1. ROMA.
Prīma ūrbēs īntēr, dīvūm dŏmŭs, aūrĕă Rōmă.
2-3. CONSTANTINOPOLIS ET CARTHAGO.
Cōnstāntīnŏpŏli ādsūrgīt Cārthāgŏ prĭōrī,
nōn tōtō cēssūră grădū, quĭă tērtĭă dīcī
fāstīdīt, nōn aūsă lŏcūm spērārĕ sĕcūndūm,
quī fŭĭt āmbārūm. Vĕtŭs hānc ŏpŭlēntĭă praēfērt,
hānc fōrtūnă rĕcēns: fŭĭt haēc, sŭbĭt īstă nŏvīsquĕ
ēxcēllēns mĕrĭtīs vĕtĕrēm praēstrīngĭt hŏnōrēm
ēt Cōnstāntīnō cōncēdĕrĕ cōgĭt Ĕlīssām.
Āccūsāt Cārthāgŏ dĕōs iām plēnă pŭdōrīs,
nūnc quŏquĕ sī cēdāt, Rōmām vīx pāssă prĭōrēm.
Cōnpōnāt vēstrōs fōrtūna āntīquă tŭmōrēs.
Ītĕ părēs, tāndēm mĕmŏrēs, quōd nūmĭnĕ dīvūm
āngūstās mūtāstĭs ŏpēs ēt nōmĭnă: tū cūm
Bŷzāntīnă, Lўgōs, tū Pūnĭcă Bŷrsă fŭīstī.
4-5. ANTIOCHIA ET ALEXANDRIA.
Tērtĭă Phoēbēaē laūrī dŏmŭs Āntĭŏchīă,
vēllĕt Ălēxāndrī sī quārtă cŏlōnĭă pōnī.
Āmbārūm lŏcŭs ūnŭs ĕt hās fŭrŏr āmbĭtĭōnīs
īn cērtāmĕn ăgīt vĭtĭōrūm. Tūrbĭdă vūlgō
ūtrăque ĕt āmēntīs pŏpŭlī mălĕ sānă tŭmūltū.
Haēc Nīlō mūnītă quŏd ēst pĕnĭtūsquĕ rĕpōstīs
īnsĭnŭātă lŏcīs, fēcūnda ēt tūtă sŭpērbīt:
īllă, quŏd īnfīdīs ōppōnĭtŭr aēmŭlă Pērsīs.
Ēt vōs ītĕ părēs Măcĕtūmque ādtōllĭtĕ nōmēn.
Māgnŭs Ălēxāndēr tē cōndĭdĭt: īllă Sĕleūcūm
nūncŭpăt, īngĕnŭūm cūiūs fŭĭt āncŏră sīgnūm,
quālĭs ĭnūstă sŏlēt gĕnĕrīs nŏtă cērtă: pĕr ōmnēm
nām sŭbŏlīs sĕrĭēm nātīvă cŭcūrrĭt ĭmāgŏ.
6. TREVERIS
Ārmĭpŏtēns dūdūm cĕlĕbrārī Gāllĭă gēstīt
Trēvĕrĭcaēque ūrbīs sŏlĭūm, quaē prōxĭmă Rhēnō
pācĭs ŭt īn mĕdĭaē grĕmĭō sēcūră quĭēscīt,
īmpĕrĭī vīrēs quŏd ălīt, quōd vēstĭt ĕt ārmāt.
Lātă pĕr ēxtēntūm prōcūrrūnt moēnĭă cōllēm:
lārgūs trānquīllō praēlābĭtŭr āmnĕ Mŏsēllă,
lōngīnqua ōmnĭgĕnaē vēctāns cōnmērcĭă tērraē.
7. MEDIOLANUM
Ēt Mēdiōlānī mīra ōmnĭă, cōpĭă rērūm,
īnnŭmĕraē cūltaēquĕ dŏmūs, fācūndă vĭrōrūm
īngĕnĭa ēt mōrēs laētī, tūm dūplĭcĕ mūrō
āmplĭfĭcātă lŏcī spĕcĭēs pŏpŭlīquĕ vŏlūptās,
cīrcŭs, ĕt īnclūsī mōlēs cŭnĕātă thĕātrī,
tēmplă Pălātīnaēque ārcēs ŏpŭlēnsquĕ mŏnētă
ēt rĕgĭo Hērcŭlĕī cĕlĕbrīs sŭb hŏnōrĕ lăvācrī;
cūnctăquĕ mārmŏrĕīs ōrnātă pĕrīstўlă sīgnīs
moēnĭăque īn vāllī fōrmām cīrcūmdătă līmbō.
Ōmnĭă quaē māgnīs ŏpĕrūm vĕlŭt aēmŭlă fōrmīs
ēxcēllūnt nēc iūnctă prĕmīt vīcīnĭă Rōmaē.
8. CAPUA.
Nēc Căpŭām pāgō cūltūquĕ pĕnūquĕ pŏtēntēm,
dēlĭcĭīs, ŏpĭbūs fāmāquĕ prĭōrĕ sĭlēbō,
fōrtūnā vărĭāntĕ vĭcēs, quaē frētă sĕcūndīs
nēscīvīt sērvārĕ mŏdūm. Nūnc sūbdĭtă Rōmaē
aēmŭlă, nūnc fĭdĕī mĕmŏr; ānte īnfīdă, sĕnātūm
spērnĕrĕt ān cŏlĕrēt dŭbĭtāns, spērārĕ cŭrūlēs
Cāmpānīs aūsa aūspĭcĭīs ūnōquĕ sŭōrūm
cōnsŭle, ŭt īmpĕrĭūm dīvīsi ādtōllĕrĕt ōrbīs.
Quīn ĕtĭām rērūm dŏmĭnām Lătĭīquĕ părēntēm
ādpĕtĭīt bēllō, dŭcĭbūs nōn frētă tŏgātīs,
Hānnĭbălīs iūrāta ārmīs dēcēptăque ĭn hōstīs
sērvĭtĭūm dēmēns spĕcĭē trānsīvĭt ĕrīlī.
Mōx ŭt ĭn ōccāsūm vĭtĭīs cōmmūnĭbŭs āctī
cōnrŭĕrūnt Poēnī lūxū, Cāmpānĭă fāstū,
(heū nūmquām stăbĭlēm sōrtītă sŭpērbĭă sēdēm!).
Īllă pŏtēns ŏpĭbūsquĕ vălēns, Rōma āltĕră quōndām
cōmĕrĕ quaē părĭbūs pŏtŭīt fāstīgĭă cōnīs,
ōctāvūm rēiēctă lŏcūm vīx paēnĕ tŭētūr.
9. AQUILEIA.
Nōn ĕrăt īstĕ lŏcūs: mĕrĭtō tămĕn aūctă rĕcēntī
nōna īntēr clārās Ăquĭlēiă cĭēbĕrĭs ūrbēs,
Ītăla ăd Īllўrĭcōs ōbiēctă cŏlōnĭă mōntēs,
moēnĭbŭs ēt pōrtū cĕlĕbērrĭmă. Sēd măgĭs īllūd
ēmĭnĕt, ēxtrēmō quōd tē sūb tēmpŏrĕ lēgīt,
sōlvĕrĕt ēxāctō cuī sēră pĭācŭlă lūstrō
Māxĭmŭs, ārmĭgĕrī quōndām sūb nōmĭnĕ līxaē.
Fēlīx, quaē tāntī spēctātrīx laētă trĭūmphī
pūnīsti Aūsŏnĭō Rŭtŭpīnūm Mārtĕ lătrōnēm.
10.
ARELAS.
Pāndĕ, dŭplēx Ărĕlātĕ, tŭōs blānda hōspĭtă pōrtūs,
Gāllŭlă Rōma Ărĕlās, quām Nārbō Mārtĭŭs ēt quām
āccŏlĭt Ālpīnīs ŏpŭlēntă Vĭēnnă cŏlōnīs,
praēcĭpĭtīs Rhŏdănī sīc īntērcīsă flŭēntīs,
ūt mĕdĭām făcĭās nāvālī pōntĕ plătēām,
pēr quēm Rōmānī cōnmērcĭă sūscĭpĭs ōrbīs
nēc cŏhĭbēs pŏpŭlōsque ălĭōs ēt moēnĭă dītās,
Gāllĭă quīs frŭĭtūr grĕmĭōque Ăquĭtānĭă lātō.
11-12-13-14. HISPALIS (VEL EMERITA), CORDUBA, TARRACO, BRACARA.
Clāră mĭhī pōst hās mĕmŏrābĕrĕ nōmĕn Hĭbērūm,
Hīspălĭs [vel Emerita], aēquŏrĕūs quām praētērlābĭtŭr āmnīs,
sūbmīttīt cuī tōtă sŭōs Hīspānĭă fāscēs.
Cōrdŭbă nōn, nōn ārcĕ pŏtēns tĭbĭ Tārrăcŏ cērtāt
quaēquĕ sĭnū pĕlăgī iāctāt sē Brācără dīvēs.
15. ATHENAE.
Nūnc ēt tērrĭgĕnīs pătrĭbūs mĕmŏrēmŭs Ăthēnās,
Pāllădŏs ēt Cōnsī quōndām cērtāmĭnĭs ārcēm,
pācĭfĕraē prīmūm cuī cōntĭgĭt ārbŏr ŏlīvaē,
Āttĭcă fācūndaē cūiūs mĕră glōrĭă līnguaē,
ūndĕ pĕr Īŏnĭaē pŏpŭlōs ēt nōmĕn Ăchaēūm
vērsă Grāiă mănūs cēntūm se ēffūdĭt ĭn ūrbēs.
16-17. CATINA, SYRACUSAE.
Quīs Cătĭnām sĭlĕāt, quīs quādrŭplĭcēs Sўrăcūsās?
Hānc āmbūstōrūm frātrūm pĭĕtātĕ cĕlēbrēm,
īllām cōmplēxām mīrācŭlă fōntĭs ĕt āmnīs,
quā mărĭs Īŏnĭī sūbtēr vădă sālsă mĕāntēs
cōnsŏcĭānt dūlcēs plăcĭtā sĭbĭ sēdĕ lĭquōrēs,
īncōrrūptārūm mīscēntēs ōscŭla ăquārūm.
18. TOLOSA.
Nōn ūmquam āltrīcēm nōstrī rĕtĭcēbŏ Tŏlōsām,
cōctĭlĭbūs mūrīs quām cīrcŭĭt āmbĭtŭs īngēns
pērquĕ lătūs pūlchrō praēlābĭtŭr āmnĕ Gărūmnā,
īnnŭmĕrīs cūltām pŏpŭlīs, cōnfīnĭă prōptēr
nīnguĭdă Pŷrēnēs ēt pīnĕă Cēbēnnārūm,
īntĕr Ăquītānās gēntēs ēt nōmĕn Hĭbērūm.
Quaē mŏdŏ quādrŭplĭcēs ēx sē cum ēffūdĕrĭt ūrbēs,
nōn ūlla ēxhaūstaē sēntīt dīspēndĭă plēbīs,
quōs gĕnŭīt cūnctōs grĕmĭō cōmplēxă cŏlōnōs.
19.
NARBONA.
Nēc tū, Mārtĭĕ Nārbŏ, sĭlēbĕrĕ, nōmĭnĕ cūiūs
fūsă pĕr īmmēnsūm quōndām prōvīncĭă rēgnūm
ōptĭnŭīt mūltōs dŏmĭnāndī iūrĕ cŏlōnōs.
Īnsĭnŭānt quā sē Sĕquănīs Āllōbrŏgĕs ōrīs
ēxclūdūntque Ĭtălōs Ālpīnă căcūmĭnă fīnēs,
quā Pŷrēnăĭcīs nĭvĭbūs dĭrĭmūntŭr Hĭbērī,
quā răpĭtūr praēcēps Rhŏdănūs gĕnĭtōrĕ Lĕmānnō
īntĕrĭūsquĕ prĕmūnt Ăquĭtānĭcă rūră Cĕbēnnaē
ūsque īn Teūtŏsăgōs, pāgānĭcă nōmĭnă, Bēlcās,
tōtūm Nārbŏ fŭīt: tū Gāllĭă prīmă tŏgātī
nōmĭnĭs āttōllīs Lătĭō prōcōnsŭlĕ fāscēs,
Quīs mĕmŏrēt pōrtūsquĕ tŭōs mōntēsquĕ lăcūsquĕ,
quīs pŏpŭlōs vărĭō dīscrīmĭnĕ vēstĭs ĕt ōrīs?
Quōdquĕ tĭbī Părĭō quōndām dē mārmŏrĕ tēmplūm
tāntaē mōlĭs ĕrāt, quāntām nōn spērnĕrĕt ōlīm
Tārquĭnĭūs Cătŭlūsque ĭtĕrūm pōstrēmŭs ĕt īllĕ,
aūrĕă quī stătŭīt Căpĭtōlī cūlmĭnă, Caēsār?
Tē mărĭs Ēōī mērcēs ĕt Hĭbērĭcă dītānt
aēquŏră, tē clāssēs Lĭbўcī Sĭcŭlīquĕ prŏfūndī,
ēt quīdquīd vărĭō pēr flūmĭnă, pēr frĕtă cūrsū
ādvĕhĭtūr, tōtō tĭbĭ nāvĭgăt ōrbĕ cătāplūs.
20.
BURDIGALA.
Īmpĭă iāmdūdūm cōndēmnŏ sĭlēntĭă, quōd tē,
ō pătrĭa, īnsīgnēm Bācchō flŭvĭīsquĕ vĭrīsquĕ,
mōrĭbŭs īngĕnĭīsque hŏmĭnūm prŏcĕrūmquĕ sĕnātū,
nōn īntēr prīmās mĕmŏrēm, quăsĭ cōnscĭŭs ūrbīs
ēxĭgŭae īmmĕrĭtās dŭbĭtēm cōntīngĕrĕ laūdēs.
Nōn pŭdŏr hīnc nōbīs. Nĕc ĕnīm mĭhĭ bārbără Rhēnī
ōră nĕc ārctōō dŏmŭs ēst glăcĭālĭs ĭn Haēmō:
Būrdĭgăla ēst nātālĕ sŏlūm, clēmēntĭă caēlī
mītĭs ŭbi ēt rĭgŭaē lārga īndūlgēntĭă tērraē,
vēr lōngūm brūmaēquĕ nŏvō cūm sōlĕ tĕpēntēs
aēstĭflŭīque āmnēs, quōrūm iŭgă vītĕă sūbtēr
fērvēnt aēquŏrĕōs ĭmĭtātă flŭēntă mĕātūs.
Quādrŭă mūrōrūm spĕcĭēs, sīc tūrrĭbŭs āltīs
ārdŭa, ŭt āĕrĭās īntrēnt fāstīgĭă nūbēs.
Dīstīnctās īn tērnă vĭās mīrērĕ, dŏmōrūm
dīspŏsĭtum ēt lātās nōmēn sērvārĕ plătēās,
tūm rēspōndēntēs dīrēcta īn cōmpĭtă pōrtās
pēr mĕdĭūmque ūrbīs fōntānī flūmĭnĭs ālveūm,
quēm pătĕr Ōcĕănūs rĕflŭō cum īmplēvĕrĭt aēstū,
ādlābī tōtūm spēctābīs clāssĭbŭs aēquōr.
Quīd mĕmŏrēm Părĭō cōntēctūm mārmŏrĕ fōntēm
Eūrīpī fērvērĕ frĕtō? Quānta ūmbră prŏfūndī!
Quāntŭs ĭn āmnĕ tŭmōr! Quāntō rŭĭt āgmĭnĕ praēcēps
mārgĭnĭs ēxtēntī bīs sēnă pĕr ōstĭă cūrsū,
īnnŭmĕrōs pŏpŭlī nōn ūmquam ēxhaūstŭs ăd ūsūs!
Hūnc cŭpĕrēs, rēx Mēdĕ, tŭīs cōntīngĕrĕ cāstrīs,
flūmĭnă cōnsūmptō cūm dēfēcērĕ mĕātū,
hūiūs fōntĭs ăquās pĕrĕgrīnās fērrĕ pĕr ūrbēs,
ūnūm pēr cūnctās sŏlĭtūs pōtārĕ Chŏāspēn.
Sālvē, fōns īgnōte ōrtū, săcĕr, ālmĕ, pĕrēnnīs,
vītrĕĕ, glaūcĕ, prŏfūndĕ, sŏnōre, īnlīmĭs, ŏpācĕ.
Sālve, ūrbīs gĕnĭūs, mĕdĭcō pōtābĭlĭs haūstū,
Dīvŏnă Cēltārūm līnguā, fōns āddĭtĕ dīvīs.
Nōn Ăpŏnūs pōtū, vĭtrĕā nōn lūcĕ Nĕmaūsūs
pūrĭŏr, aēquŏrĕō nōn plēnĭŏr āmnĕ Tĭmāvūs.
Hīc lăbŏr ēxtrēmūs cĕlĕbrēs cōllēgĕrĭt ūrbēs.
Ūtquĕ căpūt nŭmĕrī Rōma īnclĭtă, sīc căpĭte īstō
Būrdĭgăla āncĭpĭtī cōnfīrmēt vērtĭcĕ sēdēm.
Haēc pătrĭa ēst: pătrĭās sēd Rōmă sŭpērvĕnĭt ōmnēs.
Dīlĭgŏ Būrdĭgălām, Rōmām cŏlŏ. Cīvĭs ĭn hāc sūm,
cōnsŭl ĭn āmbābūs: cūnae hīc, ĭbĭ sēllă cŭrūlīs.
1. ROMA.
Prima urbes inter, divum domus, aurea Roma.
2-3. CONSTANTINOPOLIS ET CARTHAGO.
Constantinopoli adsurgit Carthago priori,
non toto cessura gradu, quia tertia dici
fastidit, non ausa locum sperare secundum,
qui fuit ambarum. Vetus hanc opulentia praefert,
hanc fortuna recens: fuit haec, subit ista novisque
excellens meritis veterem praestringit honorem
et Constantino concedere cogit Elissam.
Accusat Carthago deos iam plena pudoris,
nunc quoque si cedat, Romam vix passa priorem.
Conponat vestros fortuna antiqua tumores.
Ite pares, tandem memores, quod numine divum
angustas mutastis opes et nomina: tu cum
Byzantina, Lygos, tu Punica Byrsa fuisti.
4-5. ANTIOCHIA ET ALEXANDRIA.
Tertia Phoebeae lauri domus Antiochia,
vellet Alexandri si quarta colonia poni.
Ambarum locus unus et has furor ambitionis
in certamen agit vitiorum. Turbida vulgo
utraque et amentis populi male sana tumultu.
Haec Nilo munita quod est penitusque repostis
insinuata locis, fecunda et tuta superbit:
illa, quod infidis opponitur aemula Persis.
Et vos ite pares Macetumque adtollite nomen.
Magnus Alexander te condidit: illa Seleucum
nuncupat, ingenuum cuius fuit ancora signum,
qualis inusta solet generis nota certa: per omnem
nam subolis seriem nativa cucurrit imago.
6. TREVERIS
Armipotens dudum celebrari Gallia gestit
Trevericaeque urbis solium, quae proxima Rheno
pacis ut in mediae gremio secura quiescit,
imperii vires quod alit, quod vestit et armat.
Lata per extentum procurrunt moenia collem:
largus tranquillo praelabitur amne Mosella,
longinqua omnigenae vectans conmercia terrae.
7. MEDIOLANUM
Et Mediolani mira omnia, copia rerum,
innumerae cultaeque domus, facunda virorum
ingenia et mores laeti, tum duplice muro
amplificata loci species populique voluptas,
circus, et inclusi moles cuneata theatri,
templa Palatinaeque arces opulensque moneta
et regio Herculei celebris sub honore lavacri;
cunctaque marmoreis ornata peristyla signis
moeniaque in valli formam circumdata limbo.
Omnia quae magnis operum velut aemula formis
excellunt nec iuncta premit vicinia Romae.
8. CAPUA.
Nec Capuam pago cultuque penuque potentem,
deliciis, opibus famaque priore silebo,
fortuna variante vices, quae freta secundis
nescivit servare modum. Nunc subdita Romae
aemula, nunc fidei memor; ante infida, senatum
sperneret an coleret dubitans, sperare curules
Campanis ausa auspiciis unoque suorum
consule, ut imperium divisi adtolleret orbis.
Quin etiam rerum dominam Latiique parentem
adpetiit bello, ducibus non freta togatis,
Hannibalis iurata armis deceptaque in hostis
servitium demens specie transivit erili.
Mox ut in occasum vitiis communibus acti
conruerunt Poeni luxu, Campania fastu,
(heu numquam stabilem sortita superbia sedem!).
Illa potens opibusque valens, Roma altera quondam
comere quae paribus potuit fastigia conis,
octavum reiecta locum vix paene tuetur.
9. AQUILEIA.
Non erat iste locus: merito tamen aucta recenti
nona inter claras Aquileia cieberis urbes,
Itala ad Illyricos obiecta colonia montes,
moenibus et portu celeberrima. Sed magis illud
eminet, extremo quod te sub tempore legit,
solveret exacto cui sera piacula lustro
Maximus, armigeri quondam sub nomine lixae.
Felix, quae tanti spectatrix laeta triumphi
punisti Ausonio Rutupinum Marte latronem.
10.
ARELAS.
Pande, duplex Arelate, tuos blanda hospita portus,
Gallula Roma Arelas, quam Narbo Martius et quam
accolit Alpinis opulenta Vienna colonis,
praecipitis Rhodani sic intercisa fluentis,
ut mediam facias navali ponte plateam,
per quem Romani conmercia suscipis orbis
nec cohibes populosque alios et moenia ditas,
Gallia quis fruitur gremioque Aquitania lato.
11-12-13-14. HISPALIS (VEL EMERITA), CORDUBA, TARRACO, BRACARA.
Clara mihi post has memorabere nomen Hiberum,
Hispalis [vel Emerita], aequoreus quam praeterlabitur amnis,
submittit cui tota suos Hispania fasces.
Corduba non, non arce potens tibi Tarraco certat
quaeque sinu pelagi iactat se Bracara dives.
15. ATHENAE.
Nunc et terrigenis patribus memoremus Athenas,
Pallados et Consi quondam certaminis arcem,
paciferae primum cui contigit arbor olivae,
Attica facundae cuius mera gloria linguae,
unde per Ioniae populos et nomen Achaeum
versa Graia manus centum se effudit in urbes.
16-17. CATINA, SYRACUSAE.
Quis Catinam sileat, quis quadruplices Syracusas?
Hanc ambustorum fratrum pietate celebrem,
illam complexam miracula fontis et amnis,
qua maris Ionii subter vada salsa meantes
consociant dulces placita sibi sede liquores,
incorruptarum miscentes oscula aquarum.
18. TOLOSA.
Non umquam altricem nostri reticebo Tolosam,
coctilibus muris quam circuit ambitus ingens
perque latus pulchro praelabitur amne Garumna,
innumeris cultam populis, confinia propter
ninguida Pyrenes et pinea Cebennarum,
inter Aquitanas gentes et nomen Hiberum.
Quae modo quadruplices ex se cum effuderit urbes,
non ulla exhaustae sentit dispendia plebis,
quos genuit cunctos gremio complexa colonos.
19.
NARBONA.
Nec tu, Martie Narbo, silebere, nomine cuius
fusa per immensum quondam provincia regnum
optinuit multos dominandi iure colonos.
Insinuant qua se Sequanis Allobroges oris
excluduntque Italos Alpina cacumina fines,
qua Pyrenaicis nivibus dirimuntur Hiberi,
qua rapitur praeceps Rhodanus genitore Lemanno
interiusque premunt Aquitanica rura Cebennae
usque in Teutosagos, paganica nomina, Belcas,
totum Narbo fuit: tu Gallia prima togati
nominis attollis Latio proconsule fasces,
Quis memoret portusque tuos montesque lacusque,
quis populos vario discrimine vestis et oris?
Quodque tibi Pario quondam de marmore templum
tantae molis erat, quantam non sperneret olim
Tarquinius Catulusque iterum postremus et ille,
aurea qui statuit Capitoli culmina, Caesar?
Te maris Eoi merces et Hiberica ditant
aequora, te classes Libyci Siculique profundi,
et quidquid vario per flumina, per freta cursu
advehitur, toto tibi navigat orbe cataplus.
20.
BURDIGALA.
Impia iamdudum condemno silentia, quod te,
o patria, insignem Baccho fluviisque virisque,
moribus ingeniisque hominum procerumque senatu,
non inter primas memorem, quasi conscius urbis
exiguae immeritas dubitem contingere laudes.
Non pudor hinc nobis. Nec enim mihi barbara Rheni
ora nec arctoo domus est glacialis in Haemo:
Burdigala est natale solum, clementia caeli
mitis ubi et riguae larga indulgentia terrae,
ver longum brumaeque novo cum sole tepentes
aestifluique amnes, quorum iuga vitea subter
fervent aequoreos imitata fluenta meatus.
Quadrua murorum species, sic turribus altis
ardua, ut aërias intrent fastigia nubes.
Distinctas in terna vias mirere, domorum
dispositum et latas nomen servare plateas,
tum respondentes directa in compita portas
per mediumque urbis fontani fluminis alveum,
quem pater Oceanus refluo cum impleverit aestu,
adlabi totum spectabis classibus aequor.
Quid memorem Pario contectum marmore fontem
Euripi fervere freto? Quanta umbra profundi!
Quantus in amne tumor! Quanto ruit agmine praeceps
marginis extenti bis sena per ostia cursu,
innumeros populi non umquam exhaustus ad usus!
Hunc cuperes, rex Mede, tuis contingere castris,
flumina consumpto cum defecere meatu,
huius fontis aquas peregrinas ferre per urbes,
unum per cunctas solitus potare Choaspen.
Salve, fons ignote ortu, sacer, alme, perennis,
vitree, glauce, profunde, sonore, inlimis, opace.
Salve, urbis genius, medico potabilis haustu,
Divona Celtarum lingua, fons addite divis.
Non Aponus potu, vitrea non luce Nemausus
purior, aequoreo non plenior amne Timavus.
Hic labor extremus celebres collegerit urbes.
Utque caput numeri Roma inclita, sic capite isto
Burdigala ancipiti confirmet vertice sedem.
Haec patria est: patrias sed Roma supervenit omnes.
Diligo Burdigalam, Romam colo. Civis in hac sum,
consul in ambabus: cunae hic, ibi sella curulis.