67
O dulci iucunda viro, iucunda parenti,
salve, teque bona Iuppiter auctet ope,
ianua, quam Balbo dicunt servisse benigne
olim, cum sedes ipse senex tenuit,
quamque ferunt rursus gnato servisse maligne,
postquam es porrecto facta marita sene.
Dic agedum nobis, quare mutata feraris
in dominum veterem deseruisse fidem.
«Non (ita Caecilio placeam, cui tradita nunc sum)
culpa mea est, quamquam dicitur esse mea,
nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam:
verum †istius populi ianua qui te † facit,
qui, quacumque aliquid reperitur non bene factum,
ad me omnes clamant: ianua, culpa tua est.»
Non istuc satis est uno te dicere verbo,
sed facere ut quivis sentiat et videat.
«Qui possum? Nemo quaerit nec scire laborat.»
Nos volumus: nobis dicere ne dubita.
«Primum igitur, virgo quod fertur tradita nobis,
falsum est. Non illam vir prior attigerit,
languidior tenera cui pendens sicula beta
numquam se mediam sustulit ad tunicam;
sed pater illius gnati violasse cubile
dicitur et miseram conscelerasse domum,
sive quod impia mens caeco flagrabat amore,
seu quod iners sterili semine natus erat,
ut quaerendum unde ‹unde› foret nervosius illud,
quod posset zonam solvere virgineam.»
Egregium narras mira pietate parentem,
qui ipse sui gnati minxerit in gremium.
«Atqui non solum hoc dicit se cognitum habere
Brixia Cycneae supposita speculae,
flavus quam molli praecurrit flumine Mella,
Brixia Veronae mater amata meae,
sed de Postumio et Corneli narrat amore,
cum quibus illa malum fecit adulterium.
Dixerit hic aliquis: quid? Tu istaec, ianua, nosti,
cui numquam domini limine abesse licet,
nec populum auscultare, sed hic suffixa tigillo
tantum operire soles aut aperire domum?
Saepe illam audivi furtiva voce loquentem
solam cum ancillis haec sua flagitia,
nomine dicentem quos diximus, utpote quae mi
speret nec linguam esse nec auriculam.
Praeterea addebat quendam, quem dicere nolo
nomine, ne tollat rubra supercilia.
Longus homo est, magnas cui lites intulit olim
falsum mendaci ventre puerperium.»
67
Ō dūlcī iūcūndă vĭrō, iūcūndă părēntī,
sālvē, tēquĕ bŏnā ‖ Iūppĭtĕr aūctĕt ŏpĕ,
iānŭă, quām Bālbō dīcūnt sērvīssĕ bĕnīgnē
ōlīm, cūm sēdēs ‖ īpsĕ sĕnēx tĕnŭīt,
quāmquĕ fĕrūnt rūrsūs gnātō sērvīssĕ mălīgnē,
pōstquam ēs pōrrēctō ‖ fāctă mărītă sĕnĕ.
Dīc ăgĕdūm nōbīs, quārē mūtātă fĕrārīs
īn dŏmĭnūm vĕtĕrēm ‖ dēsĕrŭīssĕ fĭdēm.
«Nōn (ĭtă Caēcĭlĭō plăcĕām, cuī trādĭtă nūnc sūm)
cūlpă mĕa ēst, quāmquām ‖ dīcĭtŭr ēssĕ mĕă,
nēc pēccātum ā mē quīsquām pŏtĕ dīcĕrĕ quīcquām:
vērum †īstiūs pŏpŭlī ‖ iānŭă quī tĕ† făcīt,
quī, quācūmque ălĭquīd rĕpĕrītūr nōn bĕnĕ fāctūm,
ād me ōmnēs clāmānt: ‖ iānŭă, cūlpă tŭa ēst.»
Nōn īstūc sătĭs ēst ūnō tē dīcĕrĕ vērbō,
sēd făcĕre ūt quīvīs ‖ sēntĭăt ēt vĭdĕāt.
«Quī pōssūm? Nēmō quaērīt nēc scīrĕ lăbōrāt.»
Nōs vŏlŭmūs: nōbīs ‖ dīcĕrĕ nē dŭbĭtā.
«Prīmum ĭgĭtūr, vīrgō quōd fērtūr trādĭtă nōbīs,
fālsum ēst. Nōn īllām ‖ vīr prĭŏr āttĭgĕrīt,
lānguĭdĭōr tĕnĕrā cuī pēndēns sīcŭlă bētă
nūmquām sē mĕdĭām ‖ sūstŭlĭt ād tŭnĭcām;
sēd pătĕr īllīūs gnātī vĭŏlāssĕ cŭbīlĕ
dīcĭtŭr ēt mĭsĕrām ‖ cōnscĕlĕrāssĕ dŏmūm,
sīvĕ quŏd īmpĭă mēns caēcō flāgrābăt ămōrĕ,
seū quŏd ĭnērs stĕrĭlī ‖ sēmĭnĕ nātŭs ĕrāt,
ūt quaērēndum ūnde ‹ūndĕ› fŏrēt nērvōsĭŭs īllūd,
quōd pōssēt zōnām ‖ sōlvĕrĕ vīrgĭnĕām.»
Ēgrĕgĭūm nārrās mīrā pĭĕtātĕ părēntēm,
qui īpsĕ sŭī gnātī ‖ mīnxĕrĭt īn grĕmĭūm.
«Ātquī nōn sōlum hōc dīcīt sē cōgnĭtum hăbērĕ
Brīxĭă Cŷcnēaē ‖ sūppŏsĭtā spĕcŭlaē,
flāvūs quām mōllī praēcūrrīt flūmĭnĕ Mēllă,
Brīxĭă Vērōnaē ‖ mātĕr ămātă mĕaē,
sēd dē Pōstŭmĭo ēt Cōrnēlī nārrăt ămōrĕ,
cūm quĭbŭs īllă mălūm ‖ fēcĭt ădūltĕrĭūm.
Dīxĕrĭt hīc ălĭquīs: quīd? Tu īstaēc, iānŭă, nōstī,
cuī nūmquām dŏmĭnī ‖ līmĭne ăbēssĕ lĭcēt,
nēc pŏpŭlum aūscūltārĕ, sĕd hīc sūffīxă tĭgīllō
tāntum ŏpĕrīrĕ sŏlēs ‖ aūt ăpĕrīrĕ dŏmūm?
Saēpe īllam aūdīvī fūrtīvā vōcĕ lŏquēntēm
sōlām cum āncīllīs ‖ haēc sŭă flāgĭtĭă,
nōmĭnĕ dīcēntēm quōs dīxĭmŭs, ūtpŏtĕ quaē mī
spērēt nēc līnguām ‖ ēssĕ nĕc aūrĭcŭlām.
Praētĕrĕa āddēbāt quēndām, quēm dīcĕrĕ nōlō
nōmĭnĕ, nē tōllāt ‖ rūbră sŭpērcĭlĭā.
Lōngŭs hŏmo ēst, māgnās cuī lītēs īntŭlĭt ōlīm
fālsūm mēndācī ‖ vēntrĕ pŭērpĕrĭūm.»