I. HANNIBAL

Hannibal tanto reliquis ducibus praestantior, quanto populus Romanus ceteris clarior. Qui nono anno bellum gessit, uicesimo quinto imperator creatus est. Post illatas populo Romano clades in Africam reuocatus, cum Scipione manus conserens superatus et fugere coactus est. A Zama, ubi proelium commissum est, usque Hadrumetum biduo et binoctio peruenit: res mira, cum constet Hadrumetum a Zama circiter CCC passuum abesse. paulo post reuocatus cum Magone fratre praetor creatus: eo anno cum legati Romani Carthaginem uenissent, ratus exposcendi sui causa uenisse, clam ad Antiochum in Syriam confugit. Quam ob rem diu conquisitus, hostis iudicatus, bona publicata, domus a fundamentis diruta. Tertio post anno cum quinque nauibus in Africam uenit, tentaturus animos Carthaginiensium erga Romanos. Sed frustra: nam cognito eius aduentu Carthaginienses Magonem fratrem eadem multa affecerunt. Reuersus Antiochum accendit ad bellum gerendum contra Romanos. Cui fortasse melior fuisset fortuna, si Hannibal consilio audiens fuisset. Praefectus classis cum Rhodiis conflixit in Pamphylio mari. Fugato Antiocho Cretam ad Gortynios profectus, et quam ingentem auri summam detulerat, minime credens fidei et auaritiae Cretensium, eos hoc modo elusit. Nam discessu pronuntiato complures amphoras plumbo repleuit, extrinsecus auro et argento operiens, easque in templo Dianae custodiendas locauit; pecuniam uero omnem statuis aeneis, quas secum habebat, inclusam secum ad Prusiam detulit. Eumque similiter ad bellum conatus est accendere. Verum quia, repugnantibus finitimis regibus, minimae eius uires erant, Eumenem, Pergamenorum regem, inter primos aduersantem miro astu circumuenit. Nam cum classe pugnarent et ad Eumenem fortuna inclinasset, uasa fictilia serpentibus plena in naues Pergamenorum coniici iussit, quibus illi territi fugere coeperunt. Cum a Romanis peteretur, ueneno, quod paratum habebat, uitam finiuit. Atticus tradit, eum mortuum M. Claudio Marcello, Q. Fabio Labeone consulibus, Polybius Paulo Aemilio, M. Baebio Tamphilo, Sulpicius uero Blitho P. Cornelio Cethego et M. Baebio Tamphilo. Inter tot res bellicas litteris operam dedit, Sosilo Lacedaemoniensi in litteris Graecis praeceptore usus, quem et Silenum secum semper habebat, ut res gestas scriberent. Hique, donec fortuna permisit, numquam ab eo discesserunt. Historias Graece scripsit, in quibus ad Rhodios multa de Cn. Manlii Volsonis in Asia rebus gestis tradit.

II. HAMILCAR

Hamilcar, Hannibalis filius, cognomine Barca, extremo primi belli Punici tempore coepit exercitui praeesse. Pacem cum Romanis post acceptam apud Egathas cladem fecit, animo tamen, quotiens uires adessent, iterum belligerandi. Reuersus Carthaginem comperit intestino bello laborantem. Mercennarii enim milites, quorum opera usi fuerant aduersus Romanos, quorum numerus erat XX, omnem Africam a Carthagine alienauerant ipsamque Carthaginem oppugnauerant. Qua necessitate coacti sunt a Romanis auxilium petere et impetrauerunt. In ultima desperatione creatus imperator Hamilcar omnem Africam recepit summamque tranquillitatem peperit. inde in Hispaniam nouem annis bella gessit. Contra Vettones pugnans occiditur. Successit ei Hasdrubal, quem ipse in deliciis habuerat, non sine libidinis nota. Hannibalem secum habebat annorum nouem, quem iurare ad aras coegit perpetuum aduersus Romanos odium.

III. MILTIADES

Miltiades, Cimonis filius, Apollinis oraculo delectus ad constituendam Chersonessum coloniam; unde mira felicitate usus rediens Lemno, quam tunc Cares incolebant, potitus est atque Cycladas omnes Atheniensium potestati subegit. Nec multo post cum Darius uniuersam Graeciam occupare uellet, dux inter primos aduersus eius praefectos Darium et Artaphernem delectus Miltiades cum decem milibus hominum, Persarum peditum ducenta milia, equitum decem tanta felicitate fudit, ut nunquam antea tot copiae tam parua manu deletae sint. In ea uictoria quamuis nouem collegas habuerit, solus tamen in porticu Poecile imaginem meruit in habitu adhortantis, tanquam Graeciae liberator. Inde praefectus classis LXX nauium creatus, insularum, quae barbaris fauerant, aliquot in deditionem recepit, non nullas ui expugnauit. Dum Parum totis uiribus oppugnaret, nocturno luci, qui in propinquo erat, incendio deterritus, insidias timens, cum Parii de deditione cogitarent, relicta obsidione integris machinamentorum operibus dimissis, Athenas cum classe rediit accusatusque proditionis, quod a Dario corruptus re infecta discessisset, a Sagora fratre defensus est, cum ipse uulneribus aeger erat sibique patrocinari non poterant. Itaque pecunia multatus quinquaginta talentis, quae cum soluere non posset, in carcerem coniectus uitam finiuit.

IV. PAVSANIAS

Pausanias, Lacedaemone potentissimus, tam uirtute laudandus quam uitiis improbandus. Primo Mardonium, Medorum satrapem, cum ingenti exercitu deleuit et obtruncauit. Non tamen caruit reprehensione, quod tripodem aureum ex ea praeda Apollini cum epigrammatibus dedicauerit, in quo sua opera deletos apud Plataeas barbaros iactabat. Inde cum classe Cyprum et Hellespontum missus pari felicitate illinc barbarorum praesidia depulit. Itaque animo elatus Xersis affines, quos Bizantii ceperat, remisit, datis Gongulo Cretensi ad Xersem litteris, quarum haec erat summa: "remisi ad te propinquos tuos tecumque affinitate coniungi cupio; Spartam et omnem Graeciam tibi tradam, modo filiam mihi nuptui des". Gratum id Xersi fuit: itaque Artabazum ad eum misit, omnia pollicitus. Sed dissimulari res non potuit: in suspicionem enim uenite reuocatusque a praefectura multatus est et in uincula coniectus ab ephoris. Inde exemptus non minus suspicione caruit. Non tamen iusta praebebatur occasio ephoris intercipiendi eum. Exspectabant itaque, ut res tempore prodiret: atque ita euenit. Nam cum Pausanias Argilio puero, quem unice amabat, litteras ad Artabazum ferendas dedisset, quia ex his, qui alias litteras tulerant, nemo redierat, ueritus puer, ne quid de se scriberet, litteras soluit atque, ubi comperit coniurationis et prodendae patriae indices esse, ad ephoros detulit. Hi re cognita maturius etiam se gesserunt, nec repente Pausaniam comprehendere, sed iusso puero confugere in templum Neptuni, quod erat apud Graecos inuiolabile, in subterraneo post aram loco unum constituerunt, qui exaudire posset cum Argilio colloquentes. Eo Pausanias uenit, confugii causam quaerens. Qua cognita petit a puero ne se prodat. Non diutius ergo exspectandum rati ephori conciliatum puero Pausaniam comprehendere statuunt: quod ille animaduertens in aram Mineruae confugit. Qua obserata et tecto diruto, ut facilius sub diuo moreretur, semianimis ex templo extractus illico periit. Corpus non procul a templo conditum, sed sequenti tempore Delphici oraculi iussu in locum, ubi obierat, relatum est.

V. LYSANDER

Lysander factiosus et audax magis felicitate quam uirtute Athenienses afflixit. Quos ubi ad Aegos flumen deleuerat, semper sui iuris omnia facere cogitauit simulansque Lacedaemoniis omnia se acquirere, sibi uendicabat. Vt uero facilius Lacedaemonibus persuaderet tollendos esse reges, oraculum, ad quod illi omnia referebant, Hammonis adiit, spe corrumpendi sacerdotes. Quos ubi frustra se sollicitare cognouit, reuersus a sacerdotibus per legatos accusatus est, quod corrumpere eos tentasset. Absolutus tandem Orchomeniis subsidio missus, a Thebanis apud Haliartum occiditur.

VI. ALCIBIADES

Alcibiades, Cliniae filii, summas uirtutes non minora uitia aequabant. Nemo unquam tanta uarietate laborauit: idem summa uirtute, idem ingentibus uitiis memorandus: formosissimus, diues, eloquens, multi consilii, laborum patiens: quotiens rerum gerendarum occasio deerat, ad libidines conuertebatur. Apud Periclem uitricum educatus est. Hipponicum habuit socerum, Graecorum omnium doctissimum. In adolescentia a multis amatus et a Socrate, cum quo etiam pernoctauit, integer tamen abiit, ut Plato in Symposio meminit. Dux aduersus Syracusanos creatus, Lamacho et Nicia collegis. Antequam ad bellum proficisceretur, multi eisu potentiam ueriti accusare tentabant, quod domi mysteria coniuratorum delebraret. Quare ipse petiit, ut antequam exiret, de se praesente quaestio haberetur. Sed inimici accusationem in absentiam distulerunt. Itaque, cum per litteras reuocaretur ad dicendam causam, redire noluit, sed ad Thurios in Italiam nauigauit: inde Elidem, postmodum Thebas uenit. Cum autem comperisset, capitis se damnatum et bona publicata ac Olympios sacerdotes ab Atheniensibus coactos, ut se exsecrarentur, et exsecrationem, quo notior esset, publice marmori incisam, Lacedaemonem profectus est. Cum patria bellum gessit: eius consilio Persis regis amicitiam Lacedaemones inierunt, Deceleam in Attica munierunt, Athenarum obstaculum. Iones ab eorum societate auertit. Verum suspecta coepit esse Lacedaemoniis eius felicitas, ne captata occasione ad patriam descisceret. Itaque consilium de eo interficiendo ceperunt. Ipse re cognita ad Tissaphernem, praefectum Darii regis, se contulit. Non multo post a Thrasybulo, Lyci filio, in exercitum admissus Sami praetor constitutus est, et Theramenis suffragio in patriam plebiscito reuocatus, cumque his pari imperio praeficitur. Lacedaemonios pacem petere coegerunt, Hellespontum, Ioniam receperunt; Bizantium expugnarunt. Reuersi Athenas cum ingenti praeda. Solus Alcibiades omnium ora in se conuertebat, coronis aureis et aeneis ab omnibus donabatur. Concionem habuit, in qua populum ad lacrimas mouit; restitutaque sunt ei ab Atheniensibus bona, et Olympii sacerdotes abolere exsecrationem cum nominis restitutione iussi, et lapis, qui exsecrationem continebat, in mare praecipitatus. Iterum dux cum collegis Thrasybulo et Adimanto creatus, quia rem male gesserat, magistratu deiectus et alius in locum eius suffectus est. Ipse sponte patriam profectus, Bizanthen, Ornos, Neontichos castella communiuit. Bellum Thracibus primus intulit, a quibus non multo post bonis omnibus spoliatus ad Pharnabazum in Asiam transiuit, a quo Grynio oppido donatus est, unde annuum uectigal quinquaginta talentorum accipiebat. Hic tamen fracta fide Lacedaemoniis poscentibus Susamithrem et Bagaeum misit, qui eum interimerent. Interfectus itaque est, caput ad Pharnabazum relatum, annos XL natus; corpus mulier, cum qua commercium habebat, ueste propria contectum cremauit.

VII. THRASYBVLVS

Thrasybulus, Lyci filius, in fide, constantia, magnitudine animi, amore in patriam nulli posthabendus. Bello Peloponnesiaco multa praeclara gessit. Patriam triginta tyrannis a Lacedaemonibus constitutis liberauit. Corona oleagina donatus est, ea sola cum aeterna laude contentus. Ad extremum cum praetor classi praeesset, in Siciliam profectus, dum incautius a suis castra custodiuntur, a barbaris noctu in tabernaculo occisus est.

VIII. CONON

Conon Atheniensis bello Peloponnesiaco contulit se ad rem publicam. Terrestribus et maritimis proeliis aeque clarus, Persarum regem contra Lacedaemonios concitauit, classeque comparata earum copias apud Cnidum deleuit. Qua uictoria non modo Athenas, sed omnem Graeciam Lacedaemonum imperio liberauit. Rediens cum parte nauium in patriam muros dirutos restituit: quinquaginta talenta, quae a Pharnabazo acceperat, ciuibus donauit. Inde cum Ioniam et Aeoliam Atheniensibus restituere cogitaret, a Tiribazo per fraudem euocatus, qui Sardibus praeerat, in uincula coniectus est periitque in carcere, quamuis Dion historicus neget eumque effugisse scribat.

IX. IPHICRATES

Iphicrates disciplinae militaris scientissimus, magni consilii, militiae in diem nouae repertor. Nam pro scuto peltam, pro breuibus hastis longas, pro gladiis curtis longo militibus dedit. Peltastae milites post eum sunt appellati. Linteas loricas, non ferreas, suos habere uoluit, ut expeditiores essent. Cum Thracibus bellum gessit. Seuthen Atheniensium socium in regnum restituit, tanta seueritate apud Corinthum exercitui praefuit, ut exercitus nunquam uisus sit moderatior. Saepenumero Lacedaemonios debellauit. Ab Artaxerse cum Aegyptiis bellum inferre uellet, dux ab Atheniensibus petitus, Lacedaemoniis etiam fauit contra Epaminondam Thebanum. Statura fuit procera et imperatoria, aspectu uenerabilis, laboris tamen impatiens, ut tradit Theopompus. Bello sociali capitis causam pro se simul cum Timotheo dixit et absolutus est. Menesthea filium reliquit ex Thressa, Coti regis filia, susceptum. Qui interrogatus, matremne an patrem magis diligeret, matrem respondit, quod ea se Atheniensem, pater Thracem genuisset.

X. CHABRIAS

Chabrias, inter summos duces numerandus, Agesilaum, Lacedaemoniorum ducem, fugere compulit suosque obnixo genu scuto, hasta proiecta hostium impetum excipere docuit. Quo inuento uictoriam adeptus, tantum laudis meruit, ut statua publice ab Atheniensibus donatus sit. Multa in Europa gessit; in Aegypto uero dux ab Atheniensibus electus sponte bellauit: Mitilenem in regnum restituit: Cyprum omnem subiugauit. Inde exorto inter Persas et Aegyptios bello, cum socius Atheniensium esset Artaxerses, Persarum rex, nihilominus Aegyptiis contra Persas fauit. Hanc ob rem dicta ei dies ab Atheniensibus et, nisi rediret, capitalis poena edicta. Rediit itaque. Nec diu Athenis mansit: multum enim inuidiae ipse concitauerat. Secessit, ut plerique potentium fecerant, qui in libera ciuitate exosi erant. Nam Conon diu Cypri mansit, Iphicrates in Thracia, Timotheus Lesbi, Chares in Sigeo. Bello sociali dum Chium Athenienses oppugnant, solus Chabrias ausus cum naui hostium portum intrare, cumque reliqui non sequerentur, maluit telis confodi quam natando in tutum confugere.

XI. TIMOTHEVS

Timotheus, Cononis filius, disertus, impiger, laboriosus, Olynthios, Bizantios subegit. Samum, in qua oppugnanda mille et ducenta talenta Athenienses consumpserant, sine ulla impensa cepit, a Coto rege mille et ducenta talenta praedae in publicum [rediit] retulit. Cizicum obsidione liberauit, Laconum classem deleuit, Corcyram subegit, Athamanas, Epyrotas, Chaonas in societatem Atheniensium asciuit. Quam ob rem factum est, ut Lacedaemonii maritimo imperio Atheniensibus cesserint. Ara tum primum et puluinar Paci dedicatum ab Atheniensibus et statua Timotheo in foro posita. Insequenti tempore cum Athenienses bello premerentur, a Menesteo genero, cui datus erat collega, per litteras accusatus, quod eius culpa Samum recipere non potuerit, reuocatus est multaque centum talentorum imposita, Chalcidem secessit atque illic obiit. Paenituit eius iudicii postea Athenienses. Itaque filio nonaginta talenta remiserunt decemque dumtaxat muris reficiendis conferre uoluerunt.

XII. DATAMES

Datames, patre Camisare Care, matre Scythissa natus, primum fortiter se gessit in bello, quod Artaxerses contra Cadusios gessit, multis hostium milibus trucidatis. In eo bello patrem amisit. Itaque parte Ciliciae iuxta Cappadociam, quam Eusyri incolunt, cui praeerat pater, a rege donatus est. Non minus strenue contra Antophrodatas pugnauit, regis exercitu conseruato. Quam ob rem eiecto Thiaune, qui regi audiens non erat, Paphlagoniae praeficitur. Cum Thiaune uero quamuis affinis esset - nam ex fratre et sorore nati erant -, bellum gessit, eumque uiuum cum uxore et liberis cepit et cunctis stupentibus ad Artaxersem captum duxit. Itaque a rege donatus, ad exercitum missus est, ut collega cum Pharnabazo et Taraste ducibus contra Aegyptios creatis esset. Reuocato uero Pharnabazo summam imperii accepit. Sed antequam ad bellum Aegyptium proficisceretur, Aspim Ciliciae montanae superbum dominum, in uenatione incautum oppressit et captiuum ad regem misit. His gestis cum comperisset, se odio aulicis esse, Mandrocli cura exercitus relicta, in Cappadociam secessit, quo animo in regem esset, dissimulans. Occupata Paphlagonia Ariobarzanique adhaerens contra Artaxersem acriter bellum gessit innumerasque eius copias deleuit cum paucis, ex quibus non amplius mille ceciderunt. Inde cum saepe insidias Artaxersis euitasset, Mithridatis, Ariobarzanis filii, dolo per colloquium occisus est.

XIII. EPAMINONDAS

Epaminondas, Polymni filius, honesto genere sed inopi, eruditus, citharistriae operam dedit et philosophiae sub Lisi Pythagoreo Tarentino. Primo palaestrae uacauit, magis uelocitati quam robori studens, ut ad militiam esset expeditior. Modestus, grauis, prudens, temporibus inseruiebat. Veritatis adeo cultor, ut nunquam ne ioco quidem mentitus sit. Clemens, aeque unius cuiusque iniurias patiens, taciturnus arcanorum conseruator. Paupertatem facile tulit, gloriae, non diuitiarum appetens. Cum aliquem amicum ab hostibus captum audiret, qui se proprio aere redimere non posset, aut uirginem nubilem paupertate oppressam, certam ex singulis amicis pecuniarum summam colligebat, non tamen accipiens, sed eos, qui missi erant pro pecuniis, ad amicos deducebat, ac se praesente numerari pecunias iubebat. Tentauit eum auro corrumpere Artaxerses misso Diomedonte Cyziceno, qui cum ingenti summa auri Thebas profectus primum Micythum, elegantis formae puerum, Epaminondae delitias, quinque talentis corruptum suae uoluntati satisfacere coegit. Is cum Epaminondae causam aduenti illius narraret, non tulit Epaminondas, sed Diomendonti, "nihil, inquit, pecunia conficies, si ea, quae contra patriam sunt, petis". Inde ad Micythum conuersus, "tu uero, inquit, redde quod accepisti: id nisi feceris, te magistratui tradam". Atque illum reiectum salua pecunia, nequid uideretur accepisse, reuerti iussit. In eloquentia Thebanis omnibus praeferebatur. Tyrannidem Lacedaemonum non minus acri oratione quam uictoria apud Leuctra felicissima concussit. Saepenumero exercitum incuria ducis obsessum obsidione liberauit. Cum accusaretur, quod contra leges diutius exercitum detinuisset, ut pugnare apud Leuctra posset, capite plecti non recusauit, nodo in sepulchro suo inscriberetur: "Epaminondam a Thebanis capite multatum, quod eos apud Leuctra pugnare coegisset et uincere Lacedaemonios, quos Boeotiorum nemo ante se aspicere ausus esset, quodque ea uictoria non solum Thebanis, uerum uniuersae Graeciae libertatem peperisset". Hac contione Thebanos ad risum et hilaritatem prouocauit iudicumque ora repressit, absolutus itaque est cum ingenti laude. Sequenti tempore cum apud Mantineam contra Lacedaemonios iterum pugnaret, iaculis omnium tamdiu petitus est, quoad letale uulnus accepit. Et non ante ferrum corpori infixum dempsit, quam suos uictores esse audisset; extractoque ferro animam emittens, "satis, inquit, uixi: inuictus enim morior". Cum a Pelpida reprehenderetur, quod sine prole decessurus esset, malle se sine liberis quam cum infami filio decedere respondit, satisque sibi esse, si non mortalem relinquat, cum pugna Leuctrica sit heres nominis sui, de qua nullum saeculum conticescet. Contentiones ciuiles exosas habuit, neutram in partem inclinans.

XIV. PELOPIDAS

Pelopidas, Thebanus, cum Athenis exularet, dignum memoria facinus aggressus est. Nam uesperi cum duodecim adolescentibus, qui tum etiam exulabant, uenatorum habitu Athenis egressus, silentio noctis Thebas peruenit in domum Charonis, qui consiliorum eius particeps erat. Res defertus ad magistratum epulis uacantem, epistulaque scripta ad Archiam, summum inter ciuitatis principes, in qua exulum perscribebantur consilia. Ille ne comessationes relinqueret, puluino subiecit atque "in crastinum, inquit, differo res seueras". Itaque dum res tanta neglegitur, Pelopidas magistratus obtruncat, uulgum et suburbanos ad arma et libertatem concitat, praesidium Lacedaemonum ex arce deiicit. Solus hic post Epaminondam Thebarum gloriam auxit. Sequenti tempore cum legatus ad Thessaliam in potestatem Thebarum redigendam mitteretur, ab Alexandro Pheraeo tyranno, fracto iure legationis, in uincula coniectus est, a quibus eum exemit Epaminondas bello tyrannum persecutus. Itaque non oblitus acceptae iniuriae petit, ut aduersus tyrannos dux deligeretur. Impetrauit eductisque copiis non diutius conflictum distulit uictoriaque potitus est, quamuis paulum digressus a suis occubuerit. Interfectum eum Thessalae ciuitates coronis aureis et aeneis donarunt, liberos uero eius compluribus praediis ditarunt.

XV. AGESILAVS

Lacedaemoniis mos erat, duos habere reges nomine magis quam imperio, alterum ex familia Procli, alterum ex familia Eurysthenis, qui Spartae rex Herculis progenie regnauerat: nec licebat ex alia familia regem creari. Post uero regis obitum maximus natu succedebat, si uirilis sexus non esset, sanguine iunctior mortuo deligebatur. Regnauerat Agis, Agesilai frater, eoque defuncto hereditario iure Leotychides filius succedebat: uerum Agesilaus, suffragante Lysandro, illum regno deiecit primusque de regno cum fratris filio contendit. Hic Aegyptios et uniuersam Asiam uariis cladibus afflixit. Inde cum magna spe potiundi Persarum imperii elatus bellum animo agitaret cum exercitu exstructissimo, a suis, qui bellum Boeotiis et Atheniensibus indixerant, reuocatus rediit tanta celeritate, ut triginta diebus iter confecerit, quod anno uertente confecerat Xerses. Apud Coroneam Boeotios et Athenienses fudit, conseruatis qui ad Mineruae templum confugerant. Inde apud Corinthum decem milia Graecorum occidit miseratusque est Graeciae fortunam, quod illis militibus potuissent Persae subigi. Spartam ab Epaminonda obsessam liberauit. Dona plurima in eum collata patriae contulit, auita et paupere domo contentus. Altero pede claudicabat: quam ob rem tanquam deformis contemnebatur. Cum annorum LXXX in Aegyptum subsidio Tacho regi missus esset, tentoria stramentis tecta solum pelle superiecta habuit gregario habitu. Munera barbarorum spreuit, uitulina carne et uilibus obsoniis acceptis, distributa seruis secunda mensa cum unguentis et coronis, cetera legatos referre iussit. Tanta parsimonia contemptui barbaris fuit. Ex Aegypto rediens cum CCXX talentis, quibus eum rex Notanabides donauerat, ut patriae suae conferret, in portu Menelai, qui est inter Cyrenas et Aegyptum, morbo implicitus decessit. Corpus cera oblitum, quia mel deerat, a suis Spartam relatum.

XVI. TIMOLEON

Timoleon Corinthius, Syracusas et uniuersam Siciliam tyrannide liberauit. Fratrem Timophanem, qui Corinthi dominatum occupauerat, occidi curauit: ipse tamen non interfuit. A matre uero postea in domum numquam admissus tanquam fratricida. Ex hac re, quia nonnullis odio erat, saepenumero de morte cogitauit. Sed cum iterum Dionysius Syracusarum potiretur, aduersus eum dux electus tota insula deturbauit et, cum capere posset, incolumem Corinthum uenire permisit, plus in clementia quam crudelitate laudis ponens, et ut non solum auribus, sed oculis perspici posset, ex quanto regno ad eam fortunam tyrannum compulisset. Carthaginiensium copias apud Crinissum flumen fudit, qui Siciliae imperabant; ac inde Mamercum Italum cepit, qui auxilio tyrannis in eam insulam cum exercitu uenerat. Cum uidisset non solum oppida, sed regiones diutino bello attritas et euersas, Syracusas, quae primum conditae a Corinthiis fuerant, iterum Corinthiis colonis instaurauit, uniuersae insulae libertatem restituens Syracusisque priuatus, cum imperare posset, uiuere maluit, quod reliquum ei uitae fuit. In extremis uitae diebus orbatus est oculis, quam calamitatem adeo aequo animo tulit, ut numquam queri aut gemere sit uisus. Vehiculo ducebatur in consilium. Eius natalem insula religiose colebat. Corpus eius ingenti pompa elatum, in gymnasio conditum, quod Timoleonteum appellatum.