13390 850 0 0 0 0 III-II a. C. Paroimiografia Septuaginta Proverbia Rahlfs, A., Stuttgart, Württembergische Bibelanstalt, 1935 Rist. 1971 0

Septuaginta - Proverbia

[1]

[1]    Παροιμίαι Σαλωμῶντος υἱοῦ Δαυιδ, ὃς ἐβασίλευσεν ἐν Ισραηλ, [2] γνῶναι σοφίαν καὶ παιδείαν νοῆσαί τε λόγους φρονήσεως [3] δέξασθαί τε στροφὰς λόγων νοῆσαί τε δικαιοσύνην ἀληθῆ καὶ κρίμα κατευθύνειν, [4] ἵνα δῷ ἀκάκοις πανουργίαν, παιδὶ δὲ νέῳ αἴσθησίν τε καὶ ἔννοιαν· [5] τῶνδε γὰρ ἀκούσας σοφὸς σοφώτερος ἔσται, ὁ δὲ νοήμων κυβέρνησιν κτήσεται [6] νοήσει τε παραβολὴν καὶ σκοτεινὸν λόγον ῥήσεις τε σοφῶν καὶ αἰνίγματα.

[7]    Ἀρχὴ σοφίας φόβος θεοῦ, σύνεσις δὲ ἀγαθὴ πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτήν· εὐσέβεια δὲ εἰς θεὸν ἀρχὴ αἰσθήσεως, σοφίαν δὲ καὶ παιδείαν ἀσεβεῖς ἐξουθενήσουσιν.

[8] ἄκουε, υἱέ, παιδείαν πατρός σου καὶ μὴ ἀπώσῃ θεσμοὺς μητρός σου· [9] στέφανον γὰρ χαρίτων δέξῃ σῇ κορυφῇ καὶ κλοιὸν χρύσεον περὶ σῷ τραχήλῳ.

[10] υἱέ, μή σε πλανήσωσιν ἄνδρες ἀσεβεῖς, μηδὲ βουληθῇς, ἐὰν παρακαλέσωσί σε λέγοντες [11] Ἐλθὲ μεθ' ἡμῶν, κοινώνησον αἵματος, κρύψωμεν δὲ εἰς γῆν ἄνδρα δίκαιον ἀδίκως, [12] καταπίωμεν δὲ αὐτὸν ὥσπερ ᾅδης ζῶντα καὶ ἄρωμεν αὐτοῦ τὴν μνήμην ἐκ γῆς· [13] τὴν κτῆσιν αὐτοῦ τὴν πολυτελῆ καταλαβώμεθα, πλήσωμεν δὲ οἴκους ἡμετέρους σκύλων· [14] τὸν δὲ σὸν κλῆρον βάλε ἐν ἡμῖν, κοινὸν δὲ βαλλάντιον κτησώμεθα πάντες, καὶ μαρσίππιον ἓν γενηθήτω ἡμῖν.

[15] μὴ πορευθῇς ἐν ὁδῷ μετ' αὐτῶν, ἔκκλινον δὲ τὸν πόδα σου ἐκ τῶν τρίβων αὐτῶν· [16] οἱ γὰρ πόδες αὐτῶν εἰς κακίαν τρέχουσιν καὶ ταχινοὶ τοῦ ἐκχέαι αἷμα· [17] οὐ γὰρ ἀδίκως ἐκτείνεται δίκτυα πτερωτοῖς.

[18] αὐτοὶ γὰρ οἱ φόνου μετέχοντες θησαυρίζουσιν ἑαυτοῖς κακά, ἡ δὲ καταστροφὴ ἀνδρῶν παρανόμων κακή.

[19] αὗται αἱ ὁδοί εἰσιν πάντων τῶν συντελούντων τὰ ἄνομα· τῇ γὰρ ἀσεβείᾳ τὴν ἑαυτῶν ψυχὴν ἀφαιροῦνται.

[20]    Σοφία ἐν ἐξόδοις ὑμνεῖται, ἐν δὲ πλατείαις παρρησίαν ἄγει, [21] ἐπ' ἄκρων δὲ τειχέων κηρύσσεται, ἐπὶ δὲ πύλαις δυναστῶν παρεδρεύει, ἐπὶ δὲ πύλαις πόλεως θαρροῦσα λέγει [22] Ὅσον ἂν χρόνον ἄκακοι ἔχωνται τῆς δικαιοσύνης, οὐκ αἰσχυνθήσονται· οἱ δὲ ἄφρονες, τῆς ὕβρεως ὄντες ἐπιθυμηταί, ἀσεβεῖς γενόμενοι ἐμίσησαν αἴσθησιν [23] καὶ ὑπεύθυνοι ἐγένοντο ἐλέγχοις. ἰδοὺ προήσομαι ὑμῖν ἐμῆς πνοῆς ῥῆσιν, διδάξω δὲ ὑμᾶς τὸν ἐμὸν λόγον.

[24] ἐπειδὴ ἐκάλουν καὶ οὐχ ὑπηκούσατε καὶ ἐξέτεινον λόγους καὶ οὐ προσείχετε, [25] ἀλλὰ ἀκύρους ἐποιεῖτε ἐμὰς βουλάς, τοῖς δὲ ἐμοῖς ἐλέγχοις ἠπειθήσατε, [26] τοιγαροῦν κἀγὼ τῇ ὑμετέρᾳ ἀπωλείᾳ ἐπιγελάσομαι, καταχαροῦμαι δέ, ἡνίκα ἂν ἔρχηται ὑμῖν ὄλεθρος, [27] καὶ ὡς ἂν ἀφίκηται ὑμῖν ἄφνω θόρυβος, ἡ δὲ καταστροφὴ ὁμοίως καταιγίδι παρῇ, καὶ ὅταν ἔρχηται ὑμῖν θλῖψις καὶ πολιορκία, ἢ ὅταν ἔρχηται ὑμῖν ὄλεθρος. [28] ἔσται γὰρ ὅταν ἐπικαλέσησθέ με, ἐγὼ δὲ οὐκ εἰσακούσομαι

   ὑμῶν· ζητήσουσίν με κακοὶ καὶ οὐχ εὑρήσουσιν.

[29] ἐμίσησαν γὰρ σοφίαν, τὸν δὲ φόβον τοῦ κυρίου οὐ προ   είλαντο [30] οὐδὲ ἤθελον ἐμαῖς προσέχειν βουλαῖς, ἐμυκτήριζον δὲ ἐμοὺς ἐλέγχους.

[31] τοιγαροῦν ἔδονται τῆς ἑαυτῶν ὁδοῦ τοὺς καρποὺς καὶ τῆς ἑαυτῶν ἀσεβείας πλησθήσονται· [32] ἀνθ' ὧν γὰρ ἠδίκουν νηπίους, φονευθήσονται, καὶ ἐξετασμὸς ἀσεβεῖς ὀλεῖ.

[33] ὁ δὲ ἐμοῦ ἀκούων κατασκηνώσει ἐπ' ἐλπίδι καὶ ἡσυχάσει ἀφόβως ἀπὸ παντὸς κακοῦ.

[2]

   Υἱέ, ἐὰν δεξάμενος ῥῆσιν ἐμῆς ἐντολῆς κρύψῃς παρὰ σεαυτῷ, [2] ὑπακούσεται σοφίας τὸ οὖς σου, καὶ παραβαλεῖς καρδίαν σου εἰς σύνεσιν, παραβαλεῖς δὲ αὐτὴν ἐπὶ νουθέτησιν τῷ υἱῷ σου.

[3] ἐὰν γὰρ τὴν σοφίαν ἐπικαλέσῃ καὶ τῇ συνέσει δῷς φωνήν σου, τὴν δὲ αἴσθησιν ζητήσῃς μεγάλῃ τῇ φωνῇ, [4] καὶ ἐὰν ζητήσῃς αὐτὴν ὡς ἀργύριον καὶ ὡς θησαυροὺς ἐξερευνήσῃς αὐτήν, [5] τότε συνήσεις φόβον κυρίου καὶ ἐπίγνωσιν θεοῦ εὑρήσεις.

[6] ὅτι κύριος δίδωσιν σοφίαν, καὶ ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ γνῶσις καὶ σύνεσις· [7] καὶ θησαυρίζει τοῖς κατορθοῦσι σωτηρίαν, ὑπερασπιεῖ τὴν πορείαν αὐτῶν [8] τοῦ φυλάξαι ὁδοὺς δικαιωμάτων καὶ ὁδὸν εὐλαβουμένων αὐτὸν διαφυλάξει.

[9] τότε συνήσεις δικαιοσύνην καὶ κρίμα καὶ κατορθώσεις πάντας ἄξονας ἀγαθούς.

[10] ἐὰν γὰρ ἔλθῃ ἡ σοφία εἰς σὴν διάνοιαν, ἡ δὲ αἴσθησις τῇ σῇ ψυχῇ καλὴ εἶναι δόξῃ, [11] βουλὴ καλὴ φυλάξει σε, ἔννοια δὲ ὁσία τηρήσει σε, [12] ἵνα ῥύσηταί σε ἀπὸ ὁδοῦ κακῆς καὶ ἀπὸ ἀνδρὸς λαλοῦντος μηδὲν πιστόν. [13] ὦ οἱ ἐγκαταλείποντες ὁδοὺς εὐθείας τοῦ πορεύεσθαι ἐν ὁδοῖς σκότους, [14] οἱ εὐφραινόμενοι ἐπὶ κακοῖς καὶ χαίροντες ἐπὶ διαστροφῇ κακῇ, [15] ὧν αἱ τρίβοι σκολιαὶ καὶ καμπύλαι αἱ τροχιαὶ αὐτῶν [16] τοῦ μακράν σε ποιῆσαι ἀπὸ ὁδοῦ εὐθείας καὶ ἀλλότριον τῆς δικαίας γνώμης.

[17] υἱέ, μή σε καταλάβῃ κακὴ βουλὴ ἡ ἀπολείπουσα διδασκαλίαν νεότητος καὶ διαθήκην θείαν ἐπιλελησμένη· [18] ἔθετο γὰρ παρὰ τῷ θανάτῳ τὸν οἶκον αὐτῆς καὶ παρὰ τῷ ᾅδῃ μετὰ τῶν γηγενῶν τοὺς ἄξονας αὐτῆς· [19] πάντες οἱ πορευόμενοι ἐν αὐτῇ οὐκ ἀναστρέψουσιν οὐδὲ μὴ καταλάβωσιν τρίβους εὐθείας· οὐ γὰρ καταλαμβάνονται ὑπὸ ἐνιαυτῶν ζωῆς.

[20] εἰ γὰρ ἐπορεύοντο τρίβους ἀγαθάς, εὕροσαν ἂν τρίβους δικαιοσύνης λείους.

[21] χρηστοὶ ἔσονται οἰκήτορες γῆς, ἄκακοι δὲ ὑπολειφθήσονται ἐν αὐτῇ, ὅτι εὐθεῖς κατασκηνώσουσι γῆν, καὶ ὅσιοι ὑπολειφθήσονται ἐν αὐτῇ· [22] ὁδοὶ ἀσεβῶν ἐκ γῆς ὀλοῦνται, οἱ δὲ παράνομοι ἐξωσθήσονται ἀπ' αὐτῆς.

[3]

   Υἱέ, ἐμῶν νομίμων μὴ ἐπιλανθάνου, τὰ δὲ ῥήματά μου τηρείτω σὴ καρδία· [2] μῆκος γὰρ βίου καὶ ἔτη ζωῆς καὶ εἰρήνην προσθήσουσίν σοι.

[3] ἐλεημοσύναι καὶ πίστεις μὴ ἐκλιπέτωσάν σε, ἄφαψαι δὲ αὐτὰς ἐπὶ σῷ τραχήλῳ, καὶ εὑρήσεις χάριν· [4] καὶ προνοοῦ καλὰ ἐνώπιον κυρίου καὶ ἀνθρώπων.

[5] ἴσθι πεποιθὼς ἐν ὅλῃ καρδίᾳ ἐπὶ θεῷ, ἐπὶ δὲ σῇ σοφίᾳ μὴ ἐπαίρου· [6] ἐν πάσαις ὁδοῖς σου γνώριζε αὐτήν, ἵνα ὀρθοτομῇ τὰς ὁδούς σου, [ὁ δὲ πούς σου οὐ μὴ προσκόπτῃ.] [7] μὴ ἴσθι φρόνιμος παρὰ σεαυτῷ, φοβοῦ δὲ τὸν θεὸν καὶ ἔκκλινε ἀπὸ παντὸς κακοῦ· [8] τότε ἴασις ἔσται τῷ σώματί σου καὶ ἐπιμέλεια τοῖς ὀστέοις σου.

[9] τίμα τὸν κύριον ἀπὸ σῶν δικαίων πόνων καὶ ἀπάρχου αὐτῷ ἀπὸ σῶν καρπῶν δικαιοσύνης, [10] ἵνα πίμπληται τὰ ταμίειά σου πλησμονῆς σίτου, οἴνῳ δὲ αἱ ληνοί σου ἐκβλύζωσιν.

[11]    Υἱέ, μὴ ὀλιγώρει παιδείας κυρίου μηδὲ ἐκλύου ὑπ' αὐτοῦ ἐλεγχόμενος· [12] ὃν γὰρ ἀγαπᾷ κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν ὃν παραδέχεται.

[13] μακάριος ἄνθρωπος ὃς εὗρεν σοφίαν καὶ θνητὸς ὃς εἶδεν φρόνησιν· [14] κρεῖττον γὰρ αὐτὴν ἐμπορεύεσθαι ἢ χρυσίου καὶ ἀργυρίου θησαυρούς.

[15] τιμιωτέρα δέ ἐστιν λίθων πολυτελῶν, οὐκ ἀντιτάξεται αὐτῇ οὐδὲν πονηρόν· εὔγνωστός ἐστιν πᾶσιν τοῖς ἐγγίζουσιν αὐτῇ, πᾶν δὲ τίμιον οὐκ ἄξιον αὐτῆς ἐστιν.

[16] μῆκος γὰρ βίου καὶ ἔτη ζωῆς ἐν τῇ δεξιᾷ αὐτῆς, ἐν δὲ τῇ ἀριστερᾷ αὐτῆς πλοῦτος καὶ δόξα· [16a] ἐκ τοῦ στόματος αὐτῆς ἐκπορεύεται δικαιοσύνη, νόμον δὲ καὶ ἔλεον ἐπὶ γλώσσης φορεῖ.

[17] αἱ ὁδοὶ αὐτῆς ὁδοὶ καλαί, καὶ πάντες οἱ τρίβοι αὐτῆς ἐν εἰρήνῃ· [18] ξύλον ζωῆς ἐστι πᾶσι τοῖς ἀντεχομένοις αὐτῆς, καὶ τοῖς ἐπερειδομένοις ἐπ' αὐτὴν ὡς ἐπὶ κύριον ἀσφαλής.

[19] ὁ θεὸς τῇ σοφίᾳ ἐθεμελίωσεν τὴν γῆν, ἡτοίμασεν δὲ οὐρανοὺς ἐν φρονήσει· [20] ἐν αἰσθήσει ἄβυσσοι ἐρράγησαν, νέφη δὲ ἐρρύησαν δρόσους.

[21]    Υἱέ, μὴ παραρρυῇς, τήρησον δὲ ἐμὴν βουλὴν καὶ ἔννοιαν, [22] ἵνα ζήσῃ ἡ ψυχή σου, καὶ χάρις ᾖ περὶ σῷ τραχήλῳ.

[22a] ἔσται δὲ ἴασις ταῖς σαρξί σου καὶ ἐπιμέλεια τοῖς σοῖς ὀστέοις, [23] ἵνα πορεύῃ πεποιθὼς ἐν εἰρήνῃ πάσας τὰς ὁδούς σου, ὁ δὲ πούς σου οὐ μὴ προσκόψῃ.

[24] ἐὰν γὰρ κάθῃ, ἄφοβος ἔσῃ, ἐὰν δὲ καθεύδῃς, ἡδέως ὑπνώσεις· [25] καὶ οὐ φοβηθήσῃ πτόησιν ἐπελθοῦσαν οὐδὲ ὁρμὰς ἀσεβῶν ἐπερχομένας· [26] ὁ γὰρ κύριος ἔσται ἐπὶ πασῶν ὁδῶν σου καὶ ἐρείσει σὸν πόδα, ἵνα μὴ σαλευθῇς.

[27] μὴ ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν ἐνδεῆ, ἡνίκα ἂν ἔχῃ ἡ χείρ σου βοηθεῖν· [28] μὴ εἴπης Ἐπανελθὼν ἐπάνηκε καὶ αὔριον δώσω, δυνατοῦ σου ὄντος εὖ ποιεῖν· οὐ γὰρ οἶδας τί τέξεται ἡ ἐπιοῦσα.

[29] μὴ τεκτήνῃ ἐπὶ σὸν φίλον κακὰ παροικοῦντα καὶ πεποιθότα ἐπὶ σοί.

[30] μὴ φιλεχθρήσῃς πρὸς ἄνθρωπον μάτην, μή τι εἰς σὲ ἐργάσηται κακόν.

[31] μὴ κτήσῃ κακῶν ἀνδρῶν ὀνείδη μηδὲ ζηλώσῃς τὰς ὁδοὺς αὐτῶν· [32] ἀκάθαρτος γὰρ ἔναντι κυρίου πᾶς παράνομος, ἐν δὲ δικαίοις οὐ συνεδριάζει.

[33] κατάρα θεοῦ ἐν οἴκοις ἀσεβῶν, ἐπαύλεις δὲ δικαίων εὐλογοῦνται.

[34] κύριος ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσιν χάριν.

[35] δόξαν σοφοὶ κληρονομήσουσιν, οἱ δὲ ἀσεβεῖς ὕψωσαν ἀτιμίαν.

[4]

   Ἀκούσατε, παῖδες, παιδείαν πατρὸς καὶ προσέχετε γνῶναι ἔννοιαν· [2] δῶρον γὰρ ἀγαθὸν δωροῦμαι ὑμῖν, τὸν ἐμὸν νόμον μὴ ἐγκαταλίπητε.

[3] υἱὸς γὰρ ἐγενόμην κἀγὼ πατρὶ ὑπήκοος καὶ ἀγαπώμενος ἐν προσώπῳ μητρός, [4] οἳ ἔλεγον καὶ ἐδίδασκόν με Ἐρειδέτω ὁ ἡμέτερος λόγος εἰς σὴν καρδίαν· [5] φύλασσε ἐντολάς, μὴ ἐπιλάθῃ μηδὲ παρίδῃς ῥῆσιν ἐμοῦ στόματος [6] μηδὲ ἐγκαταλίπῃς αὐτήν, καὶ ἀνθέξεταί σου· ἐράσθητι αὐτῆς, καὶ τηρήσει σε· [8] περιχαράκωσον αὐτήν, καὶ ὑψώσει σε· τίμησον αὐτήν, ἵνα σε περιλάβῃ, [9] ἵνα δῷ τῇ σῇ κεφαλῇ στέφανον χαρίτων, στεφάνῳ δὲ τρυφῆς ὑπερασπίσῃ σου.

[10]    Ἄκουε, υἱέ, καὶ δέξαι ἐμοὺς λόγους, καὶ πληθυνθήσεται ἔτη ζωῆς σου, ἵνα σοι γένωνται πολλαὶ ὁδοὶ βίου· [11] ὁδοὺς γὰρ σοφίας διδάσκω σε, ἐμβιβάζω δέ σε τροχιαῖς ὀρθαῖς.

[12] ἐὰν γὰρ πορεύῃ, οὐ συγκλεισθήσεταί σου τὰ διαβήματα· ἐὰν δὲ τρέχῃς, οὐ κοπιάσεις.

[13] ἐπιλαβοῦ ἐμῆς παιδείας, μὴ ἀφῇς, ἀλλὰ φύλαξον αὐτὴν σεαυτῷ εἰς ζωήν σου.

[14] ὁδοὺς ἀσεβῶν μὴ ἐπέλθῃς μηδὲ ζηλώσῃς ὁδοὺς παρανόμων· [15] ἐν ᾧ ἂν τόπῳ στρατοπεδεύσωσιν, μὴ ἐπέλθῃς ἐκεῖ, ἔκκλινον δὲ ἀπ' αὐτῶν καὶ παράλλαξον.

[16] οὐ γὰρ μὴ ὑπνώσωσιν, ἐὰν μὴ κακοποιήσωσιν· ἀφῄρηται ὁ ὕπνος αὐτῶν, καὶ οὐ κοιμῶνται· [17] οἵδε γὰρ σιτοῦνται σῖτα ἀσεβείας, οἴνῳ δὲ παρανόμῳ μεθύσκονται.

[18] αἱ δὲ ὁδοὶ τῶν δικαίων ὁμοίως φωτὶ λάμπουσιν, προπορεύονται καὶ φωτίζουσιν, ἕως κατορθώσῃ ἡ ἡμέρα· [19] αἱ δὲ ὁδοὶ τῶν ἀσεβῶν σκοτειναί, οὐκ οἴδασιν πῶς προσκόπτουσιν.

[20]    Υἱέ, ἐμῇ ῥήσει πρόσεχε, τοῖς δὲ ἐμοῖς λόγοις παράβαλε σὸν οὖς, [21] ὅπως μὴ ἐκλίπωσίν σε αἱ πηγαί σου, φύλασσε αὐτὰς ἐν σῇ καρδίᾳ· [22] ζωὴ γάρ ἐστιν τοῖς εὑρίσκουσιν αὐτὰς καὶ πάσῃ σαρκὶ ἴασις.

[23] πάσῃ φυλακῇ τήρει σὴν καρδίαν· ἐκ γὰρ τούτων ἔξοδοι ζωῆς.

[24] περίελε σεαυτοῦ σκολιὸν στόμα καὶ ἄδικα χείλη μακρὰν ἀπὸ σοῦ ἄπωσαι.

[25] οἱ ὀφθαλμοί σου ὀρθὰ βλεπέτωσαν, τὰ δὲ βλέφαρά σου νευέτω δίκαια.

[26] ὀρθὰς τροχιὰς ποίει σοῖς ποσὶν καὶ τὰς ὁδούς σου κατεύθυνε.

[27] μὴ ἐκκλίνῃς εἰς τὰ δεξιὰ μηδὲ εἰς τὰ ἀριστερά, ἀπόστρεψον δὲ σὸν πόδα ἀπὸ ὁδοῦ κακῆς· [27a] ὁδοὺς γὰρ τὰς ἐκ δεξιῶν οἶδεν ὁ θεός, διεστραμμέναι δέ εἰσιν αἱ ἐξ ἀριστερῶν· [27b] αὐτὸς δὲ ὀρθὰς ποιήσει τὰς τροχιάς σου, τὰς δὲ πορείας σου ἐν εἰρήνῃ προάξει.

[5]

   Υἱέ, ἐμῇ σοφίᾳ πρόσεχε, ἐμοῖς δὲ λόγοις παράβαλλε σὸν οὖς, [2] ἵνα φυλάξῃς ἔννοιαν ἀγαθήν· αἴσθησιν δὲ ἐμῶν χειλέων ἐντέλλομαί σοι.

[3] μὴ πρόσεχε φαύλῃ γυναικί· μέλι γὰρ ἀποστάζει ἀπὸ χειλέων γυναικὸς πόρνης, ἣ πρὸς καιρὸν λιπαίνει σὸν φάρυγγα, [4] ὕστερον μέντοι πικρότερον χολῆς εὑρήσεις καὶ ἠκονημένον μᾶλλον μαχαίρας διστόμου.

[5] τῆς γὰρ ἀφροσύνης οἱ πόδες κατάγουσιν τοὺς χρωμένους αὐτῇ μετὰ θανάτου εἰς τὸν ᾅδην, τὰ δὲ ἴχνη αὐτῆς οὐκ ἐρείδεται· [6] ὁδοὺς γὰρ ζωῆς οὐκ ἐπέρχεται, σφαλεραὶ δὲ αἱ τροχιαὶ αὐτῆς καὶ οὐκ εὔγνωστοι.

[7] νῦν οὖν, υἱέ, ἄκουέ μου καὶ μὴ ἀκύρους ποιήσῃς ἐμοὺς λόγους· [8] μακρὰν ποίησον ἀπ' αὐτῆς σὴν ὁδόν, μὴ ἐγγίσῃς πρὸς θύραις οἴκων αὐτῆς, [9] ἵνα μὴ πρόῃ ἄλλοις ζωήν σου καὶ σὸν βίον ἀνελεήμοσιν, [10] ἵνα μὴ πλησθῶσιν ἀλλότριοι σῆς ἰσχύος, οἱ δὲ σοὶ πόνοι εἰς οἴκους ἀλλοτρίων εἰσέλθωσιν, [11] καὶ μεταμεληθήσῃ ἐπ' ἐσχάτων, ἡνίκα ἂν κατατριβῶσιν σάρκες σώματός σου, [12] καὶ ἐρεῖς Πῶς ἐμίσησα παιδείαν, καὶ ἐλέγχους ἐξέκλινεν ἡ καρδία μου· [13] οὐκ ἤκουον φωνὴν παιδεύοντός με καὶ διδάσκοντός με οὐδὲ παρέβαλλον τὸ οὖς μου· [14] παρ' ὀλίγον ἐγενόμην ἐν παντὶ κακῷ ἐν μέσῳ ἐκκλησίας καὶ συναγωγῆς.

[15] πῖνε ὕδατα ἀπὸ σῶν ἀγγείων καὶ ἀπὸ σῶν φρεάτων πηγῆς.

[16] μὴ ὑπερεκχείσθω σοι τὰ ὕδατα ἐκ τῆς σῆς πηγῆς, εἰς δὲ σὰς πλατείας διαπορευέσθω τὰ σὰ ὕδατα· [17] ἔστω σοι μόνῳ ὑπάρχοντα, καὶ μηδεὶς ἀλλότριος μετασχέτω σοι· [18] ἡ πηγή σου τοῦ ὕδατος ἔστω σοι ἰδία, καὶ συνευφραίνου μετὰ γυναικὸς τῆς ἐκ νεότητός σου.

[19] ἔλαφος φιλίας καὶ πῶλος σῶν χαρίτων ὁμιλείτω σοι, ἡ δὲ ἰδία ἡγείσθω σου καὶ συνέστω σοι ἐν παντὶ καιρῷ ἐν γὰρ τῇ ταύτης φιλίᾳ συμπεριφερόμενος πολλοστὸς ἔσῃ.

[20] μὴ πολὺς ἴσθι πρὸς ἀλλοτρίαν μηδὲ συνέχου ἀγκάλαις τῆς μὴ ἰδίας· [21] ἐνώπιον γάρ εἰσιν τῶν τοῦ θεοῦ ὀφθαλμῶν ὁδοὶ ἀνδρός, εἰς δὲ πάσας τὰς τροχιὰς αὐτοῦ σκοπεύει.

[22] παρανομίαι ἄνδρα ἀγρεύουσιν, σειραῖς δὲ τῶν ἑαυτοῦ ἁμαρτιῶν ἕκαστος σφίγγεται· [23] οὗτος τελευτᾷ μετὰ ἀπαιδεύτων, ἐκ δὲ πλήθους τῆς ἑαυτοῦ βιότητος ἐξερρίφη καὶ ἀπώλετο δι' ἀφροσύνην.

6

[1] Υἱέ, ἐὰν ἐγγυήσῃ σὸν φίλον,

παραδώσεις σὴν χεῖρα ἐχθρῷ·

[2] παγὶς γὰρ ἰσχυρὰ ἀνδρὶ τὰ ἴδια χείλη,

καὶ ἁλίσκεται χείλεσιν ἰδίου στόματος.

[3] ποίει, υἱέ, ἃ ἐγώ σοι ἐντέλλομαι, καὶ σῴζου

— ἥκεις γὰρ εἰς χεῖρας κακῶν διὰ σὸν φίλον — ἴθι μὴ ἐκλυόμενος,

παρόξυνε δὲ καὶ τὸν φίλον σου, ὃν ἐνεγυήσω·

[4] μὴ δῷς ὕπνον σοῖς ὄμμασιν

μηδὲ ἐπινυστάξῃς σοῖς βλεφάροις,

[5] ἵνα σῴζῃ ὥσπερ δορκὰς ἐκ βρόχων

καὶ ὥσπερ ὄρνεον ἐκ παγίδος.

[6] Ἴθι πρὸς τὸν μύρμηκα, ὦ ὀκνηρέ,

καὶ ζήλωσον ἰδὼν τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ

καὶ γενοῦ ἐκείνου σοφώτερος·

[7] ἐκείνῳ γὰρ γεωργίου μὴ ὑπάρχοντος

μηδὲ τὸν ἀναγκάζοντα ἔχων

μηδὲ ὑπὸ δεσπότην ὢν

[8] ἑτοιμάζεται θέρους τὴν τροφὴν

πολλήν τε ἐν τῷ ἀμήτῳ ποιεῖται τὴν παράθεσιν.

[8a] ἢ πορεύθητι πρὸς τὴν μέλισσαν

καὶ μάθε ὡς ἐργάτις ἐστὶν

τήν τε ἐργασίαν ὡς σεμνὴν ποιεῖται,

[8b] ἧς τοὺς πόνους βασιλεῖς καὶ ἰδιῶται πρὸς ὑγίειαν προσφέρονται,

ποθεινὴ δέ ἐστιν πᾶσιν καὶ ἐπίδοξος·

[8c] καίπερ οὖσα τῇ ῥώμῃ ἀσθενής,

τὴν σοφίαν τιμήσασα προήχθη.

[9] ἕως τίνος, ὀκνηρέ, κατάκεισαι;

πότε δὲ ἐξ ὕπνου ἐγερθήσῃ;

[10] ὀλίγον μὲν ὑπνοῖς, ὀλίγον δὲ κάθησαι, μικρὸν δὲ νυστάζεις,

ὀλίγον δὲ ἐναγκαλίζῃ χερσὶν στήθη·

[11] εἶτ’ ἐμπαραγίνεταί σοι ὥσπερ κακὸς ὁδοιπόρος ἡ πενία

καὶ ἡ ἔνδεια ὥσπερ ἀγαθὸς δρομεύς.

[11a] ἐὰν δὲ ἄοκνος ᾖς, ἥξει ὥσπερ πηγὴ ὁ ἀμητός σου,

ἡ δὲ ἔνδεια ὥσπερ κακὸς δρομεὺς ἀπαυτομολήσει.

[12] Ἀνὴρ ἄφρων καὶ παράνομος πορεύεται ὁδοὺς οὐκ ἀγαθάς·

[13] ὁ δ’ αὐτὸς ἐννεύει ὀφθαλμῷ, σημαίνει δὲ ποδί,

διδάσκει δὲ ἐννεύμασιν δακτύλων,

[14] διεστραμμένῃ δὲ καρδίᾳ τεκταίνεται κακὰ ἐν παντὶ καιρῷ·

ὁ τοιοῦτος ταραχὰς συνίστησιν πόλει.

[15] διὰ τοῦτο ἐξαπίνης ἔρχεται ἡ ἀπώλεια αὐτοῦ,

διακοπὴ καὶ συντριβὴ ἀνίατος.

[16] ὅτι χαίρει πᾶσιν, οἷς μισεῖ ὁ κύριος,

συντρίβεται δὲ δι’ ἀκαθαρσίαν ψυχῆς·

[17] ὀφθαλμὸς ὑβριστοῦ, γλῶσσα ἄδικος,

χεῖρες ἐκχέουσαι αἷμα δικαίου

[18] καὶ καρδία τεκταινομένη λογισμοὺς κακοὺς

καὶ πόδες ἐπισπεύδοντες κακοποιεῖν·

[19] ἐκκαίει ψεύδη μάρτυς ἄδικος

καὶ ἐπιπέμπει κρίσεις ἀνὰ μέσον ἀδελφῶν.

[20] Υἱέ, φύλασσε νόμους πατρός σου

καὶ μὴ ἀπώσῃ θεσμοὺς μητρός σου·

[21] ἄφαψαι δὲ αὐτοὺς ἐπὶ σῇ ψυχῇ διὰ παντὸς

καὶ ἐγκλοίωσαι ἐπὶ σῷ τραχήλῳ.

[22] ἡνίκα ἂν περιπατῇς, ἐπάγου αὐτήν, καὶ μετὰ σοῦ ἔστω·

ὡς δ’ ἂν καθεύδῃς, φυλασσέτω σε,

ἵνα ἐγειρομένῳ συλλαλῇ σοι·

[23] ὅτι λύχνος ἐντολὴ νόμου καὶ φῶς,

καὶ ὁδὸς ζωῆς ἔλεγχος καὶ παιδεία

[24] τοῦ διαφυλάσσειν σε ἀπὸ γυναικὸς ὑπάνδρου

καὶ ἀπὸ διαβολῆς γλώσσης ἀλλοτρίας.

[25] μή σε νικήσῃ κάλλους ἐπιθυμία,

μηδὲ ἀγρευθῇς σοῖς ὀφθαλμοῖς

μηδὲ συναρπασθῇς ἀπὸ τῶν αὐτῆς βλεφάρων·

[26] τιμὴ γὰρ πόρνης ὅση καὶ ἑνὸς ἄρτου,

γυνὴ δὲ ἀνδρῶν τιμίας ψυχὰς ἀγρεύει.

[27] ἀποδήσει τις πῦρ ἐν κόλπῳ, τὰ δὲ ἱμάτια οὐ κατακαύσει;

[28] ἢ περιπατήσει τις ἐπ’ ἀνθράκων πυρός, τοὺς δὲ πόδας οὐ κατακαύσει;

[29] οὕτως ὁ εἰσελθὼν πρὸς γυναῖκα ὕπανδρον,

οὐκ ἀθῳωθήσεται οὐδὲ πᾶς ὁ ἁπτόμενος αὐτῆς.

[30] οὐ θαυμαστὸν ἐὰν ἁλῷ τις κλέπτων,

κλέπτει γὰρ ἵνα ἐμπλήσῃ τὴν ψυχὴν πεινῶν·

[31] ἐὰν δὲ ἁλῷ, ἀποτείσει ἑπταπλάσια

καὶ πάντα τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ δοὺς ῥύσεται ἑαυτόν.

[32] ὁ δὲ μοιχὸς δι’ ἔνδειαν φρενῶν ἀπώλειαν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ

περιποιεῖται,

[33] ὀδύνας τε καὶ ἀτιμίας ὑποφέρει,

τὸ δὲ ὄνειδος αὐτοῦ οὐκ ἐξαλειφθήσεται εἰς τὸν αἰῶνα.

[34] μεστὸς γὰρ ζήλου θυμὸς ἀνδρὸς αὐτῆς·

οὐ φείσεται ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως,

[35] οὐκ ἀνταλλάξεται οὐδενὸς λύτρου τὴν ἔχθραν

οὐδὲ μὴ διαλυθῇ πολλῶν δώρων.

7

[1] Υἱέ, φύλασσε ἐμοὺς λόγους,

τὰς δὲ ἐμὰς ἐντολὰς κρύψον παρὰ σεαυτῷ·

[1a] υἱέ, τίμα τὸν κύριον, καὶ ἰσχύσεις,

πλὴν δὲ αὐτοῦ μὴ φοβοῦ ἄλλον.

[2] φύλαξον ἐμὰς ἐντολάς, καὶ βιώσεις,

τοὺς δὲ ἐμοὺς λόγους ὥσπερ κόρας ὀμμάτων·

[3] περίθου δὲ αὐτοὺς σοῖς δακτύλοις,

ἐπίγραψον δὲ ἐπὶ τὸ πλάτος τῆς καρδίας σου.

[4] εἶπον τὴν σοφίαν σὴν ἀδελφὴν εἶναι,

τὴν δὲ φρόνησιν γνώριμον περιποίησαι σεαυτῷ,

[5] ἵνα σε τηρήσῃ ἀπὸ γυναικὸς ἀλλοτρίας καὶ πονηρᾶς,

ἐάν σε λόγοις τοῖς πρὸς χάριν ἐμβάληται.

[6] ἀπὸ γὰρ θυρίδος ἐκ τοῦ οἴκου αὐτῆς εἰς τὰς πλατείας παρακύπτουσα,

[7] ὃν ἂν ἴδῃ τῶν ἀφρόνων τέκνων νεανίαν ἐνδεῆ φρενῶν

[8] παραπορευόμενον παρὰ γωνίαν ἐν διόδοις οἴκων αὐτῆς

[9] καὶ λαλοῦντα ἐν σκότει ἑσπερινῷ,

ἡνίκα ἂν ἡσυχία νυκτερινὴ ᾖ καὶ γνοφώδης,

[10] ἡ δὲ γυνὴ συναντᾷ αὐτῷ, εἶδος ἔχουσα πορνικόν,

ἣ ποιεῖ νέων ἐξίπτασθαι καρδίας.

[11] ἀνεπτερωμένη δέ ἐστιν καὶ ἄσωτος,

ἐν οἴκῳ δὲ οὐχ ἡσυχάζουσιν οἱ πόδες αὐτῆς·

[12] χρόνον γάρ τινα ἔξω ῥέμβεται,

χρόνον δὲ ἐν πλατείαις παρὰ πᾶσαν γωνίαν ἐνεδρεύει.

[13] εἶτα ἐπιλαβομένη ἐφίλησεν αὐτόν,

ἀναιδεῖ δὲ προσώπῳ προσεῖπεν αὐτῷ

[14] Θυσία εἰρηνική μοί ἐστιν,

σήμερον ἀποδίδωμι τὰς εὐχάς μου·

[15] ἕνεκα τούτου ἐξῆλθον εἰς συνάντησίν σοι,

ποθοῦσα τὸ σὸν πρόσωπον εὕρηκά σε·

[16] κειρίαις τέτακα τὴν κλίνην μου,

ἀμφιτάποις δὲ ἔστρωκα τοῖς ἀπ’ Αἰγύπτου·

[17] διέρραγκα τὴν κοίτην μου κρόκῳ,

τὸν δὲ οἶκόν μου κινναμώμῳ·

[18] ἐλθὲ καὶ ἀπολαύσωμεν φιλίας ἕως ὄρθρου,

δεῦρο καὶ ἐγκυλισθῶμεν ἔρωτι·

[19] οὐ γὰρ πάρεστιν ὁ ἀνήρ μου ἐν οἴκῳ,

πεπόρευται δὲ ὁδὸν μακρὰν

[20] ἔνδεσμον ἀργυρίου λαβὼν ἐν χειρὶ αὐτοῦ,

δι’ ἡμερῶν πολλῶν ἐπανήξει εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ.

[21] ἀπεπλάνησεν δὲ αὐτὸν πολλῇ ὁμιλίᾳ

βρόχοις τε τοῖς ἀπὸ χειλέων ἐξώκειλεν αὐτόν.

[22] ὁ δὲ ἐπηκολούθησεν αὐτῇ κεπφωθείς,

ὥσπερ δὲ βοῦς ἐπὶ σφαγὴν ἄγεται

καὶ ὥσπερ κύων ἐπὶ δεσμοὺς

[23] ἢ ὡς ἔλαφος τοξεύματι πεπληγὼς εἰς τὸ ἧπαρ,

σπεύδει δὲ ὥσπερ ὄρνεον εἰς παγίδα

οὐκ εἰδὼς ὅτι περὶ ψυχῆς τρέχει.

[24] νῦν οὖν, υἱέ, ἄκουέ μου

καὶ πρόσεχε ῥήμασιν στόματός μου·

[25] μὴ ἐκκλινάτω εἰς τὰς ὁδοὺς αὐτῆς ἡ καρδία σου·

[26] πολλοὺς γὰρ τρώσασα καταβέβληκεν,

καὶ ἀναρίθμητοί εἰσιν οὓς πεφόνευκεν·

[27] ὁδοὶ ᾅδου ὁ οἶκος αὐτῆς

κατάγουσαι εἰς τὰ ταμίεια τοῦ θανάτου.

8

[1] Σὺ τὴν σοφίαν κηρύξεις, ἵνα φρόνησίς σοι ὑπακούσῃ·

[2] ἐπὶ γὰρ τῶν ὑψηλῶν ἄκρων ἐστίν,

ἀνὰ μέσον δὲ τῶν τρίβων ἕστηκεν·

[3] παρὰ γὰρ πύλαις δυναστῶν παρεδρεύει,

ἐν δὲ εἰσόδοις ὑμνεῖται

[4] Ὑμᾶς, ὦ ἄνθρωποι, παρακαλῶ

καὶ προΐεμαι ἐμὴν φωνὴν υἱοῖς ἀνθρώπων·

[5] νοήσατε, ἄκακοι, πανουργίαν,

οἱ δὲ ἀπαίδευτοι, ἔνθεσθε καρδίαν.

[6] εἰσακούσατέ μου, σεμνὰ γὰρ ἐρῶ

καὶ ἀνοίσω ἀπὸ χειλέων ὀρθά·

[7] ὅτι ἀλήθειαν μελετήσει ὁ φάρυγξ μου,

ἐβδελυγμένα δὲ ἐναντίον ἐμοῦ χείλη ψευδῆ.

[8] μετὰ δικαιοσύνης πάντα τὰ ῥήματα τοῦ στόματός μου,

οὐδὲν ἐν αὐτοῖς σκολιὸν οὐδὲ στραγγαλῶδες·

[9] πάντα ἐνώπια τοῖς συνιοῦσιν

καὶ ὀρθὰ τοῖς εὑρίσκουσι γνῶσιν.

[10] λάβετε παιδείαν καὶ μὴ ἀργύριον

καὶ γνῶσιν ὑπὲρ χρυσίον δεδοκιμασμένον,

ἀνθαιρεῖσθε δὲ αἴσθησιν χρυσίου καθαροῦ·

[11] κρείσσων γὰρ σοφία λίθων πολυτελῶν,

πᾶν δὲ τίμιον οὐκ ἄξιον αὐτῆς ἐστιν.

[12] ἐγὼ ἡ σοφία κατεσκήνωσα βουλήν,

καὶ γνῶσιν καὶ ἔννοιαν ἐγὼ ἐπεκαλεσάμην.

[13] φόβος κυρίου μισεῖ ἀδικίαν,

ὕβριν τε καὶ ὑπερηφανίαν καὶ ὁδοὺς πονηρῶν·

μεμίσηκα δὲ ἐγὼ διεστραμμένας ὁδοὺς κακῶν.

[14] ἐμὴ βουλὴ καὶ ἀσφάλεια,

ἐμὴ φρόνησις, ἐμὴ δὲ ἰσχύς·

[15] δι’ ἐμοῦ βασιλεῖς βασιλεύουσιν,

καὶ οἱ δυνάσται γράφουσιν δικαιοσύνην·

[16] δι’ ἐμοῦ μεγιστᾶνες μεγαλύνονται,

καὶ τύραννοι δι’ ἐμοῦ κρατοῦσι γῆς.

[17] ἐγὼ τοὺς ἐμὲ φιλοῦντας ἀγαπῶ,

οἱ δὲ ἐμὲ ζητοῦντες εὑρήσουσιν.

[18] πλοῦτος καὶ δόξα ἐμοὶ ὑπάρχει

καὶ κτῆσις πολλῶν καὶ δικαιοσύνη·

[19] βέλτιον ἐμὲ καρπίζεσθαι ὑπὲρ χρυσίον καὶ λίθον τίμιον,

τὰ δὲ ἐμὰ γενήματα κρείσσω ἀργυρίου ἐκλεκτοῦ.

[20] ἐν ὁδοῖς δικαιοσύνης περιπατῶ

καὶ ἀνὰ μέσον τρίβων δικαιώματος ἀναστρέφομαι,

[21] ἵνα μερίσω τοῖς ἐμὲ ἀγαπῶσιν ὕπαρξιν

καὶ τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν ἐμπλήσω ἀγαθῶν.

[21a] ἐὰν ἀναγγείλω ὑμῖν τὰ καθ’ ἡμέραν γινόμενα,

μνημονεύσω τὰ ἐξ αἰῶνος ἀριθμῆσαι.

[22] κύριος ἔκτισέν με ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἔργα αὐτοῦ,

[23] πρὸ τοῦ αἰῶνος ἐθεμελίωσέν με ἐν ἀρχῇ,

[24] πρὸ τοῦ τὴν γῆν ποιῆσαι καὶ πρὸ τοῦ τὰς ἀβύσσους ποιῆσαι,

πρὸ τοῦ προελθεῖν τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων,

[25] πρὸ τοῦ ὄρη ἑδρασθῆναι,

πρὸ δὲ πάντων βουνῶν γεννᾷ με.

[26] κύριος ἐποίησεν χώρας καὶ ἀοικήτους

καὶ ἄκρα οἰκούμενα τῆς ὑπ’ οὐρανόν.

[27] ἡνίκα ἡτοίμαζεν τὸν οὐρανόν, συμπαρήμην αὐτῷ,

καὶ ὅτε ἀφώριζεν τὸν ἑαυτοῦ θρόνον ἐπ’ ἀνέμων.

[28] ἡνίκα ἰσχυρὰ ἐποίει τὰ ἄνω νέφη,

καὶ ὡς ἀσφαλεῖς ἐτίθει πηγὰς τῆς ὑπ’ οὐρανὸν

[29] καὶ ἰσχυρὰ ἐποίει τὰ θεμέλια τῆς γῆς,

[30] ἤμην παρ’ αὐτῷ ἁρμόζουσα,

ἐγὼ ἤμην ᾗ προσέχαιρεν.

καθ’ ἡμέραν δὲ εὐφραινόμην ἐν προσώπῳ αὐτοῦ ἐν παντὶ καιρῷ,

[31] ὅτε ἐυφραίνετο τὴν οἰκουμένην συντελέσας

καὶ ἐνευφραίνετο ἐν υἱοῖς ἀνθρώπων.

[32] νῦν οὖν, υἱέ, ἄκουέ μου.

[34] μακάριος ἀνήρ, ὃς εἰσακούσεταί μου,

καὶ ἄνθρωπος, ὃς τὰς ἐμὰς ὁδοὺς φυλάξει

ἀγρυπνῶν ἐπ’ ἐμαῖς θύραις καθ’ ἡμέραν

τηρῶν σταθμοὺς ἐμῶν εἰσόδων·

[35] αἱ γὰρ ἔξοδοί μου ἔξοδοι ζωῆς,

καὶ ἑτοιμάζεται θέλησις παρὰ κυρίου.

[36] οἱ δὲ εἰς ἐμὲ ἁμαρτάνοντες ἀσεβοῦσιν τὰς ἑαυτῶν ψυχάς,

καὶ οἱ μισοῦντές με ἀγαπῶσιν θάνατον.

9

[1] Ἡ σοφία ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον

καὶ ὑπήρεισεν στύλους ἑπτά·

[2] ἔσφαξεν τὰ ἑαυτῆς θύματα,

ἐκέρασεν εἰς κρατῆρα τὸν ἑαυτῆς οἶνον

καὶ ἡτοιμάσατο τὴν ἑαυτῆς τράπεζαν·

[3] ἀπέστειλεν τοὺς ἑαυτῆς δούλους

συγκαλοῦσα μετὰ ὑψηλοῦ κηρύγματος ἐπὶ κρατῆρα λέγουσα

[4] Ὅς ἐστιν ἄφρων, ἐκκλινάτω πρός με·

καὶ τοῖς ἐνδεέσι φρενῶν εἶπεν

[5] Ἔλθατε φάγετε τῶν ἐμῶν ἄρτων

καὶ πίετε οἶνον, ὃν ἐκέρασα ὑμῖν·

[6] ἀπολείπετε ἀφροσύνην, καὶ ζήσεσθε,

καὶ ζητήσατε φρόνησιν, ἵνα βιώσητε,

καὶ κατορθώσατε ἐν γνώσει σύνεσιν.

[7] Ὁ παιδεύων κακοὺς λήμψεται ἑαυτῷ ἀτιμίαν,

ἐλέγχων δὲ τὸν ἀσεβῆ μωμήσεται ἑαυτόν.

[8] μὴ ἔλεγχε κακούς, ἵνα μὴ μισῶσίν σε·

ἔλεγχε σοφόν, καὶ ἀγαπήσει σε.

[9] δίδου σοφῷ ἀφορμήν, καὶ σοφώτερος ἔσται·

γνώριζε δικαίῳ, καὶ προσθήσει τοῦ δέχεσθαι.

[10] ἀρχὴ σοφίας φόβος κυρίου,

καὶ βουλὴ ἁγίων σύνεσις·

[10a] τὸ γὰρ γνῶναι νόμον διανοίας ἐστὶν ἀγαθῆς·

[11] τούτῳ γὰρ τῷ τρόπῳ πολὺν ζήσεις χρόνον,

καὶ προστεθήσεταί σοι ἔτη ζωῆς σου.

[12] υἱέ, ἐὰν σοφὸς γένῃ σεαυτῷ, σοφὸς ἔσῃ καὶ τοῖς πλησίον·

ἐὰν δὲ κακὸς ἀποβῇς, μόνος ἀναντλήσεις κακά.

[12a] ὃς ἐρείδεται ἐπὶ ψεύδεσιν, οὗτος ποιμανεῖ ἀνέμους,

ὁ δ’ αὐτὸς διώξεται ὄρνεα πετόμενα·

[12b] ἀπέλιπεν γὰρ ὁδοὺς τοῦ ἑαυτοῦ ἀμπελῶνος,

τοὺς δὲ ἄξονας τοῦ ἰδίου γεωργίου πεπλάνηται·

[12c] διαπορεύεται δὲ δι’ ἀνύδρου ἐρήμου

καὶ γῆν διατεταγμένην ἐν διψώδεσιν,

συνάγει δὲ χερσὶν ἀκαρπίαν.

[13] Γυνὴ ἄφρων καὶ θρασεῖα ἐνδεὴς ψωμοῦ γίνεται,

ἣ οὐκ ἐπίσταται αἰσχύνην·

[14] ἐκάθισεν ἐπὶ θύραις τοῦ ἑαυτῆς οἴκου

ἐπὶ δίφρου ἐμφανῶς ἐν πλατείαις

[15] προσκαλουμένη τοὺς παριόντας

καὶ κατευθύνοντας ἐν ταῖς ὁδοῖς αὐτῶν

[16] Ὅς ἐστιν ὑμῶν ἀφρονέστατος, ἐκκλινάτω πρός με·

ἐνδεέσι δὲ φρονήσεως παρακελεύομαι λέγουσα

[17] Ἄρτων κρυφίων ἡδέως ἅψασθε

καὶ ὕδατος κλοπῆς γλυκεροῦ.

[18] ὁ δὲ οὐκ οἶδεν ὅτι γηγενεῖς παρ’ αὐτῇ ὄλλυνται,

καὶ ἐπὶ πέτευρον ᾅδου συναντᾷ.

[18a] ἀλλὰ ἀποπήδησον, μὴ ἐγχρονίσῃς ἐν τῷ τόπῳ

μηδὲ ἐπιστήσῃς τὸ σὸν ὄμμα πρὸς αὐτήν·

[18b] οὕτως γὰρ διαβήσῃ ὕδωρ ἀλλότριον

καὶ ὑπερβήσῃ ποταμὸν ἀλλότριον·

[18c] ἀπὸ δὲ ὕδατος ἀλλοτρίου ἀπόσχου

καὶ ἀπὸ πηγῆς ἀλλοτρίας μὴ πίῃς,

[18d] ἵνα πολὺν ζήσῃς χρόνον,

προστεθῇ δέ σοι ἔτη ζωῆς.

— — —

10

[1] Υἱὸς σοφὸς εὐφραίνει πατέρα,

υἱὸς δὲ ἄφρων λύπη τῇ μητρί.

[2] οὐκ ὠφελήσουσιν θησαυροὶ ἀνόμους,

δικαιοσύνη δὲ ῥύσεται ἐκ θανάτου.

[3] οὐ λιμοκτονήσει κύριος ψυχὴν δικαίαν,

ζωὴν δὲ ἀσεβῶν ἀνατρέψει.

[4] πενία ἄνδρα ταπεινοῖ,

χεῖρες δὲ ἀνδρείων πλουτίζουσιν.

[4a] υἱὸς πεπαιδευμένος σοφὸς ἔσται,

τῷ δὲ ἄφρονι διακόνῳ χρήσεται.

[5] διεσώθη ἀπὸ καύματος υἱὸς νοήμων,

ἀνεμόφθορος δὲ γίνεται ἐν ἀμήτῳ υἱὸς παράνομος.

[6] εὐλογία κυρίου ἐπὶ κεφαλὴν δικαίου,

στόμα δὲ ἀσεβῶν καλύψει πένθος ἄωρον.

[7] μνήμη δικαίων μετ’ ἐγκωμίων,

ὄνομα δὲ ἀσεβοῦς σβέννυται.

[8] σοφὸς καρδίᾳ δέξεται ἐντολάς,

ὁ δὲ ἄστεγος χείλεσιν σκολιάζων ὑποσκελισθήσεται.

[9] ὃς πορεύεται ἁπλῶς, πορεύεται πεποιθώς,

ὁ δὲ διαστρέφων τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ γνωσθήσεται.

[10] ὁ ἐννεύων ὀφθαλμοῖς μετὰ δόλου συνάγει ἀνδράσι λύπας,

ὁ δὲ ἐλέγχων μετὰ παρρησίας εἰρηνοποιεῖ.

[11] πηγὴ ζωῆς ἐν χειρὶ δικαίου,

στόμα δὲ ἀσεβοῦς καλύψει ἀπώλεια.

[12] μῖσος ἐγείρει νεῖκος,

πάντας δὲ τοὺς μὴ φιλονεικοῦντας καλύπτει φιλία.

[13] ὃς ἐκ χειλέων προφέρει σοφίαν,

ῥάβδῳ τύπτει ἄνδρα ἀκάρδιον.

[14] σοφοὶ κρύψουσιν αἴσθησιν,

στόμα δὲ προπετοῦς ἐγγίζει συντριβῇ.

[15] κτῆσις πλουσίων πόλις ὀχυρά,

συντριβὴ δὲ ἀσεβῶν πενία.

[16] ἔργα δικαίων ζωὴν ποιεῖ,

καρποὶ δὲ ἀσεβῶν ἁμαρτίας.

[17] ὁδοὺς δικαίας ζωῆς φυλάσσει παιδεία,

παιδεία δὲ ἀνεξέλεγκτος πλανᾶται.

[18] καλύπτουσιν ἔχθραν χείλη δίκαια,

οἱ δὲ ἐκφέροντες λοιδορίας ἀφρονέστατοί εἰσιν.

[19] ἐκ πολυλογίας οὐκ ἐκφεύξῃ ἁμαρτίαν,

φειδόμενος δὲ χειλέων νοήμων ἔσῃ.

[20] ἄργυρος πεπυρωμένος γλῶσσα δικαίου,

καρδία δὲ ἀσεβοῦς ἐκλείψει.

[21] χείλη δικαίων ἐπίσταται ὑψηλά,

οἱ δὲ ἄφρονες ἐν ἐνδείᾳ τελευτῶσιν.

[22] εὐλογία κυρίου ἐπὶ κεφαλὴν δικαίου·

αὕτη πλουτίζει, καὶ οὐ μὴ προστεθῇ αὐτῇ λύπη ἐν καρδίᾳ.

[23] ἐν γέλωτι ἄφρων πράσσει κακά,

ἡ δὲ σοφία ἀνδρὶ τίκτει φρόνησιν.

[24] ἐν ἀπωλείᾳ ἀσεβὴς περιφέρεται,

ἐπιθυμία δὲ δικαίου δεκτή.

[25] παραπορευομένης καταιγίδος ἀφανίζεται ἀσεβής,

δίκαιος δὲ ἐκκλίνας σῴζεται εἰς τὸν αἰῶνα.

[26] ὥσπερ ὄμφαξ ὀδοῦσι βλαβερὸν καὶ καπνὸς ὄμμασιν,

οὕτως παρανομία τοῖς χρωμένοις αὐτήν.

[27] φόβος κυρίου προστίθησιν ἡμέρας,

ἔτη δὲ ἀσεβῶν ὀλιγωθήσεται.

[28] ἐγχρονίζει δικαίοις εὐφροσύνη,

ἐλπὶς δὲ ἀσεβῶν ὄλλυται.

[29] ὀχύρωμα ὁσίου φόβος κυρίου,

συντριβὴ δὲ τοῖς ἐργαζομένοις κακά.

[30] δίκαιος τὸν αἰῶνα οὐκ ἐνδώσει,

ἀσεβεῖς δὲ οὐκ οἰκήσουσιν γῆν.

[31] στόμα δικαίου ἀποστάζει σοφίαν,

γλῶσσα δὲ ἀδίκου ἐξολεῖται.

[32] χείλη ἀνδρῶν δικαίων ἀποστάζει χάριτας,

στόμα δὲ ἀσεβῶν ἀποστρέφεται.

11

[1] ζυγοὶ δόλιοι βδέλυγμα ἐνώπιον κυρίου,

στάθμιον δὲ δίκαιον δεκτὸν αὐτῷ.

[2] οὗ ἐὰν εἰσέλθῃ ὕβρις, ἐκεῖ καὶ ἀτιμία·

στόμα δὲ ταπεινῶν μελετᾷ σοφίαν.

[3] ἀποθανὼν δίκαιος ἔλιπεν μετάμελον,

πρόχειρος δὲ γίνεται καὶ ἐπίχαρτος ἀσεβῶν ἀπώλεια.

[5] δικαιοσύνη ἀμώμους ὀρθοτομεῖ ὁδούς,

ἀσέβεια δὲ περιπίπτει ἀδικίᾳ.

[6] δικαιοσύνη ἀνδρῶν ὀρθῶν ῥύεται αὐτούς,

τῇ δὲ ἀπωλείᾳ αὐτῶν ἁλίσκονται παράνομοι.

[7] τελευτήσαντος ἀνδρὸς δικαίου οὐκ ὄλλυται ἐλπίς,

τὸ δὲ καύχημα τῶν ἀσεβῶν ὄλλυται.

[8] δίκαιος ἐκ θήρας ἐκδύνει,

ἀντ’ αὐτοῦ δὲ παραδίδοται ὁ ἀσεβής.

[9] ἐν στόματι ἀσεβῶν παγὶς πολίταις,

αἴσθησις δὲ δικαίων εὔοδος.

[10] ἐν ἀγαθοῖς δικαίων κατώρθωσεν πόλις,

[11] στόμασιν δὲ ἀσεβῶν κατεσκάφη.

[12] μυκτηρίζει πολίτας ἐνδεὴς φρενῶν,

ἀνὴρ δὲ φρόνιμος ἡσυχίαν ἄγει.

[13] ἀνὴρ δίγλωσσος ἀποκαλύπτει βουλὰς ἐν συνεδρίῳ,

πιστὸς δὲ πνοῇ κρύπτει πράγματα.

[14] οἷς μὴ ὑπάρχει κυβέρνησις, πίπτουσιν ὥσπερ φύλλα,

σωτηρία δὲ ὑπάρχει ἐν πολλῇ βουλῇ.

[15] πονηρὸς κακοποιεῖ, ὅταν συμμείξῃ δικαίῳ,

μισεῖ δὲ ἦχον ἀσφαλείας.

[16] γυνὴ εὐχάριστος ἐγείρει ἀνδρὶ δόξαν,

θρόνος δὲ ἀτιμίας γυνὴ μισοῦσα δίκαια.

πλούτου ὀκνηροὶ ἐνδεεῖς γίνονται,

οἱ δὲ ἀνδρεῖοι ἐρείδονται πλούτῳ.

[17] τῇ ψυχῇ αὐτοῦ ἀγαθὸν ποιεῖ ἀνὴρ ἐλεήμων,

ἐξολλύει δὲ αὐτοῦ σῶμα ὁ ἀνελεήμων.

[18] ἀσεβὴς ποιεῖ ἔργα ἄδικα,

σπέρμα δὲ δικαίων μισθὸς ἀληθείας.

[19] υἱὸς δίκαιος γεννᾶται εἰς ζωήν,

διωγμὸς δὲ ἀσεβοῦς εἰς θάνατον.

[20] βδέλυγμα κυρίῳ διεστραμμέναι ὁδοί,

προσδεκτοὶ δὲ αὐτῷ πάντες ἄμωμοι ἐν ταῖς ὁδοῖς αὐτῶν.

[21] χειρὶ χεῖρας ἐμβαλὼν ἀδίκως οὐκ ἀτιμώρητος ἔσται,

ὁ δὲ σπείρων δικαιοσύνην λήμψεται μισθὸν πιστόν.

[22] ὥσπερ ἐνώτιον ἐν ῥινὶ ὑός,

οὕτως γυναικὶ κακόφρονι κάλλος.

[23] ἐπιθυμία δικαίων πᾶσα ἀγαθή,

ἐλπὶς δὲ ἀσεβῶν ἀπολεῖται.

[24] εἰσὶν οἳ τὰ ἴδια σπείροντες πλείονα ποιοῦσιν,

εἰσὶν καὶ οἳ συνάγοντες ἐλαττονοῦνται.

[25] ψυχὴ εὐλογουμένη πᾶσα ἁπλῆ,

ἀνὴρ δὲ θυμώδης οὐκ εὐσχήμων.

[26] ὁ συνέχων σῖτον ὑπολίποιτο αὐτὸν τοῖς ἔθνεσιν,

εὐλογία δὲ εἰς κεφαλὴν τοῦ μεταδιδόντος.

[27] τεκταινόμενος ἀγαθὰ ζητεῖ χάριν ἀγαθήν·

ἐκζητοῦντα δὲ κακά, καταλήμψεται αὐτόν.

[28] ὁ πεποιθὼς ἐπὶ πλούτῳ, οὗτος πεσεῖται·

ὁ δὲ ἀντιλαμβανόμενος δικαίων, οὗτος ἀνατελεῖ.

[29] ὁ μὴ συμπεριφερόμενος τῷ ἑαυτοῦ οἴκῳ κληρονομήσει ἄνεμον,

δουλεύσει δὲ ἄφρων φρονίμῳ.

[30] ἐκ καρποῦ δικαιοσύνης φύεται δένδρον ζωῆς,

ἀφαιροῦνται δὲ ἄωροι ψυχαὶ παρανόμων.

[31] εἰ ὁ μὲν δίκαιος μόλις σῴζεται,

ὁ ἀσεβὴς καὶ ἁμαρτωλὸς ποῦ φανεῖται;

12

[1] ὁ ἀγαπῶν παιδείαν ἀγαπᾷ αἴσθησιν,

ὁ δὲ μισῶν ἐλέγχους ἄφρων.

[2] κρείσσων ὁ εὑρὼν χάριν παρὰ κυρίῳ,

ἀνὴρ δὲ παράνομος παρασιωπηθήσεται.

[3] οὐ κατορθώσει ἄνθρωπος ἐξ ἀνόμου,

αἱ δὲ ῥίζαι τῶν δικαίων οὐκ ἐξαρθήσονται.

[4] γυνὴ ἀνδρεία στέφανος τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς·

ὥσπερ δὲ ἐν ξύλῳ σκώληξ, οὕτως ἄνδρα ἀπόλλυσιν γυνὴ κακοποιός.

[5] λογισμοὶ δικαίων κρίματα,

κυβερνῶσιν δὲ ἀσεβεῖς δόλους.

[6] λόγοι ἀσεβῶν δόλιοι,

στόμα δὲ ὀρθῶν ῥύσεται αὐτούς.

[7] οὗ ἐὰν στραφῇ, ἀσεβὴς ἀφανίζεται,

οἶκοι δὲ δικαίων παραμένουσιν.

[8] στόμα συνετοῦ ἐγκωμιάζεται ὑπὸ ἀνδρός,

νωθροκάρδιος δὲ μυκτηρίζεται.

[9] κρείσσων ἀνὴρ ἐν ἀτιμίᾳ δουλεύων ἑαυτῷ

ἢ τιμὴν ἑαυτῷ περιτιθεὶς καὶ προσδεόμενος ἄρτου.

[10] δίκαιος οἰκτίρει ψυχὰς κτηνῶν αὐτοῦ,

τὰ δὲ σπλάγχνα τῶν ἀσεβῶν ἀνελεήμονα.

[11] ὁ ἐργαζόμενος τὴν ἑαυτοῦ γῆν ἐμπλησθήσεται ἄρτων,

οἱ δὲ διώκοντες μάταια ἐνδεεῖς φρενῶν.

[11a] ὅς ἐστιν ἡδὺς ἐν οἴνων διατριβαῖς,

ἐν τοῖς ἑαυτοῦ ὀχυρώμασιν καταλείψει ἀτιμίαν.

[12] ἐπιθυμίαι ἀσεβῶν κακαί,

αἱ δὲ ῥίζαι τῶν εὐσεβῶν ἐν ὀχυρώμασιν.

[13] δι’ ἁμαρτίαν χειλέων ἐμπίπτει εἰς παγίδας ἁμαρτωλός,

ἐκφεύγει δὲ ἐξ αὐτῶν δίκαιος.

[13a] ὁ βλέπων λεῖα ἐλεηθήσεται,

ὁ δὲ συναντῶν ἐν πύλαις ἐκθλίψει ψυχάς.

[14] ἀπὸ καρπῶν στόματος ψυχὴ ἀνδρὸς πλησθήσεται ἀγαθῶν,

ἀνταπόδομα δὲ χειλέων αὐτοῦ δοθήσεται αὐτῷ.

[15] ὁδοὶ ἀφρόνων ὀρθαὶ ἐνώπιον αὐτῶν,

εἰσακούει δὲ συμβουλίας σοφός.

[16] ἄφρων αὐθημερὸν ἐξαγγέλλει ὀργὴν αὐτοῦ,

κρύπτει δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀτιμίαν πανοῦργος.

[17] ἐπιδεικνυμένην πίστιν ἀπαγγέλλει δίκαιος,

ὁ δὲ μάρτυς τῶν ἀδίκων δόλιος.

[18] εἰσὶν οἳ λέγοντες τιτρώσκουσιν μαχαίρᾳ,

γλῶσσαι δὲ σοφῶν ἰῶνται.

[19] χείλη ἀληθινὰ κατορθοῖ μαρτυρίαν,

μάρτυς δὲ ταχὺς γλῶσσαν ἔχει ἄδικον.

[20] δόλος ἐν καρδίᾳ τεκταινομένου κακά,

οἱ δὲ βουλόμενοι εἰρήνην εὐφρανθήσονται.

[21] οὐκ ἀρέσει τῷ δικαίῳ οὐδὲν ἄδικον,

οἱ δὲ ἀσεβεῖς πλησθήσονται κακῶν.

[22] βδέλυγμα κυρίῳ χείλη ψευδῆ,

ὁ δὲ ποιῶν πίστεις δεκτὸς παρ’ αὐτῷ.

[23] ἀνὴρ συνετὸς θρόνος αἰσθήσεως,

καρδία δὲ ἀφρόνων συναντήσεται ἀραῖς.

[24] χεὶρ ἐκλεκτῶν κρατήσει εὐχερῶς,

δόλιοι δὲ ἔσονται εἰς προνομήν.

[25] φοβερὸς λόγος καρδίαν ταράσσει ἀνδρὸς δικαίου,

ἀγγελία δὲ ἀγαθὴ εὐφραίνει αὐτόν.

[26] ἐπιγνώμων δίκαιος ἑαυτοῦ φίλος ἔσται,

αἱ δὲ γνῶμαι τῶν ἀσεβῶν ἀνεπιεικεῖς.

ἁμαρτάνοντας καταδιώξεται κακά,

ἡ δὲ ὁδὸς τῶν ἀσεβῶν πλανήσει αὐτούς.

[27] οὐκ ἐπιτεύξεται δόλιος θήρας,

κτῆμα δὲ τίμιον ἀνὴρ καθαρός.

[28] ἐν ὁδοῖς δικαιοσύνης ζωή,

ὁδοὶ δὲ μνησικάκων εἰς θάνατον.

13

[1] υἱὸς πανοῦργος ὑπήκοος πατρί,

υἱὸς δὲ ἀνήκοος ἐν ἀπωλείᾳ.

[2] ἀπὸ καρπῶν δικαιοσύνης φάγεται ἀγαθός,

ψυχαὶ δὲ παρανόμων ὀλοῦνται ἄωροι.

[3] ὃς φυλάσσει τὸ ἑαυτοῦ στόμα, τηρεῖ τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν·

ὁ δὲ προπετὴς χείλεσιν πτοήσει ἑαυτόν.

[4] ἐν ἐπιθυμίαις ἐστὶν πᾶς ἀεργός,

χεῖρες δὲ ἀνδρείων ἐν ἐπιμελείᾳ.

[5] λόγον ἄδικον μισεῖ δίκαιος,

ἀσεβὴς δὲ αἰσχύνεται καὶ οὐχ ἕξει παρρησίαν.

[6] δικαιοσύνη φυλάσσει ἀκάκους,

τοὺς δὲ ἀσεβεῖς φαύλους ποιεῖ ἁμαρτία.

[7] εἰσὶν οἱ πλουτίζοντες ἑαυτοὺς μηδὲν ἔχοντες,

καὶ εἰσὶν οἱ ταπεινοῦντες ἑαυτοὺς ἐν πολλῷ πλούτῳ.

[8] λύτρον ἀνδρὸς ψυχῆς ὁ ἴδιος πλοῦτος,

πτωχὸς δὲ οὐχ ὑφίσταται ἀπειλήν.

[9] φῶς δικαίοις διὰ παντός,

φῶς δὲ ἀσεβῶν σβέννυται.

[9a] ψυχαὶ δόλιαι πλανῶνται ἐν ἁμαρτίαις,

δίκαιοι δὲ οἰκτίρουσιν καὶ ἐλεῶσιν.

[10] κακὸς μεθ’ ὕβρεως πράσσει κακά,

οἱ δὲ ἑαυτῶν ἐπιγνώμονες σοφοί.

[11] ὕπαρξις ἐπισπουδαζομένη μετὰ ἀνομίας ἐλάσσων γίνεται,

ὁ δὲ συνάγων ἑαυτῷ μετ’ εὐσεβείας πληθυνθήσεται·

δίκαιος οἰκτίρει καὶ κιχρᾷ.

[12] κρείσσων ἐναρχόμενος βοηθῶν καρδίᾳ

τοῦ ἐπαγγελλομένου καὶ εἰς ἐλπίδα ἄγοντος·

δένδρον γὰρ ζωῆς ἐπιθυμία ἀγαθή.

[13] ὃς καταφρονεῖ πράγματος, καταφρονηθήσεται ὑπ’ αὐτοῦ·

ὁ δὲ φοβούμενος ἐντολήν, οὗτος ὑγιαίνει.

[13a] υἱῷ δολίῳ οὐδὲν ἔσται ἀγαθόν,

οἰκέτῃ δὲ σοφῷ εὔοδοι ἔσονται πράξεις,

καὶ κατευθυνθήσεται ἡ ὁδὸς αὐτοῦ.

[14] νόμος σοφοῦ πηγὴ ζωῆς,

ὁ δὲ ἄνους ὑπὸ παγίδος θανεῖται.

[15] σύνεσις ἀγαθὴ δίδωσιν χάριν,

τὸ δὲ γνῶναι νόμον διανοίας ἐστὶν ἀγαθῆς,

ὁδοὶ δὲ καταφρονούντων ἐν ἀπωλείᾳ.

[16] πᾶς πανοῦργος πράσσει μετὰ γνώσεως,

ὁ δὲ ἄφρων ἐξεπέτασεν ἑαυτοῦ κακίαν.

[17] βασιλεὺς θρασὺς ἐμπεσεῖται εἰς κακά,

ἄγγελος δὲ πιστὸς ῥύσεται αὐτόν.

[18] πενίαν καὶ ἀτιμίαν ἀφαιρεῖται παιδεία,

ὁ δὲ φυλάσσων ἐλέγχους δοξασθήσεται.

[19] ἐπιθυμίαι εὐσεβῶν ἡδύνουσιν ψυχήν,

ἔργα δὲ ἀσεβῶν μακρὰν ἀπὸ γνώσεως.

[20] ὁ συμπορευόμενος σοφοῖς σοφὸς ἔσται,

ὁ δὲ συμπορευόμενος ἄφροσι γνωσθήσεται.

[21] ἁμαρτάνοντας καταδιώξεται κακά,

τοὺς δὲ δικαίους καταλήμψεται ἀγαθά.

[22] ἀγαθὸς ἀνὴρ κληρονομήσει υἱοὺς υἱῶν,

θησαυρίζεται δὲ δικαίοις πλοῦτος ἀσεβῶν.

[23] δίκαιοι ποιήσουσιν ἐν πλούτῳ ἔτη πολλά,

ἄδικοι δὲ ἀπολοῦνται συντόμως.

[24] ὃς φείδεται τῆς βακτηρίας, μισεῖ τὸν υἱὸν αὐτοῦ·

ὁ δὲ ἀγαπῶν ἐπιμελῶς παιδεύει.

[25] δίκαιος ἔσθων ἐμπιπλᾷ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ,

ψυχαὶ δὲ ἀσεβῶν ἐνδεεῖς.

14

[1] σοφαὶ γυναῖκες ᾠκοδόμησαν οἴκους,

ἡ δὲ ἄφρων κατέσκαψεν ταῖς χερσὶν αὐτῆς.

[2] ὁ πορευόμενος ὀρθῶς φοβεῖται τὸν κύριον,

ὁ δὲ σκολιάζων ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ ἀτιμασθήσεται.

[3] ἐκ στόματος ἀφρόνων βακτηρία ὕβρεως,

χείλη δὲ σοφῶν φυλάσσει αὐτούς.

[4] οὗ μή εἰσιν βόες, φάτναι καθαραί·

οὗ δὲ πολλὰ γενήματα, φανερὰ βοὸς ἰσχύς.

[5] μάρτυς πιστὸς οὐ ψεύδεται,

ἐκκαίει δὲ ψεύδη μάρτυς ἄδικος.

[6] ζητήσεις σοφίαν παρὰ κακοῖς καὶ οὐχ εὑρήσεις,

αἴσθησις δὲ παρὰ φρονίμοις εὐχερής.

[7] πάντα ἐναντία ἀνδρὶ ἄφρονι,

ὅπλα δὲ αἰσθήσεως χείλη σοφά.

[8] σοφία πανούργων ἐπιγνώσεται τὰς ὁδοὺς αὐτῶν,

ἄνοια δὲ ἀφρόνων ἐν πλάνῃ.

[9] οἰκίαι παρανόμων ὀφειλήσουσιν καθαρισμόν,

οἰκίαι δὲ δικαίων δεκταί.

[10] καρδία ἀνδρὸς αἰσθητική, λυπηρὰ ψυχὴ αὐτοῦ·

ὅταν δὲ εὐφραίνηται, οὐκ ἐπιμείγνυται ὕβρει.

[11] οἰκίαι ἀσεβῶν ἀφανισθήσονται,

σκηναὶ δὲ κατορθούντων στήσονται.

[12] ἔστιν ὁδὸς ἣ δοκεῖ ὀρθὴ εἶναι παρὰ ἀνθρώποις,

τὰ δὲ τελευταῖα αὐτῆς ἔρχεται εἰς πυθμένα ᾅδου.

[13] ἐν εὐφροσύναις οὐ προσμείγνυται λύπη,

τελευταία δὲ χαρὰ εἰς πένθος ἔρχεται.

[14] τῶν ἑαυτοῦ ὁδῶν πλησθήσεται θρασυκάρδιος,

ἀπὸ δὲ τῶν διανοημάτων αὐτοῦ ἀνὴρ ἀγαθός.

[15] ἄκακος πιστεύει παντὶ λόγῳ,

πανοῦργος δὲ ἔρχεται εἰς μετάνοιαν.

[16] σοφὸς φοβηθεὶς ἐξέκλινεν ἀπὸ κακοῦ,

ὁ δὲ ἄφρων ἑαυτῷ πεποιθὼς μείγνυται ἀνόμῳ.

[17] ὀξύθυμος πράσσει μετὰ ἀβουλίας,

ἀνὴρ δὲ φρόνιμος πολλὰ ὑποφέρει.

[18] μεριοῦνται ἄφρονες κακίαν,

οἱ δὲ πανοῦργοι κρατήσουσιν αἰσθήσεως.

[19] ὀλισθήσουσιν κακοὶ ἔναντι ἀγαθῶν,

καὶ ἀσεβεῖς θεραπεύσουσιν θύρας δικαίων.

[20] φίλοι μισήσουσιν φίλους πτωχούς,

φίλοι δὲ πλουσίων πολλοί.

[21] ὁ ἀτιμάζων πένητας ἁμαρτάνει,

ἐλεῶν δὲ πτωχοὺς μακαριστός.

[22] πλανώμενοι τεκταίνουσι κακά,

ἔλεον δὲ καὶ ἀλήθειαν τεκταίνουσιν ἀγαθοί.

οὐκ ἐπίστανται ἔλεον καὶ πίστιν τέκτονες κακῶν,

ἐλεημοσύναι δὲ καὶ πίστεις παρὰ τέκτοσιν ἀγαθοῖς.

[23] ἐν παντὶ μεριμνῶντι ἔνεστιν περισσόν,

ὁ δὲ ἡδὺς καὶ ἀνάλγητος ἐν ἐνδείᾳ ἔσται.

[24] στέφανος σοφῶν πανοῦργος,

ἡ δὲ διατριβὴ ἀφρόνων κακή.

[25] ῥύσεται ἐκ κακῶν ψυχὴν μάρτυς πιστός,

ἐκκαίει δὲ ψεύδη δόλιος.

[26] ἐν φόβῳ κυρίου ἐλπὶς ἰσχύος,

τοῖς δὲ τέκνοις αὐτοῦ καταλείπει ἔρεισμα.

[27] πρόσταγμα κυρίου πηγὴ ζωῆς,

ποιεῖ δὲ ἐκκλίνειν ἐκ παγίδος θανάτου.

[28] ἐν πολλῷ ἔθνει δόξα βασιλέως,

ἐν δὲ ἐκλείψει λαοῦ συντριβὴ δυνάστου.

[29] μακρόθυμος ἀνὴρ πολὺς ἐν φρονήσει,

ὁ δὲ ὀλιγόψυχος ἰσχυρῶς ἄφρων.

[30] πραΰθυμος ἀνὴρ καρδίας ἰατρός,

σὴς δὲ ὀστέων καρδία αἰσθητική.

[31] ὁ συκοφαντῶν πένητα παροξύνει τὸν ποιήσαντα αὐτόν,

ὁ δὲ τιμῶν αὐτὸν ἐλεᾷ πτωχόν.

[32] ἐν κακίᾳ αὐτοῦ ἀπωσθήσεται ἀσεβής,

ὁ δὲ πεποιθὼς τῇ ἑαυτοῦ ὁσιότητι δίκαιος.

[33] ἐν καρδίᾳ ἀγαθῇ ἀνδρὸς σοφία,

ἐν δὲ καρδίᾳ ἀφρόνων οὐ διαγινώσκεται.

[34] δικαιοσύνη ὑψοῖ ἔθνος,

ἐλασσονοῦσι δὲ φυλὰς ἁμαρτίαι.

[35] δεκτὸς βασιλεῖ ὑπηρέτης νοήμων,

τῇ δὲ ἑαυτοῦ εὐστροφίᾳ ἀφαιρεῖται ἀτιμίαν.

15

[1] ὀργὴ ἀπόλλυσιν καὶ φρονίμους,

ἀπόκρισις δὲ ὑποπίπτουσα ἀποστρέφει θυμόν,

λόγος δὲ λυπηρὸς ἐγείρει ὀργάς.

[2] γλῶσσα σοφῶν καλὰ ἐπίσταται,

στόμα δὲ ἀφρόνων ἀναγγελεῖ κακά.

[3] ἐν παντὶ τόπῳ ὀφθαλμοὶ κυρίου,

σκοπεύουσιν κακούς τε καὶ ἀγαθούς.

[4] ἴασις γλώσσης δένδρον ζωῆς,

ὁ δὲ συντηρῶν αὐτὴν πλησθήσεται πνεύματος.

[5] ἄφρων μυκτηρίζει παιδείαν πατρός,

ὁ δὲ φυλάσσων ἐντολὰς πανουργότερος.

[6] ἐν πλεοναζούσῃ δικαιοσύνῃ ἰσχὺς πολλή,

οἱ δὲ ἀσεβεῖς ὁλόρριζοι ἐκ γῆς ὀλοῦνται.

οἴκοις δικαίων ἰσχὺς πολλή,

καρποὶ δὲ ἀσεβῶν ἀπολοῦνται.

[7] χείλη σοφῶν δέδεται αἰσθήσει,

καρδίαι δὲ ἀφρόνων οὐκ ἀσφαλεῖς.

[8] θυσίαι ἀσεβῶν βδέλυγμα κυρίῳ,

εὐχαὶ δὲ κατευθυνόντων δεκταὶ παρ’ αὐτῷ.

[9] βδέλυγμα κυρίῳ ὁδοὶ ἀσεβοῦς,

διώκοντας δὲ δικαιοσύνην ἀγαπᾷ.

[10] παιδεία ἀκάκου γνωρίζεται ὑπὸ τῶν παριόντων,

οἱ δὲ μισοῦντες ἐλέγχους τελευτῶσιν αἰσχρῶς.

[11] ᾅδης καὶ ἀπώλεια φανερὰ παρὰ τῷ κυρίῳ,

πῶς οὐχὶ καὶ αἱ καρδίαι τῶν ἀνθρώπων;

[12] οὐκ ἀγαπήσει ἀπαίδευτος τοὺς ἐλέγχοντας αὐτόν,

μετὰ δὲ σοφῶν οὐχ ὁμιλήσει.

[13] καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει,

ἐν δὲ λύπαις οὔσης σκυθρωπάζει.

[14] καρδία ὀρθὴ ζητεῖ αἴσθησιν,

στόμα δὲ ἀπαιδεύτων γνώσεται κακά.

[15] πάντα τὸν χρόνον οἱ ὀφθαλμοὶ τῶν κακῶν προσδέχονται κακά,

οἱ δὲ ἀγαθοὶ ἡσυχάζουσιν διὰ παντός.

[16] κρείσσων μικρὰ μερὶς μετὰ φόβου κυρίου

ἢ θησαυροὶ μεγάλοι μετὰ ἀφοβίας.

[17] κρείσσων ξενισμὸς λαχάνων πρὸς φιλίαν καὶ χάριν

ἢ παράθεσις μόσχων μετὰ ἔχθρας.

[18] ἀνὴρ θυμώδης παρασκευάζει μάχας,

μακρόθυμος δὲ καὶ τὴν μέλλουσαν καταπραΰνει.

[18a] μακρόθυμος ἀνὴρ κατασβέσει κρίσεις,

ὁ δὲ ἀσεβὴς ἐγείρει μᾶλλον.

[19] ὁδοὶ ἀεργῶν ἐστρωμέναι ἀκάνθαις,

αἱ δὲ τῶν ἀνδρείων τετριμμέναι.

[20] υἱὸς σοφὸς εὐφραίνει πατέρα,

υἱὸς δὲ ἄφρων μυκτηρίζει μητέρα αὐτοῦ.

[21] ἀνοήτου τρίβοι ἐνδεεῖς φρενῶν,

ἀνὴρ δὲ φρόνιμος κατευθύνων πορεύεται.

[22] ὑπερτίθενται λογισμοὺς οἱ μὴ τιμῶντες συνέδρια,

ἐν δὲ καρδίαις βουλευομένων μένει βουλή.

[23] οὐ μὴ ὑπακούσῃ ὁ κακὸς αὐτῇ

οὐδὲ μὴ εἴπῃ καίριόν τι καὶ καλὸν τῷ κοινῷ.

[24] ὁδοὶ ζωῆς διανοήματα συνετοῦ,

ἵνα ἐκκλίνας ἐκ τοῦ ᾅδου σωθῇ.

[25] οἴκους ὑβριστῶν κατασπᾷ κύριος,

ἐστήρισεν δὲ ὅριον χήρας.

[26] βδέλυγμα κυρίῳ λογισμὸς ἄδικος,

ἁγνῶν δὲ ῥήσεις σεμναί.

[27] ἐξόλλυσιν ἑαυτὸν ὁ δωρολήμπτης,

ὁ δὲ μισῶν δώρων λήμψεις σῴζεται.

[27a] ἐλεημοσύναις καὶ πίστεσιν ἀποκαθαίρονται ἁμαρτίαι,

τῷ δὲ φόβῳ κυρίου ἐκκλίνει πᾶς ἀπὸ κακοῦ.

[28] καρδίαι δικαίων μελετῶσιν πίστεις,

στόμα δὲ ἀσεβῶν ἀποκρίνεται κακά.

[28a] δεκταὶ παρὰ κυρίῳ ὁδοὶ ἀνθρώπων δικαίων,

διὰ δὲ αὐτῶν καὶ οἱ ἐχθροὶ φίλοι γίνονται.

[29] μακρὰν ἀπέχει ὁ θεὸς ἀπὸ ἀσεβῶν,

εὐχαῖς δὲ δικαίων ἐπακούει.

[29a] κρείσσων ὀλίγη λῆμψις μετὰ δικαιοσύνης

ἢ πολλὰ γενήματα μετὰ ἀδικίας.

[29b] καρδία ἀνδρὸς λογιζέσθω δίκαια,

ἵνα ὑπὸ τοῦ θεοῦ διορθωθῇ τὰ διαβήματα αὐτοῦ.

[30] θεωρῶν ὀφθαλμὸς καλὰ εὐφραίνει καρδίαν,

φήμη δὲ ἀγαθὴ πιαίνει ὀστᾶ.

[32] ὃς ἀπωθεῖται παιδείαν, μισεῖ ἑαυτόν·

ὁ δὲ τηρῶν ἐλέγχους ἀγαπᾷ ψυχὴν αὐτοῦ.

[33] φόβος θεοῦ παιδεία καὶ σοφία,

καὶ ἀρχὴ δόξης ἀποκριθήσεται αὐτῇ.

16

[2] πάντα τὰ ἔργα τοῦ ταπεινοῦ φανερὰ παρὰ τῷ θεῷ,

οἱ δὲ ἀσεβεῖς ἐν ἡμέρᾳ κακῇ ὀλοῦνται.

[5] ἀκάθαρτος παρὰ θεῷ πᾶς ὑψηλοκάρδιος,

χειρὶ δὲ χεῖρας ἐμβαλὼν ἀδίκως οὐκ ἀθῳωθήσεται.

[7] ἀρχὴ ὁδοῦ ἀγαθῆς τὸ ποιεῖν τὰ δίκαια,

δεκτὰ δὲ παρὰ θεῷ μᾶλλον ἢ θύειν θυσίας.

[8] ὁ ζητῶν τὸν κύριον εὑρήσει γνῶσιν μετὰ δικαιοσύνης,

οἱ δὲ ὀρθῶς ζητοῦντες αὐτὸν εὑρήσουσιν εἰρήνην.

[9] πάντα τὰ ἔργα τοῦ κυρίου μετὰ δικαιοσύνης,

φυλάσσεται δὲ ὁ ἀσεβὴς εἰς ἡμέραν κακήν.

[10] μαντεῖον ἐπὶ χείλεσιν βασιλέως,

ἐν δὲ κρίσει οὐ μὴ πλανηθῇ τὸ στόμα αὐτοῦ.

[11] ῥοπὴ ζυγοῦ δικαιοσύνη παρὰ κυρίῳ,

τὰ δὲ ἔργα αὐτοῦ στάθμια δίκαια.

[12] βδέλυγμα βασιλεῖ ὁ ποιῶν κακά,

μετὰ γὰρ δικαιοσύνης ἑτοιμάζεται θρόνος ἀρχῆς.

[13] δεκτὰ βασιλεῖ χείλη δίκαια,

λόγους δὲ ὀρθοὺς ἀγαπᾷ.

[14] θυμὸς βασιλέως ἄγγελος θανάτου,

ἀνὴρ δὲ σοφὸς ἐξιλάσεται αὐτόν.

[15] ἐν φωτὶ ζωῆς υἱὸς βασιλέως,

οἱ δὲ προσδεκτοὶ αὐτῷ ὥσπερ νέφος ὄψιμον.

[16] νοσσιαὶ σοφίας αἱρετώτεραι χρυσίου,

νοσσιαὶ δὲ φρονήσεως αἱρετώτεραι ὑπὲρ ἀργύριον.

[17] τρίβοι ζωῆς ἐκκλίνουσιν ἀπὸ κακῶν,

μῆκος δὲ βίου ὁδοὶ δικαιοσύνης.

ὁ δεχόμενος παιδείαν ἐν ἀγαθοῖς ἔσται,

ὁ δὲ φυλάσσων ἐλέγχους σοφισθήσεται.

ὃς φυλάσσει τὰς ἑαυτοῦ ὁδούς, τηρεῖ τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν·

ἀγαπῶν δὲ ζωὴν αὐτοῦ φείσεται στόματος αὐτοῦ.

[18] πρὸ συντριβῆς ἡγεῖται ὕβρις,

πρὸ δὲ πτώματος κακοφροσύνη.

[19] κρείσσων πραΰθυμος μετὰ ταπεινώσεως

ἢ ὃς διαιρεῖται σκῦλα μετὰ ὑβριστῶν.

[20] συνετὸς ἐν πράγμασιν εὑρετὴς ἀγαθῶν,

πεποιθὼς δὲ ἐπὶ θεῷ μακαριστός.

[21] τοὺς σοφοὺς καὶ συνετοὺς φαύλους καλοῦσιν,

οἱ δὲ γλυκεῖς ἐν λόγῳ πλείονα ἀκούσονται.

[22] πηγὴ ζωῆς ἔννοια τοῖς κεκτημένοις,

παιδεία δὲ ἀφρόνων κακή.

[23] καρδία σοφοῦ νοήσει τὰ ἀπὸ τοῦ ἰδίου στόματος,

ἐπὶ δὲ χείλεσιν φορέσει ἐπιγνωμοσύνην.

[24] κηρία μέλιτος λόγοι καλοί,

γλύκασμα δὲ αὐτῶν ἴασις ψυχῆς.

[25] εἰσὶν ὁδοὶ δοκοῦσαι εἶναι ὀρθαὶ ἀνδρί,

τὰ μέντοι τελευταῖα αὐτῶν βλέπει εἰς πυθμένα ᾅδου.

[26] ἀνὴρ ἐν πόνοις πονεῖ ἑαυτῷ καὶ ἐκβιάζεται ἑαυτοῦ τὴν ἀπώλειαν,

ὁ μέντοι σκολιὸς ἐπὶ τῷ ἑαυτοῦ στόματι φορεῖ τὴν ἀπώλειαν.

[27] ἀνὴρ ἄφρων ὀρύσσει ἑαυτῷ κακά,

ἐπὶ δὲ τῶν ἑαυτοῦ χειλέων θησαυρίζει πῦρ.

[28] ἀνὴρ σκολιὸς διαπέμπεται κακὰ

καὶ λαμπτῆρα δόλου πυρσεύει κακοῖς καὶ διαχωρίζει φίλους.

[29] ἀνὴρ παράνομος ἀποπειρᾶται φίλων

καὶ ἀπάγει αὐτοὺς ὁδοὺς οὐκ ἀγαθάς.

[30] στηρίζων ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ λογίζεται διεστραμμένα,

ὁρίζει δὲ τοῖς χείλεσιν αὐτοῦ πάντα τὰ κακά,

οὗτος κάμινός ἐστιν κακίας.

[31] στέφανος καυχήσεως γῆρας,

ἐν δὲ ὁδοῖς δικαιοσύνης εὑρίσκεται.

[32] κρείσσων ἀνὴρ μακρόθυμος ἰσχυροῦ,

ὁ δὲ κρατῶν ὀργῆς κρείσσων καταλαμβανομένου πόλιν.

[33] εἰς κόλπους ἐπέρχεται πάντα τοῖς ἀδίκοις,

παρὰ δὲ κυρίου πάντα τὰ δίκαια.

17

[1] κρείσσων ψωμὸς μεθ’ ἡδονῆς ἐν εἰρήνῃ

ἢ οἶκος πλήρης πολλῶν ἀγαθῶν καὶ ἀδίκων θυμάτων μετὰ μάχης.

[2] οἰκέτης νοήμων κρατήσει δεσποτῶν ἀφρόνων,

ἐν δὲ ἀδελφοῖς διελεῖται μέρη.

[3] ὥσπερ δοκιμάζεται ἐν καμίνῳ ἄργυρος καὶ χρυσός,

οὕτως ἐκλεκταὶ καρδίαι παρὰ κυρίῳ.

[4] κακὸς ὑπακούει γλώσσης παρανόμων,

δίκαιος δὲ οὐ προσέχει χείλεσιν ψευδέσιν.

[5] ὁ καταγελῶν πτωχοῦ παροξύνει τὸν ποιήσαντα αὐτόν,

ὁ δὲ ἐπιχαίρων ἀπολλυμένῳ οὐκ ἀθῳωθήσεται·

ὁ δὲ ἐπισπλαγχνιζόμενος ἐλεηθήσεται.

[6] στέφανος γερόντων τέκνα τέκνων,

καύχημα δὲ τέκνων πατέρες αὐτῶν.

[6a] τοῦ πιστοῦ ὅλος ὁ κόσμος τῶν χρημάτων,

τοῦ δὲ ἀπίστου οὐδὲ ὀβολός.

[7] οὐχ ἁρμόσει ἄφρονι χείλη πιστὰ

οὐδὲ δικαίῳ χείλη ψευδῆ.

[8] μισθὸς χαρίτων ἡ παιδεία τοῖς χρωμένοις,

οὗ δ’ ἂν ἐπιστρέψῃ, εὐοδωθήσεται.

[9] ὃς κρύπτει ἀδικήματα, ζητεῖ φιλίαν·

ὃς δὲ μισεῖ κρύπτειν, διίστησιν φίλους καὶ οἰκείους.

[10] συντρίβει ἀπειλὴ καρδίαν φρονίμου,

ἄφρων δὲ μαστιγωθεὶς οὐκ αἰσθάνεται.

[11] ἀντιλογίας ἐγείρει πᾶς κακός,

ὁ δὲ κύριος ἄγγελον ἀνελεήμονα ἐκπέμψει αὐτῷ.

[12] ἐμπεσεῖται μέριμνα ἀνδρὶ νοήμονι,

οἱ δὲ ἄφρονες διαλογιοῦνται κακά.

[13] ὃς ἀποδίδωσιν κακὰ ἀντὶ ἀγαθῶν,

οὐ κινηθήσεται κακὰ ἐκ τοῦ οἴκου αὐτοῦ.

[14] ἐξουσίαν δίδωσιν λόγοις ἀρχὴ δικαιοσύνης,

προηγεῖται δὲ τῆς ἐνδείας στάσις καὶ μάχη.

[15] ὃς δίκαιον κρίνει τὸν ἄδικον, ἄδικον δὲ τὸν δίκαιον,

ἀκάθαρτος καὶ βδελυκτὸς παρὰ θεῷ.

[16] ἵνα τί ὑπῆρξεν χρήματα ἄφρονι;

κτήσασθαι γὰρ σοφίαν ἀκάρδιος οὐ δυνήσεται.

[16a] ὃς ὑψηλὸν ποιεῖ τὸν ἑαυτοῦ οἶκον, ζητεῖ συντριβήν·

ὁ δὲ σκολιάζων τοῦ μαθεῖν ἐμπεσεῖται εἰς κακά.

[17] εἰς πάντα καιρὸν φίλος ὑπαρχέτω σοι,

ἀδελφοὶ δὲ ἐν ἀνάγκαις χρήσιμοι ἔστωσαν·

τούτου γὰρ χάριν γεννῶνται.

[18] ἀνὴρ ἄφρων ἐπικροτεῖ καὶ ἐπιχαίρει ἑαυτῷ

ὡς καὶ ὁ ἐγγυώμενος ἐγγύῃ τὸν ἑαυτοῦ φίλον.

[19] φιλαμαρτήμων χαίρει μάχαις,

[20] ὁ δὲ σκληροκάρδιος οὐ συναντᾷ ἀγαθοῖς.

ἀνὴρ εὐμετάβολος γλώσσῃ ἐμπεσεῖται εἰς κακά,

[21] καρδία δὲ ἄφρονος ὀδύνη τῷ κεκτημένῳ αὐτήν.

οὐκ εὐφραίνεται πατὴρ ἐπὶ υἱῷ ἀπαιδεύτῳ,

υἱὸς δὲ φρόνιμος εὐφραίνει μητέρα αὐτοῦ.

[22] καρδία εὐφραινομένη εὐεκτεῖν ποιεῖ,

ἀνδρὸς δὲ λυπηροῦ ξηραίνεται τὰ ὀστᾶ.

[23] λαμβάνοντος δῶρα ἐν κόλπῳ ἀδίκως οὐ κατευοδοῦνται ὁδοί,

ἀσεβὴς δὲ ἐκκλίνει ὁδοὺς δικαιοσύνης.

[24] πρόσωπον συνετὸν ἀνδρὸς σοφοῦ,

οἱ δὲ ὀφθαλμοὶ τοῦ ἄφρονος ἐπ’ ἄκρα γῆς.

[25] ὀργὴ πατρὶ υἱὸς ἄφρων

καὶ ὀδύνη τῇ τεκούσῃ αὐτοῦ.

[26] ζημιοῦν ἄνδρα δίκαιον οὐ καλόν,

οὐδὲ ὅσιον ἐπιβουλεύειν δυνάσταις δικαίοις.

[27] ὃς φείδεται ῥῆμα προέσθαι σκληρόν, ἐπιγνώμων·

μακρόθυμος δὲ ἀνὴρ φρόνιμος.

[28] ἀνοήτῳ ἐπερωτήσαντι σοφίαν σοφία λογισθήσεται,

ἐνεὸν δέ τις ἑαυτὸν ποιήσας δόξει φρόνιμος εἶναι.

18

[1] προφάσεις ζητεῖ ἀνὴρ βουλόμενος χωρίζεσθαι ἀπὸ φίλων,

ἐν παντὶ δὲ καιρῷ ἐπονείδιστος ἔσται.

[2] οὐ χρείαν ἔχει σοφίας ἐνδεὴς φρενῶν·

μᾶλλον γὰρ ἄγεται ἀφροσύνῃ.

[3] ὅταν ἔλθῃ ἀσεβὴς εἰς βάθος κακῶν, καταφρονεῖ,

ἐπέρχεται δὲ αὐτῷ ἀτιμία καὶ ὄνειδος.

[4] ὕδωρ βαθὺ λόγος ἐν καρδίᾳ ἀνδρός,

ποταμὸς δὲ ἀναπηδύει καὶ πηγὴ ζωῆς.

[5] θαυμάσαι πρόσωπον ἀσεβοῦς οὐ καλόν,

οὐδὲ ὅσιον ἐκκλίνειν τὸ δίκαιον ἐν κρίσει.

[6] χείλη ἄφρονος ἄγουσιν αὐτὸν εἰς κακά,

τὸ δὲ στόμα αὐτοῦ τὸ θρασὺ θάνατον ἐπικαλεῖται.

[7] στόμα ἄφρονος συντριβὴ αὐτῷ,

τὰ δὲ χείλη αὐτοῦ παγὶς τῇ ψυχῇ αὐτοῦ.

[8] ὀκνηροὺς καταβάλλει φόβος,

ψυχαὶ δὲ ἀνδρογύνων πεινάσουσιν.

[9] ὁ μὴ ἰώμενος ἑαυτὸν ἐν τοῖς ἔργοις αὐτοῦ

ἀδελφός ἐστιν τοῦ λυμαινομένου ἑαυτόν.

[10] ἐκ μεγαλωσύνης ἰσχύος ὄνομα κυρίου,

αὐτῷ δὲ προσδραμόντες δίκαιοι ὑψοῦνται.

[11] ὕπαρξις πλουσίου ἀνδρὸς πόλις ὀχυρά,

ἡ δὲ δόξα αὐτῆς μέγα ἐπισκιάζει.

[12] πρὸ συντριβῆς ὑψοῦται καρδία ἀνδρός,

καὶ πρὸ δόξης ταπεινοῦται.

[13] ὃς ἀποκρίνεται λόγον πρὶν ἀκοῦσαι,

ἀφροσύνη αὐτῷ ἐστιν καὶ ὄνειδος.

[14] θυμὸν ἀνδρὸς πραΰνει θεράπων φρόνιμος·

ὀλιγόψυχον δὲ ἄνδρα τίς ὑποίσει;

[15] καρδία φρονίμου κτᾶται αἴσθησιν,

ὦτα δὲ σοφῶν ζητεῖ ἔννοιαν.

[16] δόμα ἀνθρώπου ἐμπλατύνει αὐτὸν

καὶ παρὰ δυνάσταις καθιζάνει αὐτόν.

[17] δίκαιος ἑαυτοῦ κατήγορος ἐν πρωτολογίᾳ·

ὡς δ’ ἂν ἐπιβάλῃ ὁ ἀντίδικος, ἐλέγχεται.

[18] ἀντιλογίας παύει κλῆρος,

ἐν δὲ δυνάσταις ὁρίζει.

[19] ἀδελφὸς ὑπὸ ἀδελφοῦ βοηθούμενος ὡς πόλις ὀχυρὰ καὶ ὑψηλή,

ἰσχύει δὲ ὥσπερ τεθεμελιωμένον βασίλειον.

[20] ἀπὸ καρπῶν στόματος ἀνὴρ πίμπλησιν κοιλίαν αὐτοῦ,

ἀπὸ δὲ καρπῶν χειλέων αὐτοῦ ἐμπλησθήσεται.

[21] θάνατος καὶ ζωὴ ἐν χειρὶ γλώσσης,

οἱ δὲ κρατοῦντες αὐτῆς ἔδονται τοὺς καρποὺς αὐτῆς.

[22] ὃς εὗρεν γυναῖκα ἀγαθήν, εὗρεν χάριτας,

ἔλαβεν δὲ παρὰ θεοῦ ἱλαρότητα.

[22a] ὃς ἐκβάλλει γυναῖκα ἀγαθήν, ἐκβάλλει τὰ ἀγαθά·

ὁ δὲ κατέχων μοιχαλίδα ἄφρων καὶ ἀσεβής.

19

[3] ἀφροσύνη ἀνδρὸς λυμαίνεται τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ,

τὸν δὲ θεὸν αἰτιᾶται τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ.

[4] πλοῦτος προστίθησιν φίλους πολλούς,

ὁ δὲ πτωχὸς καὶ ἀπὸ τοῦ ὑπάρχοντος φίλου λείπεται.

[5] μάρτυς ψευδὴς οὐκ ἀτιμώρητος ἔσται,

ὁ δὲ ἐγκαλῶν ἀδίκως οὐ διαφεύξεται.

[6] πολλοὶ θεραπεύουσιν πρόσωπα βασιλέων,

πᾶς δὲ ὁ κακὸς γίνεται ὄνειδος ἀνδρί.

[7] πᾶς, ὃς ἀδελφὸν πτωχὸν μισεῖ,

καὶ φιλίας μακρὰν ἔσται.

ἔννοια ἀγαθὴ τοῖς εἰδόσιν αὐτὴν ἐγγιεῖ,

ἀνὴρ δὲ φρόνιμος εὑρήσει αὐτήν.

ὁ πολλὰ κακοποιῶν τελεσιουργεῖ κακίαν·

ὃς δὲ ἐρεθίζει λόγους, οὐ σωθήσεται.

[8] ὁ κτώμενος φρόνησιν ἀγαπᾷ ἑαυτόν·

ὃς δὲ φυλάσσει φρόνησιν, εὑρήσει ἀγαθά.

[9] μάρτυς ψευδὴς οὐκ ἀτιμώρητος ἔσται·

ὃς δ’ ἂν ἐκκαύσῃ κακίαν, ἀπολεῖται ὑπ’ αὐτῆς.

[10] οὐ συμφέρει ἄφρονι τρυφή,

καὶ ἐὰν οἰκέτης ἄρξηται μεθ’ ὕβρεως δυναστεύειν.

[11] ἐλεήμων ἀνὴρ μακροθυμεῖ,

τὸ δὲ καύχημα αὐτοῦ ἐπέρχεται παρανόμοις.

[12] βασιλέως ἀπειλὴ ὁμοία βρυγμῷ λέοντος·

ὥσπερ δὲ δρόσος ἐπὶ χόρτῳ, οὕτως τὸ ἱλαρὸν αὐτοῦ.

[13] αἰσχύνη πατρὶ υἱὸς ἄφρων,

καὶ οὐχ ἁγναὶ εὐχαὶ ἀπὸ μισθώματος ἑταίρας.

[14] οἶκον καὶ ὕπαρξιν μερίζουσιν πατέρες παισίν,

παρὰ δὲ θεοῦ ἁρμόζεται γυνὴ ἀνδρί.

[15] δειλία κατέχει ἀνδρογύναιον,

ψυχὴ δὲ ἀεργοῦ πεινάσει.

[16] ὃς φυλάσσει ἐντολήν, τηρεῖ τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν·

ὁ δὲ καταφρονῶν τῶν ἑαυτοῦ ὁδῶν ἀπολεῖται.

[17] δανίζει θεῷ ὁ ἐλεῶν πτωχόν,

κατὰ δὲ τὸ δόμα αὐτοῦ ἀνταποδώσει αὐτῷ.

[18] παίδευε υἱόν σου, οὕτως γὰρ ἔσται εὔελπις·

εἰς δὲ ὕβριν μὴ ἐπαίρου τῇ ψυχῇ σου.

[19] κακόφρων ἀνὴρ πολλὰ ζημιωθήσεται·

ἐὰν δὲ λοιμεύηται, καὶ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ προσθήσει.

[20] ἄκουε, υἱέ, παιδείαν πατρός σου,

ἵνα σοφὸς γένῃ ἐπ’ ἐσχάτων σου.

[21] πολλοὶ λογισμοὶ ἐν καρδίᾳ ἀνδρός,

ἡ δὲ βουλὴ τοῦ κυρίου εἰς τὸν αἰῶνα μένει.

[22] καρπὸς ἀνδρὶ ἐλεημοσύνη,

κρείσσων δὲ πτωχὸς δίκαιος ἢ πλούσιος ψεύστης.

[23] φόβος κυρίου εἰς ζωὴν ἀνδρί,

ὁ δὲ ἄφοβος αὐλισθήσεται ἐν τόποις, οὗ οὐκ ἐπισκοπεῖται γνῶσις.

[24] ὁ ἐγκρύπτων εἰς τὸν κόλπον αὐτοῦ χεῖρας ἀδίκως,

οὐδὲ τῷ στόματι οὐ μὴ προσαγάγῃ αὐτάς.

[25] λοιμοῦ μαστιγουμένου ἄφρων πανουργότερος γίνεται·

ἐὰν δὲ ἐλέγχῃς ἄνδρα φρόνιμον, νοήσει αἴσθησιν.

[26] ὁ ἀτιμάζων πατέρα καὶ ἀπωθούμενος μητέρα αὐτοῦ

καταισχυνθήσεται καὶ ἐπονείδιστος ἔσται.

[27] υἱὸς ἀπολειπόμενος φυλάξαι παιδείαν πατρὸς

μελετήσει ῥήσεις κακάς.

[28] ὁ ἐγγυώμενος παῖδα ἄφρονα καθυβρίζει δικαίωμα,

στόμα δὲ ἀσεβῶν καταπίεται κρίσεις.

[29] ἑτοιμάζονται ἀκολάστοις μάστιγες

καὶ τιμωρίαι ὤμοις ἀφρόνων.

20

[1] ἀκόλαστον οἶνος καὶ ὑβριστικὸν μέθη,

πᾶς δὲ ὁ συμμειγνύμενος αὐτῇ οὐκ ἔσται σοφός.

[2] οὐ διαφέρει ἀπειλὴ βασιλέως θυμοῦ λέοντος,

ὁ δὲ παροξύνων αὐτὸν ἁμαρτάνει εἰς τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν.

[3] δόξα ἀνδρὶ ἀποστρέφεσθαι λοιδορίας,

πᾶς δὲ ἄφρων τοιούτοις συμπλέκεται.

[4] ὀνειδιζόμενος ὀκνηρὸς οὐκ αἰσχύνεται,

ὡσαύτως καὶ ὁ δανιζόμενος σῖτον ἐν ἀμήτῳ.

[5] ὕδωρ βαθὺ βουλὴ ἐν καρδίᾳ ἀνδρός,

ἀνὴρ δὲ φρόνιμος ἐξαντλήσει αὐτήν.

[6] μέγα ἄνθρωπος καὶ τίμιον ἀνὴρ ἐλεήμων,

ἄνδρα δὲ πιστὸν ἔργον εὑρεῖν.

[7] ὃς ἀναστρέφεται ἄμωμος ἐν δικαιοσύνῃ,

μακαρίους τοὺς παῖδας αὐτοῦ καταλείψει.

[8] ὅταν βασιλεὺς δίκαιος καθίσῃ ἐπὶ θρόνου,

οὐκ ἐναντιοῦται ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ πᾶν πονηρόν.

[9] τίς καυχήσεται ἁγνὴν ἔχειν τὴν καρδίαν;

ἢ τίς παρρησιάσεται καθαρὸς εἶναι ἀπὸ ἁμαρτιῶν;

[9a] κακολογοῦντος πατέρα ἢ μητέρα σβεσθήσεται λαμπτήρ,

αἱ δὲ κόραι τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ ὄψονται σκότος.

[9b] μερὶς ἐπισπουδαζομένη ἐν πρώτοις

ἐν τοῖς τελευταίοις οὐκ εὐλογηθήσεται.

[9c] μὴ εἴπῃς Τείσομαι τὸν ἐχθρόν·

ἀλλὰ ὑπόμεινον τὸν κύριον, ἵνα σοι βοηθήσῃ.

[10] στάθμιον μέγα καὶ μικρὸν καὶ μέτρα δισσά,

ἀκάθαρτα ἐνώπιον κυρίου καὶ ἀμφότερα.

[11] καὶ ὁ ποιῶν αὐτὰ ἐν τοῖς ἐπιτηδεύμασιν αὐτοῦ συμποδισθήσεται,

νεανίσκος μετὰ ὁσίου, καὶ εὐθεῖα ἡ ὁδὸς αὐτοῦ.

[12] οὖς ἀκούει καὶ ὀφθαλμὸς ὁρᾷ·

κυρίου ἔργα καὶ ἀμφότερα.

[13] μὴ ἀγάπα καταλαλεῖν, ἵνα μὴ ἐξαρθῇς·

διάνοιξον τοὺς ὀφθαλμούς σου καὶ ἐμπλήσθητι ἄρτων.

[23] βδέλυγμα κυρίῳ δισσὸν στάθμιον,

καὶ ζυγὸς δόλιος οὐ καλὸν ἐνώπιον αὐτοῦ.

[24] παρὰ κυρίου εὐθύνεται τὰ διαβήματα ἀνδρί·

θνητὸς δὲ πῶς ἂν νοήσαι τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ;

[25] παγὶς ἀνδρὶ ταχύ τι τῶν ἰδίων ἁγιάσαι·

μετὰ γὰρ τὸ εὔξασθαι μετανοεῖν γίνεται.

[26] λικμήτωρ ἀσεβῶν βασιλεὺς σοφὸς

καὶ ἐπιβαλεῖ αὐτοῖς τροχόν.

[27] φῶς κυρίου πνοὴ ἀνθρώπων,

ὃς ἐρευνᾷ ταμίεια κοιλίας.

[28] ἐλεημοσύνη καὶ ἀλήθεια φυλακὴ βασιλεῖ

καὶ περικυκλώσουσιν ἐν δικαιοσύνῃ τὸν θρόνον αὐτοῦ.

[29] κόσμος νεανίαις σοφία,

δόξα δὲ πρεσβυτέρων πολιαί.

[30] ὑπώπια καὶ συντρίμματα συναντᾷ κακοῖς,

πληγαὶ δὲ εἰς ταμίεια κοιλίας.

21

[1] ὥσπερ ὁρμὴ ὕδατος, οὕτως καρδία βασιλέως ἐν χειρὶ θεοῦ·

οὗ ἐὰν θέλων νεύσῃ, ἐκεῖ ἔκλινεν αὐτήν.

[2] πᾶς ἀνὴρ φαίνεται ἑαυτῷ δίκαιος,

κατευθύνει δὲ καρδίας κύριος.

[3] ποιεῖν δίκαια καὶ ἀληθεύειν

ἀρεστὰ παρὰ θεῷ μᾶλλον ἢ θυσιῶν αἷμα.

[4] μεγαλόφρων ἐφ’ ὕβρει θρασυκάρδιος,

λαμπτὴρ δὲ ἀσεβῶν ἁμαρτία.

[6] ὁ ἐνεργῶν θησαυρίσματα γλώσσῃ ψευδεῖ

μάταια διώκει ἐπὶ παγίδας θανάτου.

[7] ὄλεθρος ἀσεβέσιν ἐπιξενωθήσεται·

οὐ γὰρ βούλονται πράσσειν τὰ δίκαια.

[8] πρὸς τοὺς σκολιοὺς σκολιὰς ὁδοὺς ἀποστέλλει ὁ θεός·

ἁγνὰ γὰρ καὶ ὀρθὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ.

[9] κρεῖσσον οἰκεῖν ἐπὶ γωνίας ὑπαίθρου

ἢ ἐν κεκονιαμένοις μετὰ ἀδικίας καὶ ἐν οἴκῳ κοινῷ.

[10] ψυχὴ ἀσεβοῦς οὐκ ἐλεηθήσεται ὑπ’ οὐδενὸς τῶν ἀνθρώπων.

[11] ζημιουμένου ἀκολάστου πανουργότερος γίνεται ὁ ἄκακος,

συνίων δὲ σοφὸς δέξεται γνῶσιν.

[12] συνίει δίκαιος καρδίας ἀσεβῶν

καὶ φαυλίζει ἀσεβεῖς ἐν κακοῖς.

[13] ὃς φράσσει τὰ ὦτα τοῦ μὴ ἐπακοῦσαι ἀσθενοῦς,

καὶ αὐτὸς ἐπικαλέσεται, καὶ οὐκ ἔσται ὁ εἰσακούων.

[14] δόσις λάθριος ἀνατρέπει ὀργάς,

δώρων δὲ ὁ φειδόμενος θυμὸν ἐγείρει ἰσχυρόν.

[15] εὐφροσύνη δικαίων ποιεῖν κρίμα,

ὅσιος δὲ ἀκάθαρτος παρὰ κακούργοις.

[16] ἀνὴρ πλανώμενος ἐξ ὁδοῦ δικαιοσύνης

ἐν συναγωγῇ γιγάντων ἀναπαύσεται.

[17] ἀνὴρ ἐνδεὴς ἀγαπᾷ εὐφροσύνην

φιλῶν οἶνον καὶ ἔλαιον εἰς πλοῦτον·

[18] περικάθαρμα δὲ δικαίου ἄνομος.

[19] κρεῖσσον οἰκεῖν ἐν γῇ ἐρήμῳ

ἢ μετὰ γυναικὸς μαχίμου καὶ γλωσσώδους καὶ ὀργίλου.

[20] θησαυρὸς ἐπιθυμητὸς ἀναπαύσεται ἐπὶ στόματος σοφοῦ,

ἄφρονες δὲ ἄνδρες καταπίονται αὐτόν.

[21] ὁδὸς δικαιοσύνης καὶ ἐλεημοσύνης εὑρήσει ζωὴν καὶ δόξαν.

[22] πόλεις ὀχυρὰς ἐπέβη σοφὸς

καὶ καθεῖλεν τὸ ὀχύρωμα, ἐφ’ ᾧ ἐπεποίθεισαν οἱ ἀσεβεῖς.

[23] ὃς φυλάσσει τὸ στόμα αὐτοῦ καὶ τὴν γλῶσσαν,

διατηρεῖ ἐκ θλίψεως τὴν ψυχὴν αὐτοῦ.

[24] θρασὺς καὶ αὐθάδης καὶ ἀλαζὼν λοιμὸς καλεῖται·

ὃς δὲ μνησικακεῖ, παράνομος.

[25] ἐπιθυμίαι ὀκνηρὸν ἀποκτείνουσιν·

οὐ γὰρ προαιροῦνται αἱ χεῖρες αὐτοῦ ποιεῖν τι.

[26] ἀσεβὴς ἐπιθυμεῖ ὅλην τὴν ἡμέραν ἐπιθυμίας κακάς,

ὁ δὲ δίκαιος ἐλεᾷ καὶ οἰκτίρει ἀφειδῶς.

[27] θυσίαι ἀσεβῶν βδέλυγμα κυρίῳ·

καὶ γὰρ παρανόμως προσφέρουσιν αὐτάς.

[28] μάρτυς ψευδὴς ἀπολεῖται,

ἀνὴρ δὲ ὑπήκοος φυλασσόμενος λαλήσει.

[29] ἀσεβὴς ἀνὴρ ἀναιδῶς ὑφίσταται προσώπῳ,

ὁ δὲ εὐθὴς αὐτὸς συνίει τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ.

[30] οὐκ ἔστιν σοφία, οὐκ ἔστιν ἀνδρεία,

οὐκ ἔστιν βουλὴ πρὸς τὸν ἀσεβῆ.

[31] ἵππος ἑτοιμάζεται εἰς ἡμέραν πολέμου,

παρὰ δὲ κυρίου ἡ βοήθεια.

22

[1] αἱρετώτερον ὄνομα καλὸν ἢ πλοῦτος πολύς,

ὑπὲρ δὲ ἀργύριον καὶ χρυσίον χάρις ἀγαθή.

[2] πλούσιος καὶ πτωχὸς συνήντησαν ἀλλήλοις,

ἀμφοτέρους δὲ ὁ κύριος ἐποίησεν.

[3] πανοῦργος ἰδὼν πονηρὸν τιμωρούμενον κραταιῶς αὐτὸς παιδεύεται,

οἱ δὲ ἄφρονες παρελθόντες ἐζημιώθησαν.

[4] γενεὰ σοφίας φόβος κυρίου

καὶ πλοῦτος καὶ δόξα καὶ ζωή.

[5] τρίβολοι καὶ παγίδες ἐν ὁδοῖς σκολιαῖς,

ὁ δὲ φυλάσσων τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἀφέξεται αὐτῶν.

[7] πλούσιοι πτωχῶν ἄρξουσιν,

καὶ οἰκέται ἰδίοις δεσπόταις δανιοῦσιν.

[8] ὁ σπείρων φαῦλα θερίσει κακά,

πληγὴν δὲ ἔργων αὐτοῦ συντελέσει.

[8a] ἄνδρα ἱλαρὸν καὶ δότην εὐλογεῖ ὁ θεός,

ματαιότητα δὲ ἔργων αὐτοῦ συντελέσει.

[9] ὁ ἐλεῶν πτωχὸν αὐτὸς διατραφήσεται·

τῶν γὰρ ἑαυτοῦ ἄρτων ἔδωκεν τῷ πτωχῷ.

[9a] νίκην καὶ τιμὴν περιποιεῖται ὁ δῶρα δούς,

τὴν μέντοι ψυχὴν ἀφαιρεῖται τῶν κεκτημένων.

[10] ἔκβαλε ἐκ συνεδρίου λοιμόν, καὶ συνεξελεύσεται αὐτῷ νεῖκος·

ὅταν γὰρ καθίσῃ ἐν συνεδρίῳ, πάντας ἀτιμάζει.

[11] ἀγαπᾷ κύριος ὁσίας καρδίας,

δεκτοὶ δὲ αὐτῷ πάντες ἄμωμοι·

χείλεσιν ποιμαίνει βασιλεύς.

[12] οἱ δὲ ὀφθαλμοὶ κυρίου διατηροῦσιν αἴσθησιν,

φαυλίζει δὲ λόγους παράνομος.

[13] προφασίζεται καὶ λέγει ὀκνηρός

Λέων ἐν ταῖς ὁδοῖς, ἐν δὲ ταῖς πλατείαις φονευταί.

[14] βόθρος βαθὺς στόμα παρανόμου,

ὁ δὲ μισηθεὶς ὑπὸ κυρίου ἐμπεσεῖται εἰς αὐτόν.

[14a] εἰσὶν ὁδοὶ κακαὶ ἐνώπιον ἀνδρός,

καὶ οὐκ ἀγαπᾷ τοῦ ἀποστρέψαι ἀπ’ αὐτῶν·

ἀποστρέφειν δὲ δεῖ ἀπὸ ὁδοῦ σκολιᾶς καὶ κακῆς.

[15] ἄνοια ἐξῆπται καρδίας νέου,

ῥάβδος δὲ καὶ παιδεία μακρὰν ἀπ’ αὐτοῦ.

[16] ὁ συκοφαντῶν πένητα πολλὰ ποιεῖ τὰ ἑαυτοῦ·

δίδωσιν δὲ πλουσίῳ ἐπ’ ἐλάσσονι.

— — —

[17] Λόγοις σοφῶν παράβαλλε σὸν οὖς καὶ ἄκουε ἐμὸν λόγον,

τὴν δὲ σὴν καρδίαν ἐπίστησον, ἵνα γνῷς ὅτι καλοί εἰσιν·

[18] καὶ ἐὰν ἐμβάλῃς αὐτοὺς εἰς τὴν καρδίαν σου,

εὐφρανοῦσίν σε ἅμα ἐπὶ σοῖς χείλεσιν,

[19] ἵνα σου γένηται ἐπὶ κύριον ἡ ἐλπὶς

καὶ γνωρίσῃ σοι τὴν ὁδὸν αὐτοῦ.

[20] καὶ σὺ δὲ ἀπόγραψαι αὐτὰ σεαυτῷ τρισσῶς

εἰς βουλὴν καὶ γνῶσιν ἐπὶ τὸ πλάτος τῆς καρδίας σου.

[21] διδάσκω οὖν σε ἀληθῆ λόγον καὶ γνῶσιν ἀγαθὴν ὑπακούειν

τοῦ ἀποκρίνεσθαι λόγους ἀληθείας τοῖς προβαλλομένοις σοι.

[22] Μὴ ἀποβιάζου πένητα, πτωχὸς γάρ ἐστιν,

καὶ μὴ ἀτιμάσῃς ἀσθενῆ ἐν πύλαις·

[23] ὁ γὰρ κύριος κρινεῖ αὐτοῦ τὴν κρίσιν,

καὶ ῥύσῃ σὴν ἄσυλον ψυχήν.

[24] μὴ ἴσθι ἑταῖρος ἀνδρὶ θυμώδει,

φίλῳ δὲ ὀργίλῳ μὴ συναυλίζου,

[25] μήποτε μάθῃς τῶν ὁδῶν αὐτοῦ

καὶ λάβῃς βρόχους τῇ σῇ ψυχῇ.

[26] μὴ δίδου σεαυτὸν εἰς ἐγγύην αἰσχυνόμενος πρόσωπον·

[27] ἐὰν γὰρ μὴ ἔχῃς πόθεν ἀποτείσῃς,

λήμψονται τὸ στρῶμα τὸ ὑπὸ τὰς πλευράς σου.

[28] μὴ μέταιρε ὅρια αἰώνια, ἃ ἔθεντο οἱ πατέρες σου.

[29] ὁρατικὸν ἄνδρα καὶ ὀξὺν ἐν τοῖς ἔργοις αὐτοῦ

βασιλεῦσι δεῖ παρεστάναι

καὶ μὴ παρεστάναι ἀνδράσι νωθροῖς.

23

[1] ἐὰν καθίσῃς δειπνεῖν ἐπὶ τραπέζης δυναστῶν,

νοητῶς νόει τὰ παρατιθέμενά σοι

[2] καὶ ἐπίβαλλε τὴν χεῖρά σου

εἰδὼς ὅτι τοιαῦτά σε δεῖ παρασκευάσαι·

[3] εἰ δὲ ἀπληστότερος εἶ, μὴ ἐπιθύμει τῶν ἐδεσμάτων αὐτοῦ,

ταῦτα γὰρ ἔχεται ζωῆς ψευδοῦς.

[4] μὴ παρεκτείνου πένης ὢν πλουσίῳ,

τῇ δὲ σῇ ἐννοίᾳ ἀπόσχου·

[5] ἐὰν ἐπιστήσῃς τὸ σὸν ὄμμα πρὸς αὐτόν, οὐδαμοῦ φανεῖται,

κατεσκεύασται γὰρ αὐτῷ πτέρυγες ὥσπερ ἀετοῦ,

καὶ ὑποστρέφει εἰς τὸν οἶκον τοῦ προεστηκότος αὐτοῦ.

[6] μὴ συνδείπνει ἀνδρὶ βασκάνῳ

μηδὲ ἐπιθύμει τῶν βρωμάτων αὐτοῦ·

[7] ὃν τρόπον γὰρ εἴ τις καταπίοι τρίχα,

οὕτως ἐσθίει καὶ πίνει.

[8] μηδὲ πρὸς σὲ εἰσαγάγῃς αὐτὸν καὶ φάγῃς τὸν ψωμόν σου μετ’ αὐτοῦ·

ἐξεμέσει γὰρ αὐτὸν καὶ λυμανεῖται τοὺς λόγους σου τοὺς καλούς.

[9] εἰς ὦτα ἄφρονος μηδὲν λέγε,

μήποτε μυκτηρίσῃ τοὺς συνετοὺς λόγους σου.

[10] μὴ μεταθῇς ὅρια αἰώνια,

εἰς δὲ κτῆμα ὀρφανῶν μὴ εἰσέλθῃς·

[11] ὁ γὰρ λυτρούμενος αὐτοὺς κύριος κραταιός ἐστιν

καὶ κρινεῖ τὴν κρίσιν αὐτῶν μετὰ σοῦ.

[12] δὸς εἰς παιδείαν τὴν καρδίαν σου,

τὰ δὲ ὦτά σου ἑτοίμασον λόγοις αἰσθήσεως.

[13] μὴ ἀπόσχῃ νήπιον παιδεύειν,

ὅτι ἐὰν πατάξῃς αὐτὸν ῥάβδῳ, οὐ μὴ ἀποθάνῃ·

[14] σὺ μὲν γὰρ πατάξεις αὐτὸν ῥάβδῳ,

τὴν δὲ ψυχὴν αὐτοῦ ἐκ θανάτου ῥύσῃ.

[15] υἱέ, ἐὰν σοφὴ γένηταί σου ἡ καρδία,

εὐφρανεῖς καὶ τὴν ἐμὴν καρδίαν,

[16] καὶ ἐνδιατρίψει λόγοις τὰ σὰ χείλη

πρὸς τὰ ἐμὰ χείλη, ἐὰν ὀρθὰ ὦσιν.

[17] μὴ ζηλούτω ἡ καρδία σου ἁμαρτωλούς,

ἀλλὰ ἐν φόβῳ κυρίου ἴσθι ὅλην τὴν ἡμέραν·

[18] ἐὰν γὰρ τηρήσῃς αὐτά, ἔσται σοι ἔκγονα,

ἡ δὲ ἐλπίς σου οὐκ ἀποστήσεται.

[19] ἄκουε, υἱέ, καὶ σοφὸς γίνου

καὶ κατεύθυνε ἐννοίας σῆς καρδίας·

[20] μὴ ἴσθι οἰνοπότης

μηδὲ ἐκτείνου συμβολαῖς κρεῶν τε ἀγορασμοῖς·

[21] πᾶς γὰρ μέθυσος καὶ πορνοκόπος πτωχεύσει,

καὶ ἐνδύσεται διερρηγμένα καὶ ῥακώδη πᾶς ὑπνώδης.

[22] ἄκουε, υἱέ, πατρὸς τοῦ γεννήσαντός σε

καὶ μὴ καταφρόνει ὅτι γεγήρακέν σου ἡ μήτηρ.

[24] καλῶς ἐκτρέφει πατὴρ δίκαιος,

ἐπὶ δὲ υἱῷ σοφῷ εὐφραίνεται ἡ ψυχὴ αὐτοῦ·

[25] εὐφραινέσθω ὁ πατὴρ καὶ ἡ μήτηρ ἐπὶ σοί,

καὶ χαιρέτω ἡ τεκοῦσά σε.

[26] δός μοι, υἱέ, σὴν καρδίαν,

οἱ δὲ σοὶ ὀφθαλμοὶ ἐμὰς ὁδοὺς τηρείτωσαν·

[27] πίθος γὰρ τετρημένος ἐστὶν ἀλλότριος οἶκος,

καὶ φρέαρ στενὸν ἀλλότριον·

[28] οὗτος γὰρ συντόμως ἀπολεῖται,

καὶ πᾶς παράνομος ἀναλωθήσεται.

[29] τίνι οὐαί; τίνι θόρυβος; τίνι κρίσις;

τίνι ἀηδίαι καὶ λέσχαι;

τίνι συντρίμματα διὰ κενῆς;

τίνος πέλειοι οἱ ὀφθαλμοί;

[30] οὐ τῶν ἐγχρονιζόντων ἐν οἴνοις;

οὐ τῶν ἰχνευόντων ποῦ πότοι γίνονται;

[31] μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἀλλὰ ὁμιλεῖτε ἀνθρώποις δικαίοις

καὶ ὁμιλεῖτε ἐν περιπάτοις·

ἐὰν γὰρ εἰς τὰς φιάλας καὶ τὰ ποτήρια δῷς τοὺς ὀφθαλμούς σου,

ὕστερον περιπατήσεις γυμνότερος ὑπέρου,

[32] τὸ δὲ ἔσχατον ὥσπερ ὑπὸ ὄφεως πεπληγὼς ἐκτείνεται

καὶ ὥσπερ ὑπὸ κεράστου διαχεῖται αὐτῷ ὁ ἰός.

[33] οἱ ὀφθαλμοί σου ὅταν ἴδωσιν ἀλλοτρίαν,

τὸ στόμα σου τότε λαλήσει σκολιά,

[34] καὶ κατακείσῃ ὥσπερ ἐν καρδίᾳ θαλάσσης

καὶ ὥσπερ κυβερνήτης ἐν πολλῷ κλύδωνι·

[35] ἐρεῖς δέ Τύπτουσίν με, καὶ οὐκ ἐπόνεσα,

καὶ ἐνέπαιξάν μοι, ἐγὼ δὲ οὐκ ᾔδειν·

πότε ὄρθρος ἔσται, ἵνα ἐλθὼν ζητήσω μεθ’ ὧν συνελεύσομαι;

24

[1] υἱέ, μὴ ζηλώσῃς κακοὺς ἄνδρας

μηδὲ ἐπιθυμήσῃς εἶναι μετ’ αὐτῶν·

[2] ψεύδη γὰρ μελετᾷ ἡ καρδία αὐτῶν,

καὶ πόνους τὰ χείλη αὐτῶν λαλεῖ.

[3] μετὰ σοφίας οἰκοδομεῖται οἶκος

καὶ μετὰ συνέσεως ἀνορθοῦται·

[4] μετὰ αἰσθήσεως ἐμπίμπλαται ταμίεια

ἐκ παντὸς πλούτου τιμίου καὶ καλοῦ.

[5] κρείσσων σοφὸς ἰσχυροῦ

καὶ ἀνὴρ φρόνησιν ἔχων γεωργίου μεγάλου·

[6] μετὰ κυβερνήσεως γίνεται πόλεμος,

βοήθεια δὲ μετὰ καρδίας βουλευτικῆς.

[7] σοφία καὶ ἔννοια ἀγαθὴ ἐν πύλαις σοφῶν·

σοφοὶ οὐκ ἐκκλίνουσιν ἐκ στόματος κυρίου,

[8] ἀλλὰ λογίζονται ἐν συνεδρίοις.

ἀπαιδεύτοις συναντᾷ θάνατος,

[9] ἀποθνῄσκει δὲ ἄφρων ἐν ἁμαρτίαις·

ἀκαθαρσία δὲ ἀνδρὶ λοιμῷ ἐμμολυνθήσεται

[10] ἐν ἡμέρᾳ κακῇ καὶ ἐν ἡμέρᾳ θλίψεως, ἕως ἂν ἐκλίπῃ.

[11] ῥῦσαι ἀγομένους εἰς θάνατον

καὶ ἐκπρίου κτεινομένους, μὴ φείσῃ·

[12] ἐὰν δὲ εἴπῃς Οὐκ οἶδα τοῦτον,

γίνωσκε ὅτι κύριος καρδίας πάντων γινώσκει,

καὶ ὁ πλάσας πνοὴν πᾶσιν αὐτὸς οἶδεν πάντα,

ὃς ἀποδίδωσιν ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ.

[13] φάγε μέλι, υἱέ, ἀγαθὸν γὰρ κηρίον,

ἵνα γλυκανθῇ σου ὁ φάρυγξ·

[14] οὕτως αἰσθήσῃ σοφίαν τῇ σῇ ψυχῇ·

ἐὰν γὰρ εὕρῃς, ἔσται καλὴ ἡ τελευτή σου,

καὶ ἐλπίς σε οὐκ ἐγκαταλείψει.

[15] μὴ προσαγάγῃς ἀσεβῆ νομῇ δικαίων

μηδὲ ἀπατηθῇς χορτασίᾳ κοιλίας·

[16] ἑπτάκι γὰρ πεσεῖται ὁ δίκαιος καὶ ἀναστήσεται,

οἱ δὲ ἀσεβεῖς ἀσθενήσουσιν ἐν κακοῖς.

[17] ἐὰν πέσῃ ὁ ἐχθρός σου, μὴ ἐπιχαρῇς αὐτῷ,

ἐν δὲ τῷ ὑποσκελίσματι αὐτοῦ μὴ ἐπαίρου·

[18] ὅτι ὄψεται κύριος, καὶ οὐκ ἀρέσει αὐτῷ,

καὶ ἀποστρέψει τὸν θυμὸν αὐτοῦ ἀπ’ αὐτοῦ.

[19] μὴ χαῖρε ἐπὶ κακοποιοῖς

μηδὲ ζήλου ἁμαρτωλούς·

[20] οὐ γὰρ μὴ γένηται ἔκγονα πονηρῶν,

λαμπτὴρ δὲ ἀσεβῶν σβεσθήσεται.

[21] φοβοῦ τὸν θεόν, υἱέ, καὶ βασιλέα

καὶ μηθετέρῳ αὐτῶν ἀπειθήσῃς·

[22] ἐξαίφνης γὰρ τείσονται τοὺς ἀσεβεῖς,

τὰς δὲ τιμωρίας ἀμφοτέρων τίς γνώσεται;

[22a] λόγον φυλασσόμενος υἱὸς ἀπωλείας ἐκτὸς ἔσται,

δεχόμενος δὲ ἐδέξατο αὐτόν.

[22b] μηδὲν ψεῦδος ἀπὸ γλώσσης βασιλεῖ λεγέσθω,

καὶ οὐδὲν ψεῦδος ἀπὸ γλώσσης αὐτοῦ οὐ μὴ ἐξέλθῃ.

[22c] μάχαιρα γλῶσσα βασιλέως καὶ οὐ σαρκίνη,

ὃς δ’ ἂν παραδοθῇ, συντριβήσεται·

[22d] ἐὰν γὰρ ὀξυνθῇ ὁ θυμὸς αὐτοῦ,

σὺν νεύροις ἀνθρώπους ἀναλίσκει

[22e] καὶ ὀστᾶ ἀνθρώπων κατατρώγει

καὶ συγκαίει ὥσπερ φλὸξ

ὥστε ἄβρωτα εἶναι νεοσσοῖς ἀετῶν.

— — —

30

[1] Τοὺς ἐμοὺς λόγους, υἱέ, φοβήθητι

καὶ δεξάμενος αὐτοὺς μετανόει·

τάδε λέγει ὁ ἀνὴρ τοῖς πιστεύουσιν θεῷ, καὶ παύομαι·

[2] ἀφρονέστατος γάρ εἰμι πάντων ἀνθρώπων,

καὶ φρόνησις ἀνθρώπων οὐκ ἔστιν ἐν ἐμοί·

[3] θεὸς δεδίδαχέν με σοφίαν,

καὶ γνῶσιν ἁγίων ἔγνωκα.

[4] τίς ἀνέβη εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ κατέβη;

τίς συνήγαγεν ἀνέμους ἐν κόλπῳ;

τίς συνέστρεψεν ὕδωρ ἐν ἱματίῳ;

τίς ἐκράτησεν πάντων τῶν ἄκρων τῆς γῆς;

τί ὄνομα αὐτῷ, ἢ τί ὄνομα τοῖς τέκνοις αὐτοῦ, ἵνα γνῷς;

[5] πάντες λόγοι θεοῦ πεπυρωμένοι,

ὑπερασπίζει δὲ αὐτὸς τῶν εὐλαβουμένων αὐτόν·

[6] μὴ προσθῇς τοῖς λόγοις αὐτοῦ,

ἵνα μὴ ἐλέγξῃ σε καὶ ψευδὴς γένῃ.

[7] δύο αἰτοῦμαι παρὰ σοῦ,

μὴ ἀφέλῃς μου χάριν πρὸ τοῦ ἀποθανεῖν με·

[8] μάταιον λόγον καὶ ψευδῆ μακράν μου ποίησον,

πλοῦτον δὲ καὶ πενίαν μή μοι δῷς,

σύνταξον δέ μοι τὰ δέοντα καὶ τὰ αὐτάρκη,

[9] ἵνα μὴ πλησθεὶς ψευδὴς γένωμαι καὶ εἴπω Τίς με ὁρᾷ;

ἢ πενηθεὶς κλέψω καὶ ὀμόσω τὸ ὄνομα τοῦ θεοῦ.

[10] μὴ παραδῷς οἰκέτην εἰς χεῖρας δεσπότου.

μήποτε καταράσηταί σε καὶ ἀφανισθῇς.

[11] ἔκγονον κακὸν πατέρα καταρᾶται,

τὴν δὲ μητέρα οὐκ εὐλογεῖ·

[12] ἔκγονον κακὸν δίκαιον ἑαυτὸν κρίνει,

τὴν δὲ ἔξοδον αὐτοῦ οὐκ ἀπένιψεν·

[13] ἔκγονον κακὸν ὑψηλοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχει,

τοῖς δὲ βλεφάροις αὐτοῦ ἐπαίρεται·

[14] ἔκγονον κακὸν μαχαίρας τοὺς ὀδόντας ἔχει

καὶ τὰς μύλας τομίδας, ὥστε ἀναλίσκειν

καὶ κατεσθίειν τοὺς ταπεινοὺς ἀπὸ τῆς γῆς

καὶ τοὺς πένητας αὐτῶν ἐξ ἀνθρώπων.

— — —

24

[23] Ταῦτα δὲ λέγω ὑμῖν τοῖς σοφοῖς ἐπιγινώσκειν·

αἰδεῖσθαι πρόσωπον ἐν κρίσει οὐ καλόν·

[24] ὁ εἰπὼν τὸν ἀσεβῆ Δίκαιός ἐστιν,

ἐπικατάρατος λαοῖς ἔσται καὶ μισητὸς εἰς ἔθνη·

[25] οἱ δὲ ἐλέγχοντες βελτίους φανοῦνται,

ἐπ’ αὐτοὺς δὲ ἥξει εὐλογία ἀγαθή·

[26] χείλη δὲ φιλήσουσιν ἀποκρινόμενα λόγους ἀγαθούς.

[27] ἑτοίμαζε εἰς τὴν ἔξοδον τὰ ἔργα σου

καὶ παρασκευάζου εἰς τὸν ἀγρὸν

καὶ πορεύου κατόπισθέν μου

καὶ ἀνοικοδομήσεις τὸν οἶκόν σου.

[28] μὴ ἴσθι ψευδὴς μάρτυς ἐπὶ σὸν πολίτην

μηδὲ πλατύνου σοῖς χείλεσιν·

[29] μὴ εἴπῃς Ὃν τρόπον ἐχρήσατό μοι χρήσομαι αὐτῷ,

τείσομαι δὲ αὐτὸν ἅ με ἠδίκησεν.

[30] ὥσπερ γεώργιον ἀνὴρ ἄφρων,

καὶ ὥσπερ ἀμπελὼν ἄνθρωπος ἐνδεὴς φρενῶν·

[31] ἐὰν ἀφῇς αὐτόν, χερσωθήσεται

καὶ χορτομανήσει ὅλος καὶ γίνεται ἐκλελειμμένος,

οἱ δὲ φραγμοὶ τῶν λίθων αὐτοῦ κατασκάπτονται.

[32] ὕστερον ἐγὼ μετενόησα,

ἐπέβλεψα τοῦ ἐκλέξασθαι παιδείαν.

[33] ὀλίγον νυστάζω, ὀλίγον δὲ καθυπνῶ,

ὀλίγον δὲ ἐναγκαλίζομαι χερσὶν στήθη·

[34] ἐὰν δὲ τοῦτο ποιῇς, ἥξει προπορευομένη ἡ πενία σου

καὶ ἡ ἔνδειά σου ὥσπερ ἀγαθὸς δρομεύς.

— — —

30

[15] Τῇ βδέλλῃ τρεῖς θυγατέρες ἦσαν ἀγαπήσει ἀγαπώμεναι,

καὶ αἱ τρεῖς αὗται οὐκ ἐνεπίμπλασαν αὐτήν,

καὶ ἡ τετάρτη οὐκ ἠρκέσθη εἰπεῖν Ἱκανόν·

[16] ᾅδης καὶ ἔρως γυναικὸς

καὶ τάρταρος καὶ γῆ οὐκ ἐμπιπλαμένη ὕδατος

καὶ ὕδωρ καὶ πῦρ οὐ μὴ εἴπωσιν Ἀρκεῖ.

[17] ὀφθαλμὸν καταγελῶντα πατρὸς καὶ ἀτιμάζοντα γῆρας μητρός,

ἐκκόψαισαν αὐτὸν κόρακες ἐκ τῶν φαράγγων,

καὶ καταφάγοισαν αὐτὸν νεοσσοὶ ἀετῶν.

[18] τρία δέ ἐστιν ἀδύνατά μοι νοῆσαι,

καὶ τὸ τέταρτον οὐκ ἐπιγινώσκω·

[19] ἴχνη ἀετοῦ πετομένου

καὶ ὁδοὺς ὄφεως ἐπὶ πέτρας

καὶ τρίβους νηὸς ποντοπορούσης

καὶ ὁδοὺς ἀνδρὸς ἐν νεότητι.

[20] τοιαύτη ὁδὸς γυναικὸς μοιχαλίδος,

ἥ, ὅταν πράξῃ, ἀπονιψαμένη οὐδέν φησιν πεπραχέναι ἄτοπον.

[21] διὰ τριῶν σείεται ἡ γῆ,

τὸ δὲ τέταρτον οὐ δύναται φέρειν·

[22] ἐὰν οἰκέτης βασιλεύσῃ,

καὶ ἄφρων πλησθῇ σιτίων,

[23] καὶ οἰκέτις ἐὰν ἐκβάλῃ τὴν ἑαυτῆς κυρίαν,

καὶ μισητὴ γυνὴ ἐὰν τύχῃ ἀνδρὸς ἀγαθοῦ.

[24] τέσσαρα δέ ἐστιν ἐλάχιστα ἐπὶ τῆς γῆς,

ταῦτα δέ ἐστιν σοφώτερα τῶν σοφῶν·

[25] οἱ μύρμηκες, οἷς μὴ ἔστιν ἰσχὺς

καὶ ἑτοιμάζονται θέρους τὴν τροφήν·

[26] καὶ οἱ χοιρογρύλλιοι, ἔθνος οὐκ ἰσχυρόν,

οἳ ἐποιήσαντο ἐν πέτραις τοὺς ἑαυτῶν οἴκους·

[27] ἀβασίλευτόν ἐστιν ἡ ἀκρὶς

καὶ ἐκστρατεύει ἀφ’ ἑνὸς κελεύσματος εὐτάκτως·

[28] καὶ καλαβώτης χερσὶν ἐρειδόμενος καὶ εὐάλωτος ὢν

κατοικεῖ ἐν ὀχυρώμασιν βασιλέως.

[29] τρία δέ ἐστιν, ἃ εὐόδως πορεύεται,

καὶ τὸ τέταρτον, ὃ καλῶς διαβαίνει·

[30] σκύμνος λέοντος ἰσχυρότερος κτηνῶν,

ὃς οὐκ ἀποστρέφεται οὐδὲ καταπτήσσει κτῆνος,

[31] καὶ ἀλέκτωρ ἐμπεριπατῶν θηλείαις εὔψυχος

καὶ τράγος ἡγούμενος αἰπολίου

καὶ βασιλεὺς δημηγορῶν ἐν ἔθνει.

[32] ἐὰν πρόῃ σεαυτὸν εἰς εὐφροσύνην

καὶ ἐκτείνῃς τὴν χεῖρά σου μετὰ μάχης, ἀτιμασθήσῃ.

[33] ἄμελγε γάλα, καὶ ἔσται βούτυρον·

ἐὰν δὲ ἐκπιέζῃς μυκτῆρας, ἐξελεύσεται αἷμα·

ἐὰν δὲ ἐξέλκῃς λόγους, ἐξελεύσονται κρίσεις καὶ μάχαι.

— — —

31

[1] Οἱ ἐμοὶ λόγοι εἴρηνται ὑπὸ θεοῦ,

βασιλέως χρηματισμός, ὃν ἐπαίδευσεν ἡ μήτηρ αὐτοῦ.

[2] τί, τέκνον, τηρήσεις; τί; ῥήσεις θεοῦ·

πρωτογενές, σοὶ λέγω, υἱέ·

τί, τέκνον ἐμῆς κοιλίας;

τί, τέκνον ἐμῶν εὐχῶν;

[3] μὴ δῷς γυναιξὶ σὸν πλοῦτον

καὶ τὸν σὸν νοῦν καὶ βίον εἰς ὑστεροβουλίαν.

[4] μετὰ βουλῆς πάντα ποίει,

μετὰ βουλῆς οἰνοπότει·

οἱ δυνάσται θυμώδεις εἰσίν,

οἶνον δὲ μὴ πινέτωσαν,

[5] ἵνα μὴ πιόντες ἐπιλάθωνται τῆς σοφίας

καὶ ὀρθὰ κρῖναι οὐ μὴ δύνωνται τοὺς ἀσθενεῖς.

[6] δίδοτε μέθην τοῖς ἐν λύπαις

καὶ οἶνον πίνειν τοῖς ἐν ὀδύναις,

[7] ἵνα ἐπιλάθωνται τῆς πενίας

καὶ τῶν πόνων μὴ μνησθῶσιν ἔτι.

[8] ἄνοιγε σὸν στόμα λόγῳ θεοῦ

καὶ κρῖνε πάντας ὑγιῶς·

[9] ἄνοιγε σὸν στόμα καὶ κρῖνε δικαίως,

διάκρινε δὲ πένητα καὶ ἀσθενῆ.

— — —

25

[1] Αὗται αἱ παιδεῖαι Σαλωμῶντος αἱ ἀδιάκριτοι,

ἃς ἐξεγράψαντο οἱ φίλοι Εζεκιου τοῦ

βασιλέως τῆς Ιουδαίας.

[2] Δόξα θεοῦ κρύπτει λόγον,

δόξα δὲ βασιλέως τιμᾷ πράγματα.

[3] οὐρανὸς ὑψηλός, γῆ δὲ βαθεῖα,

καρδία δὲ βασιλέως ἀνεξέλεγκτος.

[4] τύπτε ἀδόκιμον ἀργύριον,

καὶ καθαρισθήσεται καθαρὸν ἅπαν·

[5] κτεῖνε ἀσεβεῖς ἐκ προσώπου βασιλέως,

καὶ κατορθώσει ἐν δικαιοσύνῃ ὁ θρόνος αὐτοῦ.

[6] μὴ ἀλαζονεύου ἐνώπιον βασιλέως

μηδὲ ἐν τόποις δυναστῶν ὑφίστασο·

[7] κρεῖσσον γάρ σοι τὸ ῥηθῆναι Ἀνάβαινε πρός με,

ἢ ταπεινῶσαί σε ἐν προσώπῳ δυνάστου.

ἃ εἶδον οἱ ὀφθαλμοί σου, λέγε.

[8] μὴ πρόσπιπτε εἰς μάχην ταχέως,

ἵνα μὴ μεταμεληθῇς ἐπ’ ἐσχάτων.

ἡνίκα ἄν σε ὀνειδίσῃ ὁ σὸς φίλος,

[9] ἀναχώρει εἰς τὰ ὀπίσω, μὴ καταφρόνει,

[10] μή σε ὀνειδίσῃ μὲν ὁ φίλος,

ἡ δὲ μάχη σου καὶ ἡ ἔχθρα οὐκ ἀπέσται,

ἀλλ’ ἔσται σοι ἴση θανάτῳ.

[10a] χάρις καὶ φιλία ἐλευθεροῖ,

ἃς τήρησον σεαυτῷ, ἵνα μὴ ἐπονείδιστος γένῃ,

ἀλλὰ φύλαξον τὰς ὁδούς σου εὐσυναλλάκτως.

[11] μῆλον χρυσοῦν ἐν ὁρμίσκῳ σαρδίου,

οὕτως εἰπεῖν λόγον.

[12] εἰς ἐνώτιον χρυσοῦν σάρδιον πολυτελὲς δέδεται,

λόγος σοφὸς εἰς εὐήκοον οὖς.

[13] ὥσπερ ἔξοδος χιόνος ἐν ἀμήτῳ κατὰ καῦμα ὠφελεῖ,

οὕτως ἄγγελος πιστὸς τοὺς ἀποστείλαντας αὐτόν·

ψυχὰς γὰρ τῶν αὐτῷ χρωμένων ὠφελεῖ.

[14] ὥσπερ ἄνεμοι καὶ νέφη καὶ ὑετοὶ ἐπιφανέστατοι,

οὕτως οἱ καυχώμενοι ἐπὶ δόσει ψευδεῖ.

[15] ἐν μακροθυμίᾳ εὐοδία βασιλεῦσιν,

γλῶσσα δὲ μαλακὴ συντρίβει ὀστᾶ.

[16] μέλι εὑρὼν φάγε τὸ ἱκανόν,

μήποτε πλησθεὶς ἐξεμέσῃς.

[17] σπάνιον εἴσαγε σὸν πόδα πρὸς τὸν σεαυτοῦ φίλον,

μήποτε πλησθείς σου μισήσῃ σε.

[18] ῥόπαλον καὶ μάχαιρα καὶ τόξευμα ἀκιδωτόν,

οὕτως καὶ ἀνὴρ ὁ καταμαρτυρῶν τοῦ φίλου αὐτοῦ

μαρτυρίαν ψευδῆ.

[19] ὀδοὺς κακοῦ καὶ ποὺς παρανόμου ὀλεῖται ἐν ἡμέρᾳ κακῇ.

[20] ὥσπερ ὄξος ἕλκει ἀσύμφορον,

οὕτως προσπεσὸν πάθος ἐν σώματι καρδίαν λυπεῖ.

[20a] ὥσπερ σὴς ἱματίῳ καὶ σκώληξ ξύλῳ,

οὕτως λύπη ἀνδρὸς βλάπτει καρδίαν.

[21] ἐὰν πεινᾷ ὁ ἐχθρός σου, τρέφε αὐτόν,

ἐὰν διψᾷ, πότιζε αὐτόν·

[22] τοῦτο γὰρ ποιῶν ἄνθρακας πυρὸς σωρεύσεις ἐπὶ τὴν

κεφαλὴν αὐτοῦ,

ὁ δὲ κύριος ἀνταποδώσει σοι ἀγαθά.

[23] ἄνεμος βορέας ἐξεγείρει νέφη,

πρόσωπον δὲ ἀναιδὲς γλῶσσαν ἐρεθίζει.

[24] κρεῖττον οἰκεῖν ἐπὶ γωνίας δώματος

ἢ μετὰ γυναικὸς λοιδόρου ἐν οἰκίᾳ κοινῇ.

[25] ὥσπερ ὕδωρ ψυχρὸν ψυχῇ διψώσῃ προσηνές,

οὕτως ἀγγελία ἀγαθὴ ἐκ γῆς μακρόθεν.

[26] ὥσπερ εἴ τις πηγὴν φράσσοι καὶ ὕδατος ἔξοδον λυμαίνοιτο,

οὕτως ἄκοσμον δίκαιον πεπτωκέναι ἐνώπιον ἀσεβοῦς.

[27] ἐσθίειν μέλι πολὺ οὐ καλόν,

τιμᾶν δὲ χρὴ λόγους ἐνδόξους.

[28] ὥσπερ πόλις τὰ τείχη καταβεβλημένη καὶ ἀτείχιστος,

οὕτως ἀνὴρ ὃς οὐ μετὰ βουλῆς τι πράσσει.

26

[1] ὥσπερ δρόσος ἐν ἀμήτῳ καὶ ὥσπερ ὑετὸς ἐν θέρει,

οὕτως οὐκ ἔστιν ἄφρονι τιμή.

[2] ὥσπερ ὄρνεα πέταται καὶ στρουθοί,

οὕτως ἀρὰ ματαία οὐκ ἐπελεύσεται οὐδενί.

[3] ὥσπερ μάστιξ ἵππῳ καὶ κέντρον ὄνῳ,

οὕτως ῥάβδος ἔθνει παρανόμῳ.

[4] μὴ ἀποκρίνου ἄφρονι πρὸς τὴν ἐκείνου ἀφροσύνην,

ἵνα μὴ ὅμοιος γένῃ αὐτῷ·

[5] ἀλλὰ ἀποκρίνου ἄφρονι κατὰ τὴν ἀφροσύνην αὐτοῦ,

ἵνα μὴ φαίνηται σοφὸς παρ’ ἑαυτῷ.

[6] ἐκ τῶν ἑαυτοῦ ποδῶν ὄνειδος πίεται

ὁ ἀποστείλας δι’ ἀγγέλου ἄφρονος λόγον.

[7] ἀφελοῦ πορείαν σκελῶν

καὶ παροιμίαν ἐκ στόματος ἀφρόνων.

[8] ὃς ἀποδεσμεύει λίθον ἐν σφενδόνῃ,

ὅμοιός ἐστιν τῷ διδόντι ἄφρονι δόξαν.

[9] ἄκανθαι φύονται ἐν χειρὶ τοῦ μεθύσου,

δουλεία δὲ ἐν χειρὶ τῶν ἀφρόνων.

[10] πολλὰ χειμάζεται πᾶσα σὰρξ ἀφρόνων·

συντρίβεται γὰρ ἡ ἔκστασις αὐτῶν.

[11] ὥσπερ κύων ὅταν ἐπέλθῃ ἐπὶ τὸν ἑαυτοῦ ἔμετον καὶ μισητὸς γένηται,

οὕτως ἄφρων τῇ ἑαυτοῦ κακίᾳ ἀναστρέψας ἐπὶ τὴν

ἑαυτοῦ ἁμαρτίαν.

[11a] ἔστιν αἰσχύνη ἐπάγουσα ἁμαρτίαν,

καὶ ἔστιν αἰσχύνη δόξα καὶ χάρις.

[12] εἶδον ἄνδρα δόξαντα παρ’ ἑαυτῷ σοφὸν εἶναι,

ἐλπίδα μέντοι ἔσχεν μᾶλλον ἄφρων αὐτοῦ.

[13] λέγει ὀκνηρὸς ἀποστελλόμενος εἰς ὁδόν

Λέων ἐν ταῖς ὁδοῖς.

[14] ὥσπερ θύρα στρέφεται ἐπὶ τοῦ στρόφιγγος,

οὕτως ὀκνηρὸς ἐπὶ τῆς κλίνης αὐτοῦ.

[15] κρύψας ὀκνηρὸς τὴν χεῖρα ἐν τῷ κόλπῳ αὐτοῦ

οὐ δυνήσεται ἐπενεγκεῖν ἐπὶ τὸ στόμα.

[16] σοφώτερος ἑαυτῷ ὀκνηρὸς φαίνεται

τοῦ ἐν πλησμονῇ ἀποκομίζοντος ἀγγελίαν.

[17] ὥσπερ ὁ κρατῶν κέρκου κυνός,

οὕτως ὁ προεστὼς ἀλλοτρίας κρίσεως.

[18] ὥσπερ οἱ ἰώμενοι προβάλλουσιν λόγους εἰς ἀνθρώπους,

ὁ δὲ ἀπαντήσας τῷ λόγῳ πρῶτος ὑποσκελισθήσεται,

[19] οὕτως πάντες οἱ ἐνεδρεύοντες τοὺς ἑαυτῶν φίλους,

ὅταν δὲ φωραθῶσιν, λέγουσιν ὅτι Παίζων ἔπραξα.

[20] ἐν πολλοῖς ξύλοις θάλλει πῦρ,

ὅπου δὲ οὐκ ἔστιν δίθυμος, ἡσυχάζει μάχη.

[21] ἐσχάρα ἄνθραξιν καὶ ξύλα πυρί,

ἀνὴρ δὲ λοίδορος εἰς ταραχὴν μάχης.

[22] λόγοι κερκώπων μαλακοί,

οὗτοι δὲ τύπτουσιν εἰς ταμίεια σπλάγχνων.

[23] ἀργύριον διδόμενον μετὰ δόλου ὥσπερ ὄστρακον ἡγητέον.

χείλη λεῖα καρδίαν καλύπτει λυπηράν.

[24] χείλεσιν πάντα ἐπινεύει ἀποκλαιόμενος ἐχθρός,

ἐν δὲ τῇ καρδίᾳ τεκταίνεται δόλους·

[25] ἐάν σου δέηται ὁ ἐχθρὸς μεγάλῃ τῇ φωνῇ, μὴ πεισθῇς·

ἑπτὰ γάρ εἰσιν πονηρίαι ἐν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ.

[26] ὁ κρύπτων ἔχθραν συνίστησιν δόλον,

ἐκκαλύπτει δὲ τὰς ἑαυτοῦ ἁμαρτίας εὔγνωστος ἐν συνεδρίοις.

[27] ὁ ὀρύσσων βόθρον τῷ πλησίον ἐμπεσεῖται εἰς αὐτόν,

ὁ δὲ κυλίων λίθον ἐφ’ ἑαυτὸν κυλίει.

[28] γλῶσσα ψευδὴς μισεῖ ἀλήθειαν,

στόμα δὲ ἄστεγον ποιεῖ ἀκαταστασίας.

27

[1] μὴ καυχῶ τὰ εἰς αὔριον·

οὐ γὰρ γινώσκεις τί τέξεται ἡ ἐπιοῦσα.

[2] ἐγκωμιαζέτω σε ὁ πέλας καὶ μὴ τὸ σὸν στόμα,

ἀλλότριος καὶ μὴ τὰ σὰ χείλη.

[3] βαρὺ λίθος καὶ δυσβάστακτον ἄμμος,

ὀργὴ δὲ ἄφρονος βαρυτέρα ἀμφοτέρων.

[4] ἀνελεήμων θυμὸς καὶ ὀξεῖα ὀργή,

ἀλλ’ οὐδένα ὑφίσταται ζῆλος.

[5] κρείσσους ἔλεγχοι ἀποκεκαλυμμένοι κρυπτομένης φιλίας.

[6] ἀξιοπιστότερά ἐστιν τραύματα φίλου

ἢ ἑκούσια φιλήματα ἐχθροῦ.

[7] ψυχὴ ἐν πλησμονῇ οὖσα κηρίοις ἐμπαίζει,

ψυχῇ δὲ ἐνδεεῖ καὶ τὰ πικρὰ γλυκεῖα φαίνεται.

[8] ὥσπερ ὅταν ὄρνεον καταπετασθῇ ἐκ τῆς ἰδίας νοσσιᾶς,

οὕτως ἄνθρωπος δουλοῦται, ὅταν ἀποξενωθῇ ἐκ τῶν ἰδίων τόπων.

[9] μύροις καὶ οἴνοις καὶ θυμιάμασιν τέρπεται καρδία,

καταρρήγνυται δὲ ὑπὸ συμπτωμάτων ψυχή.

[10] φίλον σὸν ἢ φίλον πατρῷον μὴ ἐγκαταλίπῃς,

εἰς δὲ τὸν οἶκον τοῦ ἀδελφοῦ σου μὴ εἰσέλθῃς ἀτυχῶν·

κρείσσων φίλος ἐγγὺς ἢ ἀδελφὸς μακρὰν οἰκῶν.

[11] σοφὸς γίνου, υἱέ, ἵνα εὐφραίνηταί μου ἡ καρδία,

καὶ ἀπόστρεψον ἀπὸ σοῦ ἐπονειδίστους λόγους.

[12] πανοῦργος κακῶν ἐπερχομένων ἀπεκρύβη,

ἄφρονες δὲ ἐπελθόντες ζημίαν τείσουσιν.

[13] ἀφελοῦ τὸ ἱμάτιον αὐτοῦ, παρῆλθεν γάρ·

ὑβριστὴς ὅστις τὰ ἀλλότρια λυμαίνεται.

[14] ὃς ἂν εὐλογῇ φίλον τὸ πρωὶ μεγάλῃ τῇ φωνῇ,

καταρωμένου οὐδὲν διαφέρειν δόξει.

[15] σταγόνες ἐκβάλλουσιν ἄνθρωπον ἐν ἡμέρᾳ χειμερινῇ ἐκ τοῦ οἴκου αὐτοῦ,

ὡσαύτως καὶ γυνὴ λοίδορος ἐκ τοῦ ἰδίου οἴκου.

[16] βορέας σκληρὸς ἄνεμος,

ὀνόματι δὲ ἐπιδέξιος καλεῖται.

[17] σίδηρος σίδηρον ὀξύνει,

ἀνὴρ δὲ παροξύνει πρόσωπον ἑταίρου.

[18] ὃς φυτεύει συκῆν, φάγεται τοὺς καρποὺς αὐτῆς·

ὃς δὲ φυλάσσει τὸν ἑαυτοῦ κύριον, τιμηθήσεται.

[19] ὥσπερ οὐχ ὅμοια πρόσωπα προσώποις,

οὕτως οὐδὲ αἱ καρδίαι τῶν ἀνθρώπων.

[20] ᾅδης καὶ ἀπώλεια οὐκ ἐμπίμπλανται,

ὡσαύτως καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ τῶν ἀνθρώπων ἄπληστοι.

[20a] βδέλυγμα κυρίῳ στηρίζων ὀφθαλμόν,

καὶ οἱ ἀπαίδευτοι ἀκρατεῖς γλώσσῃ.

[21] δοκίμιον ἀργύρῳ καὶ χρυσῷ πύρωσις,

ἀνὴρ δὲ δοκιμάζεται διὰ στόματος ἐγκωμιαζόντων αὐτόν.

[21a] καρδία ἀνόμου ἐκζητεῖ κακά,

καρδία δὲ εὐθὴς ἐκζητεῖ γνῶσιν.

[22] ἐὰν μαστιγοῖς ἄφρονα ἐν μέσῳ συνεδρίου ἀτιμάζων,

οὐ μὴ περιέλῃς τὴν ἀφροσύνην αὐτοῦ.

[23] γνωστῶς ἐπιγνώσῃ ψυχὰς ποιμνίου σου

καὶ ἐπιστήσεις καρδίαν σου σαῖς ἀγέλαις·

[24] ὅτι οὐ τὸν αἰῶνα ἀνδρὶ κράτος καὶ ἰσχύς,

οὐδὲ παραδίδωσιν ἐκ γενεᾶς εἰς γενεάν.

[25] ἐπιμελοῦ τῶν ἐν τῷ πεδίῳ χλωρῶν καὶ κερεῖς πόαν

καὶ σύναγε χόρτον ὀρεινόν,

[26] ἵνα ἔχῃς πρόβατα εἰς ἱματισμόν·

τίμα πεδίον, ἵνα ὦσίν σοι ἄρνες.

[27] υἱέ, παρ’ ἐμοῦ ἔχεις ῥήσεις ἰσχυρὰς εἰς τὴν ζωήν σου

καὶ εἰς τὴν ζωὴν σῶν θεραπόντων.

28

[1] φεύγει ἀσεβὴς μηδενὸς διώκοντος,

δίκαιος δὲ ὥσπερ λέων πέποιθεν.

[2] δι’ ἁμαρτίας ἀσεβῶν κρίσεις ἐγείρονται,

ἀνὴρ δὲ πανοῦργος κατασβέσει αὐτάς.

[3] ἀνδρεῖος ἐν ἀσεβείαις συκοφαντεῖ πτωχούς.

ὥσπερ ὑετὸς λάβρος καὶ ἀνωφελής,

[4] οὕτως οἱ ἐγκαταλείποντες τὸν νόμον ἐγκωμιάζουσιν ἀσέβειαν,

οἱ δὲ ἀγαπῶντες τὸν νόμον περιβάλλουσιν ἑαυτοῖς τεῖχος.

[5] ἄνδρες κακοὶ οὐ νοήσουσιν κρίμα,

οἱ δὲ ζητοῦντες τὸν κύριον συνήσουσιν ἐν παντί.

[6] κρείσσων πτωχὸς πορευόμενος ἐν ἀληθείᾳ πλουσίου ψευδοῦς.

[7] φυλάσσει νόμον υἱὸς συνετός·

ὃς δὲ ποιμαίνει ἀσωτίαν, ἀτιμάζει πατέρα.

[8] ὁ πληθύνων τὸν πλοῦτον αὐτοῦ μετὰ τόκων καὶ πλεονασμῶν

τῷ ἐλεῶντι πτωχοὺς συνάγει αὐτόν.

[9] ὁ ἐκκλίνων τὸ οὖς αὐτοῦ τοῦ μὴ εἰσακοῦσαι νόμου

καὶ αὐτὸς τὴν προσευχὴν αὐτοῦ ἐβδέλυκται.

[10] ὃς πλανᾷ εὐθεῖς ἐν ὁδῷ κακῇ,

εἰς διαφθορὰν αὐτὸς ἐμπεσεῖται·

οἱ δὲ ἄνομοι διελεύσονται ἀγαθὰ

καὶ οὐκ εἰσελεύσονται εἰς αὐτά.

[11] σοφὸς παρ’ ἑαυτῷ ἀνὴρ πλούσιος,

πένης δὲ νοήμων καταγνώσεται αὐτοῦ.

[12] διὰ βοήθειαν δικαίων πολλὴ γίνεται δόξα,

ἐν δὲ τόποις ἀσεβῶν ἁλίσκονται ἄνθρωποι.

[13] ὁ ἐπικαλύπτων ἀσέβειαν ἑαυτοῦ οὐκ εὐοδωθήσεται,

ὁ δὲ ἐξηγούμενος ἐλέγχους ἀγαπηθήσεται.

[14] μακάριος ἀνήρ, ὃς καταπτήσσει πάντα δι’ εὐλάβειαν,

ὁ δὲ σκληρὸς τὴν καρδίαν ἐμπεσεῖται κακοῖς.

[15] λέων πεινῶν καὶ λύκος διψῶν

ὃς τυραννεῖ πτωχὸς ὢν ἔθνους πενιχροῦ.

[16] βασιλεὺς ἐνδεὴς προσόδων μέγας συκοφάντης,

ὁ δὲ μισῶν ἀδικίαν μακρὸν χρόνον ζήσεται.

[17] ἄνδρα τὸν ἐν αἰτίᾳ φόνου ὁ ἐγγυώμενος

φυγὰς ἔσται καὶ οὐκ ἐν ἀσφαλείᾳ.

[17a] παίδευε υἱόν, καὶ ἀγαπήσει σε

καὶ δώσει κόσμον τῇ σῇ ψυχῇ·

οὐ μὴ ὑπακούσῃς ἔθνει παρανόμῳ.

[18] ὁ πορευόμενος δικαίως βεβοήθηται,

ὁ δὲ σκολιαῖς ὁδοῖς πορευόμενος ἐμπλακήσεται.

[19] ὁ ἐργαζόμενος τὴν ἑαυτοῦ γῆν πλησθήσεται ἄρτων,

ὁ δὲ διώκων σχολὴν πλησθήσεται πενίας.

[20] ἀνὴρ ἀξιόπιστος πολλὰ εὐλογηθήσεται,

ὁ δὲ κακὸς οὐκ ἀτιμώρητος ἔσται.

[21] ὃς οὐκ αἰσχύνεται πρόσωπα δικαίων, οὐκ ἀγαθός·

ὁ τοιοῦτος ψωμοῦ ἄρτου ἀποδώσεται ἄνδρα.

[22] σπεύδει πλουτεῖν ἀνὴρ βάσκανος

καὶ οὐκ οἶδεν ὅτι ἐλεήμων κρατήσει αὐτοῦ.

[23] ὁ ἐλέγχων ἀνθρώπου ὁδοὺς

χάριτας ἕξει μᾶλλον τοῦ γλωσσοχαριτοῦντος.

[24] ὃς ἀποβάλλεται πατέρα ἢ μητέρα καὶ δοκεῖ μὴ ἁμαρτάνειν,

οὗτος κοινωνός ἐστιν ἀνδρὸς ἀσεβοῦς.

[25] ἄπληστος ἀνὴρ κρίνει εἰκῇ·

ὃς δὲ πέποιθεν ἐπὶ κύριον, ἐν ἐπιμελείᾳ ἔσται.

[26] ὃς πέποιθεν θρασείᾳ καρδίᾳ, ὁ τοιοῦτος ἄφρων·

ὃς δὲ πορεύεται σοφίᾳ, σωθήσεται.

[27] ὃς δίδωσιν πτωχοῖς, οὐκ ἐνδεηθήσεται·

ὃς δὲ ἀποστρέφει τὸν ὀφθαλμὸν αὐτοῦ, ἐν πολλῇ ἀπορίᾳ ἔσται.

[28] ἐν τόποις ἀσεβῶν στένουσι δίκαιοι,

ἐν δὲ τῇ ἐκείνων ἀπωλείᾳ πληθυνθήσονται δίκαιοι.

29

[1] κρείσσων ἀνὴρ ἐλέγχων ἀνδρὸς σκληροτραχήλου·

ἐξαπίνης γὰρ φλεγομένου αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ἴασις.

[2] ἐγκωμιαζομένων δικαίων εὐφρανθήσονται λαοί,

ἀρχόντων δὲ ἀσεβῶν στένουσιν ἄνδρες.

[3] ἀνδρὸς φιλοῦντος σοφίαν εὐφραίνεται πατὴρ αὐτοῦ·

ὃς δὲ ποιμαίνει πόρνας, ἀπολεῖ πλοῦτον.

[4] βασιλεὺς δίκαιος ἀνίστησιν χώραν,

ἀνὴρ δὲ παράνομος κατασκάπτει.

[5] ὃς παρασκευάζεται ἐπὶ πρόσωπον τοῦ ἑαυτοῦ φίλου δίκτυον,

περιβάλλει αὐτὸ τοῖς ἑαυτοῦ ποσίν.

[6] ἁμαρτάνοντι ἀνδρὶ μεγάλη παγίς,

δίκαιος δὲ ἐν χαρᾷ καὶ ἐν εὐφροσύνῃ ἔσται.

[7] ἐπίσταται δίκαιος κρίνειν πενιχροῖς,

ὁ δὲ ἀσεβὴς οὐ συνήσει γνῶσιν,

καὶ πτωχῷ οὐχ ὑπάρχει νοῦς ἐπιγνώμων.

[8] ἄνδρες λοιμοὶ ἐξέκαυσαν πόλιν,

σοφοὶ δὲ ἀπέστρεψαν ὀργήν.

[9] ἀνὴρ σοφὸς κρίνει ἔθνη,

ἀνὴρ δὲ φαῦλος ὀργιζόμενος καταγελᾶται καὶ οὐ καταπτήσσει.

[10] ἄνδρες αἱμάτων μέτοχοι μισήσουσιν ὅσιον,

οἱ δὲ εὐθεῖς ἐκζητήσουσιν ψυχὴν αὐτοῦ.

[11] ὅλον τὸν θυμὸν αὐτοῦ ἐκφέρει ἄφρων,

σοφὸς δὲ ταμιεύεται κατὰ μέρος.

[12] βασιλέως ὑπακούοντος λόγον ἄδικον

πάντες οἱ ὑπ’ αὐτὸν παράνομοι.

[13] δανιστοῦ καὶ χρεοφειλέτου ἀλλήλοις συνελθόντων

ἐπισκοπὴν ποιεῖται ἀμφοτέρων ὁ κύριος.

[14] βασιλέως ἐν ἀληθείᾳ κρίνοντος πτωχοὺς

ὁ θρόνος αὐτοῦ εἰς μαρτύριον κατασταθήσεται.

[15] πληγαὶ καὶ ἔλεγχοι διδόασιν σοφίαν,

παῖς δὲ πλανώμενος αἰσχύνει γονεῖς αὐτοῦ.

[16] πολλῶν ὄντων ἀσεβῶν πολλαὶ γίνονται ἁμαρτίαι,

οἱ δὲ δίκαιοι ἐκείνων πιπτόντων κατάφοβοι γίνονται.

[17] παίδευε υἱόν σου, καὶ ἀναπαύσει σε

καὶ δώσει κόσμον τῇ ψυχῇ σου.

[18] οὐ μὴ ὑπάρξῃ ἐξηγητὴς ἔθνει παρανόμῳ,

ὁ δὲ φυλάσσων τὸν νόμον μακαριστός.

[19] λόγοις οὐ παιδευθήσεται οἰκέτης σκληρός·

ἐὰν γὰρ καὶ νοήσῃ, ἀλλ’ οὐχ ὑπακούσεται.

[20] ἐὰν ἴδῃς ἄνδρα ταχὺν ἐν λόγοις,

γίνωσκε ὅτι ἐλπίδα ἔχει μᾶλλον ἄφρων αὐτοῦ.

[21] ὃς κατασπαταλᾷ ἐκ παιδός, οἰκέτης ἔσται,

ἔσχατον δὲ ὀδυνηθήσεται ἐφ’ ἑαυτῷ.

[22] ἀνὴρ θυμώδης ὀρύσσει νεῖκος,

ἀνὴρ δὲ ὀργίλος ἐξώρυξεν ἁμαρτίας.

[23] ὕβρις ἄνδρα ταπεινοῖ,

τοὺς δὲ ταπεινόφρονας ἐρείδει δόξῃ κύριος.

[24] ὃς μερίζεται κλέπτῃ, μισεῖ τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν·

ἐὰν δὲ ὅρκου προτεθέντος ἀκούσαντες μὴ ἀναγγείλωσιν,

[25] φοβηθέντες καὶ αἰσχυνθέντες ἀνθρώπους ὑπεσκελίσθησαν·

ὁ δὲ πεποιθὼς ἐπὶ κύριον εὐφρανθήσεται.

ἀσέβεια ἀνδρὶ δίδωσιν σφάλμα·

ὃς δὲ πέποιθεν ἐπὶ τῷ δεσπότῃ, σωθήσεται.

[26] πολλοὶ θεραπεύουσιν πρόσωπα ἡγουμένων,

παρὰ δὲ κυρίου γίνεται τὸ δίκαιον ἀνδρί.

[27] βδέλυγμα δικαίοις ἀνὴρ ἄδικος,

βδέλυγμα δὲ ἀνόμῳ κατευθύνουσα ὁδός.

— — —

31

[10] Γυναῖκα ἀνδρείαν τίς εὑρήσει;

τιμιωτέρα δέ ἐστιν λίθων πολυτελῶν ἡ τοιαύτη.

[11] θαρσεῖ ἐπ’ αὐτῇ ἡ καρδία τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς,

ἡ τοιαύτη καλῶν σκύλων οὐκ ἀπορήσει·

[12] ἐνεργεῖ γὰρ τῷ ἀνδρὶ ἀγαθὰ πάντα τὸν βίον.

[13] μηρυομένη ἔρια καὶ λίνον ἐποίησεν εὔχρηστον ταῖς χερσὶν αὐτῆς.

[14] ἐγένετο ὡσεὶ ναῦς ἐμπορευομένη μακρόθεν,

συνάγει δὲ αὕτη τὸν βίον.

[15] καὶ ἀνίσταται ἐκ νυκτῶν

καὶ ἔδωκεν βρώματα τῷ οἴκῳ

καὶ ἔργα ταῖς θεραπαίναις.

[16] θεωρήσασα γεώργιον ἐπρίατο,

ἀπὸ δὲ καρπῶν χειρῶν αὐτῆς κατεφύτευσεν κτῆμα.

[17] ἀναζωσαμένη ἰσχυρῶς τὴν ὀσφὺν αὐτῆς

ἤρεισεν τοὺς βραχίονας αὐτῆς εἰς ἔργον.

[18] ἐγεύσατο ὅτι καλόν ἐστιν τὸ ἐργάζεσθαι,

καὶ οὐκ ἀποσβέννυται ὅλην τὴν νύκτα ὁ λύχνος αὐτῆς.

[19] τοὺς πήχεις αὐτῆς ἐκτείνει ἐπὶ τὰ συμφέροντα,

τὰς δὲ χεῖρας αὐτῆς ἐρείδει εἰς ἄτρακτον.

[20] χεῖρας δὲ αὐτῆς διήνοιξεν πένητι,

καρπὸν δὲ ἐξέτεινεν πτωχῷ.

[21] οὐ φροντίζει τῶν ἐν οἴκῳ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς, ὅταν που χρονίζῃ·

πάντες γὰρ οἱ παρ’ αὐτῆς ἐνδιδύσκονται.

[22] δισσὰς χλαίνας ἐποίησεν τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς,

ἐκ δὲ βύσσου καὶ πορφύρας ἑαυτῇ ἐνδύματα.

[23] περίβλεπτος δὲ γίνεται ἐν πύλαις ὁ ἀνὴρ αὐτῆς,

ἡνίκα ἂν καθίσῃ ἐν συνεδρίῳ μετὰ τῶν γερόντων κατοίκων τῆς γῆς.

[24] σινδόνας ἐποίησεν καὶ ἀπέδοτο,

περιζώματα δὲ τοῖς Χαναναίοις.

[25] στόμα αὐτῆς διήνοιξεν προσεχόντως καὶ ἐννόμως

καὶ τάξιν ἐστείλατο τῇ γλώσσῃ αὐτῆς.

[26] ἰσχὺν καὶ εὐπρέπειαν ἐνεδύσατο

καὶ εὐφράνθη ἐν ἡμέραις ἐσχάταις.

[27] στεγναὶ διατριβαὶ οἴκων αὐτῆς,

σῖτα δὲ ὀκνηρὰ οὐκ ἔφαγεν.

[28] τὸ στόμα δὲ ἀνοίγει σοφῶς καὶ νομοθέσμως,

ἡ δὲ ἐλεημοσύνη αὐτῆς ἀνέστησεν τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ ἐπλούτησαν,

καὶ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς ᾔνεσεν αὐτήν

[29] Πολλαὶ θυγατέρες ἐκτήσαντο πλοῦτον,

πολλαὶ ἐποίησαν δυνατά,

σὺ δὲ ὑπέρκεισαι καὶ ὑπερῆρας πάσας.

[30] ψευδεῖς ἀρέσκειαι καὶ μάταιον κάλλος γυναικός·

γυνὴ γὰρ συνετὴ εὐλογεῖται,

φόβον δὲ κυρίου αὕτη αἰνείτω.

[31] δότε αὐτῇ ἀπὸ καρπῶν χειρῶν αὐτῆς,

καὶ αἰνείσθω ἐν πύλαις ὁ ἀνὴρ αὐτῆς.