭīs quaēdām măgĭs ācrĭă vīsū.

Quīn ĕtĭām gāllūm, nōctem ēxplaūdēntĭbŭs ālīs

aūrōrām clārā cōnsuētūm vōcĕ vŏcārĕ,

noēnŭ quĕūnt răbĭdī cōntrā cōnstārĕ lĕōnēs

īnquĕ tŭēri: ĭtă cōntĭnŭō mĕmĭnērĕ fŭgāī,

nīmīrūm quĭă sūnt gāllōrum īn cōrpŏrĕ quaēdām

sēmĭnă, quaē cūm sūnt ŏcŭlīs īmmīssă lĕōnūm,

pūpīllās īntērfŏdĭūnt ācrēmquĕ dŏlōrēm

praēbēnt, ūt nĕquĕānt cōntrā dūrārĕ fĕrōcēs;

cūm tămĕn haēc nōstrās ăcĭēs nīl laēdĕrĕ pōssīnt,

aūt quĭă nōn pĕnĕtrānt aūt quōd pĕnĕtrāntĭbŭs īllīs

ēxĭtŭs ēx ŏcŭlīs lībēr dătŭr, īn rĕmŏrāndō

laēdĕrĕ nē pōssīnt ēx ūllā lūmĭnă pārtĕ.

Nūnc ăgĕ quaē mŏvĕānt ănĭmūm rēs āccĭpe, ĕt ūndĕ

quaē vĕnĭūnt vĕnĭānt īn mēntēm pērcĭpĕ paūcīs.

Prīncĭpĭo hōc dīcō, rērūm sĭmŭlācră văgārī

mūltă mŏdīs mūltīs īn cūnctās ūndĭquĕ pārtīs

tēnŭiă, quaē făcĭle īntēr sē iūngūntŭr ĭn aūrīs,

ōbvĭă cūm vĕnĭūnt, ŭt ărānĕă brāttĕăque aūrī.

Quīppe ĕtĕnīm mūltō măgĭs haēc sūnt tēnŭiă tēxtū

quām quaē pērcĭpĭūnt ŏcŭlōs vīsūmquĕ lăcēssūnt,

cōrpŏrĭs haēc quŏnĭām pĕnĕtrānt pēr rāră cĭēntquĕ

tēnŭem ănīmĭ nătūram īntūs sēnsūmquĕ lăcēssūnt.

Cēntaūrōs ĭtăque ēt Scŷllārūm mēmbră vĭdēmūs

Cērbĕrĕāsquĕ cănūm făcĭēs sĭmŭlācrăque ĕōrūm

quōrūm mōrte ŏbĭtā tēllūs āmplēctĭtŭr ōssă;

ōmnĕ gĕnūs quŏnĭām pāssīm sĭmŭlācră fĕrūntūr,

pārtīm spōntĕ sŭā quaē fīūnt āĕre ĭn īpsō,

pārtīm quaē vărĭīs āb rēbūs cūmquĕ rĕcēdūnt

ēt quaē cōnfīūnt ēx hōrūm fāctă fĭgūrīs.

Nām cērte ēx vīvō Cēntaūrī nōn fĭt ĭmāgō,

nūllă fŭīt quŏnĭām tālīs nātūra ănĭmāntīs,

vērum ŭbi ĕqui ātque hŏmĭnīs cāsū cōnvēnĭt ĭmāgō,

haērēscīt făcĭle ēxtēmplō, quōd dīxĭmŭs āntĕ,

prōptēr sūbtīlēm nātūram ēt tēnŭiă tēxtă.

Cētĕră dē gĕnĕre hōc ĕădēm rătĭōnĕ crĕāntūr.

Quaē cūm mōbĭlĭtēr sūmmā lĕvĭtātĕ fĕrūntūr,

ūt prĭŭs ōstēndī, făcĭle ūnō cōmmŏvĕt īctū

quaēlĭbĕt ūna ănĭmūm nōbīs sūbtīlĭs ĭmāgō;

tēnuĭs ĕnīm mēns ēst ēt mĭrĕ mōbĭlĭs īpsă.

Haēc fĭĕri ūt mĕmŏrō, făcĭle hīnc cōgnōscĕrĕ pōssīs.

Quātĕnŭs hōc sĭmĭle ēst īllī, quōd mēntĕ vĭdēmūs

ātque ŏcŭlīs, sĭmĭlī fĭĕrī rătĭōnĕ nĕcēssēst.

Nūnc ĭgĭtūr quŏnĭām dŏcŭī mē fōrtĕ lĕōnēm

cērnĕrĕ pēr sĭmŭlācra, ŏcŭlōs quaēcūmquĕ lăcēssūnt,

scīrĕ lĭcēt mēntēm sĭmĭlī rătĭōnĕ mŏvērī,

pēr sĭmŭlācră lĕōnem ‹ēt› cētĕră quaē vĭdĕt aēquē

nēc mĭnŭs ātque ŏcŭlī, nĭsĭ quōd măgĕ tēnŭiă cērnīt.

Nēc rătĭōne ălĭā, cūm sōmnūs mēmbră prŏfūdīt,

mēns ănĭmī vĭgĭlāt, nĭsĭ quōd sĭmŭlācră lăcēssūnt

haēc ĕădēm nōstrōs ănĭmōs quaē cūm vĭgĭlāmūs,

ūsque ădĕō, cērte ūt vĭdĕāmūr cērnĕre ĕūm quēm

rēlīctā vītā iām mōrs ēt tērră pŏtītāst.

Hōc ĭdĕō fĭĕrī cōgīt nātūră, quŏd ōmnēs

cōrpŏrĭs ōffēctī sēnsūs pēr mēmbră quĭēscūnt

nēc pōssūnt fālsūm vērīs cōnvīncĕrĕ rēbūs.

Praētĕrĕā mĕmĭnīssĕ iăcēt lānguētquĕ sŏpōrĕ

nēc dīssēntĭt ĕūm mōrtīs lētīquĕ pŏtītūm

iām prīdēm, quēm mēns vīvūm sē cērnĕrĕ crēdīt.

Quōd sŭpĕrēst, nōn ēst mīrūm sĭmŭlācră mŏvērī

brācchĭăque īn nŭmĕrūm iāctāre ēt cētĕră mēmbră.

Nām fĭt ŭt īn sōmnīs făcĕre hōc vĭdĕātŭr ĭmāgō;

quīppe ŭbĭ prīmă pĕrīt ălĭōque ēst āltĕră nātă

īndĕ stătū, prĭŏr hīc gēstūm mūtāssĕ vĭdētūr.

Scīlĭcĕt īd fĭĕrī cĕlĕrī rătĭōnĕ pŭtāndūmst:

tānta ēst mōbĭlĭtās ēt rērūm cōpĭă tāntă

tāntăquĕ sēnsĭbĭlī quōvīs ēst tēmpŏre ĭn ūnō

cōpĭă pārtĭcŭlārum, ūt pōssīt sūppĕdĭtārĕ.

Mūltăque ĭn hīs rēbūs quaērūntūr mūltăquĕ nōbīs

clārāndūmst, plānē sī rēs ēxpōnĕre ăvēmūs.

Quaērĭtŭr īn prīmīs quārē, quōd cuīquĕ lĭbīdō

vēnĕrĭt, ēxtēmplō mēns cōgĭtĕt ēiŭs ĭd īpsūm.

Ānnĕ vŏlūntātēm nōstrām sĭmŭlācră tŭēntūr

ēt sĭmŭl āc vŏlŭmūs nōbīs ōccūrrĭt ĭmāgō,

sī mărĕ, sī tērrām cōrdīst, sī dēnĭquĕ caēlūm?

Cōnvēntūs hŏmĭnūm pōmpām cōnvīvĭă pūgnās,

ōmnĭă sūb vērbōnĕ crĕāt nātūră părātquĕ?

Cūm praēsērtim ălĭīs ĕădem īn rĕgĭōnĕ lŏcōquĕ

lōngē dīssĭmĭlīs ănĭmūs rēs cōgĭtĕt ōmnīs.

Quīd pōrro, īn nŭmĕrūm prōcēdĕrĕ cūm sĭmŭlācră

cērnĭmŭs īn sōmnīs ēt mōllĭă mēmbră mŏvērĕ,

mōllĭă mōbĭlĭtēr cum āltērnīs brācchĭă mīttūnt

ēt rĕpĕtūnt ŏcŭlīs gēstūm pĕdĕ cōnvĕnĭēntī?

Scīlĭcĕt ārtĕ mădēnt sĭmŭlācra ēt dōctă văgāntūr,

nōctūrnō făcĕre ūt pōssīnt īn tēmpŏrĕ lūdōs.

Ān măgĭs īllŭd ĕrīt vērūm? Quĭă tēmpŏre ĭn ūnō,

quōd sēntīmŭs, ĭd ēst, cūm vōx ēmīttĭtŭr ūnă,

tēmpŏră mūltă lătēnt, rătĭō quaē cōmpĕrĭt ēssĕ,

prōptĕrĕā fĭt ŭtī quōvīs īn tēmpŏrĕ quaēquĕ

praēstō sīnt sĭmŭlācră lŏcīs īn quīsquĕ părātă:

tānta ēst mōbĭlĭtās ēt rērūm cōpĭă tāntă.

Hōc, ŭbĭ prīmă pĕrīt ălĭōque ēst āltĕră nātă

īndĕ stătū, prĭŏr hīc gēstūm mūtāssĕ vĭdētūr.

Ēt quĭă tēnŭiă sūnt, nĭsĭ quaē cōntēndĭt, ăcūtē

cērnĕrĕ nōn pŏtĭs ēst ănĭmūs; proīnde ōmnĭă quaē sūnt

praētĕrĕā pĕrĕūnt, nĭsĭ ‹si ād› quaē se īpsĕ părāvīt.

Īpsĕ părāt sēsē pōrrō spērātquĕ fŭtūrūm

ūt vĭdĕāt quōd cōnsĕquĭtūr rēm quāmquĕ; fĭt ērgō.

Nōnnĕ vĭdēs ŏcŭlōs ĕtĭām, cūm tēnŭiă quaē sūnt

cērnĕrĕ coēpērūnt, cōntēndĕrĕ se ātquĕ părārĕ,

nēc sĭne ĕō fĭĕrī pōsse ūt cērnāmŭs ăcūtē?

Ēt tămĕn īn rēbūs quŏque ăpērtīs nōscĕrĕ pōssīs,

sī nōn ādvērtās ănĭmūm, proīnde ēssĕ quăsi ōmnī

tēmpŏrĕ sēmōtūm fŭĕrīt lōngēquĕ rĕmōtūm.

Cūr ĭgĭtūr mīrūmst, ănĭmūs sī cētĕră pērdīt

praētērquām quĭbŭs ēst īn rēbūs dēdĭtŭs īpsĕ?

Deīnde ădŏpīnāmūr dē sīgnīs māxĭmă pārvīs

āc nōs īn fraūdem īndŭĭmūs frūstrāmĭnĭs īpsī.

Fīt quŏque ŭt īntērdūm nōn sūppĕdĭtētŭr ĭmāgō

ēiūsdēm gĕnĕrīs, sēd fēmĭnă quaē fŭĭt āntĕ,

īn mănĭbūs vĭr ŭtī fāctūs vĭdĕātŭr ădēssĕ,

aūt ălĭa ēx ălĭā făcĭēs aētāsquĕ sĕquātūr.

Quōd nē mīrēmūr sŏpŏr ātque ōblīvĭă cūrānt.

Īllŭd ĭn hīs rēbūs vĭtĭūm vĕhĕmēntĕr ăvēssīs

ēffŭgĕre, ērrōrēm vītārĕquĕ praēmĕtŭēntēr,

lūmĭnă nē făcĭās ŏcŭlōrūm clāră crĕātă,

prōspĭcĕre ūt pōssīmŭs, ĕt ūt prōfērrĕ quĕāmūs

prōcērōs pāssūs, ĭdĕō fāstīgĭă pōssĕ

sūrārum āc fĕmĭnūm pĕdĭbūs fūndātă plĭcārī,

brācchĭă tūm pōrrō vălĭdīs ēx āptă lăcērtīs

ēssĕ mănūsquĕ dătās ūtrāque ‹ēx› pārtĕ mĭnīstrās,

ūt făcĕre ād vītām pōssēmūs quaē fŏrĕt ūsūs.

Cētĕră dē gĕnĕre hōc īntēr quaēcūmquĕ prĕtāntūr

ōmnĭă pērvērsā praēpōstĕră sūnt rătĭōnĕ,

nīl ĭdĕō quŏnĭām nātūmst īn cōrpŏre ŭt ūtī

pōssēmūs, sēd quōd nātūmst īd prōcrĕăt ūsūm.

Nēc fŭĭt āntĕ vĭdēre ŏcŭlōrūm lūmĭnă nātă

nēc dīctīs ōrārĕ prĭūs quām līnguă crĕātāst,

sēd pŏtĭūs lōngē līnguaē praēcēssĭt ŏrīgō

sērmōnēm mūltōquĕ crĕātaē sūnt prĭŭs aūrēs

quām sŏnŭs ēst aūdītŭs, ĕt ōmnĭă dēnĭquĕ mēmbră

āntĕ fŭēre, ŭt ŏpīnŏr, ĕōrūm quām fŏrĕt ūsūs.

Haūd ĭgĭtūr pŏtŭēre ūtēndī crēscĕrĕ caūsā.

Āt cōntrā cōnfērrĕ mănū cērtāmĭnă pūgnaē

ēt lăcĕrāre ārtūs foēdārĕquĕ mēmbră crŭōrĕ

āntĕ fŭīt mūltō quām lūcĭdă tēlă vŏlārēnt,

ēt vūlnūs vītārĕ prĭūs nātūră cŏēgīt

quām dărĕt ōbiēctūm pārmāī laēvă pĕr ārtēm.

Scīlĭcĕt ēt fēssūm cōrpūs māndārĕ quĭētī

mūlto āntīquĭŭs ēst quām lēctī mōllĭă strātă,

ēt sēdārĕ sĭtīm prĭŭs ēst quām pōcŭlă nātūm.

Haēc ĭgĭtūr pōssēnt ūtēndī cōgnĭtă caūsā

crēdĭĕr ēx ūsū quaē sūnt vītāquĕ rĕpērtă.

Īllă quĭdēm sōrsūm sūnt ōmnĭă quaē prĭŭs īpsă

nātă dĕdērĕ sŭaē pōst nōtĭtĭam ūtĭlĭtātīs.

Quō gĕnĕre īn prīmīs sēnsūs ēt mēmbră vĭdēmūs;

quāre ĕtĭam ātque ĕtĭām prŏcŭl ēst ūt crēdĕrĕ pōssīs

ūtĭlĭtātĭs ŏb ōffĭcĭūm pŏtŭīssĕ crĕārī.

[Īllŭd ĭtēm nōn ēst mīrāndūm, cōrpŏrĭs īpsă

quōd nātūră cĭbūm quaērīt cūiūsque ănĭmāntīs.

Quīppe ĕtĕnīm flŭĕre ātquĕ rĕcēdĕrĕ cōrpŏră rēbūs

mūltă mŏdīs mūltīs dŏcŭī, sēd plūrĭmă dēbēnt

ēx ănĭmālĭbŭ'. ‹Quaē› quĭă sūnt ēxērcĭtă mōtū,

mūltăquĕ pēr sūdōrem ēx āltō prēssă fĕrūntūr,

multa per os exhalantur, cum languida anhelant,

hīs ĭgĭtūr rēbūs rārēscīt cōrpŭs ĕt ōmnīs

sūbrŭĭtūr nātūră; dŏlōr quām cōnsĕquĭtūr rēm.

Prōptĕrĕā căpĭtūr cĭbŭs ūt sūffūlcĭăt ārtūs

ēt rĕcrĕēt vīrīs īntērdătŭs ātquĕ pătēntēm

pēr mēmbra āc vēnās ŭt ămōrem ōbtūrĕt ĕdēndī.

Ūmŏr ĭtēm dīscēdĭt ĭn ōmnĭă quaē lŏcă cūmquĕ

pōscūnt ūmōrēm; glŏmĕrātăquĕ mūltă văpōrīs

cōrpŏră, quaē stŏmăchō praēbēnt īncēndĭă nōstrō,

dīssĭpăt ādvĕnĭēns lĭquŏr āc rēstīnguĭt ŭt īgnēm,

ūrĕrĕ nē pōssīt călŏr āmplĭŭs ārĭdŭs ārtūs.

Sīc ĭgĭtūr tĭbi ănhēlă sĭtīs dē cōrpŏrĕ nōstrō

āblŭĭtūr, sīc ēxplētūr iēiūnă cŭpīdō.]

Nūnc quī fīăt ŭtī pāssūs prōfērrĕ quĕāmūs,

cūm vŏlŭmūs, vărĭēquĕ dătūm sīt mēmbră mŏvērĕ,

ēt quaē rēs tāntum hōc ŏnĕrīs prōtrūdĕrĕ nōstrī

cōrpŏrĭs īnsŭĕrīt, dīcām: tū pērcĭpĕ dīctă.

Dīco ănĭmō nōstrō prīmūm sĭmŭlācră mĕāndī

āccĭdĕre ātque ănĭmūm pūlsāre, ūt dīxĭmŭs āntĕ.

Īndĕ vŏlūntās fīt; nĕque ĕnīm făcĕre īncĭpĭt ūllām

rēm quīsquām, ‹quām› mēns prōvīdīt quīd vĕlĭt āntĕ.

Īd quōd prōvĭdĕt, īllīūs rĕĭ cōnstăt ĭmāgō.

Ērgo ănĭmūs cūm sēse ĭtă cōmmŏvĕt ūt vĕlĭt īrĕ

īnquĕ grĕdī, fĕrĭt ēxtēmplō quae īn cōrpŏrĕ tōtō

pēr mēmbra ātque ārtūs ănĭmāī dīssĭtă vīs ēst.

Ēt făcĭlēst fāctū, quŏnĭām cōniūnctă tĕnētūr.

Īnde ĕă prōpōrrō cōrpūs fĕrĭt, ātque ĭtă tōtă

paūlātīm mōlēs prōtrūdĭtŭr ātquĕ mŏvētūr.

Praētĕrĕā tūm rārēscīt quŏquĕ cōrpŭs ĕt āēr

(scīlĭcĕt ūt dēbēt quī sēmpēr mōbĭlĭs ēxstāt)

pēr pătĕfāctă vĕnīt pĕnĕtrātquĕ fŏrāmĭnă lārgūs

ēt dīspērgĭtŭr ād pārtīs ĭtă quāsquĕ mĭnūtās

cōrpŏrĭs. Hīc ĭgĭtūr rēbūs fĭt ŭtrīmquĕ dŭābūs,

cōrpŭs ŭt, āc nāvīs vēlīs vēntōquĕ, fĕrātūr.

Nēc tămĕn īllŭd ĭn hīs rēbūs mīrābĭlĕ cōnstāt,

tāntŭlă quōd tāntūm cōrpūs cōrpūscŭlă pōssūnt

cōntōrquēre ĕt ŏnūs tōtūm cōnvērtĕrĕ nōstrūm.

Quīppe ĕtĕnīm vēntūs sūbtīlī cōrpŏrĕ tēnuīs

trūdĭt ăgēns māgnām māgnō mōlīmĭnĕ nāvēm

ēt mănŭs ūnă rĕgīt quāntōvīs īmpĕte ĕūntēm

ātquĕ gŭbērnāclūm cōntōrquēt quōlĭbĕt ūnūm,

mūltăquĕ pēr trŏclĕās ēt tŷmpănă pōndĕrĕ māgnō

cōmmŏvĕt ātquĕ lĕvī sūstōllīt māchĭnă nīsū.

Nūnc quĭbŭs īllĕ mŏdīs sōmnūs pēr mēmbră quĭētēm

īrrĭgĕt ātque ănĭmī cūrās ē pēctŏrĕ sōlvāt,

suāvĭdĭcīs pŏtĭūs quām mūltīs vērsĭbŭs ēdām;

pārvŭs ŭt ēst cŷcnī mĕlĭōr cănŏr, īllĕ grŭūm quām

clāmŏr ĭn aēthĕrĭīs dīspērsūs nūbĭbŭs aūstrī.

Tū mĭhĭ dā tĕnŭīs aūrīs ănĭmūmquĕ săgācēm,

nē fĭĕrī nĕgĭtēs quaē dīcām pōssĕ rĕtrōquĕ

vēră rĕpūlsāntī dīscēdās pēctŏrĕ dīctă,

tūtĕmĕt īn cūlpā cūm sīs nĕquĕ cērnĕrĕ pōssīs.

Prīncĭpĭō sōmnūs fĭt ŭbi ēst dīstrāctă pĕr ārtūs

vīs ănĭmaē pārtīmquĕ fŏrās ēiēctă rĕcēssīt

ēt pārtīm cōntrūsă măgīs cōncēssĭt ĭn āltūm.

Dīssōlvūntŭr ĕnīm tūm dēmūm mēmbră flŭūntquĕ.

Nām dŭbĭūm nōn ēst, ănĭmāī quīn ŏpĕrā sīt

sēnsŭs hĭc īn nōbīs, quēm cūm sŏpŏr īmpĕdĭt ēssĕ,

tūm nōbīs ănĭmām pērtūrbātam ēssĕ pŭtāndūmst

ēiēctāmquĕ fŏrās; nōn ōmnēm, nāmquĕ iăcērēt

aētērnō cōrpūs pērfūsūm frīgŏrĕ lētī.

Quīppe ŭbĭ nūllă lătēns ănĭmāī pārs rĕmănērēt

īn mēmbrīs, cĭnĕre ūt mūltā lătĕt ōbrŭtŭs īgnīs,

ūndĕ rĕcōnflārī sēnsūs pēr mēmbră rĕpēntĕ

pōssĕt, ŭt ēx īgnī caēcō cōnsūrgĕrĕ flāmmă?

Sēd quĭbŭs haēc rēbūs nŏvĭtās cōnfīăt ĕt ūndĕ

pērtūrbāri ănĭme ēt cōrpūs lānguēscĕrĕ pōssīt,

ēxpĕdĭām: tū fāc nē vēntīs vērbă prŏfūndām.

Prīncĭpĭo ēxtērnā cōrpūs dē pārtĕ nĕcēssum ēst,

āĕrĭīs quŏnĭām vīcīnūm tāngĭtŭr aūrīs,

tūndĭĕr ātque ēiūs crēbrō pūlsārĭĕr īctū,

prōptĕrĕāquĕ fĕrē rēs ōmnēs aūt cŏrĭō sūnt

aūt ĕtĭām cōnchīs aūt cāllo aūt cōrtĭcĕ tēctaē.

Īntĕrĭōrem ĕtĭām pārtēm spīrāntĭbŭs āēr

vērbĕrăt hīc īdēm, cūm dūcĭtŭr ātquĕ rĕflātūr.

Quāre ūtrīmquĕ sĕcūs cūm cōrpūs vāpŭlĕt ēt cūm

pērvĕnĭānt plāgaē pēr pārvă fŏrāmĭnă nōbīs

cōrpŏrĭs ād prīmās pārtīs ĕlĕmēntăquĕ prīmă,

fīt quăsĭ paūlātīm nōbīs pēr mēmbră rŭīnă.

Cōntūrbāntŭr ĕnīm pŏsĭtūraē prīncĭpĭōrūm

cōrpŏrĭs ātque ănĭmī. Fĭt ŭtī pārs īnde ănĭmāī

ēĭcĭātŭr ĕt īntrōrsūm pārs ābdĭtă cēdāt,

pārs ĕtĭām dīstrāctă pĕr ārtūs nōn quĕăt ēssĕ

cōniūncta īntēr sē nĕquĕ mōtū mūtŭă fūngī;

īntĕr ĕnīm saēpīt coētūs nātūră vĭāsquĕ;

ērgō sēnsŭs ăbīt mūtātīs mōtĭbŭs āltē.

Ēt quŏnĭām nōn ēst quăsĭ quōd sūffūlcĭăt ārtūs,

debile fit corpus languescuntque omnia membra,

brācchĭă pālpēbraēquĕ cădūnt pŏplĭtēsquĕ cŭbāntī

saēpĕ tămēn sūmmīttūntūr vīrīsquĕ rĕsōlvūnt.

Deīndĕ cĭbūm sĕquĭtūr sōmnūs, quĭă, quaē făcĭt āēr,

haēc ĕădēm cĭbŭs, īn vēnās dūm dīdĭtŭr ōmnīs,

ēffĭcĭt. Ēt mūltō sŏpŏr īllĕ grăvīssĭmŭs ēxstāt

quēm sătŭr āc lāssūs căpĭās, quĭă plūrĭmă tūm sē

cōrpŏră cōntūrbānt māgnō cōntūsă lăbōrĕ.

Fīt rătĭōne eādēm cōniēctūs pārtim ănĭmāī

āltĭŏr ātquĕ fŏrās ēiēctūs lārgĭŏr ēiūs,

ēt dīvīsĭŏr īntēr se āc dīstrāctĭŏr īntūst.

Ēt quō quīsquĕ fĕrē stŭdĭō dēvīnctŭs ădhaērēt

aūt quĭbŭs īn rēbūs mūltūm sŭmŭs āntĕ mŏrātī

ātque ĭn ĕā rătĭōnĕ fŭīt cōntēntă măgīs mēns,

īn sōmnīs ĕădēm plērūmquĕ vĭdēmŭr ŏbīrĕ;

caūsĭdĭcī caūsās ăgĕre ēt cōmpōnĕrĕ lēgēs,

īndŭpĕrātōrēs pūgnāre āc proēlĭa ŏbīrĕ,

naūtaē cōntrāctūm cūm vēntīs dēgĕrĕ duēllūm,

nōs ăgĕre hōc aūtem ēt nātūrām quaērĕrĕ rērūm

sēmpĕr ĕt īnvēntām pătrĭīs ēxpōnĕrĕ chārtīs.

Cētĕră sīc stŭdĭa ātque ārtīs plērūmquĕ vĭdēntūr

īn sōmnīs ănĭmōs hŏmĭnūm frūstrātă tĕnērĕ.

Ēt quīcūmquĕ dĭēs mūltōs ēx ōrdĭnĕ lūdīs

āssĭdŭās dĕdĕrūnt ŏpĕrās, plērūmquĕ vĭdēmūs,

cūm iām dēstĭtĕrūnt ĕă sēnsĭbŭs ūsūrpārĕ,

rēlīquās tămĕn ēssĕ vĭās īn mēntĕ pătēntīs,

quā pōssīnt ĕădēm rērūm sĭmŭlācră vĕnīrĕ.

Pēr mūltōs ĭtăque īllă dĭēs ĕădem ōbvērsāntūr

ānte ŏcŭlōs, ĕtĭām vĭgĭlāntēs ūt vĕdĕāntūr

cērnĕrĕ sāltāntīs ēt mōllĭă mēmbră mŏvēntīs

ēt cĭthăraē lĭquĭdūm cārmēn chōrdāsquĕ lŏquēntīs

aūrĭbŭs āccĭpĕre ēt cōnsēssūm cērnĕre ĕūndēm

scaēnāīquĕ sĭmūl vărĭōs splēndērĕ dĕcōrēs.

Ūsque ădĕō māgnī rēfērt stŭdĭum ātquĕ vŏlūptās,

ēt quĭbŭs īn rēbūs cōnsuērīnt ēsse ŏpĕrātī

nōn hŏmĭnēs sōlūm sēd vēro ănĭmālĭă cūnctă.

Quīppĕ vĭdēbĭs ĕquōs fōrtīs, cūm mēmbră iăcēbūnt,

īn sōmnīs sūdārĕ tămēn spīrārĕquĕ sēmpēr

ēt quăsĭ dē pālmā sūmmās cōntēndĕrĕ vīrīs

aūt quăsĭ cārcĕrĭbūs pătĕfāctīs †saēpĕ quĭētĕ†

vēnāntūmquĕ cănēs īn mōllī saēpĕ quĭētĕ

iāctānt crūră tămēn sŭbĭtō vōcēsquĕ rĕpēntĕ

mīttūnt ēt crēbrō rēddūcūnt nārĭbŭs aūrās,

ūt vēstīgĭă sī tĕnĕānt īnvēntă fĕrārūm,

ēxpērgēfāctīquĕ sĕquūntŭr ĭnānĭă saēpĕ

cērvōrūm sĭmŭlācră, fŭgaē quăsĭ dēdĭtă cērnānt,

dōnēc dīscūssīs rēdeānt ērrōrĭbŭs ād sē.

Āt cōnsuētă dŏmī cătŭlōrūm blāndă prŏpāgō

dīscŭtĕre ēt cōrpūs dē tērrā cōrrĭpĕre īnstānt

proīndĕ quăsi īgnōtās făcĭēs ātque ōră tŭāntūr.

Ēt quō quaēquĕ măgīs sūnt āspĕră sēmĭnĭōrūm,

tām măgĭs īn sōmnīs ĕădēm saēvīrĕ nĕcēssūst.

Āt vărĭaē fŭgĭūnt vŏlŭcrēs pīnnīsquĕ rĕpēntĕ

sōllĭcĭtānt dīvūm nōctūrnō tēmpŏrĕ lūcōs,

āccĭpĭtrēs sōmno īn lēnī sī proēlĭă pūgnās

ēdĕrĕ sūnt pērsēctāntēs vīsaēquĕ vŏlāntēs.

Pōrro hŏmĭnūm mēntēs, māgnīs quaē mōtĭbŭs ēdūnt

māgna, ĭtĭdēm saēpe īn sōmnīs făcĭūntquĕ gĕrūntquĕ,

rēgēs ēxpūgnānt, cāpiūntūr, proēlĭă mīscēnt,

tōllūnt clāmōrēm, quăsĭ sī iŭgŭlēntŭr, ĭbīdēm.

Mūltī dēpūgnānt gĕmĭtūsquĕ dŏlōrĭbŭs ēdūnt

ēt quăsĭ pānthēraē mōrsū saēvīvĕ lĕōnīs

māndāntūr māgnīs clāmōrĭbŭs ōmnĭă cōmplēnt.

Mūltī dē māgnīs pēr sōmnūm rēbŭ' lŏquūntūr

īndĭcĭōquĕ sŭī fāctī pērsaēpĕ fŭērĕ.

Mūltī mōrtem ŏbĕūnt. Mūltī, dē mōntĭbŭs āltīs

ūt quī praēcĭpĭtēnt ād tērrām cōrpŏrĕ tōtō,

ēxtērrēntŭr ĕt ēx sōmnō quăsĭ mēntĭbŭ' cāptī

vīx ād sē rĕdĕūnt pērmōtī cōrpŏrĭs aēstū.

Flūmĕn ĭtēm sĭtĭēns aūt fōntēm prōptĕr ămoēnūm

āssĭdĕt ēt tōtūm prŏpĕ faūcĭbŭs ōccŭpăt āmnēm.

Pūrī saēpĕ lăcūm prōptēr si āc dōlĭă cūrtă

sōmnō dēvīnctī crēdūnt se ēxtōllĕrĕ vēstēm,

tōtĭŭs ūmōrēm sāccātūm cōrpŏrĭ' fūndūnt,

cūm Băbўlōnĭcă māgnĭfĭcō splēndōrĕ rĭgāntūr.

Tūm quĭbŭs aētātīs frĕtă prīmĭtŭs īnsĭnŭātūr

sēmĕn, ŭbi īpsă dĭēs mēmbrīs mātūră crĕāvīt,

cōnvĕnĭūnt sĭmŭlācră fŏrīs ē cōrpŏrĕ quōquĕ

nūntĭă praēclārī vūltūs pūlchrīquĕ cŏlōrīs,

quī cĭĕt īrrītāns lŏcă tūrgĭdă sēmĭnĕ mūltō,

ūt quăsĭ trānsāctīs saēpe ōmnĭbŭ' rēbŭ' prŏfūndānt

flūmĭnĭs īngēntīs flūctūs vēstēmquĕ crŭēntēnt.

Sōllĭcĭtātŭr ĭd ‹īn› nōbīs, quōd dīxĭmŭs āntĕ,

sēmĕn, ădūlta aētās cūm prīmūm rōbŏrăt ārtūs.

Nāmque ălĭās ălĭūd rēs cōmmŏvĕt ātquĕ lăcēssīt;

ēx hŏmĭne hūmānūm sēmēn vĭĕt ūna hŏmĭnīs vīs.

Quōd sĭmŭl ātquĕ sŭīs ēiēctum ē sēdĭbŭs ēxīt,

pēr mēmbra ātque ārtūs dēcēdīt cōrpŏrĕ tōtō

īn lŏcă cōnvĕnĭēns nērvōrūm cērtă cĭētquĕ

cōntĭnŭō pārtīs gĕnĭtālīs cōrpŏrĭs īpsās.

Īrrītātă tŭmēnt lŏcă sēmĭnĕ fītquĕ vŏlūntās

ēĭcĕre īd quō sē cōntēndīt dīră lĭbīdō,

īdquĕ pĕtīt cōrpūs, mēns ūnde ēst saūcĭa ămōrĕ.

Nāmque ōmnēs plērūmquĕ cădūnt īn vūlnŭs ĕt īllām

ēmĭcăt īn pārtēm sānguīs ūnde īcĭmŭr īctū,

ēt sī cōmmĭnŭs ēst, hōstēm rŭbĕr ōccŭpăt ūmōr.

Sīc ĭgĭtūr Vĕnĕrīs quī tēlīs āccĭpĭt īctūs,

sīvĕ pŭēr mēmbrīs mŭlĭēbrĭbŭs hūnc iăcŭlātūr

seū mŭlĭēr tōtō iāctāns ē cōrpŏre ămōrēm,

ūndĕ fĕrītŭr, ĕō tēndīt gēstītquĕ cŏīrĕ

ēt iăcĕre ūmōrem īn cōrpūs dē cōrpŏrĕ dūctūm.

Nāmquĕ vŏlūptātēm praēsāgīt mūtă cŭpīdō.

Haēc Vĕnŭs ēst nōbīs; hīnc aūtēmst nōmĕn ămōrīs,

hīnc īllaēc prīmūm Vĕnĕrīs dūlcēdĭnĭs īn cōr

stīllāvīt gūtta ēt sūccēssīt frīgĭdă cūră.

Nām si ābēst quŏd ămēs, praēstō sĭmŭlācră tămēn sūnt

īllĭŭs ēt nōmēn dūlce ōbvērsātŭr ăd aūrīs.

Sēd fŭgĭtārĕ dĕcēt sĭmŭlācra ēt pābŭla ămōrīs

ābstērrērĕ sĭbi ātque ălĭō cōnvērtĕrĕ mēntēm

ēt iăcĕre ūmōrēm cōllēctum īn cōrpŏră quaēquĕ

nēc rĕtĭnērĕ, sĕmēl cōnvērsum ūnīŭs ămōrĕ,

ēt sērvārĕ sĭbī cūrām cērtūmquĕ dŏlōrēm.

Ūlcŭs ĕnīm vīvēscĭt ĕt īnvĕtĕrāscĭt ălēndō

īnquĕ dĭēs glīscīt fŭrŏr ātque aērūmnă grăvēscīt,

sī nōn prīmă nŏvīs cōntūrbēs vūlnĕră plāgīs

vūlgĭvăgāquĕ văgūs Vĕnĕre āntĕ rĕcēntĭă cūrēs

aūt ălĭō pōssīs ănĭmī trādūcĕrĕ mōtūs.

Nēc Vĕnĕrīs frūctū cărĕt īs quī vītăt ămōrēm,

sēd pŏtĭūs quaē sūnt sĭnĕ poēnā cōmmŏdă sūmīt.

Nām cērtē pūrāst sānīs măgĭs īndĕ vŏlūptās

quām mĭsĕrīs. Ĕtĕnīm pōtiūndī tēmpŏre ĭn īpsō

flūctuānt īncērtīs ērrōrĭbŭs ārdŏr ămāntūm

nēc cōnstāt quīd prīmum ŏcŭlīs mănĭbūsquĕ frŭāntūr.

Quōd pĕrĭērĕ, prĕmūnt ārtē făcĭūntquĕ dŏlōrēm

cōrpōrīs ēt dēntīs īnlīdūnt saēpĕ lăbēllīs

ōscŭlăque ādflīgūnt, quĭă nōn ēst pūră vŏlūptās

ēt stĭmŭlī sūbsūnt qui īnstīgānt laēdĕre ĭd īpsūm

quōdcūmque ēst, răbĭēs ūnde īllaēc gērmĭnă sūrgūnt.

Sēd lĕvĭōr poēnās frāngīt Vĕnŭs īntĕr ămōrēm

blāndăquĕ rēfrēnāt mōrsūs ādmīxtă vŏlūptās.

Nāmque ĭn ĕō spēs ēst, ūnde ēst ārdōrĭs ŏrīgō,

rēstīnguī quŏquĕ pōsse ăb ĕōdēm cōrpŏrĕ flāmmām.

Quōd fĭĕrī cōntrā tōtūm nātūră rĕpūgnāt;

ūnăquĕ rēs haēc ēst, cūiūs quām plūrĭma hăbēmūs,

tām măgĭs ārdēscīt dīrā cūppēdĭnĕ pēctūs.

Nām cĭbŭs ātque ūmōr mēmbrīs āssūmĭtŭr īntūs;

quaē quŏnĭām cērtās pōssūnt ōbsīdĕrĕ pārtīs,

hōc făcĭle ēxplētūr lătĭcūm frūgūmquĕ cŭpīdō.

Ēx hŏmĭnīs vērō făcĭē pūlchrōquĕ cŏlōrĕ

nīl dătŭr īn cōrpūs praētēr sīmūlăcră fruēndūm

tēnŭiă; quaē vēntō spēs rāptāst saēpĕ mĭsēllă.

Ūt bĭbĕre īn sōmnīs sĭtĭēns cūm quaērĭt ĕt ūmōr

nōn dătŭr, ārdōrēm quī mēmbrīs stīnguĕrĕ pōssīt,

sēd lătĭcūm sĭmŭlācră pĕtīt frūstrāquĕ lăbōrāt

īn mĕdĭōquĕ sĭtīt tōrrēntī flūmĭnĕ pōtāns,

sīc ĭn ămōrĕ Vĕnūs sĭmŭlācrīs lūdĭt ămāntīs

nēc sătĭārĕ quĕūnt spēctāndō cōrpŏră cōrām

nēc mănĭbūs quīcquām tĕnĕrīs ābrādĕrĕ mēmbrīs

pōssūnt ērrāntēs īncērtī cōrpŏrĕ tōtō.

Dēnĭquĕ cūm mēmbrīs cōllātīs flōrĕ frŭūntūr

aētātīs, iām cūm praēsāgīt gaūdĭă cōrpūs

ātque ĭn ĕōst Vĕnŭs ūt mŭlĭēbrĭă cōnsĕrăt ārvă,

ādfīgūnt ăvĭdē cōrpūs iūngūntquĕ sălīvās

ōrĭs ĕt īnspīrānt prēssāntēs dēntĭbŭs ōră,

nēquīquām, quŏnĭām nīl īnde ābrādĕrĕ pōssūnt

nēc pĕnĕtrāre ĕt ăbīre īn cōrpūs cōrpŏrĕ tōtō;

nām făcĕre īntērdūm vēlle ēt cērtārĕ vĭdēntūr:

ūsque ădĕō cŭpĭde īn Vĕnĕrīs cōmpāgĭbŭs haērēnt,

mēmbră vŏlūptātīs dūm vī lăbĕfāctă quĭēscūnt.

Tāndem ŭbĭ se ērūpīt nērvīs cōllēctă cŭpīdō,

pārvă fĭt ārdōrīs vĭŏlēntī paūsă părūmpēr.

Īndĕ rĕdīt răbĭēs ĕădem ēt fŭrŏr īllĕ rĕvīsīt,

cūm sĭbĭ quīd cŭpĭānt īpsī cōntīngĕrĕ quaērūnt,

nēc rĕpĕrīrĕ mălum īd pōssūnt quaē māchĭnă vīncāt:

ūsque ădĕo īncērtī tābēscūnt vūlnĕrĕ caēcō.

Āddĕ quŏd ābsūmūnt vīrīs pĕrĕūntquĕ lăbōrĕ,

āddĕ quŏd āltĕrĭūs sūb nūtū dēgĭtŭr aētās.

Lābĭtŭr īntĕrĕā rēs ēt Băbўlōnĭcă fīūnt,

lānguēnt ōffĭcĭa ātque aēgrōtāt fāmă văcīllāns.

†Ūnguēnta† ēt pūlchra īn pĕdĭbūs Sīcyōnĭă rīdēnt

scīlĭcĕt ēt grāndēs vĭrĭdī cūm lūcĕ zmărāgdī

aūro īnclūdūntūr tĕrĭtūrquĕ thălāssĭnă vēstīs

āssĭdŭe ēt Vĕnĕrīs sūdōrem ēxērcĭtă pōtāt.

Ēt bĕnĕ pārtă pătrūm fīūnt ănădēmătă, mītraē,

īntērdum īn pāllam ātque Ălĭdēnsĭă Cīăquĕ vērtūnt.

Ēxĭmĭā vēste ēt vīctū cōnvīvĭă, lūdī,

pōcŭlă crēbra, ūnguēntă cŏrōnaē sērtă părāntūr,

nēquīquām, quŏnĭām mĕdĭō dē frōntĕ lĕpōrūm

sūrgĭt ămāri ălĭquīd quōd īpsīs flōrĭbŭs āngāt,

aūt cūm cōnscĭŭs īpse ănĭmūs sē fōrtĕ rĕmōrdēt

dēsĭdĭōse ăgĕre aētātēm lūstrīsquĕ pĕrīrĕ,

aūt quŏd ĭn āmbĭgŭō vērbūm iăcŭlātă rĕlīquīt

quōd cŭpĭdo ādfīxūm cōrdī vīvēscĭt ŭt īgnīs,

aūt nĭmĭūm iāctāre ŏcŭlōs ălĭūmvĕ tŭērī

quōd pŭtăt īn vūltūquĕ vĭdēt vēstīgĭă rīsūs.

Ātque ĭn ămōrĕ măla haēc prŏprĭō sūmmēquĕ sĕcūndō

īnvĕnĭūntŭr; ĭn ādvērsō vēro ātque ĭnŏpī sūnt,

prēndĕrĕ quaē pōssīs ŏcŭlōrūm lūmĭne ŏpērtō,

īnnŭmĕrābĭlĭa; ūt mĕlĭūs vĭgĭlārĕ sĭt āntĕ,

quā dŏcŭī rătĭōnĕ, căvērĕquĕ ne īnlĭcĭārīs.

Nām vītārĕ, plăgās ĭn ămōrīs nē iăcĭāmūr,

nōn ĭtă dīffĭcĭle ēst quām cāptūm rētĭbŭs īpsīs

ēxīre ēt vălĭdōs Vĕnĕrīs pērrūmpĕrĕ nōdōs.

Ēt tămĕn īmplĭcĭtūs quŏquĕ pōssīs īnquĕ pĕdītūs

ēffŭgĕre īnfēstūm, nĭsĭ tūtĕ tĭbi ōbvĭŭs ōbstēs

ēt praētērmīttās ănĭmī vĭtĭa ōmnĭă prīmūm

aūt quaē cōrpŏrĭ' sūnt ēiūs, quām praēpĕtĭs āc vīs.

Nām făcĭūnt hŏmĭnēs plērūmquĕ cŭpīdĭnĕ caēcī

ēt trĭbŭūnt ĕă quaē nōn sūnt hīs cōmmŏdă vērē.

Mūltĭmŏdīs ĭgĭtūr prāvās tūrpīsquĕ vĭdēmūs

ēsse īn dēlĭcĭīs sūmmōque ĭn hŏnōrĕ vĭgērĕ.

Ātque ălĭōs ălĭi īrrīdēnt Vĕnĕrēmquĕ sŭādēnt

ūt plācēnt, quŏnĭām foēdo ādflīctēntŭr ămōrĕ,

nēc sŭă rēspĭcĭūnt mĭsĕrī mălă māxĭmă saēpĕ.

Nīgră mĕlīchrūs ēst, īmmūnda ēt fētĭda ăcōsmōs,

caēsĭă Pāllădĭūm, nērvōsa ēt līgnĕă dōrcās,

pārvŭlă, pūmĭlĭō, chărĭtōn mĭă, tōtă mĕrūm sāl,

māgna ātque īmmānīs cătăplēxīs plēnăque hŏnōrīs.

Bālbă lŏquī nōn quīt, traūlīzī, mūtă pŭdēns ēst;

āt flāgrāns ŏdĭōsă lŏquācŭlă lāmpădĭūm fīt.

Īschnŏn ĕrōmĕnĭōn tūm fīt, cūm vīvĕrĕ nōn quīt

praē măcĭē; rhădĭnē vērōst iām mōrtŭă tūssī.

Āt tŭmĭda ēt māmmōsă Cĕrēs ēst īpsa ăb Ĭācchō,

sīmŭlă Sīlēna āc Sătŭrāst, lăbĕōsă phĭlēmă.

Cētĕră dē gĕnĕre hōc lōngum ēst sī dīcĕrĕ cōnēr.

Sēd tămĕn ēstō iām quāntōvīs ōrĭs hŏnōrĕ,

cuī Vĕnĕrīs mēmbrīs vīs ōmnĭbŭs ēxŏrĭātūr:

nēmpe ălĭaē quŏquĕ sūnt; nēmpe hāc sĭnĕ vīxĭmŭs āntĕ;

nēmpe ĕădēm făcĭt, ēt scīmūs făcĕre, ōmnĭă tūrpī,

ēt mĭsĕrām taētrīs sē sūffĭt ŏdōrĭbŭs īpsă

quām fămŭlaē lōngē fŭgĭtānt fūrtīmquĕ căchīnnānt.

Āt lăcrĭmāns ēxclūsŭs ămātōr līmĭnă saēpĕ

flōrĭbŭs ēt sērtīs ŏpĕrīt pōstīsquĕ sŭpērbōs

ūnguĭt ămārăcĭno ēt fŏrĭbūs mĭsĕr ōscŭlă fīgīt;

quēm sī, iam ādmīssūm, vĕnĭēntem ōffēndĕrĭt aūră

ūnă mŏdō, caūsās ăbĕūndī quaērăt hŏnēstās,

ēt mĕdĭtātă dĭū cădăt āltē sūmptă quĕrēlă,

stūltĭtĭāque ĭbĭ sē dāmnēt, trĭbŭīssĕ quŏd īllī

plūs vĭdĕāt quām mōrtālī cōncēdĕrĕ pār ēst.

Nēc Vĕnĕrēs nōstrās hōc fāllīt; quō măgĭs īpsaē

ōmnĭă sūmmo ŏpĕre hōs vītaē pōstscaēnĭă cēlānt

quōs rĕtĭnērĕ vŏlūnt ādstrīctōsque ēsse ĭn ămōrĕ,

nēquīquām, quŏnĭām tu ănĭmō tămĕn ōmnĭă pōssīs

prōtrăhĕre īn lūcem ātque ōmnīs īnquīrĕrĕ rīsūs

ēt, sī bēllo ănĭmōst ēt nōn ŏdĭōsă, vĭcīssīm

praētērmīttĕrĕ ‹ēt› hŭmănīs cōncēdĕrĕ rēbūs.

Nēc mŭlĭēr sēmpēr fīctō sūspīrăt ămōrĕ

quaē cōmplēxă vĭrī cōrpūs cūm cōrpŏrĕ iūngīt

ēt tĕnĕt āssūctīs ūmēctāns ōscŭlă lābrīs.

Nām făcĭt ēx ănĭmō saēpe ēt cōmmūnĭă quaērēns

gaūdĭă sōllĭcĭtāt spătĭūm dēcūrrĕre ămōrīs.

Nēc rătĭōne ălĭā vŏlŭcrēs ārmēntă fĕraēquĕ

ēt pĕcŭdēs ĕt ĕquaē mărĭbūs sūbsīdĕrĕ pōssēnt,

sī nōn, īpsă quŏd īllārūm sŭbăt ārdĕt ăbūndāns

nātūra ēt Vĕnĕrēm sălĭēntūm laētă rĕtrāctāt.

Nōnnĕ vĭdēs ĕtĭām quōs mūtŭă saēpĕ vŏlūptās

vīnxĭt, ŭt īn vīnclīs cōmmūnĭbŭs ēxcrŭcĭēntūr?

Īn trĭvĭīs quām saēpĕ cănēs, dīscēdĕre ăvēntēs

dīvērsī cŭpĭdē sūmmīs ēx vīrĭbŭ' tēndūnt,

cum īntĕrĕā vălĭdĭs Vĕnĕrīs cōmpāgĭbŭs haērēnt!

Quōd făcĕrēnt nūmquām nĭsĭ mūtŭă gaūdĭă nōssēnt

quaē iăcĕre īn fraūdēm pōssēnt vīnctōsquĕ tĕnērĕ.

Quāre ĕtĭam ātque ĕtĭam, ūt dīco, ēst cōmmūnĭ' vŏlūptās.

Ēt cōmmīscēndō cūm sēmĭnĕ fōrtĕ vĭrīlēm

fēmĭnă vīm vīncīt sŭbĭtā vī cōrrĭpŭītquĕ,

tūm sĭmĭlēs mātrūm mātērnō sēmĭnĕ fīūnt,

ūt pătrĭbūs pātrī. Sēd quōs ŭtrĭūsquĕ fĭgūraē

ēssĕ vĭdēs, iūxtīm mīscēntīs vūltă părēntūm,

cōrpŏrĕ dē pătrĭo ēt mātērnō sānguĭnĕ crēscūnt,

sēmĭnă cūm Vĕnĕrīs stĭmŭlīs ēxcītă pĕr ārtūs

ōbvĭă cōnflīxīt cōnspīrāns mūtŭŭs ārdōr,

ēt nĕque ŭtrūm sŭpĕrāvĭt ĕōrūm nēc sŭpĕrātūmst.

Fīt quŏque ŭt īntērdūm sĭmĭlēs cōnsīstĕre ăvōrūm

pōssīnt ēt rĕfĕrānt prŏăvōrūm saēpĕ fĭgūrās

prōptĕrĕā quĭă mūltă mŏdīs prīmōrdĭă mūltīs

mīxtă sŭō cēlānt īn cōrpŏrĕ saēpĕ părēntēs,

quaē pătrĭbūs pātrēs trādūnt ā stīrpĕ prŏfēctă;

īndĕ Vĕnūs vărĭā prōdūcīt sōrtĕ fĭgūrās

māiōrūmquĕ rĕfērt vūltūs vōcēsquĕ cŏmāsquĕ;

quāndŏquĭdēm nīlō măgĭs haēc ‹dē› sēmĭnĕ cērtō

fīūnt quām făcĭēs ēt cōrpŏră mēmbrăquĕ nōbīs.

Ēt mŭlĭēbre ŏrĭtūr pătrĭō dē sēmĭnĕ saēclūm

mātērnōquĕ mărēs ēxsīstūnt cōrpŏrĕ crētī.

Sēmpĕr ĕnīm pārtūs dŭplĭcī dē sēmĭnĕ cōnstāt,

ātque ūtrī sĭmĭlēst măgĭs īd quōdcūmquĕ crĕātūr,

ēiŭs hăbēt plūs pārte aēquā; quōd cērnĕrĕ pōssīs,

sīvĕ vĭrūm sŭbŏlōs sīvēst mŭlĭēbrĭs ŏrīgō.

Nēc dīvīnă sătūm gĕnĭtālēm nūmĭnă cuīquām

ābstērrēnt, pătĕr ā gnātīs nē dūlcĭbŭs ŭmquăm

āppēllētŭr ĕt ūt stĕrĭlī Vĕnĕre ēxĭgăt aēvūm;

quōd plērūmquĕ pŭtānt ēt mūltō sānguĭnĕ maēstī

cōnspērgūnt ārās ădŏlēntque āltārĭă dōnīs,

ūt grăvĭdās rēddānt ūxōrēs sēmĭnĕ lārgō.

Nēquīquām dīvūm nūmēn sōrtīsquĕ fătīgānt.

Nām stĕrĭlēs nĭmĭūm crāssō sūnt sēmĭnĕ pārtīm

ēt lĭquĭdō praētēr iūstūm tĕnŭīquĕ vĭcīssīm.

Tēnuĕ lŏcīs quĭă nōn pŏtĭs ēst ādfīgĕre ădhaēsūm,

līquĭtŭr ēxtēmplo ēt rĕvŏcātūm cēdĭt ăbōrtū.

Crāssĭŭs hīs pōrrō quŏnĭām cōncrētĭŭs aēquō

mīttĭtŭr, aūt nōn tām prōlīxō prōvŏlăt īctū

aūt pĕnĕtrārĕ lŏcōs aēquē nĕquĭt aūt pĕnĕtrātūm

aēgre ādmīscētūr mŭlĭēbrī sēmĭnĕ sēmēn.

Nām mūltum hārmŏnĭaē Vĕnĕrīs dīffērrĕ vĭdēntūr.

Ātque ălĭās ălĭī cōmplēnt măgĭs ēx ălĭīsquĕ

sūccĭpĭūnt ălĭaē pōndūs măgĭs īnquĕ grăvēscūnt.

Ēt mūltaē stĕrĭlēs Hўmĕnaēīs āntĕ fŭērūnt

plūrĭbŭs ēt nāctaē pōst sūnt tămĕn ūndĕ pŭēllōs

sūscĭpĕre ēt pārtū pōssēnt dītēscĕrĕ dūlcī.

Ēt quĭbŭs āntĕ dŏmī fēcūndaē saēpĕ nĕquīssēnt

ūxōrēs părĕre, īnvēntāst īllīs quŏquĕ cōmpār

nātūra, ūt pōssēnt gnātīs mūnīrĕ sĕnēctām.

Ūsque ădĕō māgnī rēfērt, ūt sēmĭnă pōssīnt

sēmĭnĭbūs cōmmīscērī gĕnĭtālĭtĕr āptă,

crāssăquĕ cōnvĕnĭānt lĭquĭdīs ēt līquĭdă crāssūs.

Ātque īn ēŏ rĕfērt quō vīctū vītă cŏlātūr;

nāmque ălĭīs rēbūs cōncrēscūnt sēmĭnă mēmbrīs

ātque ălĭīs ēxtēnuāntūr tābēntquĕ vĭcīssīm.

Ēt quĭbŭs īpsă mŏdīs trāctētūr blāndă vŏlūptās,

īd quŏquĕ pērmāgnī rēfērt; nām mōrĕ fĕrārūm

quādrŭpĕdūmquĕ măgīs rītū plērūmquĕ pŭtāntūr

cōncĭpĕre ūxōrēs, quĭă sīc lŏcă sūmĕrĕ pōssūnt,

pēctŏrĭbūs pŏsĭtīs, sūblātīs sēmĭnă lūmbīs.

Nēc mōllēs ŏpŭ' sūnt mōtūs ūxōrĭbŭs hīlūm.

Nām mŭlĭēr prŏhĭbēt sē cōncĭpĕre ātquĕ rĕpūgnāt,

clūnĭbŭs īpsă vĭrī Vĕnĕrēm sī laētă rĕtrāctāt

ātque ēxōssātō cĭĕt ōmnī pēctŏrĕ flūctūs;

eīcĭt ĕnīm sūlcūm rēctā rĕgĭōnĕ vĭāquĕ

vōmĕrĭs ātquĕ lŏcīs āvērtīt sēmĭnĭs īctūm.

Īdquĕ sŭā caūsā cōnsuērūnt scōrtă mŏvērī,

nē cōmplērēntūr crēbrō grăvĭdaēquĕ iăcērēnt

ēt sĭmŭl īpsă vĭrīs Vĕnŭs ūt cōncīnnĭŏr ēssēt;

cōniŭgĭbūs quōd nīl nōstrīs ŏpŭs ēssĕ vĭdētūr.

Nēc dīvīnĭtŭs īntērdūm Vĕnĕrīsquĕ săgīttīs

dētĕrĭōrĕ fĭt ūt fōrmā mŭlĭērcŭla ămētūr.

Nām făcĭt īpsă sŭīs īntērdūm fēmĭnă fāctīs

mōrĭgĕrīsquĕ mŏdīs ūt mūndē cōrpŏrĕ cūltō,

ūt făcĭle īnsuēscāt ‹tē› sēcūm dēgĕrĕ vītām.

Quōd sŭpĕrēst, cōnsūĕtŭdō cōncīnnăt ămōrēm;

nām lĕvĭtēr quāmvīs quōd crēbrō tūndĭtŭr īctū,

vīncĭtŭr īn lōngō spătĭō tămĕn ātquĕ lăbēscīt.

Nōnnĕ vĭdēs ĕtĭām gūttās īn sāxă cădēntīs

ūmōrīs lōngo īn spătĭō pērtūndĕrĕ sāxă?