0

Hactenus armatae laudes: nunc qualibus orbem

moribus et quanto frenet metuendus amore,

quo tandem flexus trabeas auctore rogantes

induerit fastisque suum concesserit annum,

mitior incipiat fidibus iam Musa remissis.

Principio magni custos Clementia mundi,

quae Iovis incoluit zonam, quae temperat aethram

frigoris et flammae mediam, quae maxima natu

caelicolum. Nam prima chaos Clementia soluit

congeriem miserata rudem vultuque sereno

discussis tenebris in lucem saecula fudit.

Haec dea pro templis et ture calentibus aris

te fruitur posuitque suas hoc pectore sedes.

Haec docet ut poenis hominum vel sanguine pasci

turpe ferumque putes; ut ferrum Marte cruentum,

siccum pace feras; ut non infensus alendis

materiem praestes odiis; ut sontibus ultro

ignovisse velis, deponas ocius iram

quam moveas, precibus numquam inplacabilis obstes,

obvia prosternas, prostrataque more leonum

despicias, alacres ardent qui frangere tauros,

transiliunt praedas humiles. Hac ipse magistra

das veniam victis, hac exorante calores

horrificos et quae numquam nocitura timentur

iurgia contentus solo terrore coërces

aetherii patris exemplo, qui cuncta sonoro

concutiens tonitru Cyclopum spicula differt

in scopulos et monstra maris nostrique cruoris

parcus in Oetaeis exercet fulmina silvis.

Huic divae germana Fides eademque sorori

corde tuo delubra tenens sese omnibus actis

inserit. "Haec docuit nullo livescere fuco,

numquam falsa loqui, numquam promissa morari;

invisos odisse palam, non virus in alto

condere, non laetam speciem praemittere fraudi,

sed certum mentique parem conponere vultum;

occulto saevire vetat, prodesse remittit.

Haec et amicitias longo plus tempore firmat

mansuroque adamante ligat; nec mobile mutat

ingenium parvae strepitu nec vincula noxae

dissolvi patitur nec fastidire priorem

inlicitur veniente novo. Benefacta tenere,

respuere offensas facilis, pariterque minoris

officii magnique memor superare laborat

utque hostes armis, mentis sic vincit amicos.

Haec fovet absentes, haec longe sola remotis

consulit, haec nullis avidam rumoribus aurem

pandit, ut ignarum numquam laesura clientem

insidiosa tuos alienent murmura sensus.

Nec vivis adnexus amor meminisse sepultos

desinit; in prolem transcurrit gratia patrum.

Hac tu Theodosium, tenuit dum sceptra, colebas,

hac etiam post fata colis; nec pignora curas

plus tua quam natos dederat quos ille monendos

tutandosque tibi. Iustos nimiumque fideles

fama putat, qui, cum possint commissa negare,

maluerint nullo violati reddere quaestu.

At Stilicho non divitias aurique relictum

pondus, sed geminos axes tantumque reservat

depositum tenens quantum sol igneus ambit.

Quid non intrepidus credas, cui regia tuto

creditur? Hoc clipeo munitus Honorius altum

non gemuit patrem, vitaeque et lucis in ipso

limine, contemptus numquam, dat iura subactis

gentibus et secum sentit crevisse triumphos.

Quem tu sic placida formas, sic mente severa,

ut neque desidiae tradas, dum pronus ad omne

quod libet obsequeris, nec contra nixus ovantem

confringas animum; secretus consona regno

ceu iuvenem doceas, moles quid publica poscat;

ceu sanctum venerere senem patriisque gubernes

imperium monitis; dominum summissus adores,

obsequiis moderere ducem, pietate parentem.

Hinc fuit ut primos in coniuge disceret ignes

ordirique virum non luxuriante iuventa,

sed cum lege tori, casto cum foedere vellet.

Principe tu felix genero: felicior ille

te socero. Fratrem levior nec cura tuetur

Arcadium; nec, si quid iners atque inpia turba

praetendens proprio nomen regale furori

audeat, adscribis iuveni. Discordia quippe

cum fremeret, numquam Stilicho sic canduit ira,

saepe lacessitus probris gladiisque petitus,

ut bello furias ultum, quas pertulit, iret

inlicito causamque daret civilibus armis:

cuius fulta fide mediis dissensibus aulae

intemeratorum stabat reverentia fratrum.

Quin et Sidonias chlamydes et cingula bacis

aspera gemmatasque togas viridesque zmaragdis

loricas galeasque renidentes hyacinthis

gestatosque patri capulis radiantibus enses

et vario lapidum distinctas igne coronas

dividis ex aequo, ne non Augusta supellex

ornatusque pares geminis heredibus essent.

Mittitur et miles, quamvis certamine partes

iam tumeant. Hostem muniri robore mavis

quam peccare fidem: permittis iusta petenti

idque negas solum, cuius mox ipse repulsa

gaudeat et quidquid fuerit deforme mereri.

Omnes praeterea, puro quae crimina pellunt

ore, deae iunxere choros unoque receptae

pectore diversos tecum cinguntur in usus.

Iustitia utilibus rectum praeponere suadet

communesque sequi leges iniustaque numquam

largiri sociis. Durum Patientia corpus

instruit ut nulli cupias cessisse labori;

Temperies, ut casta petas; Prudentia, ne quid

inconsultus agas; Constantia, futtile ne quid

infirmumque geras. Procul inportuna fugantur

numina, monstriferis quae Tartarus edidit antris:

ac primam scelerum matrem, quae semper habendo

plus sitiens patulis rimatur faucibus aurum,

trudis Avaritiam; cuius foedissima nutrix

Ambitio, quae vestibulis foribusque potentum

excubat et pretiis commercia pascit honorum,

pulsa simul. Nec te gurges corruptior aevi

traxit ad exemplum, qui iam firmaverat annis

crimen et in legem rapiendi verterat usum.

Denique non dives sub te pro rure paterno

vel laribus pallet; non insidiator oberrat

facturus quemcumque reum; non obruta virtus

paupertate latet. Lectos ex omnibus oris

evehis et meritum, non quae cunabula, quaeris

et qualis, non unde satus. Sub teste benigno

vivitur; egregios invitant praemia mores.

Hinc priscae redeunt artes; felicibus inde

ingeniis aperitur iter despectaque Musae

colla levant opibusque fluens et pauper eodem

nititur ad fructum studio, cum cernat uterque

quod nec inops iaceat probitas nec inertia surgat

divitiis. Nec te iucunda fronte fefellit

Luxuries, praedulce malum, quae dedita semper

corporis arbitriis hebetat caligine sensus

membraque Circaeis effeminat acrius herbis,

blanda quidem vultus, sed qua non taetrior ulla

interius: fucata genas et amicta dolosis

inlecebris torvos auro circumlinit hydros.

Illa voluptatum multos innexuit hamis:

te numquam conata capit. Non prava libido

stupris advigilat; non tempora somnus agendi

frustratur; nullo citharae convivia cantu,

non pueri lasciva sonant. Quis cernere curis

te vacuum potuit, quis tota mente remissum

aut indulgentem dapibus, ni causa iuberet

laetitiae? Non indecores aeraria lassant

expensae; parvo non inproba littera libro

absentum condonat opes. A milite parcus

diligeris; neque enim neclectas pace cohortes

tum ditas cum bella fremunt. Scis nulla placere

munera, quae metuens illis, quos spreverat, offert,

serus et incassum servati prodigus auri.

Antevenis tempus non expectantibus ultro

munificus mensaeque adhibes et nomine quemque

conpellas, clari sub te quod gesserat olim

admonitum facti, figendaque sensibus addis

verba, quibus magni geminatur gratia doni.

Nec, si quid tribuas, iactatum saepius idem

exprobrare soles nec, quos promoveris, alto

turgidus adloqueris fastu nec prospera flatus

attollunt nimios. Quin ipsa Superbia longe

discessit, vitium rebus sollemne secundis

virtutumque ingrata comes. Contingere passim

adfarique licet non inter pocula sermo

captatur, pura sed libertate loquendi

seria quisque iocis nulla formidine miscet.

Quem videt Augusti socerum regnique parentem,

miratur conviva parem, cum tanta potestas

civem lenis agat. Te doctus prisca loquentem,

te matura senex audit, te fortia miles

aspersis salibus, quibus haud Amphiona quisquam

praeferat Aonios meditantem carmine muros

nec velit Orpheo migrantes pectine silvas.

Hinc amor, hinc veris et non fallacibus omnes

pro te sollicitis votis; hinc nomen ubique

plausibus, auratis celebrant hinc ora figuris.

Quae non incudes streperent, quae flamma vacaret

fabrilis, quantis fluerent fornacibus aera

effigies ductura tuas, quis devius esset

angulus aut regio quae non pro numine vultus

dilectos coleret, talem ni semper honorem

respueres? Decus hoc rapiat, quem falsa timentum

munera decipiunt, qui se diffidit amari.

Hic solus sprevisse potest qui iure meretur.

Undique legati properant generique sub ore

in tua centenas aptant praeconia voces.

Grates Gallus agit, quod limite tutus inermi

et metuens hostile nihil nova culmina totis

aedificet ripis et saevum gentibus amnem

Thybridis in morem domibus praevelet amoenis.

Hinc Poeni cumulant laudes, quod rura tyranno

libera possideant; hinc obsidione solutus

Pannonius potorque Savi, quod clausa tot annis

oppida laxatis ausus iam pandere portis

rursus cote novat nigras rubigine falces

exesosque situ cogit splendere ligones

agnoscitque casas et collibus oscula notis

figit et inpresso glaebis non credit aratro.

Exectis, inculta dabant quas saecula, silvis

restituit terras et opacum vitibus Histrum

conserit et patrium vectigal solvere gaudet,

immunis qui clade fuit. Te sospite fas est

vexatum laceri corpus iuvenescere regni;

sub tot principibus quaecumque amisimus olim

tu reddis; solo poterit Stilichone medente

crescere Romanum vulnus tectura cicatrix,

inque suos tandem fines redeunte colono

Illyricis iterum ditabitur aula tributis.

Nec tamen humano cedit caeleste favori

iudicium: cingunt superi concordibus unum

praesidiis hostesque tuos aut litore produnt

aut totum oppositi claudunt fugientibus aequor

aut in se vertunt furiis aut militis ense

bacchati laniant Pentheo corpora ritu;

insidias retegunt et in ipsa cubilia fraudum

ducunt ceu tenera venantem nare Molossum;

ominibus ventura notant aut alite monstrant

aut monitos certa dignantur imagine somnos.

Pro quibus innumerae trabearum insignia terrae

certatim petiere tibi. Poscentibus ipse

restiteras, et mens aliorum prona favori,

iudex dura sui, facibus succensa pudoris

tarda verecundis excusat praemia causis.

Ergo avidae tantosque novi spe consulis annos

elusae dominae pergunt ad limina Romae,

si minus adnuerit precibus, vel cogere certae

cunctantem votoque moras auferre paratae.

Conveniunt ad tecta deae, quae candida lucent

monte Palatino. Glaucis tum prima Minervae

nexa comam foliis fulvaque intexta micantem

veste Tagum tales profert Hispania voces:

"Cuncta mihi semper Stilicho, quaecumque poposci,

concessit tantumque suos invidit honores.

Augusti potuit soceri contemnere fasces:

iam negat et genero. Si non ut ductor ab orbe

quem regit, accipiat saltem cognatus ab aula.

Exiguumne putat, quod sic amplexus Hiberam

progeniem nostros inmoto iure nepotes

sustinet, ut patrium commendet purpura Baetin,

quod pulchro Mariae fecundat germine regnum,

quod dominis speratur avus?". Tum flava repexo

Gallia crine ferox evinctaque torque decoro

binaque gaesa tenens animoso pectore fatur:

"Qui mihi Germanos solus Francosque subegit,

cur nondum legitur fastis? Cur pagina tantum

nescit adhuc nomen, quod iam numerare decebat?

Usque adeone levis pacati gloria Rheni?"

Inde Caledonio velata Britannia monstro,

ferro picta genas, cuius vestigia verrit

caerulus Oceanique aestum mentitur amictus,

"me quoque vicinis pereuntem gentibus" inquit

"munivit Stilicho, totam cum Scottus Ivernen

movit et infesto spumavit remige Tethys.

Illius effectum curis, ne tela timerem

Scottica, ne Pictum tremerem, ne litore toto

prospicerem dubiis venturum Saxona ventis".

Tum spicis et dente comas inlustris eburno

et calido rubicunda die sic Africa fatur:

"Sperabam nullas trabeis Gildone perempto

nasci posse moras. Etiam nunc ille repugnat

et tanto dubitat fasces praebere triumpho,

qui mihi Maurorum penitus lacrimabile nomen

ignorare dedit?". Post has Oenotria lentis

vitibus intorquens hederas et palmite largo.

Vina fluens "Si vos adeo Stilichone curules

augeri flagratis" ait "quas sola iuvare

fama potest, quanto me dignius incitat ardor,

ut praesente fruar conscendentemque tribunal

prosequar atque anni pandentem claustra salutem?".

Talibus alternant studiis Romamque precantes

pro cunctis hortantur eat. Nec segnius illa

paruit officio, raptis sed protinus armis

ocior excusso per nubila sidere tendit.

Transvehitur Tuscos Appenninusque velatu

stringitur. Eridanus clipei iam fulgurat umbra.

Constitit ante ducem tetrica nec Pallade vultum

deterior nec Marte minor. Tremit orbe corusco

iam domus et summae tangunt laquearia cristae.

Tum prior attonitum gratis adfata querellis:

"Servatas, Stiliche, per te, venerande, curules,

ornatas necdum fatear? Quid profuit anni

servilem pepulisse notam? Defendis honorem

quem fugis, et spernis tanta quem mole tueris?

Respuis oblatum, pro quo labente resistis?

Quae iam causa morae? Quo me cunctabere rursus

ingenio? Nullus Boreae metus, omnis et Austri

ora silet: cecidit Maurus, Germania cessit,

et Ianum pax alta ligat. Te consule necdum

digna feror? Titulumve levem parvique nitoris

credimus, Augusti quo se decorare fatentur,

sub iuga quo gentes captivis regibus egit?

Num, si prodigiis casus natura futuros

signat, polluimur macula? Quod reris, Eois

omen erat. Quamquam nullis mihi cognita rebus

fabula; vix tanto risit de crimine rumor.

Opprobriis stat nulla fides nec littera venit

vulgatura nefas in quo vel maxima virtus

est tua quod, nostros qui consulis omnia patres,

de monstris taceas. Pellendi denique nulla

dedecoris sanctum violant oracula coetum

nec mea funestum versavit curia nomen.

Par sceleri dubitasse fuit. Quaecumque profana

pagina de primo venisset limine Phoebi,

ante fretum deleta mihi, ne turpia castis

auribus Italiae fatorum exempla nocerent.

Publicus ille furor (quantum tua cura peregit!)

secretum meruit. Laetetur quisquis Eoos

scribere desierit fastos: portenta Gabinos

ista latent. Propriam labem tersisse laborent:

cur ego, quem numquam didici sensive creatum,

gratuler exemptum? Delicti paenitet illos:

nos nec credidimus. Fuerit tamen omnibus unum

crimen et ad nostras manaverit usque secures:

plus ideo sumenda tibi fastigia iuris,

ne pereat tam priscus honos, qui portus honorum

semper erat. Nullo sarciri consule damnum

excepto Stilichone potest. Bene praescia tempus

mens tua distulerat: titulo tum crescere posses,

nunc per te titulus. Consul succurre gravatis

consulibus, quicumque fuit, quicumque futurus;

annum redde tuum, quem mox secura sequatur

posteritas, nec iam doleat defensa vetustas.

Sic trabeis ultor Stilicho Brutusque repertor.

Libertas populi primo tum consule Bruto

reddita per fasces: hic fascibus expulit ipsis

servitium. Instituit sublimem Brutus honorem:

asseruit Stilicho. Plus est servasse repertum

quam quaesisse novum. Quid tardius ore verendo

adnuis et solitus frontem circumfluit ignis?

Tandem vince tuum, vincis qui cuncta, pudorem.

Hos etiam, quamvis corrumpi munere nullo

posse queas, mirare libens ac suscipe cinctus,

quos tibi divino mecum Tritonia duxit

pectine: tincta simul repetito murice fila

contulimus pensis et eodem nevimus auro,

aurea quo Lachesis sub te mihi saecula texit.

Hic ego promissam subolem sperataque mundo

pignora praelusi. Veram mox ipse probabis

me vatem nostraeque fidem venientia telae

fata dabunt". Dixit gremioque rigentia profert

dona, graves auro trabeas. Insigne Minervae

spirat opus. Rutilis hic pingitur aula columnis

et sacri Mariae partus. Lucina dolores

solatur; residet fulgente puerpera lecto;

sollicitae iuxta pallescunt gaudia matris.

Susceptum puerum redimitae tempora Nymphae

auri fonte lavant: teneros de stamine risus

vagitusque audire putes. Iam creverat infans

ore ferens patrem; sed avus maturior aevi

Martia recturo tradit praecepta nepoti.

Parte alia spumis fucantem Serica frena

sanguineis primae signatus flore iuventae

Eucherius flectebat equum iaculisque vel arcu

aurea purpureos tollentes cornua cervos

aureus ipse ferit. Venus hic invecta columbis

tertia regali iungit conubia nexu,

pinnatique nurum circumstipantur Amores

progenitam Augustis Augustorumqne sororem.

Eucherius timido iam flammea sublevat ore

virginis; adridet laeto Thermantia fratri:

iam domus haec utroque petit diademata sexu

reginasque parit reginarumque maritos.

Talibus invitat donis dextraeque gerendum

diva simul porrexit ebur. Sollemnibus urnam

commovet auspiciis avibusque incepta secundat.

Tunc habiles armis umeros iam vestibus ambit

Romuleis; Latii sederunt pectore cultus

loricaeque locum decuit toga. Talis ab Histro

vel Scythico victor rediens Gradivus ab axe

deposito mitis clipeo candentibus urbem

ingreditur trabeatus equis; speciosa Quirinus

frena regit currumque patris Bellona, cruentam

ditibus exuviis tendens ad sidera quercum,

praecedit, lictorque Metus cum fratre Pavore

barbara ferratis innectunt colla catenis

velati galeas lauro, propiusque iugales

Formido ingentem vibrat succincta securim.

Vidit ut optato se consule Roma potitam,

"nunc" ait "Elysii lucos inrumpere campi,

nunc libet, ut tanti Curiis miracula voti

Fabriciisque feram, famae qui vulnere nuper

calcatam flevere togam: iam prata choreis

pulsent nec rigidos pudeat lusisse Catones.

Audiat hoc senior Brutus Poenisque tremendi

Scipiadae, geminis tandem quod libera damnis

unius auxilio fasces Libyamque recepi.

Quod superest unum precibus, fortissime consul,

adde meis, urbique tuum largire parumper,

quem rogat, adventum: quam tu belloque fameque

depulsa terris iterum regnare dedisti.

Splendida suscipiant alium te rostra Camillum,

ultorem videant servatoremque Quirites

et populus quem ductor amas: quibus Africa per te

nec prius auditas Rhodanus iam donat aristas,

ut mihi vel Massyla Ceres vel Gallica prosit

fertilitas messesque vehat nunc umidus Auster,

nunc Aquilo, cunctis ditescant horrea ventis.

Quae tum Flaminiam stipabunt milia vulgi!

Fallax o quotiens pulvis deludet amorem

suspensum, veniens omni dum crederis hora!

Spectabunt cupidae matres spargentur et omnes

flore viae, superes cum Pincia culmina consul

arduus, antiqui species Romana senatus.

Pompeiana dabunt quantos proscaenia plausus!

Ad caelum quotiens vallis tibi Murcia ducet

nomen Aventino Pallanteoque recussum!

Nunc te conspiciam castris permitte relictis,

mox et cum genero trabeis visura secundis".

Haec dum Roma refert, iam Fama loquacibus alis

pervolat Oceanum, linguis et mille citatos

festinare iubet proceres; nullique senectus,

non iter hibernis obstant nec flatibus Alpes.

Vincit amor: meriti pridem clarique vetustis

fascibus ad socii properant et vindicis annum.

Sic ubi fecunda reparavit morte iuventam

et patrios idem cineres collectaque portat

unguibus ossa piis Nilique ad litora tendens

unicus extremo Phoenix procedit ab Euro,

conveniunt aquilae cunctaeque ex orbe volucres,

ut Solis mirentur avem; procul ignea lucet

ales, odorati redolent cui cinnama busti.

Nec minor in caelo chorus est: exultat uterque

Theodosius divique tui; Sol ipse quadrigis

vere coronatis dignum tibi praeparat annum.

Est ignota procul nostraeque inpervia genti,

vix adeunda deis, annorum squalida mater,

inmensi spelunca aevi, quae tempora vasto

suppeditat revocatque sinu. Conplectitur antrum,

omnia qui placido consumit numine, serpens

perpetuumque viret squamis caudamque reductam

ore vorat tacito relegens exordia lapsu.

Vestibuli custos vultu longaeva decoro

ante fores Natura sedet, cunctisque volantes

dependent membris animae. Mansura verendus

scribit iura senex, numeros qui dividit astris

et cursus stabilesque moras, quibus omnia vivunt

ac pereunt fixis cum legibus. Ille recenset

incertum quod Martis iter certumque Tonantis

prospiciat mundo; quid velox semita Lunae

pigraque Saturni; quantum Cytherea sereno

curriculo Phoebique comes Cyllenius erret.

Illius ut magno Sol limine constitit antri,

occurrit Natura parens seniorque superbis

canitiem inclinat radiis. Tum sponte reclusus

laxavit postes adamans, penetrale profundum

panditur et sedes aevique arcana patescunt.

His habitant vario faciem distincta metallo

saecula certa locis: illic glomerantur aena,

hic ferrata rigent, illic argentea candent.

Eximia regione domus, contingere terris

difficiles, stabant rutili, grex aureus, anni.

Quorum praecipuum pretioso corpore Titan

signandum Stilichone legit; tunc imperat omnes

pone sequi dictisque simul conpellat euntes:

"En, cui distulimus melioris saecla metalli,

consul adest. Ite optati mortalibus anni,

ducite virtutes; hominum florescite rursus

ingeniis, hilares Baccho frugumque feraces.

Non inter geminos Anguis glaciale Triones

sibilet, inmodico nec frigore saeviat Ursa.

Non torvo fremat igne Leo, nec bracchia Cancri

urat atrox aestas, madidae nec prodigus urnae

semina praerupto dissolvat Aquarius imbre.

Phrixeus roseo producat fertile cornu

ver Aries, pingues nec grandine tundat olivas

Scorpios; autumni maturet germina Virgo,

lenior et gravidis adlatret Sirius uvis".

Sic fatus croceis rorantes ignibus hortos

ingreditur vallemque suam, quam flammeus ambit

rivus et inriguis largum iubar ingerit herbis,

quas Solis pascuntur equi; flagrantibus inde

caesariem sertis et lutea lora iubasque

subligat alipedum. Gelidas hinc Lucifer ornat,

hinc Aurora comas, iuxtaque alludit habenis

aureus et nomen praetendit consulis annus;

inque novos iterum revoluto cardine cursus

scribunt aethereis Stilichonem sidera fastis.

Hāctĕnŭs ārmātaē laūdēs: nūnc quālĭbŭs ōrbēm

mōrĭbŭs ēt quāntō frēnēt mĕtŭēndŭs ămōrĕ,

quō tāndēm flēxūs trăbĕās aūctōrĕ rŏgāntēs

īndŭĕrīt fāstīsquĕ sŭūm cōncēssĕrĭt ānnūm,

mītĭŏr īncĭpĭāt fĭdĭbūs iām Mūsă rĕmīssīs.

Prīncĭpĭō māgnī cūstōs Clēmēntĭă mūndī,

quaē Iŏvĭs īncŏlŭīt zōnām, quaē tēmpĕrăt aēthrām

frīgŏrĭs ēt flāmmaē mĕdĭām, quaē māxĭmă nātū

caēlĭcŏlūm. Nām prīmă chăōs Clēmēntĭă sōlvīt

cōngĕrĭēm mĭsĕrātă rŭdēm vūltūquĕ sĕrēnō

dīscūssīs tĕnĕbrīs īn lūcēm saēcŭlă fūdīt.

Haēc dĕă prō tēmplīs ēt tūrĕ călēntĭbŭs ārīs

tē frŭĭtūr pŏsŭītquĕ sŭās hōc pēctŏrĕ sēdēs.

Haēc dŏcĕt ūt poēnīs hŏmĭnūm vēl sānguĭnĕ pāscī

tūrpĕ fĕrūmquĕ pŭtēs; ūt fērrūm Mārtĕ crŭēntūm,

sīccūm pācĕ fĕrās; ūt nōn īnfēnsŭs ălēndīs

mātĕrĭēm praēstēs ŏdĭīs; ūt sōntĭbŭs ūltrō

īgnōvīssĕ vĕlīs, dēpōnās ōcĭŭs īrām

quām mŏvĕās, prĕcĭbūs nūmquam īnplācābĭlĭs ōbstēs,

ōbvĭă prōstērnās, prōstrātăquĕ mōrĕ lĕōnūm

dēspĭcĭās, ălăcrēs ārdēnt quī frāngĕrĕ taūrōs,

trānsĭlĭūnt praēdās hŭmĭlēs. Hāc īpsĕ măgīstrā

dās vĕnĭām vīctīs, hāc ēxōrāntĕ călōrēs

hōrrĭfĭcōs ēt quaē nūmquām nŏcĭtūră tĭmēntūr

iūrgĭă cōntēntūs sōlō tērrōrĕ cŏērcēs

aēthĕrĭī pătrĭs ēxēmplō, quī cūnctă sŏnōrō

cōncŭtĭēns tŏnĭtrū Cŷclōpūm spīcŭlă dīffērt

īn scŏpŭlōs ēt mōnstră mărīs nōstrīquĕ crŭōrīs

pārcŭs ĭn Oētaēīs ēxērcēt fūlmĭnă sīlvīs.

Huīc dīvaē gērmānă Fĭdēs ĕădēmquĕ sŏrōrī

cōrdĕ tŭō dēlūbră tĕnēns sēse ōmnĭbŭs āctīs

īnsĕrĭt. "Haēc dŏcŭīt nūllō līvēscĕrĕ fūcō,

nūmquām fālsă lŏquī, nūmquām prōmīssă mŏrārī;

īnvīsōs ōdīssĕ pălām, nōn vīrŭs ĭn āltō

cōndĕrĕ, nōn laētām spĕcĭēm praēmīttĕrĕ fraūdī,

sēd cērtūm mēntīquĕ părēm cōnpōnĕrĕ vūltūm;

ōccūltō saēvīrĕ vĕtāt, prōdēssĕ rĕmīttīt.

Haēc ĕt ămīcĭtĭās lōngō plūs tēmpŏrĕ fīrmāt

mānsūrōque ădămāntĕ lĭgāt; nēc mōbĭlĕ mūtāt

īngĕnĭūm pārvaē strĕpĭtū nēc vīncŭlă nōxaē

dīssōlvī pătĭtūr nēc fāstīdīrĕ prĭōrēm

īnlĭcĭtūr vĕnĭēntĕ nŏvō. Bĕnĕfāctă tĕnērĕ,

rēspŭĕre ōffēnsās făcĭlīs, părĭtērquĕ mĭnōrīs

ōffĭcĭī māgnīquĕ mĕmōr sŭpĕrārĕ lăbōrāt

ūtque hōstēs ārmīs, mēntīs sīc vīncĭt ămīcōs.

Haēc fŏvĕt ābsēntēs, haēc lōngē sōlă rĕmōtīs

cōnsŭlĭt, haēc nūllīs ăvĭdām rūmōrĭbŭs aūrēm

pāndĭt, ŭt īgnārūm nūmquām laēsūră clĭēntēm

īnsĭdĭōsă tŭōs ălĭēnēnt mūrmŭră sēnsūs.

Nēc vīvīs ādnēxŭs ămōr mĕmĭnīssĕ sĕpūltōs

dēsĭnĭt; īn prōlēm trānscūrrīt grātĭă pātrūm.

Hāc tū Theōdŏsĭūm, tĕnŭīt dūm scēptră, cŏlēbās,

hāc ĕtĭām pōst fātă cŏlīs; nēc pīgnŏră cūrās

plūs tŭă quām nātōs dĕdĕrāt quōs īllĕ mŏnēndōs

tūtāndōsquĕ tĭbī. Iūstōs nĭmĭūmquĕ fĭdēlēs

fāmă pŭtāt, quī, cūm pōssīnt cōmmīssă nĕgārĕ,

mālŭĕrīnt nūllō vĭŏlātī rēddĕrĕ quaēstū.

Āt Stĭlĭchō nōn dīvĭtĭās aūrīquĕ rĕlīctūm

pōndūs, sēd gĕmĭnōs āxēs tāntūmquĕ rĕsērvāt

dēpŏsĭtūm tēnēns quāntūm sōl īgnĕŭs āmbīt.

Quīd nōn īntrĕpĭdūs crēdās, cuī rēgĭă tūtō

crēdĭtŭr? Hōc clĭpĕō mūnītŭs Hŏnōrĭŭs āltūm

nōn gĕmŭīt pātrēm, vītaēque ēt lūcĭs ĭn īpsō

līmĭnĕ, cōntēmptūs nūmquām, dāt iūră sŭbāctīs

gēntĭbŭs ēt sēcūm sēntīt crēvīssĕ trĭūmphōs.

Quēm tū sīc plăcĭdā fōrmās, sīc mēntĕ sĕvērā,

ūt nĕquĕ dēsĭdĭaē trādās, dūm prōnŭs ăd ōmnĕ

quōd lĭbĕt ōbsĕquĕrīs, nēc cōntrā nīxŭs ŏvāntēm

cōnfrīngās ănĭmūm; sēcrētūs cōnsŏnă rēgnō

ceū iŭvĕnēm dŏcĕās, mōlēs quīd pūblĭcă pōscāt;

ceū sānctūm vĕnĕrērĕ sĕnēm pătrĭīsquĕ gŭbērnēs

īmpĕrĭūm mŏnĭtīs; dŏmĭnūm sūmmīssŭs ădōrēs,

ōbsĕquĭīs mŏdĕrērĕ dŭcēm, pĭĕtātĕ părēntēm.

Hīnc fŭĭt ūt prīmōs īn cōniŭgĕ dīscĕrĕt īgnēs

ōrdīrīquĕ vĭrūm nōn lūxŭrĭāntĕ iŭvēntā,

sēd cūm lēgĕ tŏrī, cāstō cūm foēdĕrĕ vēllēt.

Prīncĭpĕ tū fēlīx gĕnĕrō: fēlīcĭŏr īllĕ

tē sŏcĕrō. Frātrēm lĕvĭōr nēc cūră tŭētūr

Ārcădĭūm; nēc, sī quĭd ĭnērs ātque īnpĭă tūrbă

praētēndēns prŏprĭō nōmēn rēgālĕ fŭrōrī

aūdĕăt, ādscrībīs iŭvĕnī. Dīscōrdĭă quīppĕ

cūm frĕmĕrēt, nūmquām Stĭlĭchō sīc cāndŭĭt īrā,

saēpĕ lăcēssītūs prōbrīs glădĭīsquĕ pĕtītūs,

ūt bēllō fŭrĭās ūltūm, quās pērtŭlĭt, īrēt

īnlĭcĭtō caūsāmquĕ dărēt cīvīlĭbŭs ārmīs:

cūiūs fūltă fĭdē mĕdĭīs dīssēnsĭbŭs aūlaē

īntĕmĕrātōrūm stābāt rĕvĕrēntĭă frātrūm.

Quīn ēt Sīdŏnĭās chlămўdēs ēt cīngŭlă bācīs

āspĕră gēmmātāsquĕ tŏgās vĭrĭdēsquĕ zmărāgdīs

lōrīcās gălĕāsquĕ rĕnīdēntēs hўăcīnthīs

gēstātōsquĕ pătrī căpŭlīs rădĭāntĭbŭs ēnsēs

ēt vărĭō lăpĭdūm dīstīnctās īgnĕ cŏrōnās

dīvĭdĭs ēx aēquō, nē nōn Aūgūstă sŭpēllēx

ōrnātūsquĕ părēs gĕmĭnīs hērēdĭbŭs ēssēnt.

Mīttĭtŭr ēt mīlēs, quāmvīs cērtāmĭnĕ pārtēs

iām tŭmĕānt. Hōstēm mūnīrī rōbŏrĕ māvīs

quām pēccārĕ fĭdēm: pērmīttīs iūstă pĕtēntī

īdquĕ nĕgās sōlūm, cūiūs mōx īpsĕ rĕpūlsā

gaūdĕăt ēt quīdquīd fŭĕrīt dēfōrmĕ mĕrērī.

Ōmnēs praētĕrĕā, pūrō quaē crīmĭnă pēllūnt

ōrĕ, dĕaē iūnxērĕ chŏrōs ūnōquĕ rĕcēptaē

pēctŏrĕ dīvērsōs tēcūm cīngūntŭr ĭn ūsūs.

Iūstĭtĭa ūtĭlĭbūs rēctūm praēpōnĕrĕ suādēt

cōmmūnēsquĕ sĕquī lēgēs īniūstăquĕ nūmquām

lārgīrī sŏcĭīs. Dūrūm Pătĭēntĭă cōrpūs

īnstrŭĭt ūt nūllī cŭpĭās cēssīssĕ lăbōrī;

Tēmpĕrĭēs, ūt cāstă pĕtās; Prūdēntĭă, nē quīd

īncōnsūltŭs ăgās; Cōnstāntĭă, fūttĭlĕ nē quīd

īnfīrmūmquĕ gĕrās. Prŏcŭl īnpōrtūnă fŭgāntūr

nūmĭnă, mōnstrĭfĕrīs quaē Tārtărŭs ēdĭdĭt āntrīs:

āc prīmām scĕlĕrūm mātrēm, quaē sēmpĕr hăbēndō

plūs sĭtĭēns pătŭlīs rīmātūr faūcĭbŭs aūrūm,

trūdĭs Ăvārĭtĭām; cūiūs foēdīssĭmă nūtrīx

Āmbĭtĭō, quaē vēstĭbŭlīs fŏrĭbūsquĕ pŏtēntūm

ēxcŭbăt ēt prĕtĭīs cōmmērcĭă pāscĭt hŏnōrūm,

pūlsă sĭmūl. Nēc tē gūrgēs cōrrūptĭŏr aēvī

trāxĭt ăd ēxēmplūm, quī iām fīrmāvĕrăt ānnīs

crīmĕn ĕt īn lēgēm rāpiēndī vērtĕrăt ūsūm.

Dēnĭquĕ nōn dīvēs sūb tē prō rūrĕ pătērnō

vēl lărĭbūs pāllēt; nōn īnsĭdĭātŏr ŏbērrāt

fāctūrūs quēmcūmquĕ rĕūm; nōn ōbrŭtă vīrtūs

paūpērtātĕ lătēt. Lēctōs ēx ōmnĭbŭs ōrīs

ēvĕhĭs ēt mĕrĭtūm, nōn quaē cūnābŭlă, quaērīs

ēt quālīs, nōn ūndĕ sătūs. Sūb tēstĕ bĕnīgnō

vīvĭtŭr; ēgrĕgĭōs īnvītānt praēmĭă mōrēs.

Hīnc prīscaē rĕdĕūnt ārtēs; fēlīcĭbŭs īndĕ

īngĕnĭīs ăpĕrītŭr ĭtēr dēspēctăquĕ Mūsaē

cōllă lĕvānt ŏpĭbūsquĕ flŭēns ēt paūpĕr ĕōdēm

nītĭtŭr ād frūctūm stŭdĭō, cūm cērnăt ŭtērquĕ

quōd nĕc ĭnōps iăcĕāt prŏbĭtās nĕc ĭnērtĭă sūrgāt

dīvĭtĭīs. Nēc tē iūcūndā frōntĕ fĕfēllīt

Lūxŭrĭēs, praēdūlcĕ mălūm, quaē dēdĭtă sēmpēr

cōrpŏrĭs ārbĭtrĭīs hĕbĕtāt cālīgĭnĕ sēnsūs

mēmbrăquĕ Cīrcaēīs ēffēmĭnăt ācrĭŭs hērbīs,

blāndă quĭdēm vūltūs, sēd quā nōn taētrĭŏr ūllă

īntĕrĭūs: fūcātă gĕnās ĕt ămīctă dŏlōsīs

īnlĕcĕbrīs tōrvōs aūrō cīrcūmlĭnĭt hŷdrōs.

Īllă vŏlūptātūm mūltōs īnnēxŭĭt hāmīs:

tē nūmquām cōnātă căpīt. Nōn prāvă lĭbīdŏ

stūprīs ādvĭgĭlāt; nōn tēmpŏră sōmnŭs ăgēndī

frūstrātūr; nūllō cĭthăraē cōnvīvĭă cāntū,

nōn pŭĕrī lāscīvă sŏnānt. Quīs cērnĕrĕ cūrīs

tē văcŭūm pŏtŭīt, quīs tōtā mēntĕ rĕmīssūm

aūt īndūlgēntēm dăpĭbūs, nī caūsă iŭbērēt

laētĭtĭaē? Nōn īndĕcŏrēs aērārĭă lāssānt

ēxpēnsaē; pārvō nōn īnprŏbă līttĕră lībrō

ābsēntūm cōndōnăt ŏpēs. Ā mīlĭtĕ pārcūs

dīlĭgĕrīs; nĕque ĕnīm nēclēctās pācĕ cŏhōrtēs

tūm dītās cūm bēllă frĕmūnt. Scīs nūllă plăcērĕ

mūnĕră, quaē mĕtŭēns īllīs, quōs sprēvĕrăt, ōffērt,

sērŭs ĕt īncāssūm sērvātī prōdĭgŭs aūrī.

Āntĕvĕnīs tēmpūs nōn ēxpēctāntĭbŭs ūltrō

mūnĭfĭcūs mēnsaēque ădhĭbēs ēt nōmĭnĕ quēmquĕ

cōnpēllās, clārī sūb tē quōd gēssĕrăt ōlīm

ādmŏnĭtūm fāctī, fīgēndăquĕ sēnsĭbŭs āddīs

vērbă, quĭbūs māgnī gĕmĭnātūr grātĭă dōnī.

Nēc, sī quīd trĭbŭās, iāctātūm saēpĭŭs īdēm

ēxprōbrārĕ sŏlēs nēc, quōs prōmōvĕrĭs, āltō

tūrgĭdŭs ādlŏquĕrīs fāstū nēc prōspĕră flātūs

āttōllūnt nĭmĭōs. Quīn īpsă Sŭpērbĭă lōngē

dīscēssīt, vĭtĭūm rēbūs sōllēmnĕ sĕcūndīs

vīrtūtūmque īngrātă cŏmēs. Cōntīngĕrĕ pāssīm

ādfārīquĕ lĭcēt nōn īntēr pōcŭlă sērmŏ

cāptātūr, pūrā sēd lībērtātĕ lŏquēndī

sērĭă quīsquĕ iŏcīs nūllā fōrmīdĭnĕ mīscēt.

Quēm vĭdĕt Aūgūstī sŏcĕrūm rēgnīquĕ părēntēm,

mīrātūr cōnvīvă părēm, cūm tāntă pŏtēstās

cīvēm lēnĭs ăgāt. Tē dōctūs prīscă lŏquēntēm,

tē mātūră sĕnēx aūdīt, tē fōrtĭă mīlēs

āspērsīs sălĭbūs, quĭbŭs haūd Āmphīŏnă quīsquām

praēfĕrăt Āŏnĭōs mĕdĭtāntēm cārmĭnĕ mūrōs

nēc vĕlĭt Ōrphēō mīgrāntēs pēctĭnĕ sīlvās.

Hīnc ămŏr, hīnc vērīs ēt nōn fāllācĭbŭs ōmnēs

prō tē sōllĭcĭtīs vōtīs; hīnc nōmĕn ŭbīquĕ

plaūsĭbŭs, aūrātīs cĕlĕbrānt hīnc ōră fĭgūrīs.

Quaē nōn īncūdēs strĕpĕrēnt, quaē flāmmă văcārēt

fābrīlīs, quāntīs flŭĕrēnt fōrnācĭbŭs aēră

ēffĭgĭēs dūctūră tŭās, quīs dēvĭŭs ēssēt

āngŭlŭs aūt rĕgĭō quaē nōn prō nūmĭnĕ vūltūs

dīlēctōs cŏlĕrēt, tālēm nī sēmpĕr hŏnōrēm

rēspŭĕrēs? Dĕcŭs hōc răpĭāt, quēm fālsă tĭmēntūm

mūnĕră dēcĭpĭūnt, quī sē dīffīdĭt ămārī.

Hīc sōlūs sprēvīssĕ pŏtēst quī iūrĕ mĕrētūr.

Ūndĭquĕ lēgātī prŏpĕrānt gĕnĕrīquĕ sŭb ōrĕ

īn tŭă cēntēnās āptānt praēcōnĭă vōcēs.

Grātēs Gāllŭs ăgīt, quōd līmĭtĕ tūtŭs ĭnērmī

ēt mĕtŭēns hōstīlĕ nĭhīl nŏvă cūlmĭnă tōtīs

aēdĭfĭcēt rīpīs ēt saēvūm gēntĭbŭs āmnēm

Thŷbrĭdĭs īn mōrēm dŏmĭbūs praēvēlĕt ămoēnīs.

Hīnc Poēnī cŭmŭlānt laūdēs, quōd rūră tўrānnō

lībĕră pōssĭdĕānt; hīnc ōbsĭdĭōnĕ sŏlūtūs

Pānnŏnĭūs pōtōrquĕ Săvī, quōd claūsă tŏt ānnīs

ōppĭdă lāxātīs aūsūs iām pāndĕrĕ pōrtīs

rūrsūs cōtĕ nŏvāt nīgrās rūbīgĭnĕ fālcēs

ēxēsōsquĕ sĭtū cōgīt splēndērĕ lĭgōnēs

āgnōscītquĕ căsās ēt cōllĭbŭs ōscŭlă nōtīs

fīgĭt ĕt īnprēssō glaēbīs nōn crēdĭt ărātrō.

Ēxēctīs, īncūltă dăbānt quās saēcŭlă, sīlvīs

rēstĭtŭīt tērrās ĕt ŏpācūm vītĭbŭs Hīstrūm

cōnsĕrĭt ēt pătrĭūm vēctīgāl sōlvĕrĕ gaūdēt,

īmmūnīs quī clādĕ fŭīt. Tē sōspĭtĕ fās ēst

vēxātūm lăcĕrī cōrpūs iŭvĕnēscĕrĕ rēgnī;

sūb tōt prīncĭpĭbūs quaēcūmque āmīsĭmŭs ōlīm

tū rēddīs; sōlō pŏtĕrīt Stĭlĭchōnĕ mĕdēntĕ

crēscĕrĕ Rōmānūm vūlnūs tēctūră cĭcātrīx,

īnquĕ sŭōs tāndēm fīnēs rĕdĕūntĕ cŏlōnō

Īllўrĭcīs ĭtĕrūm dītābĭtŭr aūlă trĭbūtīs.

Nēc tămĕn hūmānō cēdīt caēlēstĕ făvōrī

iūdĭcĭūm: cīngūnt sŭpĕrī cōncōrdĭbŭs ūnūm

praēsĭdĭīs hōstēsquĕ tŭōs aūt lītŏrĕ prōdūnt

aūt tōtum ōppŏsĭtī claūdūnt fŭgĭēntĭbŭs aēquōr

aūt īn sē vērtūnt fŭrĭīs aūt mīlĭtĭs ēnsĕ

bācchātī lănĭānt Pēnthēō cōrpŏră rītū;

īnsĭdĭās rĕtĕgūnt ĕt ĭn īpsă cŭbīlĭă fraūdūm

dūcūnt ceū tĕnĕrā vēnāntēm nārĕ Mŏlōssūm;

ōmĭnĭbūs vēntūră nŏtānt aūt ālĭtĕ mōnstrānt

aūt mŏnĭtōs cērtā dīgnāntŭr ĭmāgĭnĕ sōmnōs.

Prō quĭbŭs īnnŭmĕraē trăbĕārum īnsīgnĭă tērraē

cērtātīm pĕtĭērĕ tĭbī. Pōscēntĭbŭs īpsĕ

rēstĭtĕrās, ēt mēns ălĭōrūm prōnă făvōrī,

iūdēx dūră sŭī, făcĭbūs sūccēnsă pŭdōrīs

tārdă vĕrēcūndīs ēxcūsāt praēmĭă caūsīs.

Ērgo ăvĭdaē tāntōsquĕ nŏvī spē cōnsŭlĭs ānnōs

ēlūsaē dŏmĭnaē pērgūnt ād līmĭnă Rōmaē,

sī mĭnŭs ādnŭĕrīt prĕcĭbūs, vēl cōgĕrĕ cērtaē

cūnctāntēm vōtōquĕ mŏrās aūfērrĕ părātaē.

Cōnvĕnĭūnt ād tēctă dĕaē, quaē cāndĭdă lūcēnt

mōntĕ Pălātīnō. Glaūcīs tūm prīmă Mĭnērvaē

nēxă cŏmām fŏlĭīs fūlvāque īntēxtă mĭcāntēm

vēstĕ Tăgūm tālēs prōfērt Hīspānĭă vōcēs:

"Cūnctă mĭhī sēmpēr Stĭlĭchō, quaēcūmquĕ pŏpōscī,

cōncēssīt tāntūmquĕ sŭōs īnvīdĭt hŏnōrēs.

Aūgūstī pŏtŭīt sŏcĕrī cōntēmnĕrĕ fāscēs:

iām nĕgăt ēt gĕnĕrō. Sī nōn ūt dūctŏr ăb ōrbĕ

quēm rĕgĭt, āccĭpĭāt sāltēm cōgnātŭs ăb aūlā.

Ēxĭgŭūmnĕ pŭtāt, quōd sīc āmplēxŭs Hĭbērām

prōgĕnĭēm nōstrōs īnmōtō iūrĕ nĕpōtēs

sūstĭnĕt, ūt pătrĭūm cōmmēndēt pūrpŭră Baētīn,

quōd pūlchrō Mărĭaē fēcūndāt gērmĭnĕ rēgnūm,

quōd dŏmĭnīs spērātŭr ăvūs?". Tūm flāvă rĕpēxō

Gāllĭă crīnĕ fĕrōx ēvīnctăquĕ tōrquĕ dĕcōrō

bīnăquĕ gaēsă tĕnēns ănĭmōsō pēctŏrĕ fātūr:

"Quī mĭhĭ Gērmānōs sōlūs Frāncōsquĕ sŭbēgīt,

cūr nōndūm lĕgĭtūr fāstīs? Cūr pāgĭnă tāntūm

nēscĭt ădhūc nōmēn, quōd iām nŭmĕrārĕ dĕcēbāt?

Ūsque ădĕōnĕ lĕvīs pācātī glōrĭă Rhēnī?"

Īndĕ Călēdŏnĭō vēlātă Brĭtānnĭă mōnstrō,

fērrō pīctă gĕnās, cūiūs vēstīgĭă vērrīt

caērŭlŭs Ōcĕănīque aēstūm mēntītŭr ămīctūs,

"mē quŏquĕ vīcīnīs pĕrĕūntēm gēntĭbŭs" īnquīt

"mūnīvīt Stĭlĭchō, tōtām cūm Scōttŭs Ĭvērnēn

mōvĭt ĕt īnfēstō spūmāvīt rēmĭgĕ Tēthŷs.

Īllĭŭs ēffēctūm cūrīs, nē tēlă tĭmērēm

Scōttĭcă, nē Pīctūm trĕmĕrēm, nē lītŏrĕ tōtō

prōspĭcĕrēm dŭbĭīs vēntūrūm Sāxŏnă vēntīs".

Tūm spĭcĭs ēt dēntē cōmās īnlūstrĭs ĕbūrnō

ēt călĭdō rŭbĭcūndă dĭē sīc Āfrĭcă fātūr:

"Spērābām nūllās trăbĕīs Gīldōnĕ pĕrēmptō

nāscī pōssĕ mŏrās. Ĕtĭām nūnc īllĕ rĕpūgnāt

ēt tāntō dŭbĭtāt fāscēs praēbērĕ trĭūmphō,

quī mĭhĭ Maūrōrūm pĕnĭtūs lăcrĭmābĭlĕ nōmēn

īgnōrārĕ dĕdīt?". Pōst hās Oēnōtrĭă lēntīs

vītĭbŭs īntōrquēns hĕdĕrās ēt pālmĭtĕ lārgō.

Vīnă flŭēns "Sī vōs ădĕō Stĭlĭchōnĕ cŭrūlēs

aūgērī flāgrātĭs" ăīt "quās sōlă iŭvārĕ

fāmă pŏtēst, quāntō mē dīgnĭŭs īncĭtăt ārdōr,

ūt praēsēntĕ frŭār cōnscēndēntēmquĕ trĭbūnāl

prōsĕquăr ātque ānnī pāndēntēm claūstră sălūtēm?".

Tālĭbŭs āltērnānt stŭdĭīs Rōmāmquĕ prĕcāntēs

prō cūnctīs hōrtāntŭr ĕāt. Nēc sēgnĭŭs īllă

pārŭĭt ōffĭcĭō, rāptīs sēd prōtĭnŭs ārmīs

ōcĭŏr ēxcūssō pēr nūbĭlă sīdĕrĕ tēndīt.

Trānsvĕhĭtūr Tūscōs Āppēnnīnūsquĕ vĕlātū

strīngĭtŭr. Ērĭdănūs clĭpĕī iām fūlgŭrăt ūmbrā.

Cōnstĭtĭt āntĕ dŭcēm tĕtrĭcā nēc Pāllădĕ vūltūm

dētĕrĭōr nēc Mārtĕ mĭnōr. Trĕmĭt ōrbĕ cŏrūscō

iām dŏmŭs ēt sūmmaē tāngūnt lăquĕārĭă crīstaē.

Tūm prĭŏr āttŏnĭtūm grātīs ādfātă quĕrēllīs:

"Sērvātās, Stĭlĭchē, pēr tē, vĕnĕrāndĕ, cŭrūlēs,

ōrnātās nēcdūm fătĕār? Quīd prōfŭĭt ānnī

sērvīlēm pĕpŭlīssĕ nŏtām? Dēfēndĭs hŏnōrēm

quēm fŭgĭs, ēt spērnīs tāntā quēm mōlĕ tŭērīs?

Rēspŭĭs ōblātūm, prō quō lābēntĕ rĕsīstīs?

Quaē iām caūsă mŏraē? Quō mē cūnctābĕrĕ rūrsūs

īngĕnĭō? Nūllūs Bŏrĕaē mĕtŭs, ōmnĭs ĕt Aūstrī

ōră sĭlēt: cĕcĭdīt Maūrūs, Gērmānĭă cēssīt,

ēt Iānūm pāx āltă lĭgāt. Tē cōnsŭlĕ nēcdūm

dīgnă fĕrōr? Tĭtŭlūmvĕ lĕvēm pārvīquĕ nĭtōrīs

crēdĭmŭs, Aūgūstī quō sē dĕcŏrārĕ fătēntūr,

sūb iŭgă quō gēntēs cāptīvīs rēgĭbŭs ēgīt?

Nūm, sī prōdĭgĭīs cāsūs nātūră fŭtūrōs

sīgnāt, pōllŭĭmūr măcŭlā? Quōd rērĭs, Ĕōīs

ōmĕn ĕrāt. Quāmquām nūllīs mĭhĭ cōgnĭtă rēbūs

fābŭlă; vīx tāntō rīsīt dē crīmĭnĕ rūmōr.

Ōpprŏbrĭīs stāt nūllă fĭdēs nēc līttĕră vēnīt

vūlgātūră nĕfās īn quō vēl māxĭmă vīrtūs

ēst tŭă quōd, nōstrōs quī cōnsŭlĭs ōmnĭă pātrēs,

dē mōnstrīs tăcĕās. Pēllēndī dēnĭquĕ nūllă

dēdĕcŏrīs sānctūm vĭŏlānt ōrācŭlă coētūm

nēc mĕă fūnēstūm vērsāvīt cūrĭă nōmēn.

Pār scĕlĕrī dŭbĭtāssĕ fŭīt. Quaēcūmquĕ prŏfānă

pāgĭnă dē prīmō vēnīssēt līmĭnĕ Phoēbī,

āntĕ frĕtūm dēlētă mĭhī, nē tūrpĭă cāstīs

aūrĭbŭs Ītălĭaē fātōrum ēxēmplă nŏcērēnt.

Pūblĭcŭs īllĕ fŭrōr (quāntūm tŭă cūră pĕrēgīt!)

sēcrētūm mĕrŭīt. Laētētūr quīsquĭs Ĕōōs

scrībĕrĕ dēsĭĕrīt fāstōs: pōrtēntă Găbīnōs

īstă lătēnt. Prŏprĭām lābēm tērsīssĕ lăbōrēnt:

cūr ĕgŏ, quēm nūmquām dĭdĭcī sēnsīvĕ crĕātūm,

grātŭlĕr ēxēmptūm? Dēlīctī paēnĭtĕt īllōs:

nōs nēc crēdĭdĭmūs. Fŭĕrīt tămĕn ōmnĭbŭs ūnūm

crīmĕn ĕt ād nōstrās mānāvĕrĭt ūsquĕ sĕcūrēs:

plūs ĭdĕō sūmēndă tĭbī fāstīgĭă iūrīs,

nē pĕrĕāt tām prīscŭs hŏnōs, quī pōrtŭs hŏnōrūm

sēmpĕr ĕrāt. Nūllō sārcīrī cōnsŭlĕ dāmnūm

ēxcēptō Stĭlĭchōnĕ pŏtēst. Bĕnĕ praēscĭă tēmpūs

mēns tŭă dīstŭlĕrāt: tĭtŭlō tūm crēscĕrĕ pōssēs,

nūnc pēr tē tĭtŭlūs. Cōnsūl sūccūrrĕ grăvātīs

cōnsŭlĭbūs, quīcūmquĕ fŭīt, quīcūmquĕ fŭtūrūs;

ānnūm rēddĕ tŭūm, quēm mōx sēcūră sĕquātūr

pōstĕrĭtās, nēc iām dŏlĕāt dēfēnsă vĕtūstās.

Sīc trăbĕīs ūltōr Stĭlĭchō Brūtūsquĕ rĕpērtōr.

Lībērtās pŏpŭlī prīmō tūm cōnsŭlĕ Brūtō

rēddĭtă pēr fāscēs: hīc fāscĭbŭs ēxpŭlĭt īpsīs

sērvĭtĭum. Īnstĭtŭīt sūblīmēm Brūtŭs hŏnōrēm:

āssĕrŭīt Stĭlĭchō. Plūs ēst sērvāssĕ rĕpērtūm

quām quaēsīssĕ nŏvūm. Quīd tārdĭŭs ōrĕ vĕrēndō

ādnŭĭs ēt sŏlĭtūs frōntēm cīrcūmflŭĭt īgnīs?

Tāndēm vīncĕ tŭūm, vīncīs quī cūnctă, pŭdōrēm.

Hōs ĕtĭām, quāmvīs cōrrūmpī mūnĕrĕ nūllō

pōssĕ quĕās, mīrārĕ lĭbēns āc sūscĭpĕ cīnctūs,

quōs tĭbĭ dīvīnō mēcūm Trītōnĭă dūxīt

pēctĭnĕ: tīnctă sĭmūl rĕpĕtītō mūrĭcĕ fīlă

cōntŭlĭmūs pēnsīs ĕt ĕōdēm nēvĭmŭs aūrō,

aūrĕă quō Lăchĕsīs sūb tē mĭhĭ saēcŭlă tēxīt.

Hīc ĕgŏ prōmīssām sŭbŏlēm spērātăquĕ mūndō

pīgnŏră praēlūsī. Vērām mōx īpsĕ prŏbābīs

mē vātēm nōstraēquĕ fĭdēm vĕnĭēntĭă tēlaē

fātă dăbūnt". Dīxīt grĕmĭōquĕ rĭgēntĭă prōfērt

dōnă, grăvēs aūrō trăbĕās. Īnsīgnĕ Mĭnērvaē

spīrăt ŏpūs. Rŭtĭlīs hīc pīngĭtŭr aūlă cŏlūmnīs

ēt sācrī Mărĭaē pārtūs. Lūcīnă dŏlōrēs

sōlātūr; rĕsĭdēt fūlgēntĕ pŭērpĕră lēctō;

sōllĭcĭtaē iūxtā pāllēscūnt gaūdĭă mātrīs.

Sūscēptūm pŭĕrūm rĕdĭmītaē tēmpŏră Nŷmphaē

aūrī fōntĕ lăvānt: tĕnĕrōs dē stāmĭnĕ rīsūs

vāgītūsque aūdīrĕ pŭtēs. Iām crēvĕrăt īnfāns

ōrĕ fĕrēns pātrēm; sĕd ăvūs mātūrĭŏr aēvī

Mārtĭă rēctūrō trādīt praēcēptă nĕpōtī.

Pārte ălĭā spūmīs fūcāntēm Sērĭcă frēnă

sānguĭnĕīs prīmaē sīgnātūs flōrĕ iŭvēntaē

Eūchĕrĭūs flēctēbăt ĕquūm iăcŭlīsquĕ vĕl ārcū

aūrĕă pūrpŭrĕōs tōllēntēs cōrnŭă cērvōs

aūrĕŭs īpsĕ fĕrīt. Vĕnŭs hīc īnvēctă cŏlūmbīs

tērtĭă rēgālī iūngīt cōnūbĭă nēxū,

pīnnātīquĕ nŭrūm cīrcūmstīpāntŭr Ămōrēs

prōgĕnĭtam Aūgūstīs Aūgūstōrūmqnĕ sŏrōrēm.

Eūchĕrĭūs tĭmĭdō iām flāmmĕă sūblĕvăt ōrĕ

vīrgĭnĭs; ādrīdēt laētō Thērmāntĭă frātrī:

iām dŏmŭs haēc ūtrōquĕ pĕtīt dĭădēmătă sēxū

rēgīnāsquĕ părīt rēgīnārūmquĕ mărītōs.

Tālĭbŭs īnvītāt dōnīs dēxtraēquĕ gĕrēndūm

dīvă sĭmūl pōrrēxĭt ĕbūr. Sōllēmnĭbŭs ūrnām

cōmmŏvĕt aūspĭcĭīs ăvĭbūsque īncēptă sĕcūndāt.

Tūnc hăbĭlēs ārmīs ŭmĕrōs iām vēstĭbŭs āmbīt

Rōmŭlĕīs; Lătĭī sēdērūnt pēctŏrĕ cūltūs

lōrīcaēquĕ lŏcūm dĕcŭīt tŏgă. Tālĭs ăb Hīstrō

vēl Scўthĭcō vīctōr rĕdĭēns Grādīvŭs ăb āxĕ

dēpŏsĭtō mītīs clĭpĕō cāndēntĭbŭs ūrbēm

īngrĕdĭtūr trăbĕātŭs ĕquīs; spĕcĭōsă Quĭrīnūs

frēnă rĕgīt cūrrūmquĕ pătrīs Bēllōnă, crŭēntām

dītĭbŭs ēxŭvĭīs tēndēns ād sīdĕră quērcūm,

praēcēdīt, līctōrquĕ Mĕtūs cūm frātrĕ Păvōrĕ

bārbără fērrātīs īnnēctūnt cōllă cătēnīs

vēlātī gălĕās laūrō, prŏpĭūsquĕ iŭgālēs

Fōrmīdo īngēntēm vībrāt sūccīnctă sĕcūrīm.

Vīdĭt ŭt ōptātō sē cōnsŭlĕ Rōmă pŏtītām,

"nūnc" ăĭt "Ēlўsĭī lūcōs īnrūmpĕrĕ cāmpī,

nūnc lĭbĕt, ūt tāntī Cŭrĭīs mīrācŭlă vōtī

Fābrĭcĭīsquĕ fĕrām, fāmaē quī vūlnĕrĕ nūpēr

cālcātām flēvērĕ tŏgām: iām prātă chŏrēīs

pūlsēnt nēc rĭgĭdōs pŭdĕāt lūsīssĕ Cătōnēs.

Aūdĭăt hōc sĕnĭōr Brūtūs Poēnīsquĕ trĕmēndī

Scīpĭădaē, gĕmĭnīs tāndēm quōd lībĕră dāmnīs

ūnĭŭs aūxĭlĭō fāscēs Lĭbўāmquĕ rĕcēpī.

Quōd sŭpĕrēst ūnūm prĕcĭbūs, fōrtīssĭmĕ cōnsūl,

āddĕ mĕīs, ūrbīquĕ tŭūm lārgīrĕ părūmpēr,

quēm rŏgăt, ādvēntūm: quām tū bēllōquĕ fămēquĕ

dēpūlsā tērrīs ĭtĕrūm rēgnārĕ dĕdīstī.

Splēndĭdă sūscĭpĭānt ălĭūm tē rōstră Cămīllūm,

ūltōrēm vĭdĕānt sērvātōrēmquĕ Quĭrītēs

ēt pŏpŭlūs quēm dūctŏr ămās: quĭbŭs Āfrĭcă pēr tē

nēc prĭŭs aūdītās Rhŏdănūs iām dōnăt ărīstās,

ūt mĭhĭ vēl Māssŷlă Cĕrēs vēl Gāllĭcă prōsīt

fērtĭlĭtās mēssēsquĕ vĕhāt nūnc ūmĭdŭs Aūstēr,

nūnc Ăquĭlō, cūnctīs dītēscānt hōrrĕă vēntīs.

Quaē tūm Flāmĭnĭām stīpābūnt mīlĭă vūlgī!

Fāllāx ō quŏtĭēns pūlvīs dēlūdĕt ămōrēm

sūspēnsūm, vĕnĭēns ōmnī dūm crēdĕrĭs hōrā!

Spēctābūnt cŭpĭdaē mātrēs spārgēntŭr ĕt ōmnēs

flōrĕ vĭaē, sŭpĕrēs cūm Pīncĭă cūlmĭnă cōnsūl

ārdŭŭs, āntīquī spĕcĭēs Rōmānă sĕnātūs.

Pōmpēiānă dăbūnt quāntōs prōscaēnĭă plaūsūs!

Ād caēlūm quŏtĭēns vāllīs tĭbĭ Mūrcĭă dūcēt

nōmĕn Ăvēntīnō Pāllāntēōquĕ rĕcūssūm!

Nūnc tē cōnspĭcĭām cāstrīs pērmīttĕ rĕlīctīs,

mōx ēt cūm gĕnĕrō trăbĕīs vīsūră sĕcūndīs".

Haēc dūm Rōmă rĕfērt, iām Fāmă lŏquācĭbŭs ālīs

pērvŏlăt Ōcĕănūm, līnguīs ēt mīllĕ cĭtātōs

fēstīnārĕ iŭbēt prŏcĕrēs; nūllīquĕ sĕnēctūs,

nōn ĭtĕr hībērnīs ōbstānt nēc flātĭbŭs Ālpēs.

Vīncĭt ămōr: mĕrĭtī prīdēm clārīquĕ vĕtūstīs

fāscĭbŭs ād sŏcĭī prŏpĕrānt ēt vīndĭcĭs ānnūm.

Sīc ŭbĭ fēcūndā rĕpărāvīt mōrtĕ iŭvēntām

ēt pătrĭōs īdēm cĭnĕrēs cōllēctăquĕ pōrtāt

ūnguĭbŭs ōssă pĭīs Nīlīque ād lītŏră tēndēns

ūnĭcŭs ēxtrēmō Phoēnīx prōcēdĭt ăb Eūrō,

cōnvĕnĭūnt ăquĭlaē cūnctaēque ēx ōrbĕ vŏlūcrēs,

ūt Sōlīs mīrēntŭr ăvēm; prŏcŭl īgnĕă lūcēt

ālĕs, ŏdōrātī rĕdŏlēnt cuī cīnnămă būstī.

Nēc mĭnŏr īn caēlō chŏrŭs ēst: ēxūltăt ŭtērquĕ

Theōdŏsĭūs dīvīquĕ tŭī; Sōl īpsĕ quădrīgīs

vērĕ cŏrōnātīs dīgnūm tĭbĭ praēpărăt ānnūm.

Ēst īgnōtă prŏcūl nōstraēque īnpērvĭă gēntī,

vīx ădĕūndă dĕīs, ānnōrūm squālĭdă mātēr,

īnmēnsī spēlūnca aēvī, quaē tēmpŏră vāstō

sūppĕdĭtāt rĕvŏcātquĕ sĭnū. Cōnplēctĭtŭr āntrūm,

ōmnĭă quī plăcĭdō cōnsūmīt nūmĭnĕ, sērpēns

pērpĕtŭūmquĕ vĭrēt squāmīs caūdāmquĕ rĕdūctām

ōrĕ vŏrāt tăcĭtō rĕlĕgēns ēxōrdĭă lāpsū.

Vēstĭbŭlī cūstōs vūltū lōngaēvă dĕcōrō

āntĕ fŏrēs Nātūră sĕdēt, cūnctīsquĕ vŏlāntēs

dēpēndēnt mēmbrīs ănĭmaē. Mānsūră vĕrēndūs

scrībīt iūră sĕnēx, nŭmĕrōs quī dīvĭdĭt āstrīs

ēt cūrsūs stăbĭlēsquĕ mŏrās, quĭbŭs ōmnĭă vīvūnt

āc pĕrĕūnt fīxīs cūm lēgĭbŭs. Īllĕ rĕcēnsēt

īncērtūm quōd Mārtĭs ĭtēr cērtūmquĕ Tŏnāntīs

prōspĭcĭāt mūndō; quīd vēlōx sēmĭtă Lūnaē

pīgrăquĕ Sātūrnī; quāntūm Cўthĕrēă sĕrēnō

cūrrĭcŭlō Phoēbīquĕ cŏmēs Cŷllēnĭŭs ērrēt.

Īllĭŭs ūt māgnō Sōl līmĭnĕ cōnstĭtĭt āntrī,

ōccūrrīt Nātūră părēns sĕnĭōrquĕ sŭpērbīs

cānĭtĭem īnclīnāt rădĭīs. Tūm spōntĕ rĕclūsūs

lāxāvīt pōstēs ădămāns, pĕnĕtrālĕ prŏfūndūm

pāndĭtŭr ēt sēdēs aēvīque ārcānă pătēscūnt.

Hīs hăbĭtānt vărĭō făcĭēm dīstīnctă mĕtāllō

saēcŭlă cērtă lŏcīs: īllīc glŏmĕrāntŭr ăēnă,

hīc fērrātă rĭgēnt, īllīc ārgēntĕă cāndēnt.

Ēxĭmĭā rĕgĭōnĕ dŏmūs, cōntīngĕrĕ tērrīs

dīffĭcĭlēs, stābānt rŭtĭlī, grēx aūrĕŭs, ānnī.

Quōrūm praēcĭpŭūm prĕtĭōsō cōrpŏrĕ Tītān

sīgnāndūm Stĭlĭchōnĕ lĕgīt; tūnc īmpĕrăt ōmnēs

pōnĕ sĕquī dīctīsquĕ sĭmūl cōnpēllăt ĕūntēs:

"Ēn, cuī dīstŭlĭmūs mĕlĭōrīs saēclă mĕtāllī,

cōnsŭl ădēst. Īte ōptātī mōrtālĭbŭs ānnī,

dūcĭtĕ vīrtūtēs; hŏmĭnūm flōrēscĭtĕ rūrsūs

īngĕnĭīs, hĭlărēs Bācchō frūgūmquĕ fĕrācēs.

Nōn īntēr gĕmĭnōs Ānguīs glăcĭālĕ Trĭōnēs

sībĭlĕt, īnmŏdĭcō nēc frīgŏrĕ saēvĭăt Ūrsă.

Nōn tōrvō frĕmăt īgnĕ Lĕō, nēc brācchĭă Cāncrī

ūrăt ătrōx aēstās, mădĭdaē nēc prōdĭgŭs ūrnaē

sēmĭnă praērūptō dīssōlvăt Ăquārĭŭs īmbrĕ.

Phrīxēūs rŏsĕō prōdūcāt fērtĭlĕ cōrnū

vēr Ărĭēs, pīnguēs nēc grāndĭnĕ tūndăt ŏlīvās

Scōrpĭŏs; aūtūmnī mātūrēt gērmĭnă Vīrgŏ,

lēnĭŏr ēt grăvĭdīs ādlātrēt Sīrĭŭs ūvīs".

Sīc fātūs crŏcĕīs rōrāntēs īgnĭbŭs hōrtōs

īngrĕdĭtūr vāllēmquĕ sŭām, quām flāmmĕŭs āmbīt

rīvŭs ĕt īnrĭgŭīs lārgūm iŭbăr īngĕrĭt hērbīs,

quās Sōlīs pāscūntŭr ĕquī; flāgrāntĭbŭs īndĕ

caēsărĭēm sērtīs ēt lūtĕă lōră iŭbāsquĕ

sūblĭgăt ālĭpĕdūm. Gĕlĭdās hīnc Lūcĭfĕr ōrnāt,

hīnc Aūrōră cŏmās, iūxtāque āllūdĭt hăbēnīs

aūrĕŭs ēt nōmēn praētēndīt cōnsŭlĭs ānnūs;

īnquĕ nŏvōs ĭtĕrūm rĕvŏlūtō cārdĭnĕ cūrsūs

scrībūnt aēthĕrĕīs Stĭlĭchōnēm sīdĕră fāstīs.