Maior Scipiades, Italis qui solus ab oris

in proprium vertit Punica bella caput,

non sine Pieriis exercuit artibus arma:

semper erat vatum maxima cura duci.

Gaudet enim virtus testes sibi iungere Musas;

carmen amat quisquis carmine digna gerit.

Ergo seu patriis primaevus manibus ultor

subderet Hispanum legibus Oceanum,

seu Tyrias certa fracturus cuspide vires

inferret Libyco signa tremenda mari,

haerebat doctus lateri castrisque solebat

omnibus in medias Ennius ire tubas.

Illi post lituos pedites favere canenti

laudavitque nona caede cruentus eques.

Cumque triumpharet gemma Karthagine victa

(hanc vindex patris vicerat, hanc patriae),

cum longi Libyam tandem post funera belli

ante suas maestam cogeret ire rotas,

advexit reduces secum Victoria Musas

et sertum nati Martia laurus erat.

Noster Scipiades Stilicho, quo concidit alter

Hannibal antiquo saevior Hannibale,

te mihi post qui nos annorum, Roma, recursus

reddidit et votis iussit adesse suis.

Quem populi plausu, procerum quem voce petebas,

aspice, Roma, virum. Iam tempora desine longae

dinumerare viae visoque adsurgere semper

pulvere: non dubiis ultra torquebere votis.

Totus adest oculis, aderat qui mentibus olim,

spe maior, fama melior. Venerare curulem,

quae tibi restituit fasces; conplectere dextram,

sub iuga quae Poenos iterum Romana redegit;

excipe magnanimum pectus, quo frena reguntur

imperii, cuius libratur sensibus orbis.

Os sacrum, quod in aere colis, miraris in auro,

cerne libens: hic est pro te bellator ubique,

defensor Libyae, Rheni calcator et Histri.

Ostentare suos prisco si more labores

et gentes cuperet vulgo monstrare subactas,

certassent utroque pares a cardine laurus:

haec Alamannorum spoliis, Australibus illa

ditior exuviis; illinc flavente Sygambri

caesarie, nigris hinc Mauri crinibus irent;

ipse albis veheretur equis currumque secutus

laurigerum festo fremuisset carmine miles.

Hi famulos traherent reges; hi facta metallo

oppida vel montes captivaque flumina ferrent.

Hinc Libyci fractis lugerent cornibus amnes;

inde catenato gemeret Germania Rheno.

Sed non inmodicus proprii iactator honoris

consul, Roma, tuus. Non illum praemia tantum

quam labor ipse iuvat; strepitus fastidit inanes

inque animis hominum pompa meliore triumphat.

Non alium certe Romanae clarius arces

suscepere ducem, nec cum cedente rediret

Fabricius Pyrrho nec cum Capitolia curru

Pellaeae domitor Paulus conscenderet aulae.

Nec similis Latias patefecit gloria portas

post Numidas Mario, post classica Martis Eoi

Pompeio. Nulli pars aemula defuit umquam

quae gravis obstreperet laudi, stimulisque malignis

facta sequebatur quamvis ingentia livor.

Solus hic invidiae fines virtute reliquit

humanumque modum. Quis enim livescere possit

quod numquam pereant stellae, quod Iuppiter altum

possideat caelum, quod noverit omnia Phoebus?

Est aliquod meriti spatium quod nulla furentis

invidiae mensura capit. Ductoribus illis

praeterea diversus erat favor: aequior ille

patribus, invisus plebi; popularibus illi

munito studiis languebat gratia patrum.

Omnis in hoc uno variis discordia cessit

ordinibus: laetatur eques plauditque senator

votaque patricio certant, plebeia favori.

O felix, servata vocat quem Roma parentem!

O mundi communis amor, cui militat omnis

Gallia, quem regum thalamis Hispania nectit,

cuius et adventum crebris petiere Quirites

vocibus et genero meruit praestante senatus!

Non sic virginibus flores, non frugibus imbres,

prospera non fessis optantur flamina nautis

ut tuus aspectus populo. Quae numine tanto

litora fatidicas attollunt Delia laurus,

venturi quotiens adfulsit Apollinis arcus?

Quae sic aurifero Pactoli fonte tumescit

Lydia, cum domitis apparuit Evhius Indis?

Nonne vides et plebe vias et tecta latere

matribus? His, Stilicho, cunctis inopina reluxit

te victore salus. Septem circumspice montes,

qui solis radios auri fulgore lacessunt,

indutosque arcus spoliis aequataque templa

nubibus et quidquid tanti struxere triumphi.

Quantae profueris, quantum servaveris urbem,

attonitis metire oculis. Haec fabula certe

cuncta forent, si Poenus adhuc incumberet Austro.

Mos erat in veterum castris, ut tempora quercu

velaret, validis fuso qui viribus hoste

casurum potuit morti subducere civem.

At tibi quae poterit pro tantis civica reddi

moenibus? Aut quantae pensabunt facta coronae?

Nec solam populi vitam debere fatetur

armis Roma tuis; sed, quo iucundior esset

lucis honoratae fructus, venerabile famae

pondus et amissas vires et regna recepit.

Iam non praetumidi supplex Orientis ademptam

legatis poscit Libyam famulosve precatur

(dictu turpe) suos, sed robore freta Gabino

te duce Romana tandem se vindicat ira.

Ipsa iubet signis bellaturoque togatus

imperat: expectant aquilae decreta senatus.

Ipsa tibi trabeas ultro dedit, ipsa curulem

obtulit ultori fastosque ornare coëgit.

Nil perdit decoris prisci nec libera quaerit

saecula, cum donet fasces, cum proelia mandet

seque etiam crevisse videt. Quis Gallica rura,

quis meminit Latio Senonum seruisse ligones?

Aut quibus exemplis fecunda Thybris ab Arcto

venit Lingonico sudatas vomere messes?

Illa seges non auxilium modo praebuit urbi,

sed fuit indicio, quantum tibi, Roma, liceret:

admonuit dominae gentes instarque tropaei

rettulit ignotum gelidis vectigal ab oris.

Hoc quoque maiestas augescit plena Quirini,

rectores Libyae populo quod indice pallent

et post emeritas moderator quisque secures

discrimen letale subit: quid Poenus arator

intulerit, madidus quantum transmiserit Auster.

Ardua qui late terris responsa dedere,

hic trepidant humiles; tremuit quos Africa nuper,

cernunt rostra reos. Cani virtutibus aevi

materiem pandit Stilicho populumque vetusti

culminis inmemorem dominandi rursus in usum

excitat, ut magnos calcet metuendus honores,

pendat iustitia crimen, pietate remittat

errorem purosque probet damnetque nocentes

et patrias iterum clemens exerceat artes.

Fallitur egregio si quis sub principe credit

servitium. Numquam libertas gratior extat

quam sub rege pio. Quos praeficit ipse regendis

rebus, ad arbitrium plebis patrumque reducit

conceditque libens, meritis seu praemia poscant

seu punire velint. Posito iam purpura fastu

de se iudicium non indignatur haberi.

Sic docuit regnare socer, sic casta iuventae

frena dedit, teneros his moribus imbuit annos,

verior Augusti genitor, fiducia belli,

pacis consilium, per quem squalore remoto

pristina Romuleis iam floruit artibus aetas,

per quem fracta diu translataque paene potestas

non oblita sui servilibus exulat arvis,

in proprium sed ducta larem victricia reddit

fata solo fruiturque iterum, quibus haeserat olim,

auspiciis capitique errantia membra reponit.

Proxime dis consul, tantae qui prospicis urbi,

qua nihil in terris conplectitur altius aether,

cuius nec spatium visus nec corda decorem

nec laudem vox ulla capit, quae luce metalli

aemula vicinis fastigia conserit astris,

quae septem scopulis zonas imitatur Olympi,

armorum legumque parens, quae fundit in omnes

imperium primique dedit cunabula iuris,

haec est exiguis quae finibus orta tetendit

in geminos axes parvaque a sede profecta

dispersit cum sole manus. Haec obvia fatis

innumeras uno gereret cum tempore pugnas,

Hispanas caperet, Siculas obsideret urbes

et Gallum terris prosterneret, aequore Poenum,

numquam succubuit damnis et territa nullo

vulnere post Cannas maior Trebiamque fremebat,

et, cum iam premerent flammae murumque feriret

hostis, in extremos aciem mittebat Hiberos,

nec stetit Oceano remisque ingressa profundum

vincendos alio quaesivit in orbe Britannos.

Haec est in gremium victos quae sola recepit

humanumque genus communi nomine fovit,

matris, non dominae ritu, civesque vocavit

quos domuit nexuque pio longinqua revinxit.

Huius pacificis debemus moribus omnes

quod veluti patriis regionibus utitur hospes,

quod sedem mutare licet, quod cernere Thylen

lusus et horrendos quondam penetrare recessus,

quod bibimus passim Rhodanum, potamus Oronten,

quod cuncti gens una sumus, nec terminus umquam

Romanae dicionis erit. Nam cetera regna

luxuries vitiis odiisque superbia vertit:

sic male sublimes fregit Spartanus Athenas

atque idem Thebis cecidit; sic Medus ademit

Assyrio Medoque tulit moderamina Perses;

subiecit Persen Macedo, cessurus et ipse

Romanis. Haec auguriis firmata Sibyllae,

haec sacris animata Numae; | huic fulmina vibrat

Iuppiter; hanc tota Tritonia Gorgone velat;

arcanas huc Vesta faces, huc orgia secum

transtulit et Phrygios genetrix turrita leones;

huc defensurus morbos Epidaurius ultro

reptavit placido tractu vectumque per undas

insula Paeonium texit Tiberina draconem;

hanc tu cum superis, Stilicho praeclare, tueris,

protegis hanc clipeo, patriam regumque ducumque

praecipueque tuam; dedit haec exordia lucis

Eucherio puerumque ferens hic regia mater

Augusto monstravit avo: laetatus at ille

sustulit in Tyria reptantem veste nepotem,

Romaque venturi gaudebat praescia fati,

quod te iam tanto meruisset pignore civem.

Nec tamen ingratum nec qui benefacta referre

nesciat, hunc credas populum. Si volvere priscos

annales libeat, quotiens hic proelia sumpsit

pro sociis quotiens dono concessit amicis

regibus Ausonio quaesitas sanguine terras!

Publica sed numquam tanto se gratia fudit

adsensu: quis enim princeps non omnibus egit

obsequiis dominum sese patremque vocari,

quod tibi continuis resonant convexa diebus?

Macte novis consul titulis! Mavortia plebes

te dominum Bruto non indignante fatetur

et, quod adhuc nullo potuit terrore coacta

libertas Romana pati, Stilichonis amori

detulit. Exultant avidi, quocumque decorus

conspiciare loco, nomenque ad sidera tollunt;

nec vaga dilecto satiantur lumina vultu,

seu circum trabeis fulgentibus aureus intres,

seu celebres ludos, solio seu fultus eburno

cingas iure forum, denso seu turbine vulgi

circumfusa tuae conscendant rostra secures

quae vero procerum voces, quam certa fuere

gaudia, cum totis exurgens ardua pinnis

ipsa duci sacras Victoria panderet aedes!

O palma viridi gaudens et amica tropaeis,

custos imperii virgo, quae sola mederis

vulneribus nullumque doces sentire laborem,

seu tibi Dictaeae placuerunt astra Coronae

seu magis aestivo sedes vicina Leoni,

seu sceptrum sublime Iovis seu Pallados ambis

aegida, seu fessi mulces suspiria Martis,

adsis perpetuum Latio votisque senatus

adnue, diva, tui. Stilicho tua saepius ornet

limina teque simul rediens in castra reducat.

Hunc bellis comitare favens, hunc redde togatum

consiliis. Semper placidis te moribus egit

servavitque piam victis nec polluit umquam

laurum saevitia. Cives nec fronte superba

despicit aut trepidam vexat legionibus urbem,

sed verus patriae consul cessantibus armis

contentus lictore venit nec inutile quaerit

ferri praesidium solo munitus amore.

Magnarum nec parcus opum geminare profundas

distulit inpensas, sed post miracula castris

edita vel genero, Romae maiora reservat.

Auratos Rhodiis imbres nascente Minerva

indulsisse Iovem perhibent, Bacchoque paternum

iam laxante femur mutatus palluit Hermus

in pretium, votique famem passurus avari

ditabat rutilo quidquid Mida tangeret auro.

Fabula seu verum; canitur: tua copia vincit

fontem Hermi tactumque Midae pluviamque Tonantis.

Obscurat veteres obscurabitque futuros

par donis armisque manus; si solveret ignis

quot dedit inmanes vili pro pondere massas,

argenti potuere lacus et flumina fundi.

Nec tibi, quae pariter silvis dominaris et astris,

exiguam Stilicho movit, Latonia, curam.

Tu quoque nobilibus spectacula nostra laboras

inlustrare feris summoque in vertice rupis

Alpinae socias arcu cessante pudicas

et pharetratarum comitum inviolabile cogis

concilium. Veniunt umeros et bracchia nudae

armataeque manus iaculis et terga sagittis,

incomptae pulchraeque tamen; sudoribus ora

pulverulenta rubent, sexum nec cruda fatetur

virginitas; sine lege comae; duo cingula vestem

crure tenus pendere vetant. Praecedit amicas

flava Leontodame, sequitur nutrita Lycaeo

Nebrophone telisque domat quae Maenala Thero.

Ignea Cretaea properat Britomartis ab Ida

et cursu Zephyris numquam cessura Lycaste.

Iungunt se geminae, metuenda feris Hecaergë

et soror, optatum numen venantibus, Opis,

progenitae Scythia: divas nemorumque potentes

fecit Hyperboreis Delos praelata pruinis.

Hae septem venere duces; exercitus alter

Nympharum incedunt, acies formosa Dianae,

centum Taygeti, centum de vertice Cynthi,

et totidem casto genuit quas flumine Ladon.

Has ubi collectas vidit, sic Delia coepit:

"O sociae, mecum thalami quae iura perosae

virgineo gelidos percurritis agmine montes,

cernitis ut Latio superi communibus ornent

hunc annum studiis, quantos Neptunus equorum

donet ab orbe greges; laudi quod nulla canendae

fratris plectra vacent? Nostram quoque sentiat idem

quam meritis debemus opem. Non spicula poscit

iste labor; maneant clausis nunc sicca pharetris

omnis et a solitis noster venatibus arcus

temperet; in solam cruor hic servetur harenam.

Retibus et claustris dilata morte tenendae

ducendaeque ferae. Cupidas arcete sagittas;

consulis in plausum casuris parcite monstris.

Adceleret divisa manus: mihi cursus anhelas

tenditur ad Syrtes, mecum Dictaea Lycaste

et comes Opis eat. Steriles iuvat ire per aestus:

namque feras aliis tellus Maurusia donum

praebuit, huic soli debet ceu victa tributum.

Dum nos horribiles Libyae scrutamur alumnos,

Europae vos interea perquirite saltus

et scopulos. Posita ludat formidine pastor

securisque canat Stilichonem fistula silvis.

Pacet muneribus montes qui legibus urbes".

Dixit et extemplo frondosa fertur ab Alpe

trans pelagus; cervi currum subiere iugales,

quos decus esse deae primi sub limine caeli

roscida fecundis concepit Luna cavernis:

par nitor intactis nivibus; frons discolor auro

germinat et spatio summas aequantia fagos

cornua ramoso surgunt procera metallo.

Opis frena tenet, fert retia rara Lycaste

auratasque plagas, inmortalesque Molossi

latrantes mediis circum iuga nubibus ibant.

Quinque aliae paribus (Phoebe sic iusserat) armis

diversa regione ruunt ducitque cohortem

quaeque suam. Variae formis et gente secuntur

ingenioque canes illae gravioribus aptae

morsibus, hae pedibus celeres, hae nare sagaces;

hirsutaeque fremunt Cressae tenuesque Lacaenae

magnaque taurorum fracturae colla Britannae.

Dalmatiae lucos abruptaque bracchia Pindi

sparsa comam Britomartis agit. Tu Gallica cingis

lustra, Leontodame, Germanorumque paludes

eruis et si quis defensus harundine Rheni

vastus aper nimio dentes curvaverit aevo.

Nubiferas Alpes Appenninique recessus

Garganique nives Hecaërge prompta fatigat.

Speluncas canibus Thero rimatur Hiberas

informesque cavis ursos detrudit ab antris,

quorum saepe Tagus manantes sanguine rictus

non satiavit aquis et quos iam frigore segnes

Pyrenaea tegit latebrosis frondibus ilex.

Cyrneis Siculisque iugis venata virago

Nebrophone cervos aliasque in vincula cogit

non saevas pecudes sed luxuriantis harenae

delicias, pompam nemorum. Quodcumque tremendum

dentibus aut insigne iubis aut nobile cornu

aut rigidum saetis capitur, decus omne timorque

silvarum non cauta latent, non mole resistunt

fortia, non volucri fugiunt pernicia cursu.

Haec laqueis innexa gemunt; haec clausa feruntur

ilignis domibus. Fabri nec tigna polire

sufficiunt; rudibus fagis texuntur et ornis

frondentes caveae. Ratibus pars ibat onustis

per freta, per fluvios; exanguis dextera torpet

remigis et propriam metuebat navita mercem.

Per terram pars ducta rotis, longoque morantur

ordine plaustra vias montanis plena triumphis

et fera sollicitis vehitur captiva iuvencis,

explebat quibus ante famem, quotiensque reflexi

conspexere boves, pavidi temone recedunt.

Iamque pererratis Libyae flagrantibus oris

legerat eximios Phoebi germana leones,

Hesperidas qui saepe fugant ventoque citatis

terrificant Atlanta iubis armentaque longe

vastant Aethiopum quorumque inpune fragosa

murmura pastores numquam excepere per auras.

Non illos taedae ardentes, non strata superne

lapsuro virgulta solo, non vocibus haedi

pendentis stimulata fames, non fossa fefellit;

ultro se volvere capi gaudentque videri

tantae praeda deae. Respirant pascua tandem;

agricolae reserant iam tuta mapalia Mauri.

Tum virides pardos et cetera colligit Austri

prodigia inmanesque simul Latonia dentes,

qui secti ferro in tabulas auroque micantes

inscripti rutilum caelato consule nomen

per proceres et vulgus eant. Stupor omnibus Indis

plurimus ereptis elephans inglorius errat

dentibus: insedit nigra cervice gementum

et fixum dea quassat ebur penitusque cruentis

stirpibus avulsis patulos exarmat hiatus.

Ipsos quin etiam nobis miracula vellet

ducere, sed pigra cunctari mole veretur.

Tyrrhenas fetus Libycos conplexa per undas

classica turba sonat, caudamque a puppe retorquens

ad proram iacet usque leo: vix sublevat unum

tarda ratis. Fremitus stagnis auditur in imis

cunctaque prosiliunt cete terrenaque Nereus

confert monstra suis et non aequare fatetur.

Aequora sic victor quotiens per rubra Lyaeus

navigat, intorquet clavum Silenus et acres

insudant tonsis Satyri taurinaque pulsu

Baccharum Bromios invitant tympana remos;

transtra ligant hederae, malum circumflua vestit

pampinus, antemnis inlabitur ebria serpens,

perque mero madidos currunt saliuntque rudentes

lynces et insolitae mirantur carbasa tigres.

Māiōr Scīpĭădēs, Ĭtălīs quī sōlŭs ăb ōrīs

īn prŏprĭūm vērtīt ‖ Pūnĭcă bēllă căpūt,

nōn sĭnĕ Pīĕrĭīs ēxērcŭĭt ārtĭbŭs ārmă:

sēmpĕr ĕrāt vātūm ‖ māxĭmă cūră dŭcī.

Gaūdĕt ĕnīm vīrtūs tēstēs sĭbĭ iūngĕrĕ Mūsās;

cārmĕn ămāt quīsquīs ‖ cārmĭnĕ dīgnă gĕrīt.

Ērgō seū pătrĭīs prīmaēvūs mānĭbŭs ūltōr

sūbdĕrĕt Hīspānūm ‖ lēgĭbŭs Ōcĕănūm,

seū Tўrĭās cērtā frāctūrūs cūspĭdĕ vīrēs

īnfērrēt Lĭbўcō ‖ sīgnă trĕmēndă mărī,

haērēbāt dōctūs lătĕrī cāstrīsquĕ sŏlēbāt

ōmnĭbŭs īn mĕdĭās ‖ Ēnnĭŭs īrĕ tŭbās.

Īllī pōst lĭtŭōs pĕdĭtēs fāvērĕ cănēntī

laūdāvītquĕ nŏnā ‖ caēdĕ crŭēntŭs ĕquēs.

Cūmquĕ trĭūmphārēt gēmmā Kārthāgĭnĕ vīctā

(hānc vīndēx pātrīs ‖ vīcĕrăt, hānc pătrĭaē),

cūm lōngī Lĭbўām tāndēm pōst fūnĕră bēllī

āntĕ sŭās maēstām ‖ cōgĕrĕt īrĕ rŏtās,

ādvēxīt rĕdŭcēs sēcūm Vīctōrĭă Mūsās

ēt sērtūm nātī ‖ Mārtĭă laūrŭs ĕrāt.

Nōstēr Scīpĭădēs Stĭlĭchō, quō cōncĭdĭt āltēr

Hānnĭbăl āntīquō ‖ saēvĭŏr Hānnĭbălĕ,

tē mĭhĭ pōst quī nōs ānnōrūm, Rōmă, rĕcūrsūs

rēddĭdĭt ēt vōtīs ‖ iūssĭt ădēssĕ sŭīs.

Quēm pŏpŭlī plaūsū, prŏcĕrūm quēm vōcĕ pĕtēbās,

āspĭcĕ, Rōmă, vĭrūm. Iām tēmpŏră dēsĭnĕ lōngaē

dīnŭmĕrārĕ vĭaē vīsōque ādsūrgĕrĕ sēmpēr

pūlvĕrĕ: nōn dŭbĭīs ūltrā tōrquēbĕrĕ vōtīs.

Tōtŭs ădēst ŏcŭlīs, ădĕrāt quī mēntĭbŭs ōlīm,

spē māiōr, fāmā mĕlĭōr. Vĕnĕrārĕ cŭrūlēm,

quaē tĭbĭ rēstĭtŭīt fāscēs; cōnplēctĕrĕ dēxtrām,

sūb iŭgă quaē Poēnōs ĭtĕrūm Rōmānă rĕdēgīt;

ēxcĭpĕ māgnănĭmūm pēctūs, quō frēnă rĕgūntūr

īmpĕrĭī, cūiūs lībrātūr sēnsĭbŭs ōrbīs.

Ōs sācrūm, quŏd ĭn aērĕ cŏlīs, mīrārĭs ĭn aūrō,

cērnĕ lĭbēns: hīc ēst prō tē bēllātŏr ŭbīquĕ,

dēfēnsōr Lĭbўaē, Rhēnī cālcātŏr ĕt Hīstrī.

Ōstēntārĕ sŭōs prīscō sī mōrĕ lăbōrēs

ēt gēntēs cŭpĕrēt vūlgō mōnstrārĕ sŭbāctās,

cērtāssēnt ūtrōquĕ părēs ā cārdĭnĕ laūrūs:

haēc Ălămānnōrūm spŏlĭīs, Aūstrālĭbŭs īllă

dītĭŏr ēxŭvĭīs; īllīnc flāvēntĕ Sўgāmbrī

caēsărĭē, nīgrīs hīnc Maūrī crīnĭbŭs īrēnt;

īpse ālbīs vĕhĕrētŭr ĕquīs cūrrūmquĕ sĕcūtūs

laūrĭgĕrūm fēstō frĕmŭīssēt cārmĭnĕ mīlēs.

Hī fămŭlōs trăhĕrēnt rēgēs; hī fāctă mĕtāllō

ōppĭdă vēl mōntēs cāptīvăquĕ flūmĭnă fērrēnt.

Hīnc Lĭbўcī frāctīs lūgērēnt cōrnĭbŭs āmnēs;

īndĕ cătēnātō gĕmĕrēt Gērmānĭă Rhēnō.

Sēd nōn īnmŏdĭcūs prŏprĭī iāctātŏr hŏnōrīs

cōnsūl, Rōmă, tŭūs. Nōn īllūm praēmĭă tāntūm

quām lăbŏr īpsĕ iŭvāt; strĕpĭtūs fāstīdĭt ĭnānēs

īnque ănĭmīs hŏmĭnūm pōmpā mĕlĭōrĕ trĭūmphāt.

Nōn ălĭūm cērtē Rōmānaē clārĭŭs ārcēs

sūscēpērĕ dŭcēm, nēc cūm cēdēntĕ rĕdīrēt

Fābrĭcĭūs Pŷrrhō nēc cūm Căpĭtōlĭă cūrrū

Pēllaēaē dŏmĭtōr Paūlūs cōnscēndĕrĕt aūlaē.

Nēc sĭmĭlīs Lătĭās pătĕfēcīt glōrĭă pōrtās

pōst Nŭmĭdās Mărĭō, pōst clāssĭcă Mārtĭs Ĕōī

Pōmpĕĭō. Nūllī pārs aēmŭlă dēfŭĭt ūmquām

quaē grăvĭs ōbstrĕpĕrēt laūdī, stĭmŭlīsquĕ mălīgnīs

fāctă sĕquēbātūr quāmvīs īngēntĭă līvōr.

Sōlŭs hĭc īnvĭdĭaē fīnēs vīrtūtĕ rĕlīquīt

hūmānūmquĕ mŏdūm. Quĭs ĕnīm līvēscĕrĕ pōssīt

quōd nūmquām pĕrĕānt stēllaē, quōd Iūppĭtĕr āltūm

pōssĭdĕāt caēlūm, quōd nōvĕrĭt ōmnĭă Phoēbūs?

Ēst ălĭquōd mĕrĭtī spătĭūm quōd nūllă fŭrēntīs

īnvĭdĭaē mēnsūră căpīt. Dūctōrĭbŭs īllīs

praētĕrĕā dīvērsŭs ĕrāt făvŏr: aēquĭŏr īllĕ

pātrĭbŭs, īnvīsūs plēbī; pŏpŭlārĭbŭs īllī

mūnītō stŭdĭīs lānguēbāt grātĭă pātrūm.

Ōmnĭs ĭn hōc ūnō vărĭīs dīscōrdĭă cēssīt

ōrdĭnĭbūs: laētātŭr ĕquēs plaūdītquĕ sĕnātōr

vōtăquĕ pātrĭcĭō cērtānt, plēbēiă făvōrī.

Ō fēlīx, sērvātă vŏcāt quēm Rōmă părēntēm!

Ō mūndī cōmmūnĭs ămōr, cuī mīlĭtăt ōmnīs

Gāllĭă, quēm rēgūm thălămīs Hīspānĭă nēctīt,

cūiŭs ĕt ādvēntūm crēbrīs pĕtĭērĕ Quĭrītēs

vōcĭbŭs ēt gĕnĕrō mĕrŭīt praēstāntĕ sĕnātūs!

Nōn sīc vīrgĭnĭbūs flōrēs, nōn frūgĭbŭs īmbrēs,

prōspĕră nōn fēssīs ōptāntūr flāmĭnă naūtīs

ūt tŭŭs āspēctūs pŏpŭlō. Quaē nūmĭnĕ tāntō

lītŏră fātĭdĭcās āttōllūnt Dēlĭă laūrūs,

vēntūrī quŏtĭēns ādfūlsĭt Ăpōllĭnĭs ārcūs?

Quaē sīc aūrĭfĕrō Pāctōlī fōntĕ tŭmēscīt

Lŷdĭă, cūm dŏmĭtīs āppārŭĭt Ēvhĭŭs Īndīs?

Nōnnĕ vĭdēs ēt plēbĕ vĭās ēt tēctă lătērĕ

mātrĭbŭs? Hīs, Stĭlĭchō, cūnctīs ĭnŏpīnă rĕlūxīt

tē vīctōrĕ sălūs. Sēptēm cīrcūmspĭcĕ mōntēs,

quī sōlīs rădĭōs aūrī fūlgōrĕ lăcēssūnt,

īndūtōsque ārcūs spŏlĭīs aēquātăquĕ tēmplă

nūbĭbŭs ēt quīdquīd tāntī strūxērĕ trĭūmphī.

Quāntaē prōfŭĕrīs, quāntūm sērvāvĕrĭs ūrbēm,

āttŏnĭtīs mētīre ŏcŭlīs. Haēc fābŭlă cērtē

cūnctă fŏrēnt, sī Poēnŭs ădhūc īncūmbĕrĕt Aūstrō.

Mōs ĕrăt īn vĕtĕrūm cāstrīs, ūt tēmpŏră quērcū

vēlārēt, vălĭdīs fūsō quī vīrĭbŭs hōstĕ

cāsūrūm pŏtŭīt mōrtī sūbdūcĕrĕ cīvēm.

Āt tĭbĭ quaē pŏtĕrīt prō tāntīs cīvĭcă rēddī

moēnĭbŭs? Aūt quāntaē pēnsābūnt fāctă cŏrōnaē?

Nēc sōlām pŏpŭlī vītām dēbērĕ fătētūr

ārmīs Rōmă tŭīs; sēd, quō iūcūndĭŏr ēssēt

lūcĭs hŏnōrātaē frūctūs, vĕnĕrābĭlĕ fāmaē

pōndŭs ĕt āmīssās vīrēs ēt rēgnă rĕcēpīt.

Iām nōn praētŭmĭdī sūpplēx Ŏrĭēntĭs ădēmptām

lēgātīs pōscīt Lĭbўām fămŭlōsvĕ prĕcātūr

(dīctū tūrpĕ) sŭōs, sēd rōbŏrĕ frētă Găbīnō

tē dŭcĕ Rōmānā tāndēm sē vīndĭcăt īră.

Īpsă iŭbēt sīgnīs bēllātūrōquĕ tŏgātūs

īmpĕrăt: ēxpēctānt ăquĭlaē dēcrētă sĕnātūs.

Īpsă tĭbī trăbĕās ūltrō dĕdĭt, īpsă cŭrūlēm

ōbtŭlĭt ūltōrī fāstōsque ōrnārĕ cŏēgīt.

Nīl pērdīt dĕcŏrīs prīscī nēc lībĕră quaērīt

saēcŭlă, cūm dōnēt fāscēs, cūm proēlĭă māndēt

sēque ĕtĭām crēvīssĕ vĭdēt. Quīs Gāllĭcă rūră,

quīs mĕmĭnīt Lătĭō Sĕnŏnūm sērvīssĕ lĭgōnēs?

Aūt quĭbŭs ēxēmplīs fēcūndā Thŷbrĭs ăb Ārctō

vēnīt Līngŏnĭcō sūdātās vōmĕrĕ mēssēs?

Īllă sĕgēs nōn aūxĭlĭūm mŏdŏ praēbŭĭt ūrbī,

sēd fŭĭt īndĭcĭō, quāntūm tĭbĭ, Rōmă, lĭcērēt:

ādmŏnŭīt dŏmĭnaē gēntēs īnstārquĕ trŏpaēī

rēttŭlĭt īgnōtūm gĕlĭdīs vēctīgăl ăb ōrīs.

Hōc quŏquĕ māiēstās aūgēscīt plēnă Quĭrīnī,

rēctōrēs Lĭbўaē pŏpŭlō quōd īndĭcĕ pāllēnt

ēt pōst ēmĕrĭtās mŏdĕrātōr quīsquĕ sĕcūrēs

dīscrīmēn lētālĕ sŭbīt: quīd Poēnŭs ărātōr

īntŭlĕrīt, mădĭdūs quāntūm trānsmīsĕrĭt Aūstēr.

Ārdŭă quī lātē tērrīs rēspōnsă dĕdērĕ,

hīc trĕpĭdānt hŭmĭlēs; trĕmŭīt quōs Āfrĭcă nūpēr,

cērnūnt rōstră rĕōs. Cānī vīrtūtĭbŭs aēvī

mātĕrĭēm pāndīt Stĭlĭchō pŏpŭlūmquĕ vĕtūstī

cūlmĭnĭs īnmĕmŏrēm dŏmĭnāndī rūrsŭs ĭn ūsūm

ēxcĭtăt, ūt māgnōs cālcēt mĕtŭēndŭs hŏnōrēs,

pēndāt iūstĭtĭā crīmēn, pĭĕtātĕ rĕmīttāt

ērrōrēm pūrōsquĕ prŏbēt dāmnētquĕ nŏcēntēs

ēt pătrĭās ĭtĕrūm clēmēns ēxērcĕăt ārtēs.

Fāllĭtŭr ēgrĕgĭō sī quīs sūb prīncĭpĕ crēdīt

sērvĭtĭūm. Nūmquām lībērtās grātĭŏr ēxtāt

quām sūb rēgĕ pĭō. Quōs praēfĭcĭt īpsĕ rĕgēndīs

rēbŭs, ăd ārbĭtrĭūm plēbīs pātrūmquĕ rĕdūcīt

cōncēdītquĕ lĭbēns, mĕrĭtīs seū praēmĭă pōscānt

seū pūnīrĕ vĕlīnt. Pŏsĭtō iām pūrpŭră fāstū

dē sē iūdĭcĭūm nōn īndīgnātŭr hăbērī.

Sīc dŏcŭīt rēgnārĕ sŏcēr, sīc cāstă iŭvēntaē

frēnă dĕdīt, tĕnĕrōs hīs mōrĭbŭs īmbŭĭt ānnōs,

vērĭŏr Aūgūstī gĕnĭtōr, fīdūcĭă bēllī,

pācīs cōnsĭlĭūm, pēr quēm squālōrĕ rĕmōtō

prīstĭnă Rōmŭlĕīs iām flōrŭĭt ārtĭbŭs aētās,

pēr quēm frāctă dĭū trānslātăquĕ paēnĕ pŏtēstās

nōn ōblītă sŭī sērvīlĭbŭs ēxŭlăt ārvīs,

īn prŏprĭūm sēd dūctă lărēm vīctrīcĭă rēddīt

fātă sŏlō frŭĭtūrque ĭtĕrūm, quĭbŭs haēsĕrăt ōlīm,

aūspĭcĭīs căpĭtīque ērrāntĭă mēmbră rĕpōnīt.

Prōxĭmĕ dīs cōnsūl, tāntaē quī prōspĭcĭs ūrbī,

quā nĭhĭl īn tērrīs cōnplēctĭtŭr āltĭŭs aēthēr,

cūiūs nēc spătĭūm vīsūs nēc cōrdă dĕcōrēm

nēc laūdēm vōx ūllă căpīt, quaē lūcĕ mĕtāllī

aēmŭlă vīcīnīs fāstīgĭă cōnsĕrĭt āstrīs,

quaē sēptēm scŏpŭlīs zōnās ĭmĭtātŭr Ŏlŷmpī,

ārmōrūm lēgūmquĕ părēns, quaē fūndĭt ĭn ōmnēs

īmpĕrĭūm prīmīquĕ dĕdīt cūnābŭlă iūrīs,

haēc ēst ēxĭgŭīs quaē fīnĭbŭs ōrtă tĕtēndīt

īn gĕmĭnōs āxēs pārvāque ā sēdĕ prŏfēctă

dīspērsīt cūm sōlĕ mănūs. Haēc ōbvĭă fātīs

īnnŭmĕrās ūnō gĕrĕrēt cūm tēmpŏrĕ pūgnās,

Hīspānās căpĕrēt, Sĭcŭlās ōbsīdĕrĕt ūrbēs

ēt Gāllūm tērrīs prōstērnĕrĕt, aēquŏrĕ Poēnūm,

nūmquām sūccŭbŭīt dāmnīs ēt tērrĭtă nūllō

vūlnĕrĕ pōst Cānnās māiōr Trĕbĭāmquĕ frĕmēbāt,

ēt, cūm iām prĕmĕrēnt flāmmaē mūrūmquĕ fĕrīrēt

hōstĭs, ĭn ēxtrēmōs ăcĭēm mīttēbăt Hĭbērōs,

nēc stĕtĭt Ōcĕănō rēmīsque īngrēssă prŏfūndūm

vīncēndōs ălĭō quaēsīvĭt ĭn ōrbĕ Brĭtānnōs.

Haēc ēst īn grĕmĭūm vīctōs quaē sōlă rĕcēpīt

hūmānūmquĕ gĕnūs cōmmūnī nōmĭnĕ fōvīt,

mātrīs, nōn dŏmĭnaē rītū, cīvēsquĕ vŏcāvīt

quōs dŏmŭīt nēxūquĕ pĭō lōngīnquă rĕvīnxīt.

Hūiūs pācĭfĭcīs dēbēmūs mōrĭbŭs ōmnēs

quōd vĕlŭtī pătrĭīs rĕgĭōnĭbŭs ūtĭtŭr hōspēs,

quōd sēdēm mūtārĕ lĭcēt, quōd cērnĕrĕ Thŷlēn

lūsŭs ĕt hōrrēndōs quōndām pĕnĕtrārĕ rĕcēssūs,

quōd bĭbĭmūs pāssīm Rhŏdănūm, pōtāmŭs Ŏrōntēn,

quōd cūnctī gēns ūnă sŭmūs, nēc tērmĭnŭs ūmquām

Rōmānaē dĭcĭōnĭs ĕrīt. Nām cētĕră rēgnă

lūxŭrĭēs vĭtĭīs ŏdĭīsquĕ sŭpērbĭă vērtīt:

sīc mălĕ sūblīmēs frēgīt Spārtānŭs Ăthēnās

ātque īdēm Thēbīs cĕcĭdīt; sīc Mēdŭs ădēmīt

Āssўrĭō Mēdōquĕ tŭlīt mŏdĕrāmĭnă Pērsēs;

sūbĭĕcīt Pērsēn Măcĕdō, cēssūrŭs ĕt īpsĕ

Rōmānīs. Haēc aūgŭrĭīs fīrmātă Sĭbŷllaē,

haēc sācrīs ănĭmātă Nŭmaē; | huīc fūlmĭnă vībrāt

Iūppĭtĕr; hānc tōtā Trītōnĭă Gōrgŏnĕ vēlāt;

ārcānās hūc Vēstă făcēs, hūc ōrgĭă sēcūm

trānstŭlĭt ēt Phrўgĭōs gĕnĕtrīx tūrrītă lĕōnēs;

hūc dēfēnsūrūs mōrbōs Ĕpĭdaūrĭŭs ūltrō

rēptāvīt plăcĭdō trāctū vēctūmquĕ pĕr ūndās

īnsŭlă Paēŏnĭūm tēxīt Tĭbĕrīnă drăcōnēm;

hānc tū cūm sŭpĕrīs, Stĭlĭchō praēclārĕ, tŭērīs,

prōtĕgĭs hānc clĭpĕō, pătrĭām rēgūmquĕ dŭcūmquĕ

praēcĭpŭēquĕ tŭām; dĕdĭt haēc ēxōrdĭă lūcīs

Eūchĕrĭō pŭĕrūmquĕ fĕrēns hīc rēgĭă mātēr

Aūgūstō mōnstrāvĭt ăvō: laētātŭs ăt īllĕ

sūstŭlĭt īn Tўrĭā rēptāntēm vēstĕ nĕpōtēm,

Rōmăquĕ vēntūrī gaūdēbāt praēscĭă fātī,

quōd tē iām tāntō mĕrŭīssēt pīgnŏrĕ cīvēm.

Nēc tămĕn īngrātūm nēc quī bĕnĕfāctă rĕfērrĕ

nēscĭăt, hūnc crēdās pŏpŭlūm. Sī vōlvĕrĕ prīscōs

ānnālēs lĭbĕāt, quŏtĭēns hīc proēlĭă sūmpsīt

prō sŏcĭīs quŏtĭēns dōnō cōncēssĭt ămīcīs

rēgĭbŭs Aūsŏnĭō quaēsītās sānguĭnĕ tērrās!

Pūblĭcă sēd nūmquām tāntō sē grātĭă fūdīt

ādsēnsū: quĭs ĕnīm prīncēps nōn ōmnĭbŭs ēgīt

ōbsĕquĭīs dŏmĭnūm sēsē pātrēmquĕ vŏcārī,

quōd tĭbĭ cōntĭnŭīs rĕsŏnānt cōnvēxă dĭēbūs?

Māctĕ nŏvīs cōnsūl tĭtŭlīs! Māvōrtĭă plēbēs

tē dŏmĭnūm Brūtō nōn īndīgnāntĕ fătētūr

ēt, quŏd ădhūc nūllō pŏtŭīt tērrōrĕ cŏāctă

lībērtās Rōmānă pătī, Stĭlĭchōnĭs ămōrī

dētŭlĭt. Ēxūltānt ăvĭdī, quōcūmquĕ dĕcōrūs

cōnspĭcĭārĕ lŏcō, nōmēnque ād sīdĕră tōllūnt;

nēc văgă dīlēctō sătĭāntūr lūmĭnă vūltū,

seū cīrcūm trăbĕīs fūlgēntĭbŭs aūrĕŭs īntrēs,

seū cĕlĕbrēs lūdōs, sŏlĭō seū fūltŭs ĕbūrnō

cīngās iūrĕ fŏrūm, dēnsō seū tūrbĭnĕ vūlgī

cīrcūmfūsă tŭaē cōnscēndānt rōstră sĕcūrēs

quaē vērō prŏcĕrūm vōcēs, quām cērtă fŭērĕ

gaūdĭă, cūm tōtīs ēxūrgēns ārdŭă pīnnīs

īpsă dŭcī sācrās Vīctōrĭă pāndĕrĕt aēdēs!

Ō pālmā vĭrĭdī gaūdēns ĕt ămīcă trŏpaēīs,

cūstōs īmpĕrĭī vīrgō, quaē sōlă mĕdērīs

vūlnĕrĭbūs nūllūmquĕ dŏcēs sēntīrĕ lăbōrēm,

seū tĭbĭ Dīctaēaē plăcŭērūnt āstră Cŏrōnaē

seū măgĭs aēstīvō sēdēs vīcīnă Lĕōnī,

seū scēptrūm sūblīmĕ Iŏvīs seū Pāllădŏs āmbīs

aēgĭdă, seū fēssī mūlcēs sūspīrĭă Mārtīs,

ādsīs pērpĕtŭūm Lătĭō vōtīsquĕ sĕnātūs

ādnŭĕ, dīvă, tŭī. Stĭlĭchō tŭă saēpĭŭs ōrnēt

līmĭnă tēquĕ sĭmūl rĕdĭēns īn cāstră rĕdūcāt.

Hūnc bēllīs cŏmĭtārĕ făvēns, hūnc rēddĕ tŏgātūm

cōnsĭlĭīs. Sēmpēr plăcĭdīs tē mōrĭbŭs ēgīt

sērvāvītquĕ pĭām vīctīs nēc pōllŭĭt ūmquām

laūrūm saēvĭtĭā. Cīvēs nēc frōntĕ sŭpērbā

dēspĭcĭt aūt trĕpĭdām vēxāt lĕgĭōnĭbŭs ūrbēm,

sēd vērūs pătrĭaē cōnsūl cēssāntĭbŭs ārmīs

cōntēntūs līctōrĕ vĕnīt nĕc ĭnūtĭlĕ quaērīt

fērrī praēsĭdĭūm sōlō mūnītŭs ămōrĕ.

Māgnārūm nēc pārcŭs ŏpūm gĕmĭnārĕ prŏfūndās

dīstŭlĭt īnpēnsās, sēd pōst mīrācŭlă cāstrīs

ēdĭtă vēl gĕnĕrō, Rōmaē māiōră rĕsērvāt.

Aūrātōs Rhŏdĭīs īmbrēs nāscēntĕ Mĭnērvā

īndūlsīssĕ Iŏvēm pĕrhĭbēnt, Bācchōquĕ pătērnūm

iām lāxāntĕ fĕmūr mūtātūs pāllŭĭt Hērmūs

īn prĕtĭūm, vōtīquĕ fămēm pāssūrŭs ăvārī

dītābāt rŭtĭlō quīdquīd Mĭdă tāngĕrĕt aūrō.

Fābŭlă seū vērūm; cănĭtūr: tŭă cōpĭă vīncīt

fōntem Hērmī tāctūmquĕ Mĭdaē plŭvĭāmquĕ Tŏnāntīs.

Ōbscūrāt vĕtĕrēs ōbscūrābītquĕ fŭtūrōs

pār dōnīs ārmīsquĕ mănūs; sī sōlvĕrĕt īgnīs

quōt dĕdĭt īnmānēs vīlī prō pōndĕrĕ māssās,

ārgēntī pŏtŭērĕ lăcūs ēt flūmĭnă fūndī.

Nēc tĭbĭ, quaē părĭtēr sīlvīs dŏmĭnārĭs ĕt āstrīs,

ēxĭgŭām Stĭlĭchō mōvīt, Lātōnĭă, cūrām.

Tū quŏquĕ nōbĭlĭbūs spēctācŭlă nōstră lăbōrās

īnlūstrārĕ fĕrīs sūmmōque īn vērtĭcĕ rūpīs

Ālpīnaē sŏcĭās ārcū cēssāntĕ pŭdīcās

ēt phărĕtrātārūm cŏmĭtum īnvĭŏlābĭlĕ cōgīs

cōncĭlĭūm. Vĕnĭūnt ŭmĕrōs ēt brācchĭă nūdaē

ārmātaēquĕ mănūs iăcŭlīs ēt tērgă săgīttīs,

īncōmptaē pūlchraēquĕ tămēn; sūdōrĭbŭs ōră

pūlvĕrŭlēntă rŭbēnt, sēxūm nēc crūdă fătētūr

vīrgĭnĭtās; sĭnĕ lēgĕ cŏmaē; dŭŏ cīngŭlă vēstēm

crūrĕ tĕnūs pēndērĕ vĕtānt. Praēcēdĭt ămīcās

flāvă Lĕōntŏdămē, sĕquĭtūr nŭtrĭtā Lŷcaēō

Nēbrŏphŏnē tēlīsquĕ dŏmāt quaē Maēnălă Thērō.

Īgnĕă Crētaēā prŏpĕrāt Brĭtŏmārtĭs ăb Īdā

ēt cūrsū Zĕphўrīs nūmquām cēssūră Lўcāstē.

Iūngūnt sē gĕmĭnaē, mĕtŭēndă fĕrīs Hĕcăērgē

ēt sŏrŏr, ōptātūm nūmēn vēnāntĭbŭs, Ōpīs,

prōgĕnĭtaē Scўthĭā: dīvās nĕmŏrūmquĕ pŏtēntēs

fēcĭt Hўpērbŏrĕīs Dēlōs praēlātă prŭīnīs.

Haē sēptēm vēnērĕ dŭcēs; ēxērcĭtŭs āltēr

Nŷmphārum īncēdūnt, ăcĭēs fōrmōsă Dĭānaē,

cēntūm Tāўgĕtī, cēntūm dē vērtĭcĕ Cŷnthī,

ēt tŏtĭdēm cāstō gĕnŭīt quās flūmĭnĕ Lādōn.

Hās ŭbĭ cōllēctās vīdīt, sīc Dēlĭă coēpīt:

"Ō sŏcĭaē, mēcūm thălămī quaē iūră pĕrōsaē

vīrgĭnĕō gĕlĭdōs pērcūrrĭtĭs āgmĭnĕ mōntēs,

cērnĭtĭs ūt Lătĭō sŭpĕrī cōmmūnĭbŭs ōrnēnt

hūnc ānnūm stŭdĭīs, quāntōs Nēptūnŭs ĕquōrūm

dōnĕt ăb ōrbĕ grĕgēs; laūdī quōd nūllă cănēndaē

frātrīs plēctră văcēnt? Nōstrām quŏquĕ sēntĭăt īdēm

quām mĕrĭtīs dēbēmŭs ŏpēm. Nōn spīcŭlă pōscīt

īstĕ lăbōr; mănĕānt claūsīs nūnc sīccă phărētrīs

ōmnĭs ĕt ā sŏlĭtīs nōstēr vēnātĭbŭs ārcūs

tēmpĕrĕt; īn sōlām crŭŏr hīc sērvētŭr hărēnām.

Rētĭbŭs ēt claūstrīs dīlātā mōrtĕ tĕnēndaē

dūcēndaēquĕ fĕraē. Cŭpĭdās ārcētĕ săgīttās;

cōnsŭlĭs īn plaūsūm cāsūrīs pārcĭtĕ mōnstrīs.

Ādcĕlĕrēt dīvīsă mănūs: mĭhĭ cūrsŭs ănhēlās

tēndĭtŭr ād Sŷrtēs, mēcūm Dīctaēă Lўcāstē

ēt cŏmĕs Ōpĭs ĕāt. Stĕrĭlēs iŭvăt īrĕ pĕr aēstūs:

nāmquĕ fĕrās ălĭīs tēllūs Maūrūsĭă dōnūm

praēbŭĭt, huīc sōlī dēbēt ceū vīctă trĭbūtūm.

Dūm nōs hōrrĭbĭlēs Lĭbўaē scrūtāmŭr ălūmnōs,

Eūrōpaē vōs īntĕrĕā pērquīrĭtĕ sāltūs

ēt scŏpŭlōs. Pŏsĭtā lūdāt fōrmīdĭnĕ pāstōr

sēcūrīsquĕ cănāt Stĭlĭchōnēm fīstŭlă sīlvīs.

Pācēt mūnĕrĭbūs mōntēs quī lēgĭbŭs ūrbēs".

Dīxĭt ĕt ēxtēmplō frōndōsā fērtŭr ăb Ālpĕ

trāns pĕlăgūs; cērvī cūrrūm sŭbĭērĕ iŭgālēs,

quōs dĕcŭs ēssĕ dĕaē prīmī sūb līmĭnĕ caēlī

rōscĭdă fēcūndīs cōncēpīt Lūnă căvērnīs:

pār nĭtŏr īntāctīs nĭvĭbūs; frōns dīscŏlŏr aūrō

gērmĭnăt ēt spătĭō sūmmās aēquāntĭă fāgōs

cōrnŭă rāmōsō sūrgūnt prōcēră mĕtāllō.

Ōpīs frēnă tĕnēt, fērt rētĭă rāră Lўcāstē

aūrātāsquĕ plăgās, īnmōrtālēsquĕ Mŏlōssī

lātrāntēs mĕdĭīs cīrcūm iŭgă nūbĭbŭs ībānt.

Quīnque ălĭaē părĭbūs (Phoēbē sīc iūssĕrăt) ārmīs

dīvērsā rĕgĭōnĕ rŭūnt dūcītquĕ cŏhōrtēm

quaēquĕ sŭām. Vărĭaē fōrmīs ēt gēntĕ sĕcūntūr

īngĕnĭōquĕ cănēs īllaē grăvĭōrĭbŭs āptaē

mōrsĭbŭs, haē pĕdĭbūs cĕlĕrēs, haē nārĕ săgācēs;

hīrsūtaēquĕ frĕmūnt Crēssaē tĕnŭēsquĕ Lăcaēnaē

māgnăquĕ taūrōrūm frāctūraē cōllă Brĭtānnaē.

Dālmătĭaē lūcōs ābrūptăquĕ brācchĭă Pīndī

spārsă cŏmām Brĭtŏmārtĭs ăgīt. Tū Gāllĭcă cīngīs

lūstră, Lĕōntŏdămē, Gērmānōrūmquĕ pălūdēs

ērŭĭs ēt sī quīs dēfēnsŭs hărūndĭnĕ Rhēnī

vāstŭs ăpēr nĭmĭō dēntēs cūrvāvĕrĭt aēvō.

Nūbĭfĕrās Ālpēs Āppēnnīnīquĕ rĕcēssūs

Gārgānīquĕ nĭvēs Hĕcăērgē prōmptă fătīgāt.

Spēlūncās cănĭbūs Thērō rīmātŭr Hĭbērās

īnfōrmēsquĕ căvīs ūrsōs dētrūdĭt ăb āntrīs,

quōrūm saēpĕ Tăgūs mānāntēs sānguĭnĕ rīctūs

nōn sătĭāvĭt ăquīs ēt quōs iām frīgŏrĕ sēgnēs

Pŷrēnaēă tĕgīt lătĕbrōsīs frōndĭbŭs īlēx.

Cŷrnēīs Sĭcŭlīsquĕ iŭgīs vēnātă vĭrāgō

Nēbrŏphŏnē cērvōs ălĭāsque īn vīncŭlă cōgīt

nōn saēvās pĕcŭdēs sēd lūxŭrĭāntĭs hărēnaē

dēlĭcĭās, pōmpām nĕmŏrūm. Quōdcūmquĕ trĕmēndūm

dēntĭbŭs aūt īnsīgnĕ iŭbīs aūt nōbĭlĕ cōrnū

aūt rĭgĭdūm saētīs căpĭtūr, dĕcŭs ōmnĕ tĭmōrquĕ

sīlvārūm nōn caūtă lătēnt, nōn mōlĕ rĕsīstūnt

fōrtĭă, nōn vŏlŭcrī fŭgĭūnt pērnīcĭă cūrsū.

Haēc lăquĕīs īnnēxă gĕmūnt; haēc claūsă fĕrūntūr

īlīgnīs dŏmĭbūs. Fābrī nēc tīgnă pŏlīrĕ

sūffĭcĭūnt; rŭdĭbūs fāgīs tēxūntŭr ĕt ōrnīs

frōndēntēs căvĕaē. Rătĭbūs pārs ībăt ŏnūstīs

pēr frĕtă, pēr flŭvĭōs; ēxānguīs dēxtĕră tōrpēt

rēmĭgĭs ēt prŏprĭām mĕtŭēbāt nāvĭtă mērcēm.

Pēr tērrām pārs dūctă rŏtīs, lōngōquĕ mŏrāntūr

ōrdĭnĕ plaūstră vĭās mōntānīs plēnă trĭūmphīs

ēt fĕră sōllĭcĭtīs vĕhĭtūr cāptīvă iŭvēncīs,

ēxplēbāt quĭbŭs āntĕ fămēm, quōtiēnsquĕ rĕflēxī

cōnspēxērĕ bŏvēs, păvĭdī tēmōnĕ rĕcēdūnt.

Iāmquĕ pĕrērrātīs Lĭbўaē flāgrāntĭbŭs ōrīs

lēgĕrăt ēxĭmĭōs Phoēbī gērmānă lĕōnēs,

Hēspĕrĭdās quī saēpĕ fŭgānt vēntōquĕ cĭtātīs

tērrĭfĭcānt Ātlāntă iŭbīs ārmēntăquĕ lōngē

vāstānt Aēthĭŏpūm quōrūmque īnpūnĕ frăgōsă

mūrmŭră pāstōrēs nūmquam ēxcēpērĕ pĕr aūrās.

Nōn īllōs taēdae ārdēntēs, nōn strātă sŭpērnē

lāpsūrō vīrgūltă sŏlō, nōn vōcĭbŭs haēdī

pēndēntīs stĭmŭlātă fămēs, nōn fōssă fĕfēllīt;

ūltrō sē vŏlŭērĕ căpī gaūdēntquĕ vĭdērī

tāntaē praēdă dĕaē. Rēspīrānt pāscŭă tāndēm;

āgrĭcŏlaē rĕsĕrānt iām tūtă măpālĭă Maūrī.

Tūm vĭrĭdēs pārdōs ēt cētĕră cōllĭgĭt Aūstrī

prōdĭgĭa īnmānēsquĕ sĭmūl Lātōnĭă dēntēs,

quī sēctī fērro īn tăbŭlās aūrōquĕ mĭcāntēs

īnscrīptī rŭtĭlūm caēlātō cōnsŭlĕ nōmēn

pēr prŏcĕrēs ēt vūlgŭs ĕānt. Stŭpŏr ōmnĭbŭs Īndīs

plūrĭmŭs ērēptīs ĕlĕphāns īnglōrĭŭs ērrāt

dēntĭbŭs: īnsēdīt nīgrā cērvīcĕ gĕmēntūm

ēt fīxūm dĕă quāssăt ĕbūr pĕnĭtūsquĕ crŭēntīs

stīrpĭbŭs āvūlsīs pătŭlōs ēxārmăt hĭātūs.

Īpsōs quīn ĕtĭām nōbīs mīrācŭlă vēllēt

dūcĕrĕ, sēd pīgrā cūnctārī mōlĕ vĕrētūr.

Tŷrrhēnās fētūs Lĭbўcōs cōnplēxă pĕr ūndās

clāssĭcă tūrbă sŏnāt, caūdāmque ā pūppĕ rĕtōrquēns

ād prōrām iăcĕt ūsquĕ lĕō: vīx sūblĕvăt ūnūm

tārdă rătīs. Frĕmĭtūs stāgnīs aūdītŭr ĭn īmīs

cūnctăquĕ prōsĭlĭūnt cētē tērrēnăquĕ Nēreūs

cōnfērt mōnstră sŭīs ēt nōn aēquārĕ fătētūr.

Aēquŏră sīc vīctōr quŏtĭēns pēr rūbră Lўaēūs

nāvĭgăt, īntōrquēt clāvūm Sīlēnŭs ĕt ācrēs

īnsūdānt tōnsīs Sătўrī taūrīnăquĕ pūlsū

Bācchārūm Brŏmĭōs īnvītānt tŷmpănă rēmōs;

trānstră lĭgānt hĕdĕraē, mālūm cīrcūmflŭă vēstīt

pāmpĭnŭs, āntēmnīs īnlābĭtŭr ēbrĭă sērpēns,

pērquĕ mĕrō mădĭdōs cūrrūnt sălĭūntquĕ rŭdēntēs

lŷncĕs ĕt īnsŏlĭtaē mīrāntūr cārbăsă tīgrēs.