Inventa secuit primus qui nave profundum,

et rudibus remis sollicitavit aquas,

qui dubiis ausus committere flatibus alnum,

quas natura negat, praebuit arte vias.

Tranquillis primum trepidus se credidit undis,

litora securo tramite summa legens:

mox longos temptare sinus et linquere terras

et leni coepit pandere vela Noto.

Ast ubi paulatim praeceps audacia crevit

cordaque languentem dedidicere metum,

iam vagus irrumpit pelagus caelumque secutus

Aegaeas hiemes Ioniumque domat.

Inferni raptoris equos afflataque curru

sidera Taenario caligantesque profundae

Iunonis thalamos audaci promere cantu

mens congesta iubet. Gressus removete, profani.

Iam furor humanos nostro de pectore sensus

expulit et solum spirant praecordia Phoebum.

Iam mihi cernuntur trepidis delubra moveri

sedibus et claram dispergere limina lucem

adventum testata Dei. Iam magnus ab imis

auditur fremitus terris templumque remugit

Cecropium sanctasque faces extollit Eleusis.

Angues Triptolemi strident et squamea curvis

colla levant attrita iugis lapsuque sereno

erecti roseas tendunt ad carmina cristas.

Ecce procul ternis Hecate variata figuris

exoritur laetusque simul procedit Iacchus

crinali florens hedera, quem Parthica velat

tigris et auratos in nodum colligit ungues.

Ebria Maeonius firmat vestigia thyrsus.

Di, quibus innumerum vacui famulantur Averni

vulgus iners, opibus quorum donatur avaris

quidquid in orbe perit, quos Styx liventibus ambit

interfusa vadis et quos fumantia torquens

aequora gurgitibus Phlegethon perlustrat anhelis;

vos mihi sacrarum penetralia pandite rerum

et vestri secreta poli: qua lampade Ditem

flexit Amor, quo ducta ferox Proserpina raptu

possedit dotale Chaos, quantasque per oras

sollicito genetrix erraverit anxia cursu:

unde datae populis fruges et glande relicta

cesserit inventis Dodonia quercus aristis.

Dux Erebi quondam tumidas exarsit in iras

proelia moturus superis, quod solus egeret

conubiis sterilesque diu consumeret annos,

impatiens nescire torum nullasque mariti

inlecebras nec dulce patris cognoscere nomen.

Iam quaecumque latent ferali monstra barathro

in turmas aciemque ruunt contraque Tonantem

coniurant Furiae crinitaque sontibus hydris

Tisiphone, quatiens infausto lumine pinum,

armatos ad castra vocat pallentia Manes.

Paene reluctatis iterum pugnantia rebus

rupissent elementa fidem penitusque revulso

carcere laxatis pubes Titania vinclis

vidisset caeleste iubar rursusque cruentus

Aegaeon positis aucto de corpore nodis

obvia centeno vexasset fulmina motu.

Sed Parcae vetuere minas orbique timentes

ante pedes soliumque ducis fudere severam

canitiem genibusque suas cum supplice fletu

admovere manus, quarum sub iure tenentur

omnia, quae seriem fatorum pollice ducunt,

longaque ferratis evolvunt saecula fusis.

Prima fero Lachesis clamabat talia regi

incultas dispersa comas: "O maxime noctis

arbiter umbrarumque potens, cui nostra laborant

stamina, qui finem cunctis et semina praebes

nascendique vices alterna morte rependis,

qui vitam letumque regis (nam quidquid ubique

gignit materies, hoc te donante creatur

debeturque tibi, certis ambagibus aevi

rursus corporeos animae mittuntur in artus),

ne pete firmatas pacis dissolvere leges,

quas dedimus nevitque colus, neu foedera fratrum

civili converte tuba. Cur impia tollis

signa? Quid incestis aperis Titanibus auras?

Posce Iovem: dabitur coniunx." Vix ille pepercit

erubuitque preces animusque relanguit atrox,

quamvis indocilis flecti: ceu turbine rauco

cum gravis armatur Boreas glacieque nivali

hispidus et Getica concretus grandine pennas

disrumpit, pelagus, silvas camposque sonoro

flamine rapturus, si forte adversus aenos

Aeolus obiciat postes, vanescit inanis

impetus et fractae redeunt in claustra procellae.

Tum Maia genitum, qui fervida dicta reportet,

imperat acciri. Cyllenius astitit ales

somniferam quatiens virgam tectusque galero.

Ipse rudi fultus solio nigraque verendus

maiestate sedet. Squalent immania foedo

sceptra situ; sublime caput maestissima nubes

asperat et dirae riget inclementia formae.

Terrorem dolor augebat. Tunc talia celso

ore tonat (tremefacta silent dicente tyranno

atria; latratum triplicem compescuit ingens

ianitor et presso lacrimarum fonte resedit

Cocytos tacitisque Acheron obmutuit undis

et Phlegethonteae requierunt murmura ripae):

"Atlantis Tegeaee nepos, commune profundis

et superis numen, qui fas per limen utrumque

solus habes geminoque facis commercia mundo,

i celer et proscinde Notos et iussa superbo

redde Iovi: tantumne tibi, saevissime frater,

in me iuris erit? Sic nobis noxia vires

cum caelo Fortuna tulit? Num robur et arma

perdidimus, si rapta dies? An forte iacentes

ignavosque putas, quod non Cyclopia tela

stringimus aut vanas tonitru deludimus auras?

Nonne satis visum, quod grati luminis expers

tertia supremae patior dispendia sortis

informesque plagas, cum te laetissimus ornet

signifer et vario cingant splendore Triones?

Sed thalamos etiam prohibes? Nereia glauco

Neptunum gremio complectitur Amphitrite.

Te consanguineo recipit post fulmina fessum

Iuno sinu. Quid enim narrem Latonia furta?

Quid Cererem magnamque Themin? Tibi tanta creandi

copia, te felix natorum turba coronat.

Ast ego deserta maerens inglorius aula

implacidas nullo solabor pignore curas?

Non adeo toleranda quies. Primordia testor

noctis et horrendae stagna intemerata paludis,

si dictis parere negas, patefacta ciebo

Tartara, Saturni veteres laxabo catenas,

obducam tenebris solem, compage soluta

lucidus umbroso miscebitur axis Averno."

Vix ea fatus erat, iam nuntius astra tenebat.

Audierat mandata pater secumque volutat

diversos ducens animos, quae tale sequatur

coniugium Stygiosque velit pro sole recessus.

Certa requirenti tandem sententia sedit.

Hennaeae Cereri proles optata virebat

unica, nec tribuit subolem Lucina secundam

fessaque post primos haeserunt viscera partus

infecunda quidem; sed cunctis altior exstat

matribus et numeri damnum Proserpina pensat.

Hanc fovet, hanc sequitur: vitulam non blandius ambit

torva parens, pedibus quae nondum proterit arva

nec nova lunatae curvavit germina frontis.

Iam matura toro plenis adoleverat annis

virginitas, tenerum iam pronuba flamma pudorem

sollicitat mixtaque tremit formidine votum.

Personat aula procis: pariter pro virgine certant

Mars clipeo melior, Phoebus praestantior arcu.

Mars donat Rhodopen, Phoebus largitur Amyclas

et Delon Clariosque Lares. Hinc aemula Iuno,

hinc poscit Latona nurum. Despexit utrumque

flava Ceres raptusque timens (heu caeca futuri!)

aethera deseruit; furtim sua pignora terris

commendat fidis Siculasque relegat in oras,

ingenio confisa loci. Trinacria quondam

Italiae pars una fuit, sed pontus et aestus

mutavere situm. Rupit confinia Nereus

victor et abscissos interluit aequore montes

parvaque cognatas prohibent discrimina terras.

Nunc illam socia ruptam tellure trisulcam

opposuit natura mari. Caput inde Pachyni

respuit Ionias praetentis rupibus iras,

hinc latrat Gaetula Thetis Lilybaeaque pulsat

brachia consurgens; hinc indignata teneri

concutit obiectum rabies Tyrrhena Pelorum.

In medio scopulis se porrigit Aetna perustis:

Aetna Giganteos numquam tacitura triumphos,

Enceladi bustum, qui saucia terga revinctus

spirat inexhaustum flagranti vulnere sulphur,

et quotiens detractat onus cervice rebelli

in laevum dextrumque latus, tunc insula fundo

vertitur et dubiae nutant cum moenibus urbes.

Aetnaeos apices solo cognoscere visu,

non aditu temptare licet. Pars cetera frondet

arboribus, teritur nullo cultore cacumen.

Nunc movet indigenas nimbos piceaque gravatum

foedat nube diem, nunc motibus astra lacessit

terrificis damnisque suis incendia nutrit.

Sed quamvis nimio fervens exuberet aestu,

scit nivibus servare fidem pariterque favillis.

Durescit glacies tanti secura vaporis,

arcano defensa gelu fumoque fideli

lambit contiguas innoxia flamma pruinas.

Quae scopulos tormenta rotant? Quae tanta cavernas

vis glomerat? quo fonte ruit Vulcanius amnis?

Sive quod obicibus discurrens ventus opertis

offenso rimosa furit per saxa meatu,

dum scrutatur iter, libertatemque reposcens

putria multivagis populatur flatibus antra;

seu mare sulphurei ductum per viscera montis

oppressis ignescit aquis et pondera librat.

Hic ubi servandum mater fidissima pignus

abdidit, ad Phrygios tendit secura Penates

turrigeramque petit Cybelen sinuosa draconum

membra regens, volucri qui pervia nubila tractu

signant et placidis humectant frena venenis.

Frontem crista tegit, pingunt maculosa virentes

terga notae, rutilum squamis intermicat aurum.

Nunc spiris Zephyros tranant, nunc arva volatu

inferiora secant. Cano rota pulvere labens

sulcatam fecundat humum. Flavescit aristis

orbita. Surgentes condunt vestigia fruges,

vestit iter comitata seges. Iam linquitur Aetna

totaque decrescit refugo Trinacria visu.

Heu quotiens praesaga mali violavit oborto

rore genas! Quotiens oculos ad tecta retorsit

talia voce movens: "Salve, gratissima tellus,

quam nos praetulimus caelo: tibi gaudia nostri

sanguinis et caros uteri commendo labores.

Praemia digna manent. Nullos patiere ligones

et nullo rigidi versabere vomeris ictu,

sponte tuus florebit ager. Cessante iuvenco

ditior oblatas mirabitur incola messes."

Sic ait et fulvis tetigit serpentibus Idam.

Hic sedes augusta Deae templique colendi

religiosa silex, densis quam pinus obumbrat

frondibus, et nulla lucos agitante procella

stridula coniferis modulatur carmina ramis.

Terribiles intus thiasi vesanaque mixto

concentu delubra gemunt. Ululatibus Ide

bacchatur; timidas inclinant Gargara silvas.

Postquam visa Ceres, mugitum tympana frenant,

conticuere chori: Corybas non impulit ensem,

non buxus, non aera sonant blandasque leones

submisere iubas. Adytis gavisa Cybebe

exilit et pronas extendit ad oscula turres.

Viderat haec dudum summa speculatus ab arce

Iuppiter ac Veneri mentis penetralia pandit:

"Curarum, Cytherea, tibi secreta fatebor.

Candida Tartareo nuptum Proserpina regi

iam pridem est decreta dari. Sic Atropos urget,

sic cecinit longaeva Themis. Nunc matre remota

rem peragi tempus. Fines invade Sicanos

et Cereris prolem patulis illudere campis,

crastina puniceos cum lux detexerit ortus,

coge tuis armata dolis, quibus urere cuncta,

me quoque saepe, soles. Cur ultima regna quiescunt?

Nulla sit immunis regio nullumque sub umbris

pectus inaccensum Veneri. Iam tristis Erinys

sentiat ardores, Acheron Ditisque severi

ferrea lascivis mollescant corda sagittis."

Accelerat praecepta Venus iussuque parentis

Pallas et inflexo quae terret Maenala cornu

addunt se comites. Divino semita gressu

claruit, augurium qualis laturus iniquum

praepes sanguineo dilabitur igne cometes

prodigiale rubens: non illum navita tuto,

non impune vident populi, sed crine minaci

nuntiat aut ratibus ventos aut urbibus hostes.

Devenere locum, Cereris quo tecta nitebant

Cyclopum firmata manu: stant ardua ferro

moenia, ferrati postes immensaque nectit

claustra chalybs. Nullum tanto sudore Pyragmon

nec Steropes construxit opus; non talibus umquam

spiravere Notis animae nec flumine tanto

incoctum maduit lassa cervice metallum.

Atria cingit ebur; trabibus solidatur aenis

culmen et in celsas surgunt electra columnas.

Ipsa domum tenero mulcens Proserpina cantu

irrita texebat rediturae munera matri.

Hic elementorum seriem sedesque paternas

insignibat acu: veterem qua lege tumultum

discrevit Natura parens et semina iussis

discessere locis: quidquid leve, fertur in altum,

in medium graviora cadunt, incanduit aër,

legit flamma polum, fluxit mare, terra pependit.

Nec color unus erat: stellas accendit in auro,

ostro fundit aquas. Attollit litora gemmis

filaque mentitos iam iam caelantia fluctus

arte tument. Credas inlidi cautibus algam

et raucum bibulis inserpere murmur harenis.

Addit quinque plagas. Mediam subtegmine rubro

obsessam fervore notat; squalebat inustus

limes et assiduo sitiebant stamina sole:

vitales utrimque duas, quas mitis oberrat

temperies habitanda viris; in fine supremo

torpentes traxit geminas brumaque perenni

foedat et aeterno contristat frigore telas.

Nec non et patrui pingit sacraria Ditis

fatalesque sibi Manes. Nec defuit omen;

praescia nam subitis maduerunt fletibus ora.

Coeperat et vitreis summo iam margine texti

Oceanum sinuare vadis; sed cardine verso

cernit adesse deas imperfectumque laborem

deserit et niveos infecit purpura vultus

per liquidas succensa genas castaeque pudoris

illuxere faces. Non sic decus ardet eburnum,

Lydia Sidonio quod femina tinxerit ostro.

Merserat unda diem; sparso nox umida somno

languida caeruleis invexerat otia bigis,

iamque viam Pluto superas molitur ad auras

germani monitu. Torvos invisa iugales

Allecto temone ligat, qui pascua mandunt

Cocyti pratisque Erebi nigrantibus errant

stagnaque tranquillae potantes marcida Lethes

aegra soporatis spumant oblivia linguis.

Orphnaeus crudele micans Aethonque sagitta

ocior et Stygii sublimis gloria Nycteus

armenti Ditisque nota signatus Alastor

stabant ante fores iuncti saevumque fremebant

crastina venturae spectantes gaudia praedae.

Īnvēntā sĕcŭīt prīmūs quī nāvĕ prŏfūndūm,

ēt rŭdĭbūs rēmīs ‖ sōllĭcĭtāvĭt ăquās,

quī dŭbĭīs aūsūs cōmmīttĕrĕ flātĭbŭs ālnūm,

quās nātūră nĕgāt, ‖ praēbŭĭt ārtĕ vĭās.

Trānquīllīs prīmūm trĕpĭdūs sē crēdĭdĭt ūndīs,

lītŏră sēcūrō ‖ trāmĭtĕ sūmmă lĕgēns:

mōx lōngōs tēmptārĕ sĭnūs ēt līnquĕrĕ tērrās

ēt lēnī coēpīt ‖ pāndĕrĕ vēlă Nŏtō.

Āst ŭbĭ paūlātīm praēcēps aūdācĭă crēvīt

cōrdăquĕ lānguēntēm ‖ dēdĭdĭcērĕ mĕtūm,

iām văgŭs īrrūmpīt pĕlăgūs caēlūmquĕ sĕcūtūs

Aēgaēās hĭĕmēs ‖ Īŏnĭūmquĕ dŏmāt.

Īnfērnī rāptōrĭs ĕquōs āfflātăquĕ cūrrū

sīdĕră Taēnărĭō cālīgāntēsquĕ prŏfūndaē

Iūnōnīs thălămōs aūdācī prōmĕrĕ cāntū

mēns cōngēstă iŭbēt. Grēssūs rĕmŏvētĕ, prŏfānī.

Iām fŭrŏr hūmānōs nōstrō dē pēctŏrĕ sēnsūs

ēxpŭlĭt ēt sōlūm spīrānt praēcōrdĭă Phoēbūm.

Iām mĭhĭ cērnūntūr trĕpĭdīs dēlūbră mŏvērī

sēdĭbŭs ēt clārām dīspērgĕrĕ līmĭnă lūcēm

ādvēntūm tēstātă Dĕī. Iām māgnŭs ăb īmīs

aūdītūr frĕmĭtūs tērrīs tēmplūmquĕ rĕmūgīt

Cēcrŏpĭūm sānctāsquĕ făcēs ēxtōllĭt Ĕleūsīs.

Ānguēs Trīptŏlĕmī strīdēnt ēt squāmĕă cūrvīs

cōllă lĕvānt āttrītă iŭgīs lāpsūquĕ sĕrēnō

ērēctī rŏsĕās tēndūnt ād cārmĭnă crīstās.

Ēccĕ prŏcūl tērnīs Hĕcătē vărĭātă fĭgūrīs

ēxŏrĭtūr laētūsquĕ sĭmūl prōcēdĭt Ĭācchūs

crīnālī flōrēns hĕdĕrā, quēm Pārthĭcă vēlāt

tīgrĭs ĕt aūrātōs īn nōdūm cōllĭgĭt ūnguēs.

Ēbrĭă Maēŏnĭūs fīrmāt vēstīgĭă thŷrsūs.

Dī, quĭbŭs īnnŭmĕrūm văcŭī fămŭlāntŭr Ăvērnī

vūlgŭs ĭnērs, ŏpĭbūs quōrūm dōnātŭr ăvārīs

quīdquĭd ĭn ōrbĕ pĕrīt, quōs Stŷx līvēntĭbŭs āmbīt

īntērfūsă vădīs ēt quōs fūmāntĭă tōrquēns

aēquŏră gūrgĭtĭbūs Phlĕgĕthōn pērlūstrăt ănhēlīs;

vōs mĭhĭ sācrārūm pĕnĕtrālĭă pāndĭtĕ rērūm

ēt vēstrī sēcrētă pŏlī: quā lāmpădĕ Dītēm

flēxĭt Ămōr, quō dūctă fĕrōx Prōsērpĭnă rāptū

pōssēdīt dōtālĕ Chăōs, quāntāsquĕ pĕr ōrās

sōllĭcĭtō gĕnĕtrīx ērrāvĕrĭt ānxĭă cūrsū:

ūndĕ dătaē pŏpŭlīs frūgēs ēt glāndĕ rĕlīctā

cēssĕrĭt īnvēntīs Dōdōnĭă quērcŭs ărīstīs.

Dūx Ĕrĕbī quōndām tŭmĭdās ēxārsĭt ĭn īrās

proēlĭă mōtūrūs sŭpĕrīs, quōd sōlŭs ĕgērēt

cōnŭbĭīs stĕrĭlēsquĕ dĭū cōnsūmĕrĕt ānnōs,

īmpătĭēns nēscīrĕ tŏrūm nūllāsquĕ mărītī

īnlĕcĕbrās nēc dūlcĕ pătrīs cōgnōscĕrĕ nōmēn.

Iām quaēcūmquĕ lătēnt fērālī mōnstră bărāthrō

īn tūrmās ăcĭēmquĕ rŭūnt cōntrāquĕ Tŏnāntēm

cōniūrānt Fŭrĭaē crīnītăquĕ sōntĭbŭs hŷdrīs

Tīsĭphŏnē, quătĭēns īnfaūstō lūmĭnĕ pīnūm,

ārmātōs ād cāstră vŏcāt pāllēntĭă Mānēs.

Paēnĕ rĕlūctātīs ĭtĕrūm pūgnāntĭă rēbūs

rūpīssēnt ĕlĕmēntă fĭdēm pĕnĭtūsquĕ rĕvūlsō

cārcĕrĕ lāxātīs pūbēs Tītānĭă vīnclīs

vīdīssēt caēlēstĕ iŭbār rūrsūsquĕ crŭēntūs

Aēgaēōn pŏsĭtīs aūctō dē cōrpŏrĕ nōdīs

ōbvĭă cēntēnō vēxāssēt fūlmĭnă mōtū.

Sēd Pārcaē vĕtŭērĕ mĭnās ōrbīquĕ tĭmēntēs

āntĕ pĕdēs sŏlĭūmquĕ dŭcīs fūdērĕ sĕvērām

cānĭtĭēm gĕnĭbūsquĕ sŭās cūm sūpplĭcĕ flētū

ādmōvērĕ mănūs, quārūm sūb iūrĕ tĕnēntūr

ōmnĭă, quaē sĕrĭēm fātōrūm pōllĭcĕ dūcūnt,

lōngăquĕ fērrātīs ēvōlvūnt saēcŭlă fūsīs.

Prīmă fĕrō Lăchĕsīs clāmābāt tālĭă rēgī

īncūltās dīspērsă cŏmās: "Ō māxĭmĕ nōctīs

ārbĭtĕr ūmbrārūmquĕ pŏtēns, cuī nōstră lăbōrānt

stāmĭnă, quī fīnēm cūnctīs ēt sēmĭnă praēbēs

nāscēndīquĕ vĭcēs āltērnā mōrtĕ rĕpēndīs,

quī vītām lētūmquĕ rĕgīs (nām quīdquĭd ŭbīquĕ

gīgnīt mātĕrĭēs, hōc tē dōnāntĕ crĕātūr

dēbētūrquĕ tĭbī, cērtīs āmbāgĭbŭs aēvī

rūrsūs cōrpŏrĕōs ănĭmaē mīttūntŭr ĭn ārtūs),

nē pĕtĕ fīrmātās pācīs dīssōlvĕrĕ lēgēs,

quās dĕdĭmūs nēvītquĕ cŏlūs, neū foēdĕră frātrūm

cīvīlī cōnvērtĕ tŭbā. Cūr īmpĭă tōllīs

sīgnă? Quĭd īncēstīs ăpĕrīs Tītānĭbŭs aūrās?

Pōscĕ Iŏvēm: dăbĭtūr cōniūnx." Vīx īllĕ pĕpērcīt

ērŭbŭītquĕ prĕcēs ănĭmūsquĕ rĕlāngŭĭt ātrōx,

quāmvīs īndŏcĭlīs flēctī: ceū tūrbĭnĕ raūcō

cūm grăvĭs ārmātūr Bŏrĕās glăcĭēquĕ nĭvālī

hīspĭdŭs ēt Gĕtĭcā cōncrētūs grāndĭnĕ pēnnās

dīsrūmpīt, pēlāgūs, sīlvās cāmpōsquĕ sŏnōrō

flāmĭnĕ rāptūrūs, sī fōrte ādvērsŭs ăēnōs

Aēŏlŭs ōbĭcĭāt pōstēs, vānēscĭt ĭnānīs

īmpĕtŭs ēt frāctaē rĕdĕūnt īn claūstră prŏcēllaē.

Tūm Māiā gĕnĭtūm, quī fērvĭdă dīctă rĕpōrtēt,

īmpĕrăt āccīrī. Cŷllēnĭŭs āstĭtĭt ālēs

sōmnĭfĕrām quătĭēns vīrgām tēctūsquĕ gălērō.

Īpsĕ rŭdī fūltūs sŏlĭō nīgrāquĕ vĕrēndūs

māiēstātĕ sĕdēt. Squālēnt īmmānĭă foēdō

scēptră sĭtū; sūblīmĕ căpūt maēstīssĭmă nūbēs

āspĕrăt ēt dīraē rĭgĕt īnclēmēntĭă fōrmaē.

Tērrōrēm dŏlŏr aūgēbāt. Tūnc tālĭă cēlsō

ōrĕ tŏnāt (trĕmĕfāctă sĭlēnt dīcēntĕ tўrānnō

ātrĭă; lātrātūm trĭplĭcēm cōmpēscŭĭt īngēns

iānĭtŏr ēt prēssō lăcrĭmārūm fōntĕ rĕsēdīt

Cōcŷtōs tăcĭtīsque Ăchĕrōn ōbmūtŭĭt ūndīs

ēt Phlĕgĕthōntēaē rĕquĭērūnt mūrmŭră rīpaē):

"Ātlāntīs Tĕgĕaēĕ nĕpōs, cōmmūnĕ prŏfūndīs

ēt sŭpĕrīs nūmēn, quī fās pēr līmĕn ŭtrūmquĕ

sōlŭs hăbēs gĕmĭnōquĕ făcīs cōmmērcĭă mūndō,

ī cĕlĕr ēt prōscīndĕ Nŏtōs ēt iūssă sŭpērbō

rēddĕ Iŏvī: tāntūmnĕ tĭbī, saēvīssĭmĕ frātēr,

īn mē iūrĭs ĕrīt? Sīc nōbīs nōxĭă vīrēs

cūm caēlō Fōrtūnă tŭlīt? Nūm rōbŭr ĕt ārmă

pērdĭdĭmūs, sī rāptă dĭēs? Ān fōrtĕ iăcēntēs

īgnāvōsquĕ pŭtās, quōd nōn Cŷclōpĭă tēlă

strīngĭmŭs aūt vānās tŏnĭtrū dēlūdĭmŭs aūrās?

Nōnnĕ sătīs vīsūm, quōd grātī lūmĭnĭs ēxpērs

tērtĭă sūprēmaē pătĭōr dīspēndĭă sōrtīs

īnfōrmēsquĕ plăgās, cūm tē laētīssĭmŭs ōrnēt

sīgnĭfĕr ēt vărĭō cīngānt splēndōrĕ Trĭōnēs?

Sēd thălămōs ĕtĭām prŏhĭbēs? Nērēĭă glaūcō

Nēptūnūm grĕmĭō cōmplēctĭtŭr Āmphītrītē.

Tē cōnsānguĭnĕō rĕcĭpīt pōst fūlmĭnă fēssūm

Iūnŏ sĭnū. Quĭd ĕnīm nārrēm Lātōnĭă fūrtă?

Quīd Cĕrĕrēm māgnāmquĕ Thĕmīn? Tĭbĭ tāntă crĕāndī

cōpĭă, tē fēlīx nātōrūm tūrbă cŏrōnāt.

Āst ĕgŏ dēsērtā maērēns īnglōrĭŭs aūlā

īmplăcĭdās nūllō sōlābōr pīgnŏrĕ cūrās?

Nōn ădĕō tŏlĕrāndă quĭēs. Prīmōrdĭă tēstōr

nōctĭs ĕt hōrrēndaē stāgna īntĕmĕrātă pălūdīs,

sī dīctīs pārērĕ nĕgās, pătĕfāctă cĭēbō

Tārtără, Sātūrnī vĕtĕrēs lāxābŏ cătēnās,

ōbdūcām tĕnĕbrīs sōlēm, cōmpāgĕ sŏlūtā

lūcĭdŭs ūmbrōsō mīscēbĭtŭr āxĭs Ăvērnō."

Vīx ĕă fātŭs ĕrāt, iām nūntĭŭs āstră tĕnēbāt.

Aūdĭĕrāt māndātă pătēr sēcūmquĕ vŏlūtāt

dīvērsōs dūcēns ănĭmōs, quaē tālĕ sĕquātūr

cōniŭgĭūm Stўgĭōsquĕ vĕlīt prō sōlĕ rĕcēssūs.

Cērtă rĕquīrēntī tāndēm sēntēntĭă sēdīt.

Hēnnaēaē Cērērĭ prŏlēs ōptātă vĭrēbāt

ūnĭcă, nēc trĭbŭīt sŭbŏlēm Lūcīnă sĕcūndām

fēssăquĕ pōst prīmōs haēsērūnt vīscĕră pārtūs

īnfēcūndă quĭdēm; sēd cūnctīs āltĭŏr ēxstāt

mātrĭbŭs ēt nŭmĕrī dāmnūm Prōsērpĭnă pēnsāt.

Hānc fŏvĕt, hānc sĕquĭtūr: vĭtŭlām nōn blāndĭŭs āmbīt

tōrvă părēns, pĕdĭbūs quaē nōndūm prōtĕrĭt ārvă

nēc nŏvă lūnātaē cūrvāvīt gērmĭnă frōntīs.

Iām mātūră tŏrō plēnīs ădŏlēvĕrăt ānnīs

vīrgĭnĭtās, tĕnĕrūm iām prōnŭbă flāmmă pŭdōrēm

sōllĭcĭtāt mīxtāquĕ trĕmīt fōrmīdĭnĕ vōtūm.

Pērsŏnăt aūlă prŏcīs: părĭtēr prō vīrgĭnĕ cērtānt

Mārs clĭpĕō mĕlĭōr, Phoēbūs praēstāntĭŏr ārcū.

Mārs dōnāt Rhŏdŏpēn, Phoēbūs lārgītŭr Ămŷclās

ēt Dēlōn Clărĭōsquĕ Lărēs. Hīnc aēmŭlă Iūnŏ,

hīnc pōscīt Lātōnă nŭrūm. Dēspēxĭt ŭtrūmquĕ

flāvă Cĕrēs rāptūsquĕ tĭmēns (heū caēcă fŭtūrī!)

aēthĕră dēsĕrŭīt; fūrtīm sŭă pīgnŏră tērrīs

cōmmēndāt fīdīs Sĭcŭlāsquĕ rĕlēgăt ĭn ōrās,

īngĕnĭō cōnfīsă lŏcī. Trīnācrĭă quōndām

Ītălĭaē pārs ūnă fŭīt, sēd pōntŭs ĕt aēstūs

mūtāvērĕ sĭtūm. Rūpīt cōnfīnĭă Nēreūs

vīctŏr ĕt ābscīssōs īntērlŭĭt aēquŏrĕ mōntēs

pārvăquĕ cōgnātās prŏhĭbēnt dīscrīmĭnă tērrās.

Nūnc īllām sŏcĭā rūptām tēllūrĕ trĭsūlcām

ōppŏsŭīt nātūră mărī. Căpŭt īndĕ Păchŷnī

rēspŭĭt Īŏnĭās praētēntīs rūpĭbŭs īrās,

hīnc lātrāt Gaētūlă Thĕtīs Lĭlўbaēăquĕ pūlsāt

brāchĭă cōnsūrgēns; hīnc īndīgnātă tĕnērī

cōncŭtĭt ōbiēctūm răbĭēs Tŷrrhēnă Pĕlōrūm.

Īn mĕdĭō scŏpŭlīs sē pōrrĭgĭt Aētnă pĕrūstīs:

Aētnă Gĭgāntēōs nūmquām tăcĭtūră trĭūmphōs,

Ēncĕlădī būstūm, quī saūcĭă tērgă rĕvīnctūs

spīrăt ĭnēxhaūstūm flāgrāntī vūlnĕrĕ sūlphūr,

ēt quŏtĭēns dētrāctăt ŏnūs cērvīcĕ rĕbēllī

īn laēvūm dēxtrūmquĕ lătūs, tūnc īnsŭlă fūndō

vērtĭtŭr ēt dŭbĭaē nūtānt cūm moēnĭbŭs ūrbēs.

Aētnaēōs ăpĭcēs sōlō cōgnōscĕrĕ vīsū,

nōn ădĭtū tēmptārĕ lĭcēt. Pārs cētĕră frōndēt

ārbŏrĭbūs, tĕrĭtūr nūllō cūltōrĕ căcūmēn.

Nūnc mŏvĕt īndĭgĕnās nīmbōs pĭcĕāquĕ grăvātūm

foēdāt nūbĕ dĭēm, nūnc mōtĭbŭs āstră lăcēssīt

tērrĭfĭcīs dāmnīsquĕ sŭīs īncēndĭă nūtrīt.

Sēd quāmvīs nĭmĭō fērvēns ēxūbĕrĕt aēstū,

scīt nĭvĭbūs sērvārĕ fĭdēm părĭtērquĕ făvīllīs.

Dūrēscīt glăcĭēs tāntī sēcūră văpōrīs,

ārcānō dēfēnsă gĕlū fūmōquĕ fĭdēlī

lāmbīt cōntĭgŭās īnnōxĭă flāmmă prŭīnās.

Quaē scŏpŭlōs tōrmēntă rŏtānt? Quaē tāntă căvērnās

vīs glŏmĕrāt? quō fōntĕ rŭīt Vūlcānĭŭs āmnīs?

Sīvĕ quŏd ōbĭcĭbūs dīscūrrēns vēntŭs ŏpērtīs

ōffēnsō rīmōsă fŭrīt pēr sāxă mĕātū,

dūm scrūtātŭr ĭtēr, lībērtātēmquĕ rĕpōscēns

pūtrĭă mūltĭvăgīs pŏpŭlātūr flātĭbŭs āntră;

seū mărĕ sūlphŭrĕī dūctūm pēr vīscĕră mōntīs

ōpprēssīs īgnēscĭt ăquīs ēt pōndĕră lībrāt.

Hīc ŭbĭ sērvāndūm mātēr fīdīssĭmă pīgnūs

ābdĭdĭt, ād Phrўgĭōs tēndīt sēcūră Pĕnātēs

tūrrĭgĕrāmquĕ pĕtīt Cўbĕlēn sĭnŭōsă drăcōnūm

mēmbră rĕgēns, vŏlŭcrī quī pērvĭă nūbĭlă trāctū

sīgnānt ēt plăcĭdīs hūmēctānt frēnă vĕnēnīs.

Frōntēm crīstă tĕgīt, pīngūnt măcŭlōsă vĭrēntēs

tērgă nŏtaē, rŭtĭlūm squāmīs īntērmĭcăt aūrūm.

Nūnc spīrīs Zĕphўrōs trānānt, nūnc ārvă vŏlātū

īnfĕrĭōră sĕcānt. Cānō rŏtă pūlvĕrĕ lābēns

sūlcātām fēcūndăt hŭmūm. Flāvēscĭt ărīstīs

ōrbĭtă. Sūrgēntēs cōndūnt vēstīgĭă frūgēs,

vēstĭt ĭtēr cŏmĭtātă sĕgēs. Iām līnquĭtŭr Aētnă

tōtăquĕ dēcrēscīt rĕfŭgō Trīnācrĭă vīsū.

Heū quŏtĭēns praēsāgă mălī vĭŏlāvĭt ŏbōrtō

rōrĕ gĕnās! Quŏtĭēns ŏcŭlōs ād tēctă rĕtōrsīt

tālĭă vōcĕ mŏvēns: "Sālvē, grātīssĭmă tēllūs,

quām nōs praētŭlĭmūs caēlō: tĭbĭ gaūdĭă nōstrī

sānguĭnĭs ēt cārōs ŭtĕrī cōmmēndŏ lăbōrēs.

Praēmĭă dīgnă mănēnt. Nūllōs pătĭērĕ lĭgōnēs

ēt nūllō rĭgĭdī vērsābĕrĕ vōmĕrĭs īctū,

spōntĕ tŭūs flŏrĕbīt āgēr. Cēssāntĕ iŭvēncō

dītĭŏr ōblātās mīrābĭtŭr īncŏlă mēssēs."

Sīc ăĭt ēt fūlvīs tĕtĭgīt sērpēntĭbŭs Īdām.

Hīc sēdēs aūgūstă Dĕaē tēmplīquĕ cŏlēndī

rēlĭgĭōsă sĭlēx, dēnsīs quām pīnŭs ŏbūmbrāt

frōndĭbŭs, ēt nūllā lūcōs ăgĭtāntĕ prŏcēllā

strīdŭlă cōnĭfĕrīs mŏdŭlātūr cārmĭnă rāmīs.

Tērrĭbĭlēs īntūs thĭăsī vēsānăquĕ mīxtō

cōncēntū dēlūbră gĕmūnt. Ŭlŭlātĭbŭs Īdē

bācchātūr; tĭmĭdās īnclīnānt Gārgără sīlvās.

Pōstquām vīsă Cĕrēs, mūgītūm tŷmpănă frēnānt,

cōntĭcŭērĕ chŏrī: Cŏrўbās nōn īmpŭlĭt ēnsēm,

nōn būxūs, nōn aēră sŏnānt blāndāsquĕ lĕōnēs

sūbmīsērĕ iŭbās. Ădўtīs gāvīsă Cўbēbē

ēxĭlĭt ēt prōnās ēxtēndĭt ăd ōscŭlă tūrrēs.

Vīdĕrăt haēc dūdūm sūmmā spĕcŭlātŭs ăb ārcĕ

Iūppĭtĕr āc Vĕnĕrī mēntīs pĕnĕtrālĭă pāndīt:

"Cūrārūm, Cўthĕrēă, tĭbī sēcrētă fătēbōr.

Cāndĭdă Tārtărĕō nūptūm Prōsērpĭnă rēgī

iām prīdem ēst dēcrētă dărī. Sīc Ātrŏpŏs ūrgēt,

sīc cĕcĭnīt lōngaēvă Thĕmīs. Nūnc mātrĕ rĕmōtā

rēm pĕrăgī tēmpūs. Fīnēs īnvādĕ Sĭcānōs

ēt Cĕrĕrīs prōlēm pătŭlīs īllūdĕrĕ cāmpīs,

crāstĭnă pūnĭcĕōs cūm lūx dētēxĕrĭt ōrtūs,

cōgĕ tŭīs ārmātă dŏlīs, quĭbŭs ūrĕrĕ cūnctă,

mē quŏquĕ saēpĕ, sŏlēs. Cūr ūltĭmă rēgnă quĭēscūnt?

Nūllă sĭt īmmūnīs rĕgĭō nūllūmquĕ sŭb ūmbrīs

pēctŭs ĭnāccēnsūm Vĕnĕrī. Iām trīstĭs Ĕrīnŷs

sēntĭăt ārdōrēs, Ăchĕrōn Dītīsquĕ sĕvērī

fērrĕă lāscīvīs mōllēscānt cōrdă săgīttīs."

Āccĕlĕrāt praēcēptă Vĕnūs iūssūquĕ părēntīs

Pāllăs ĕt īnflēxō quaē tērrēt Maēnălă cōrnū

āddūnt sē cŏmĭtēs. Dīvīnō sēmĭtă grēssū

clārŭĭt, aūgŭrĭūm quālīs lātūrŭs ĭnīquūm

praēpēs sānguĭnĕō dīlābĭtŭr īgnĕ cŏmētēs

prōdĭgĭālĕ rŭbēns: nōn īllūm nāvĭtă tūtō,

nōn īmpūnĕ vĭdēnt pŏpŭlī, sēd crīnĕ mĭnācī

nūntĭăt aūt rătĭbūs vēntōs aūt ūrbĭbŭs hōstēs.

Dēvēnērĕ lŏcūm, Cĕrĕrīs quō tēctă nĭtēbānt

Cŷclōpūm fīrmātă mănū: stānt ārdŭă fērrō

moēnĭă, fērrātī pōstēs īmmēnsăquĕ nēctīt

claūstră chălŷbs. Nūllūm tāntō sūdōrĕ Pўrāgmōn

nēc Stĕrŏpēs cōnstrūxĭt ŏpūs; nōn tālĭbŭs ūmquām

spīrāvērĕ Nŏtīs ănĭmaē nēc flūmĭnĕ tāntō

īncōctūm mădŭīt lāssā cērvīcĕ mĕtāllūm.

Ātrĭă cīngĭt ĕbūr; trăbĭbūs sŏlĭdātŭr ăēnīs

cūlmĕn ĕt īn cēlsās sūrgūnt ēlēctră cŏlūmnās.

Īpsă dŏmūm tĕnĕrō mūlcēns Prōsērpĭnă cāntū

īrrĭtă tēxēbāt rĕdĭtūraē mūnĕră mātrī.

Hīc ĕlĕmēntōrūm sĕrĭēm sēdēsquĕ pătērnās

īnsīgnībăt ăcū: vĕtĕrēm quā lēgĕ tŭmūltūm

dīscrēvīt Nātūră părēns ēt sēmĭnă iūssīs

dīscēssērĕ lŏcīs: quīdquīd lĕvĕ, fērtŭr ĭn āltūm,

īn mĕdĭūm grăvĭōră cădūnt, īncāndŭĭt āēr,

lēgīt flāmmă pŏlūm, flūxīt mărĕ, tērră pĕpēndīt.

Nēc cŏlŏr ūnŭs ĕrāt: stēllās āccēndĭt ĭn aūrō,

ōstrō fūndĭt ăquās. Āttōllīt lītŏră gēmmīs

fīlăquĕ mēntītōs iām iām caēlāntĭă flūctūs

ārtĕ tŭmēnt. Crēdās īnlīdī caūtĭbŭs ālgām

ēt raūcūm bĭbŭlīs īnsērpĕrĕ mūrmŭr hărēnīs.

Āddīt quīnquĕ plăgās. Mĕdĭām sūbtēgmĭnĕ rūbrō

ōbsēssām fērvōrĕ nŏtāt; squālēbăt ĭnūstūs

līmĕs ĕt āssĭdŭō sĭtĭēbānt stāmĭnă sōlĕ:

vītālēs ūtrīmquĕ dŭās, quās mītĭs ŏbērrāt

tēmpĕrĭēs hăbĭtāndă vĭrīs; īn fīnĕ sŭprēmō

tōrpēntēs trāxīt gĕmĭnās brūmāquĕ pĕrēnnī

foēdăt ĕt aētērnō cōntrīstāt frīgŏrĕ tēlās.

Nēc nōn ēt pătrŭī pīngīt sācrārĭă Dītīs

fātālēsquĕ sĭbī Mānēs. Nēc dēfŭĭt ōmēn;

praēscĭă nām sŭbĭtīs mādvērūnt flētĭbŭs ōră.

Coēpĕrăt ēt vĭtrĕīs sūmmō iām mārgĭnĕ tēxtī

Ōcĕănūm sĭnŭārĕ vădīs; sēd cārdĭnĕ vērsō

cērnĭt ădēssĕ dĕās īmpērfēctūmquĕ lăbōrēm

dēsĕrĭt ēt nĭvĕōs īnfēcīt pūrpŭră vūltūs

pēr lĭquĭdās sūccēnsă gĕnās cāstaēquĕ pŭdōrīs

īllūxērĕ făcēs. Nōn sīc dĕcŭs ārdĕt ĕbūrnūm,

Lŷdĭă Sīdŏnĭō quōd fēmĭnă tīnxĕrĭt ōstrō.

Mērsĕrăt ūndă dĭēm; spārsō nōx ūmĭdă sōmnō

lānguĭdă caērŭlĕīs īnvēxĕrăt ōtĭă bīgīs,

iāmquĕ vĭām Plūtō sŭpĕrās mōlītŭr ăd aūrās

gērmānī mŏnĭtū. Tōrvōs īnvīsă iŭgālēs

Āllēctō tēmōnĕ lĭgāt, quī pāscŭă māndūnt

Cōcŷtī prātīsque Ĕrĕbī nīgrāntĭbŭs ērrānt

stāgnăquĕ trānquīllaē pōtāntēs mārcĭdă Lēthēs

aēgră sŏpōrātīs spūmānt ōblīvĭă līnguīs.

Ōrphnaēūs crūdēlĕ mĭcāns Aēthōnquĕ săgīttā

ōcĭŏr ēt Stўgĭī sūblīmīs glōrĭă Nŷcteūs

ārmēntī Dītīsquĕ nŏtā sīgnātŭs Ălāstōr

stābānt āntĕ fŏrēs iūnctī saēvūmquĕ frĕmēbānt

crāstĭnă vēntūraē spēctāntēs gaūdĭă praēdaē.